Article

Batılılaşmanın Sosyo-Kültürel Parodisi: Araba Sevdası

Authors:
To read the full-text of this research, you can request a copy directly from the author.

No full-text available

Request Full-text Paper PDF

To read the full-text of this research,
you can request a copy directly from the author.

Article
Tanzimat, toplum yapısını en fazla etkileyen dönüm noktalarından biridir. Bu dönemde yazılan eserlerin irdelenmesi; bugünkü durumumuzun, hâl ve hareketlerimizin anlaşılmasında büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Tanzimat Dönemi’ne fikirleri, eserleri ve eğitimci yönüyle damgasını vurmuş Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası romanında eğitim ile ilgili telkinlerin nasıl ele alındığı incelenmiş; buradan hareketle eğitimle ilgili unsurların hangi kişilik özelliklerini ortaya çıkardığı tespit edilmiştir. Ana karakter Bihruz Bey’in içinde bulunduğu eğitim atmosferinin kişilik özellikleriyle ilişkisini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda eser nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesiyle taranmış, elde edilen bulgular eğitim özellikleri ve kişilik özellikleri başlıkları altında değerlendirilmiştir. Bulguların betimsel analizle yorumlandığı çalışmada Bihruz Bey’in maruz kaldığı eğitimin ve yetişme ortamının kişiliğine yansımaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Recaizade Mahmut Ekrem, eskiyle yeninin bir arada yaşandığı bu dönemin saplantılarını, buhranlarını araba metaforu üzerinden ve amaçsız, düzensiz, ciddiyetten uzak eğitimin yarattığı insan modelini Bihruz Bey tipi üzerinden vermiştir. Bireylerin eğitimi meselesine gerekli hassasiyet gösterilmediğinde sorunlu tiplerin ortaya çıkmasının kaçınılmaz olacağını vurgulayan yazar, kişilik gelişiminin insanın varoluş sebebi ve eğitimin birincil hedefi olduğunu Bihruz Bey’in içine düştüğü aşk macerasıyla mizahi bir biçimde ortaya koymuştur. Kişilik gelişimini tamamlayamayan bireylerin her zaman ve her durumda dalga konusu olabileceklerini, eserin başından sonuna kadar kahramanı Bihruz Bey’le alay ederek göstermiştir. Bu çalışmayla ailede ve okulda doğru, süreklilik arz eden yetkin bir eğitim alamayan, nitelikli bir sosyal çevreyle irtibatta olmayan ve çocukluk döneminde yanlış yetişkin davranışlarına maruz kalan bireylerin olumsuz kişilik özellikleri geliştirdiği ve dönemin modalarına (araba ve Batı-Fransızca hayranlığı) takıntılı derecede bağlandığı ortaya konulmuştur.
Article
20. yüzyılın başında dilbilim alanında başlayıp sonra diğer bilim dallarında da yaygınlık gösteren yapısalcılık 1970’lardan sonra gelişen post-yapısalcılığa rağmen Türk akademisinde edebiyat biliminde hala sıkça kullanılan bir yöntemdir. Her bir metni ortak bir yapı merkezinde ele almanın önemini vurgulayan yapısalcılığa göre metinler önceden belirlenmiş kurallar kapsamında analiz edilmelidir. Bu bağlamda romanlar şu başlıklar altında incelenmektedir: isim-içerik ilişkisi, olay örgüsü, bakış açısı ve anlatıcı, zaman, mekân, kişi kadrosu. Roman tahliline yönelik çalışmalarda sıkça kullanılan bu şablonun eserin anlaşılmasında önemli bir role sahip olduğu vurgulanmaktadır. Bu araştırmada söz konusu yöntemin uygulanacağı roman Tanzimat dönemi romanlarından Araba Sevdası adlı eserdir. İlk realist roman olarak anılan Araba Sevdası 1896’da yayınlanmış olup Türk edebiyatı açısından büyük öneme sahiptir. Recaizâde Mahmut Ekrem’e ait olan eserde Batılılaşma, aylaklık, züppe tipi, yabancılaşma gibi meseleler de sorgulanmaktadır. Dolayısıyla o dönemde yaşayan belirli bir insan tipinin de izlerinin görüldüğü eser, hala pek çok araştırmanın inceleme nesnesidir. Bu araştırmada ise başlangıç safhasındaki Türk romanın yapısal özelliklerine dikkat çekilmektedir. Sonuç olarak inceleme nesnesi olan romanda yapısal olarak bazı farklılıklar gözlemlenmektedir. Özellikle zaman, mekân gibi bazı hususlarda romanın ardıllarına öncülük ettiği söylenebilir.
Article
Introduction Part I. Defining Parody from the Ancients Onwards: 1. Ways of defining parody 2. Distinguishing parody from related forms Part II. Modern Parody: 3. Modern and late-modern theories and uses of parody Part III. Post-Modern Parody: 4. Contemporary late-modern and post-modern theories and uses of parody Part IV. Conclusions: 5. General conclusion 6. From the ancient to the modern and the post-modern: a summary Bibliography Index.
Asır Türk Edebiyatı Tarihi, YKY
  • Ahmet Tanpinar
  • Xix Hamdi
TANPINAR, Ahmet Hamdi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, YKY, İstanbul 2007
Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İletişim Yay
  • Berna Moran
MORAN, Berna, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İletişim Yay., İstanbul 2009
Babalar ve Oğullar Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri, İletişim Yay
  • Jale Parla
PARLA, Jale, Babalar ve Oğullar Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri, İletişim Yay., İstanbul 2012
Araba Sevdasını'na ve Bihruz'un Zihnine Sızan Fransız Edebiyatı
  • Fatih Altuğ
ALTUĞ, Fatih, "Araba Sevdasını'na ve Bihruz'un Zihnine Sızan Fransız Edebiyatı", Hece Dergisi, Türk Romanı Özel Sayısı, İst. 2002, s. 895-905