Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograficzne... w zreformowanej szkole

Abstract

Przedmiotem niniejszego artykułu są technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) w kształceniu geograficznym według nowej podstawy programowej z 2017 roku (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej…, 2017). Na potrzeby analizy możliwości wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w szkole, opracowano pięć modeli dotyczących włączania TIK do praktyki szkolnej. Od najprostszych modeli, które polegają na wyszukiwaniu materiałów dydaktycznych na lekcje geografii w Internecie przez nauczyciela, po najbardziej zaawansowane – związane z obecnością TIK podczas całego procesu kształcenia. Każdy kolejny model charakteryzuje się coraz większym zaangażowaniem nauczycieli i uczniów w wykorzystywaniu TIK w praktyce szkolnej. Z analizy nowej podstawy programowej do geografii wynika, że zarówno w szkole podstawowej, jak i ponadpodstawowej wybrane treści powinny być realizowane z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Przedstawione w opracowaniu przykłady darmowych narzędzi TIK („Worldometers”, „Gry geograficzne. Graj i poznawaj świat”, „Kineticcity”, „Ventusky”, „LearningApps” oraz „Scholaris”) stanowią doskonałe środki dydaktyczne. Ułatwiają uczniowi lepiej zrozumieć różne, czasami złożone zagadnienia geograficzne.

Full text

Annales Universitas Paedagogicae Cracoviensis
FOLIA 268
Studia Geographica 12(2018)
ISSN 2084-5456
DOI 10.24917/20845456.12.
Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Polska
Technologie informacyjno-komunikacyjne
a kształcenie geograczne... w zreformowanej szkole
Streszczenie
      
         
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej…
   


   





         
        

ICT in geographic educaon in the reformed educaonal system
Abstract

          Rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej …


           

   

        
     
DOI 10.24917/20845456.12.3

[40] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś
 
   

Słowa kluczowe     

Key words       





Sugerowana cytacja / Suggested citation:
 
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis
Studia Geographica, 12,  
Wstęp
    
     
     
   



      

          
    

     




–

–



– 
    

Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
41
]
1Ma-
king sence of






         
   

        
   
         
      
       
 
   
     
   

  
        

–
–

– 


     
        


TIK w kształceniu geogracznym – dotychczasowe badania i nowe propozycje
      
        
       



 W artykule użyto lata najczęściej wskazywane przez różnych autorów.

[42] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś


           





        
  
        
 
         
        
Information and Communications
Technology (ICT) Program of Studies
Thinkfinity and PBS’ TeacherLine oraz Apple’s Classrooms of Tomorrow (ACOT)
 
     





        



      



         
   
   
      






blended learningu
 
   



Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
43
]




––narzędzie do organizacji zajęć

      

–


–


––narzędzie służące do oceniania i ewaluacji   



––narzędzie wspomagające osiąganie celów wychowawczych




Ryc. 1. Modele pracy nauczyciela z wykorzystaniem TIK. Źródło: opracowanie własne.

[44] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś
Technologie informacyjno-komunikacyjne w nowej podstawie programowej do
geograi





  



   Rozporządzenie Ministra
Edukacji Narodowej
      


TIK a nowa podstawa programowa z geograi w szkole podstawowej
      
 

Rozporzą-
dzenie Ministra Edukacji Narodowej…




         
   
   

Tab. 1 Treści kształcenia związane z TIK w podstawie programowej z geografii w szkole podstawowej
Punkt z
PP Treści kształcenia
IV.3. przedstawia główne cechy i porównuje poznawane krajobrazy świata oraz
rozpoznaje je w opisach, na lmach i ilustracjach;
VI.3. wyznacza w terenie współrzędne dowolnych punktów (za pomocą mapy lub GPS).
XII.5. przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji mulmedialnej, plakatu, lmu, wystawy
fotogracznej) przyrodnicze i kulturowe walory regionu;

Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
45
]
XIII.3.
przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji mulmedialnej, plakatu, lmu, wystawy
fotogracznej) atrakcyjność „małej ojczyzny” jako miejsca zamieszkania i działalności
gospodarczej na podstawie informacji wyszukanych w różnych źródłach;
Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej…, 2017.



