Wpływ wprowadzenia euro na handel państw członkowskich unii monetarnej

Abstract

Motywacja: Zgodnie z nową teorią optymalnego obszaru walutowego, ujednolicenie waluty powinno przyczynić się do zwiększenia powiązań gospodarczych państw członkowskich. W literaturze przedmiotu efekt kreacji handlu, powstały w wyniku wprowadzenia euro, nazywany jest efektem euro. Mimo, że istnieje bardzo dużo opracowań na temat tego efektu oraz wielu związanych z nim aspektów, trudno jest jednoznacznie ustalić jego rozmiar, zwłaszcza dla państw Europy Środkowej i Wschodniej, które w latach 2007–2015 wprowadziły euro.

Cel: Celem artykułu jest zaprezentowanie zestawienia badań ekonomistów specjalizujących się w badaniach dotyczących efektu euro oraz wyników własnej analizy statystycznej.

Materiały i metody: Wykorzystano krytyczną analizę literatury przedmiotu, zarówno polskojęzycznej, jak i zagranicznej oraz analizę statystyczną, opartą na danych Banku Światowego.

Wyniki: Efekt euro niewątpliwie występuje, jednak trudno jednoznacznie określić jego rozmiar. Jego wielkość jest zróżnicowana pod względem sektorowym. Ponadto, można zauważyć zróżnicowany wpływ wprowadzenia euro na handel poszczególnych państw członkowskich unii walutowej, który zależny jest od kilku czynników, tj. momentu wprowadzenia euro, wielkości rynku, otwartości gospodarczej państw i specjalizacji oraz rozdrobnienia produkcji poszczególnych gospodarek.

Full text

CXY
Pukin, P. (2019). Wpływ wprowadzenia euro na handel państw członkowskich unii monetarnej. Cataaxy. Pulikacja
udostępniona online. doi:10.24136/cxy.2019.007.
Wpływ wprowadzenia euro na handel państw członkowskich unii
monetarnej
PAULINA PUKIN
Uniwersytet Warińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk Ekonomicznyc, Katedra Makroekonomii,
ul. Prawoceńskiego 10/202, 10-719 Olsztyn, Polska
 p.pukin@outlook.com
ocid.org/0000-0002-2162-079X
Abstrakt
Motywacja: Zgodnie z nową teorią optymalnego obszaru walutowego, ujednolicenie waluty powinno przyczynić się
do zwiększenia powiązań gospodarczych państw członkowskich. W literaturze przedmiotu efekt kreacji hanlu, po-
wstały w wyniku wprowadzenia euro, nazywany jest efektem euro. Mimo, że istnieje bardzo dużo opracowań na temat
tego efektu oraz wielu związanych z nim aektów, trudno jest jednoznacznie ustalić jego rozmiar, zwłaszcza la państw
Europy Śrokowej i Wschodniej, które w latach 2007–2015 wprowadziły euro.
Cel: Celem artykułu jest zaprezentowanie zeawienia badań ekonomistów ecjalizujących się w badaniach dotyczą-
cych efektu euro oraz wyników własnej analizy statystycznej.
Materiały i metody: Wykorzystano krytyczną analizę literatury przedmiotu, zarówno polskojęzycznej, jak i zagra-
nicznej oraz analizę statystyczną, opartą na danych Banku Światowego.
Wyniki: Efekt euro niewątpliwie występuje, jednak trudno jednoznacznie określić jego rozmiar. Jego wiekość jest zróż-
nicowana pod względem sektorowym. Ponadto, można zauważyć zróżnicowany wpływ wprowadzenia euro na handel
poszczeg ólnych państw członkowskich unii walutowej, który zależny jest od kiku czynników, tj. momentu wprowadze-
nia euro, wiekości rynku, otwartości gospodarczej państw i ecjalizacji oraz rozdrobnienia produkcji poszczególnych
gospodarek.
Słowa kluczowe: euro; strefa euro; handel; efekt euro
JEL: F14; F15
1. Wprowadzenie
Zgodnie z egzogenicznym podejściem do
teorii optymalnych obszarów walutowych
(TOOW), wysoka otwartość gospodarcza
jest jednym z kryteriów umożliwiających ab-
sorpcję szoków makroekonomicznych w unii
walutowej (McKinnon, 1963, ss. 717–725).
Na skutek kryzysu gospodarczego okazało się
jednak, że państwa o dużym wolumenie han-
lu dóbr i usług z państwami ze strefy euro
(niezależnie od używanej waluty) są zagrożone
wystąpieniem wahań koniunkturalnych oraz
bardzo wysokim załużeniem i decytem sald
obrotów bieżących (Obstfeld i Rogo, 2009).
Nowe podejście do teorii optymalnych ob-
szarów walutowych wprowadzono i przyjęto
pod koniec XX wieku. Jej głównymi twórcami
byli Frankel i Rose (1998). Autorzy dokonali
istotnej analizy konsekwencji wprowadze-
cby
CATALLAXY
Online rst
e-ISSN 2544-090X
 www.catalaxy.pl
Oryginalny artykuł naukowy
otrzymano: 27.06.2019 / zaakceptowano: 02.09.2019 / opulikowano online: 03.09.2019