–


–

–     
      

–
TIK a nowa podstawa programowa z geograi w szkole ponadpodstawowej
       
 
        






Tab. 2. Treści kształcenia związane z TIK w podstawie programowej z geografii – poziom podstawowy w
szkole ponadpodstawowej
Punkt z
PP Treści kształcenia
I.1. –I. 8. 1. Źródła informacji geogracznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji
danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotograe, zdjęcia satelitarne, dane
liczbowe oraz graczna i kartograczna ich prezentacja. Uczeń:
1) przedstawia możliwości wykorzystywania różnych źródeł informacji geogracznej i ocenia
ich przydatność;
2) wyróżnia graczne i kartograczne metody przedstawiania informacji geogracznej i
podaje przykłady zastosowania różnych rodzajów map;
3) czyta i interpretuje treści różnych map;
4) podaje przykłady informacji pozyskiwanych na podstawie obserwacji i pomiarów
prowadzonych w terenie;
5) interpretuje dane liczbowe przedstawione w postaci tabel i wykresów;

[46] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś
6) wykazuje przydatność fotograi i zdjęć satelitarnych do pozyskiwania informacji o
środowisku geogracznym oraz interpretuje ich treść;
7) określa współrzędne geograczne za pomocą odbiornika GPS;
8) podaje przykłady wykorzystania narzędzi GIS do analiz zróżnicowania przestrzennego
środowiska geogracznego.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej…, 2017.

      




Tab. 3. Treści kształcenia związane z TIK w podstawie programowej z geografii – poziom rozszerzony
w szkole ponadpodstawowej
Punkt
z PP Treści kształcenia
I.3-5.
3) stosuje wybrane metody kartograczne do prezentacji cech ilościowych i jakościowych
środowiska geogracznego i ich analizy z użyciem narzędzi GIS;
4) wykorzystuje odbiornik GPS do dokumentacji prowadzonych obserwacji;
5) wykorzystuje technologie informacyjno-komunikacyjne i geoinformacyjne do
pozyskiwania, przechowywania, przetwarzania i prezentacji informacji geogracznych;
V.8. 8) dostrzega prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów geologicznych na Ziemi,
wykorzystując technologie geoinformacyjne;
XVIII.6. 6) wykorzystuje zdjęcia satelitarne i lotnicze oraz technologie geoinformacyjne do
lokalizowania i określania zasięgu katastrof przyrodniczych;
Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej…, 2017.



–
–

–
–
–      

–
Wybrane narzędzia TIK jako środki dydaktyczne na lekcjach geograi
      


Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
47
]

        
  



Ryc. 2. Podział zasobów Internetu, odnoszących się do treści z zakresu geografii
Źródło: opracowanie własne.
       
     



    
 

    
 
    
  



  


„Worldometers”





   

     
     


[48] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś
Ryc. 3. Wybrane przykłady statystyk światowych w „Worldometers”
Źródło: http://www.worldometers.info/pl/




   

   



Ryc. 4. Gra „Jeziora” uruchomiona w „Gry geograficzne. Graj i poznawaj świat”
Źródło: http://www.gry-geograficzne.pl/jeziora.html

Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
49
]
      






     
         
        

    


Ryc. 5. Wpływ działalności lodowca górskiego na rzeźbę terenu w „Kineticcity”
Źródło: http://www.kineticcity.com/mindgames/warper/
„Ventusky”

   
    


  „Ventusky”   
       

          

[50] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś

     
       



Ryc. 6. Rozkład temperatury w Polsce na 2 m nad ziemią w „Ventusky”
Źródło: https://www.ventusky.com/?p=52.0;20.1;5&l=temperature-2m
      
  


     
   
 
     

        
  pól formularza np. dotyczące klasyfikacji
form geomorfologicznych 
 
) (Ryc. 7)     
     



Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
51
]
Ryc. 7. Podział form terenu w „LearningApps”.
Źródło: https://learningapps.org/1354241
„Scholaris   



 
 

Ryc. 8. Materiały z zakresu zmian liczby ludności dostępne w „Scholaris.
Źródło: http://scholaris.pl/zasob/105505?eid()=SRE&sid()=GEO5&bid=0&iid=&api=

[52] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś



   


Podsumowanie
         

  

          















   




Literatura/References

Journal of Technology and Teacher Education
   Using technology to train teachers: appropriate uses of ICT for
teacher professional development in developing countries   


Technologie informacyjno-komunikacyjne w kształceniu geograficznym. Założe-

Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
53
]
nia teoretyczne. Diagnoza wykorzystania 

           Technologie infor-
macyjno-komunikacyjne w kształceniu geograficznym. Założenia teoretyczne. Diagnoza
wykorzystania   

        
Contemporary Issues in Technology and
Teacher Education

Jakość życia seniorów w XXI wieku z perspektywy
polityki społecznej

Computers & Education
Making sense of a world in motion        
   




    
Technologie informacyjno-komunikacyjne w kształceniu geograficznym. Założenia teore-
tyczne. Diagnoza wykorzystania    

        
 Geografia jako nauka i przedmiot nauczania w Polsce

        
 Materiały na 41. Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego. I
Konferencja „Geografia i aktualne problemy miasta Krakowa i regionu”, 