CXY
CATALLAXY (online rst)
2
nia wspólnej waluty w Europie. Weług nich,
najważniejszą korzyścią, wynikającą z ujed-
nolicenia waluty jest zmniejszenie kosztów
transakcyjnych. Autorzy uznali utratę au-
tonomii polityki monetarnej za największe
zagrożenie utworzenia strefy euro. Najważ-
niejszy jednak wkład Frankela i Rose’a (1998)
do TOOW dotyczył wpływu integracji mo-
netarnej na wzrost zbieżności cykli koniunk-
turalnych oraz wzrostu wymiany hanlowej
wynikającej z utworzenia unii monetarnej.
Frankel i Rose (1998) potwierdzili swoją
tezę badaniami empirycznymi. Ich analiza
opierała się na określeniu korelacji między
powiązaniami gospodarczymi a cyklami ko-
niunkturalnymi dwudziestu jeden rozwi-
niętych państw w latach 1959–1993. Rose
również w późniejszym czasie próbował
określić potencjalny wpływ wprowadzenia
euro na handel wewnątrz ugrupowania. Glick
i Rose (2002) dostrzegli, że między pań-
stwami, które wykorzystują wspólną walutę,
wytwarza się dodatkowy strumień przepływu
dóbr, który nazwano „efektem Rose’a”. Autor
stwierdził, że podobny związek przyczynowo-
-skutkowy wystąpi w stree euro („efekt euro”
lub „efekt hanlowy euro”).
Analiza Glicka i Rose’a (2002) krytyko-
wana jest przez wielu bad aczy. E konomiści do-
strzegają niepoprawnie dobrany obiekt badań.
Krytycy uznali, że większość państw przez
nich badanych charakteryzowała się niewieką
i słabo rozwiniętą gospodarką. Natomiast
państwa, które utworzyły strefę euro, charak-
teryzują się wysokim wzrostem społeczno-
-gospodarczym (Cindea i Cindea, 2012, ss.
1267–1272). Pozostali ekonomiści krytykują
narzędzia ekonometryczne, które Glick i Rose
(2002) wykorzystali w badaniu. Tenreyro
(2007) uznał, że model grawitacyjny, który
jest wykorzystany najczęściej do zmierzenia
efektu euro, jest niepoprawny z kiku przyczyn
(np. nieuwzględnienie par państw, la których
bilateralny eksport wynosi zero).
W sekcji 2. dokonano przeglądu literatury
przedmiotu. W sekcji 3. opisano wykorzy-
stane materiały i metody. W sekcji 4. przedsta-
wiono otrzymane wyniki, natomiast w sekcji
5. zawarto podsumowanie przeprowadzonej
analizy.
2. Przegląd literatury
Wielu ekonomistów (m.in. Baldwin i in., 2008;
Berger i Nitsch, 2008; Bun i Klassens, 2007;
De Nardis i in., 2008; Flam i Nordstorm, 2006;
Fontange i in., 2009; Havranek, 2010; Micco
i in., 2003) próbowało określić rzeczywisty
wpływ ujednolicenia waluty na handel we-
wnątrz ugrupowania. Wyniki badań, na sku-
tek wykorzystywania zróżnicowanych metod
badawczych oraz zakresu badań, wskazały
na zróżnicowaną skalę efektu euro.
W literaturze przedmiotu można odna-
leźć dwa najistotniejsze zeawienia badań
na temat efektu euro (Baldwin i in., 2008;
Havranek, 2010). Havranek (2010) zapre-
zentował w swojej metaanalizie ponad sześć-
dziesiąt opracowań (w tym dwadzieścia
osiem dotyczących konkretnie strefy euro).
Autor zaobserwował, że różnice w rozmia-
rach efektu euro wynikają z kiku czynników.
Pierwszą determinantą był obiekt badań.
Havranek (2010) zauważył, że oszacowanie
efektu euro powinno być oparte je dynie o d ane
statystyczne dotyczące państw członkowskich
strefy euro. Jest to bardzo ważne ze względu
na ich ecykę.
Ekonomista wspomina także o tzw. pro-
lemie pulication bias. Pojawia się on w przy-
paku badań nad rozmiarem efektu euro.
Autor zauważył, że wzrost zainteresowania
tematem przyczynił się do po jawienia si ę wielu
opracowań o niskim poziomie naukowości,
z których wynika zawyżony rozmiar efektu
euro. Można zauważyć, że pulikacje w czaso-
pismach o niskim impact facto przedstawiają
zawyżony rozmiar efektu euro. Havranek
(2010) dostrzegł także, że opracowania, któ-
rych autorem lub współautorem był Rose
wykazywały wyższy efekt niż przykładowo
w przypaku badań Baldwina i in. (2008).
Zeawienie Baldwina i in. (2008), wska-
zuje na zróżnicowanie pod względem obiektu
i zakresu badań, a także na dywersykację
wyników wynikającą z wcześniej wymienio-
nych różnic opracowań oraz wykorzystanej

CXY
CATALLAXY (online rst)
3
metodyki badań (tabela 1.). Można zauważyć,
że większość autorów wskazuje na niewieki
efekt hanlowy euro wewnątrz ugrupowania.
Z dwóch opracowań wynika jednak,
że rozmiar efektu euro może wynieść od 6 do
20%. Baldwin i in. (2008) oraz Flam i Nord-
storm (2006) spróbowali także określić wpływ
wprowadzenia euro na handel z państwami
trzecimi. Z pierwszego opracowania wynika,
że ujednolicenie waluty w Europie przyczy-
niło się do przesunięcia hanlu i zmniejszenia
konkurencyjności państw trzecich, wskutek
czego zanotowano spadek eksportu do innych
państw. Weług Flama i Nordstorma (2006)
istnieje jednak bardzo niewieki pozytywny
wpływ (0,8%) wprowadzenia euro na handel
z państwami trzecimi.
Jedno z najważniejszych badań na te-
mat wpływu wprowadzenia euro na handel
poszczególnych sektorów i gospodarek zo-
stało przygotowane przez De Nardisa i in.
(2008). Analiza efektu euro na poszczególne
sektory wskazała, że wpływ wprowadzenia
euro na większość branż jest znikomy. We-
ług autorów, znaczenie ujednolicenia waluty
przyczyniło się do rozwoju przedsiębiorstw
z branż, w których występuje duże znaczenie
krańcowych kosztów produkcji.
Wyniki ich badań nie wykazały wpływu
ujednolicenia waluty w większości państw
w poszczególnych sektorach. Liczba sektorów
zyskujących na ujednoliceniu waluty w żad-
nym państwie nie przekraczała ośmiu. Naj-
wyższą notę uzyskano w przypaku Hiszpanii
(osiem sektorów), Holandii (pięć sektorów),
Austrii, Grecji, Niemiec (po cztery sektory),
Belgii (trzy sektory), Portugalii, Włoch, Fran-
cji (dwa sektory), a la Finlandii nie uzyskano
żadnego pozytywnego efektu. W tym pań-
stwie zanotowano największą liczbę sekto-
rów (siedem), w których ujednolicenie waluty
przyczyniło się do zmniejszenia konkurencyj-
ności. Drugim państwem o wysokim negatyw-
nym wpływie wprowadzenia euro na handel,
była Francja (sześć sektorów). W pozostałych
państwach zanotowano zerowy lub niewieki
negatywny efekt na handel sektorowy.
3. Materiały i metody
W artykule wykorzystano krytyczną analizę
literatury przedmiotu zarówno polskojęzycz-
nej, jak i zagranicznej oraz analizę statystyczną
opartą na danych Banku Światowego (2019).
Pierwszą wymienioną metodą jest analiza
źródeł naukowych. Realizację badań zainicjo-
wały studia literaturowe w oparciu o krajowe
i zagraniczne pulikacje naukowe podejmu-
jące prolematykę wpływu wprowadzenia
euro na handel w stree euro.
Analiza danych statystycznych umoż-
liwiła określenie kiku istotnych aektów
hanlu międzynarodowego państw EU–25
(otwartość gospodarcza, najważniejsi partne-
rzy eksportowi, rozmiar wymiany hanlowej).
Podstawę części empirycznej stanowiły dane
Banku Światowego (2019).
W celu określenia wpływu wprowadze-
nia euro na handel poszczególnych państw,
państwa członkowskie UE podzielono na tzw.
stare i nowe państwa ugrupowania.
4. Wyniki badania
Otwartość gospodarcza państw członkow-
skich strefy euro była zróżnicowana (tabela
2.). Do państw EU–15 o najwyższym pozio-
mie wskaźnika otwartości gospodarczej, ro-
zumianej jako stosunek eksportu i importu do
PKB, można zaliczyć: Luksemburg (182,87%
w 1990 roku i 382,29% w 2014 roku), Ir-
landię (104,90% w 1990 roku i 208,17%
w 2014 roku), Holandię (104,57% w 1990
roku i 154,29% w 2014 roku), Belgię (120,57%
w 1990 roku i 164,71% w 2014 roku) oraz Au-
strię (71,48% w 1990 roku i 103,54% w 2014
roku). Niższy odnotowany poziom wskaźnika
otwartości (mieszczący się w przedziale 60–
85%) był jednak dość wysoki. Warto jednak
zauważyć, że w państwach o niższej otwarto-
ści gospodarczej występuje ponadprzeciętny
wolumen hanlu (np. w Niemczech). Wy-
niki potwierdzają tezę Wincenciaka (2014)
o wysokiej otwartości gospodarczej niewiel-
kich gospodarek.

CXY
CATALLAXY (online rst)
4
W Unii Europejskiej (UE) występo-
wało zróżnicowanie państw pod względem
otwartości gospodarczej (tabela 3.). Państwa
o najwyższej otwartości to przede wszystkim:
Malta, Cypr oraz Estonia. Natomiast Polska
w 1997 roku charakteryzowała się względnie
niską otwartością gospodarczą w porównaniu
do innych państw.
W analizowanym okresie w wielu pań-
stwach otwartość gospodarcza zwiększyła
się, przy czym największa zmiana wystą-
piła w takich państwach, jak: Polska (wzrost
o 107,15%), Czechy (wzrost o 78,58%), Sło-
wenia (wzrost o 60,67%), Litwa i Słowacja
(wzrost po ok. 59%), Węgry (wzrost o 57,57%).
Natomiast w przypaku państw o najwyż-
szym stopniu otwartości gospodarczej, można
zauważyć niewieki, kikuprocentowy (3–4%),
spadek poziomu tego wskaźnika. Wyniki
analizy statystycznej wskazują na brak zależ-
ności między wpływem wprowadzenia euro
a wzrostem otwartości gospodarczej państw
unijnych.
Wydaje się jednak, że McKinnon (1963)
miał przede wszystkim na myśli otwartość go-
spodarczą wobec państw, z którymi dane pań-
stwo współtworzy unię walutową. Pozytywną
obserwacją jest to, że państwa członkowskie
UE przynależące do strefy euro są la siebie
ważnymi partnerami hanlowymi. Znaczenie
poszczególnych państw jako partnerów han-
lowych la większości państw członkowskich
determinowane jest: znaczeniem państwa
w światowej gospodarce oraz położeniem geo-
gracznym. Niemcy oraz Francja byli najistot-
niejszymi partnerami la wszystkich państw
EU–15. Ważnymi partnerami hanlowymi
ze strefy euro byli: Włochy, Holandia oraz
Hiszpania, natomiast spoza unii monetarnej:
Wieka Brytania oraz Stany Zjednoczone.
W latach 1997–2017 w niewiekim stop-
niu zmieniła się lista najważniejszych partne-
rów hanlowych wybranych państw (tabela 4.
i tabela 5.). Struktura najważniejszych partne-
rów eksportowych państw, które przystąpiły
do UE w 2004 roku i wprowadziły euro w la-
tach 2007–2015, różni się od list państw tzw.
starej UE. Dywersykacja najistotniejszych
partnerów wymienionych państw wynika
z kiku czynników: położenia geopolitycz-
nego, historii gospodarczej, polityki ekono-
micznej oraz przede wszystkim tego, czy dane
państwo należało do Związek Socjalistycz-
nych Repulik Radzieckic (ZSRR). Mimo,
że ZSRR przeał istnieć w 1992 roku, jego
członkowie zarówno w 1997 roku, jak i 2017
roku należeli do najważniejszych partnerów
hanlowych państw bałtyckich. Cypr charak-
teryzował się odmienną listą najważniejszych
partnerów eksportowych. Powiązania gospo-
darcze Cypru ukształtowane były głównie
przez położenie geograczne oraz politykę
gospodarczą. Malta, Słowacja oraz Słowenia
posiadały najbardziej zliżoną strukturę part-
nerów eksportowych do EU–15. Niemcy byli
głównym partnerem eksportowym państw
Europy Śrokowo-Wschodniej. Dla państw,
które przystąpiły do strefy euro w latach
2007–2015, ważnymi partnerami była także
Austria, Francja oraz Włochy.
Wprowadzenie euro mogło mieć jedynie
niewieki wpływ na zmianę najważniejszych
partnerów eksportowych w latach 1997–2017.
Wśród najważniejszych partnerów analizo-
wanych państw nie pojawił się członek strefy
euro niewymieni ony w 1997 roku. Co ciekawe,
trudno nawet byłoby stwierdzić, że przystą-
pienie do UE przyczyniło się na zmianę part-
nerów eksportowych danych państw.
Następną analizowaną kwestią był wzrost
hanlu w latach 2002–2012 w porównaniu
ze zmianą hanlu poszczególnych państw
w latach 1992–2002 (wykres 1.). Można za-
uważyć, że prawie we wszystkich państwach
EU–15 zmiana hanlu w późniejszym ana-
lizowanym okresie była kikakrotnie wyższa
od wcześniejszego. Inna sytuacja wystąpiła
w przypaku Finlandii oraz Irlandii, gdzie,
mimo wzrostu hanlu, odnotowano niższą
dynamikę zmian. Najwyższy wzrost hanlu
w latach 2002–2012 zaobserwowano w: Luk-
semburu (215,19%), Niemczech (140,62%),
Holandii (135,93%), Austrii (128,52%), Gre-
cji (127,76%), Szwecji (126,80%), Portugalii
(125,59%), Belgii (125,14%), natomiast naj-
niższy: we Włoszech (91,18%), we Francji
(90,51%), w Wiekiej Brytanii (89,65%) oraz
Finlandii (85,81%).

CXY
CATALLAXY (online rst)
5
Na podstawie analizy zmiany eksportu
w nowych państwach członkowskich w latach
2004–2016, można zauważyć bardzo dużą
synchronizację cyklu hanlowego oraz bar-
dzo wysoki wzrost wolumenu eksportu we
wszystkich analizowanych państwach (wykres
2.). Można wyróżnić cztery grupy państw
pod względem dynamiki wzrostu eksportu.
W przypaku pierwszej z nich, wynosiła ona
od ok. 150%. Należały do niej: Litwa (196,95%),
Łotwa (195,72%), Polska (181,84%), Esto-
nia (150,88%) oraz Malta (148%). Drugą
grupę stanowiły państwa o przeciętnej dyna-
mice eksportu: Czechy (127,15%) i Słowacja
(113,60%). W trzeciej grupie znalazły się pań-
stwa o poniżej przeciętnej dynamice wzro-
stu eksportu: Węgry (82,49%) oraz Słowenia
(83,24%). Do czwartej grupy, o najniższej dy-
namice wzrostu eksportu, zaklasykowano
jedynie Cypr (33,96%).
5. Zakończenie
Wielu twórców teorii optymalnych obsza-
rów walutowych zakłada, że rozmiar oraz
struktura hanlowa państw tworzących unię
monetarną jest bardzo istotna. Przykładowo,
McKinnon (1963) uznał, że otwartość han-
lowa jest bardzo ważnym kryterium opty-
malizacji. Trudno jest jednak ustalić czy
strefa euro ełnia to kryterium ze względu
na brak jednoznacznie określonej wartości
referencyjnej. Niewątpliwie ujednolicenie
waluty powinno przyczynić się do wzrostu
hanlu wewnątrz ugrupowania oraz możliwe,
że również z państwami trzecimi.
Rose uznał, że wprowadzenie euro przy-
czyni się do kikukrotnego wzrostu hanlu
w stree euro. Większość ekonomistów uważa
jednak, że efekt hanlowy euro wynosi kika,
maksymalnie kikanaście procent. Ponadto,
można zauważyć zróżnicowany wpływ wpro-
wadzenia euro na handel poszczególnych
państw członkowskich unii walutowej.
Wyniki przeprowadzonej analizy wska-
zują na wysokie zróżnicowanie państw strefy
euro pod względem otwartości gospodarczej,
struktury najważniejszych partnerów eks-
portowych i importowych, a także zmiany
wolumenu eksportu. Dywersykacja państw
wynika z kiku przyczyn: przystąpienia (lub
nie) do strefy euro, momentu wprowadzenia
euro, wiekości gospodarki, polityki gospodar-
czej, położenia geopolitycznego oraz zależno-
ści od ZSRR w przeszłości.
Państwa z derogacją, takie przykładowo
Polska, powinny zastanowić się nad wpro-
wadzeniem wspólnej waluty pod wzglę-
dem potencjalnego wpływu euro na handel,
uwzględniając otwartość gospodarczą oraz
doświadczenia zarówno starych, jak i nowych
państw członkowskich strefy euro.
Biliograa
Baldwin, R., DiNino, V., Fontange, L., De Santis,
R.A., i Taglioni, D. (2008). Study on the impact
of the euro on trade and foreign direct invest-
ment. Economic Papers, 321. doi:10.2765/65274.
Bank Światowy. (2019). Pobrane 01.09.2019 z ht-
tps://data.worlbank.org.
Berger, H., i Nitsch, V. (2008). Zooming out:
the trade eect of the euro in histori cal perec-
tive. Journal of International Money and Finance,
27(8). doi:10.1016/j.jimonn.2008.07.005.
Bun, M., i Klaassen, F. (2002). Has the euro incre-
ased trade? Tinbergen Institute Discusion Pape,
108(2). doi:10.2139/ssrn.338602.
Cindea, I.M., i Cindea, M. (2012). e euro ef-
fect on international trade. Procedia: Social
and Behaioral Sciences, 58. doi:10.1016/j.
sbspro.2012.09.1109.
De Nardis, S., De Santis, R., i Vicareli, C. (2008).
e single curency’s eects on Eurozone sec-
toral trade: winners and losers? Economics:
e Open-Acces, Open-Asesment E-Journal, 2.
doi:10.5018/economics-ejournal.ja.2008-17.
Flam, H., i Nordstrom H. (2006). Trade volume ef-
fects of the euro: a gregate and sector estimates.
Seina Papers, 746.
Fontange, L., Mayer, T., i Oaviano, G.I.P. (2009).
Of markets, products, prices: the eects
of the euro on Europen rms. Intereconomics,
44(3). doi:10.1007/s10272-009-0289-8.
Frankel, J.A., & Rose, A.K. (1998). e endo-
genity of the optimum curency area cri-
teria. e Economic Journal, 108(449).
doi:10.1111/1468-0297.00327.
Glick, R., i Rose, A.K. (2002). Does a curency
union aect trade? e time-series evidence.
European Economic Review, 46(6). doi:10.1016/
s0014-2921(01)00202-1.

CXY
CATALLAXY (online rst)
6
Havranek, T. (2010). Rose eect and the euro: is
the magic gone? Review of World Economics,
146(2). doi:10.1007/s10290-010-0050-1.
McKinnon, R.I. (1963). Optimum curency areas.
e Ameican Economic Review, 53(4).
Micco, A., Stein, E., i Ordonez, G. (2003). e
curency union eect on trade: early evi-
dence from EMU. Economic Policy, 18(37).
doi:10.1111/1468-0327.00109_1.
Obstfeld, M., i Rog o, K . (2009). Global imbalances
and the nancial crisis: products of common
causes. CEPR Discusion Papers, 7606.
Tenreyro, S. (2007). On the trade impact
of nominal exchange rate volatility. Journal
of Development Economics, 82 (2). doi:10.1016/j.
jdeveco.2006.03.007.
Wincenciak, L. (2014). European Monetary Union
in the light of optimum curency areas theory.
W: K. Opolski, i J. Górski (red.), Perektywy
i wyzwania integracji europejskiej. Warszawa:
Uniwersytet Warszawski.
Informacje uzupełniające
Wkład autorski: autor zaakceptował ostateczną
wersję artykułu.
Źróła nansowania: artykuł został w całości
snansowany ze śroków własnych autora.
Uwagi: wyniki badania były zaprezentowane
na 9. Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Proley
gospoarki światowej (10 maja 2019, Toruń).

CXY
CATALLAXY (online rst)
7
Aneks
Tabela 1.
Zeawienie badań na temat efektu euro
Autor Efekt kreacji hanlu
(w %)
Eksport ze strefy euro do państw trzecich
(w %) Analizowany okres
Baldwin i in. (2008) 2,0 –1,0% 1996–2002
Berger i Nitsch (2008) 0,0 – 1948–2002
Bun i Klassens (2007) 3,0 – 1967–2002
Flam i Nordstorm (2003) 8,8 0,8% 1980–2002
Micco i in. (2003) 6,0–20,0 – 1980–2002, 1992–2002
Źróło: Fontange i in. (2009).
Tabela 2.
Otwartość gospodarcza państw EU–15 w latach 1990–2014 (w %)
Państwo 1990 2002 2014 Zmiana 1990–2014
Austria 71,49 86,95 103,53 44,82
Belgia 120,57 135,12 164,71 36,61
Finlandia 45,82 69,29 75,37 64,49
Francja 42,74 53,07 60,48 41,51
Grecja 40,13 50,35 67,15 67,33
Hiszpania 35,64 54,98 63,00 76,77
Holandia 104,57 114,71 154,29 47,55
Irlandia 104,90 163,77 208,17 98,44
Luksemburg 182,87 258,84 382,29 109,05
Niemcy 46,01 60,77 84,49 83,64
Portugalia 65,05 62,16 79,96 22,91
Włochy 36,43 48,20 55,76 53,06
Dania 67,29 84,56 102,26 51,97
Szwecja 56,86 77,86 85,66 50,65
Wieka Brytania 47,02 50,34 58,03 23,42
Źróło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego (2019).

CXY
CATALLAXY (online rst)
8
Tabela 3.
Otwartość gospodarcza państw EU–10 w latach 1997–2017 (w %)
Państwo 1997 2007 2017 Zmiana 1997–2017
Cypr 139,76 111,27 133,57 –4,43
Cze chy 85,07 130,37 151,93 78,58
Estonia 153,68 135,27 148,53 –3,35
Litwa 100,01 113,84 159,02 59,00
Łotwa 88,47 95,92 122,10 38,01
Malta 226,11 258,51 249,20 10,21
Polska 50,47 80,66 104,56 107,15
Słowacja 119,54 167,67 190,68 59,51
Słowenia 96,33 136,49 154,76 60,67
Węgry 107,21 158,21 168,93 57,57
Źróło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego (2019).
Tabela 4.
Najważniejsi partnerzy eksportowi państw UE–15 w 1997 i 2017 roku
Państwo Najważniejsi partnerzy w 1997 roku Najważniejsi partnerzy w 2017 roku
Austria Niemcy, Włochy, Szwajcaria, Węgry, Wieka
Brytania Niemcy, USA, Włochy, Szwajcaria, Francja
Belgia Francja, Niemcy, Holandia, Wieka Brytania,
Włochy (1999 rok)
Niemcy, Francja, Holandia, Wieka Brytania,
Włochy
Niemcy Francja, USA, Wieka Brytania, Włochy, Holandia USA, Francja, Chiny, Wieka Brytania, Holandia
Hiszpania Francja, Niemcy, Włochy, Portugalia, Wieka
Brytania
Francja, Niemcy, Włochy, Portugalia, Wieka
Brytania
Finlandia Niemcy, Wieka Brytania, Szwecja, Rosja, USA Niemcy, Szwecja, Holandia, USA, Rosja
Francja Niemcy, Wieka Brytania, Włochy, Hiszpania,
Belgia-Luksemburg Niemcy, Hiszpania, Włochy, USA, Belgia
Grecja Niemcy, Włochy, Wieka Brytania, USA, Francja Włochy, Niemcy, Turcja, Cypr, Bułgaria
Irlandia Wieka Brytania, Niemcy, USA, Francja, Holandia USA, Wieka Brytania, Belgia, Niemcy, Szwajcaria
Włochy Niemcy, Francja, USA, Wieka Brytania, Hiszpania Niemcy, Francja, USA, Hiszpania, Wieka Brytania
Luksemburg Niemcy, Francja, Belgia, Wieka Brytania, Włochy
(1999 rok) Niemcy, Francja, Belgia, Holandia, Włochy
Holandia Niemcy, Belgia-Luksemburg, Francja, Wieka
Brytania, Włochy Niemcy, Belgia, Wieka Brytania, Franja, USA
Portugalia Niemcy, Hiszpania, Francja, Wieka Brytania,
Holandia Hiszpania, Francja, Niemcy, Wieka Brytania, USA
Źróło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego (2019).

CXY
CATALLAXY (online rst)
9
Tabela 5.
Najważniejsi partnerzy eksportowi państw UE–7 w 1997 i 2017 roku
Państwo Najważniejsi partnerzy w 1997 roku Najważniejsi partnerzy w 2017 roku
Cypr Rosja, Wieka Brytania, Bułgaria, Grecja, Zjedno-
czone Emiraty Arabskie Libia, Bunkers, Grecja, Norwegia, Wieka Brytania
Estonia Rosja, Finlandia, Szwecja, Łotwa, Litwa Finlandia, Szwecja, Rosja, Łotwa, Niemcy
Litwa Rosja, Niemcy, Białoruś, Ukraina, Dania Rosja, Łotwa, Polska, Niemcy, USA
Łotwa Rosja, Wieka Brytania, Niemcy, Szwecja, Litwa Litwa, Estonia, Rosja, Niemcy, Szwecja
Malta Francja, USA, Niemcy, Singapur, Wieka Brytania USA, Bunkers, Niemcy, Egipt, Francja (2016 rok)
Słowacja Czechy, Niemcy, Austria, Włochy, Polska Niemcy, Czechy, Polska, Francja, Węgry
Słowenia Niemcy, Włochy, Chorwacja, Austria, Francja Niemcy, Włochy, Chorwacja, Austria, Francja
Źróło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego (2019).
Wykres 1.
Zmiana eksportu w państwach EU–15 w latach 1992–2012 (w mld USD)
0
500
1000
1500
2000
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Austria Belgia Niemcy Dania Hiszpania
Finlandia Francja Grecja Irlandia Włochy
Luksemburg Holandia Portugalia Szwecja
Źróło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego (2019).

CXY
CATALLAXY (online rst)
10
Wykres 2.
Zmiana eksportu w państwach, które przystąpiły do UE w 2004 roku w latach 2004–2016 (w mld USD)
0
50
100
150
200
250
300
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Cypr Czechy Estonia W ęgry Litwa
Łotwa Malta Polska Słowacja Słowenia
Źróło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego (2019).
e impact of the euro introduction on the trade in the monetary union member states
Abstract
Motivation: According to the new theory of the optimal curency area, the unication of the curency should con-
tribute to increasing the economic ties of the Member States. In the literature on the subject, the eect of trade creation,
resulting from the introduction of the euro, is caled the euro eect. Although there are a lot of studies on this eect
and many aects related to it, it is dicult to clearly determine its size, eecialy for the countries of Central and East-
ern Europe that introduced the euro in 2007–2015.
Aim: e aim of the article is to present a list of studies of economists ecializing in research on the euro eect
and the results of own statistical analysis.
Materials and methods: A critical analysis of the literature on the subject, both Polish and foreign, and statistical
analysis based on the World Bank data were used.
Results: e euro eect undoubtely occurs, however it is dicult to clearly determine its size. It is diversied in terms
of the sector. In adition, one can notice the diversied impact of the euro introduction on the trade of the monetary
union individual members, which depends on several factors, i.e. the moment the introduction of the euro, market size,
economic openness of countries and the ecialization, and the fragmentation of production of individual economies.
Keywods: euro; Eurozone; trae; euro eect
JEL: F14; F15