E-rate and the digital divide: A preliminary analysis
from the integrated studies of educational technology

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy pro-
gramowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego
dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stop-
niu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia,
kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia
ogólnego dla szkoły policealnej
       Teaching with technology: Creating stu-
dent-centered classrooms. 
      Teachers’
tools for the 21st century: A report on teachers’use of technology 




[54] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś
 Technologie informacyjno-komunikacyjne w kształceniu geo-
graficznym. Założenia teoretyczne. Diagnoza wykorzystania 

         


      

Technologie informacyjno-komunikacyjne w kształceniu geograficznym. Założenia teore-
tyczne. Diagnoza wykorzystania    

Źródła internetowe – dostęp 2018.10.15:


























Notka biograficzna o autorze: Agnieszka Świętek, doktor, absolwentka kierunku Geografia, na
Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, doktor nauk o Ziemi
w zakresie geografii. Jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym na stanowisku adiunkta w Zakła-
dzie Dydaktyki Geografii Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Prowadzi

Technologie informacyjno-komunikacyjne a kształcenie geograczne... [
55
]
zajęcia dydaktyczne m.in. z dydaktyki geografii, edukacji regionalnej, regionu Małopolska. Jej za-
interesowania obejmują trzy zakresy badawcze: dydaktykę geografii, problematykę przedsiębior-
czości oraz sytuację romskiej mniejszości etnicznej w Polsce.
Biographical note of author: Agnieszka Świętek, a graduate in Geography, at the Pedagogical Uni-
versity of Crakow, PhD in earth sciences in the field of geography. She is a research and didactic
worker at the post of assistant professor at the Department of Geography Didactics, Institute of
Geography, Pedagogical University of Crakow. He conducts classes, including from didactics of
geography, regional education, Małopolska region. Her interests include three research areas:
didactics of geography, issues of entrepreneurship and the situation of the Roma ethnic minority
in Poland.
adres/address:
Zakład Dydaktyki Geografii
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie,
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
e-mail: aswietek@up.krakow.pl
Notka biograficzna o autorze Roksana Zarychta, doktor, absolwentka kierunku Geografia i Filo-
logia Germańska na Uniwersytecie Śląskim, doktor nauk o Ziemi w zakresie geografii. Jest pra-
cownikiem naukowo-dydaktycznym na stanowisku adiunkta w Zakładzie Geoinformacji i Badań
Geośrodowiskowych Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Prowadzi
zajęcia dydaktyczne m.in. z zakresu kartografii, geodezji, teledetekcji i GIS. Jej zainteresowania na-
ukowe obejmują wykorzystanie metod geostatystycznych przy rekonstrukcji topografii obszarów
zantropogenizowanych.
Biographical note of author: Roksana Zarychta, a graduate of Geography and German Philolo-
gy at the University of Silesia, PhD in earth sciences in the field of geography. He is a research
and didactic worker at the post of assistant professor at the Department of Geoinformation and
Environmental Research of the Institute of Geography, Pedagogical University of Crakow. He con-
ducts classes, including in the field of cartography, geodesy, remote sensing and GIS. Her scientific
interests include the use of geostatistical methods in the reconstruction of the topography of
anthropogenic areas.
adres/address:
Zakład Geoinformacji i Badań Geośrodowiskowych
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie,
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
e-mail: roksana.zarychta@up.krakow.pl
Notka biograficzna o autorze: Paweł Struś, doktor, absolwent kierunku Geografia na Uniwersyte-
cie Jagiellońskim, doktor nauk o Ziemi w zakresie geografii. Jest pracownikiem naukowo-dydak-
tycznym na stanowisku adiunkta w Zakładzie Geoinformacji i Badań Geośrodowiskowych Insty-
tutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Prowadzi zajęcia dydaktyczne m.in. z
zakresu systemów Informacji Geograficznej i kartografii. Jego zainteresowania naukowe obejmują
przygotowywanie map georóżnorodności obszarów górskich i kartograficzny obraz zmian granic
w Europie Środkowej.
Biographical note of author: Paweł Struś, a graduate of Geography at the Jagiellonian Univer-
sity, PhD in earth sciences in the field of geography. He is a research and didactic worker at the
post of assistant professor at the Department of Geoinformation and Environmental Research
of the Institute of Geography, Pedagogical University of Crakow. He conducts classes, including
in the field of Geographic Information Systems and cartography. His scientific interests include

[56] Agnieszka Świętek, Roksana Zarychta, Paweł Struś
preparing maps for the geodiversity of mountain areas and a cartographic image of the borders
in Central Europe.
adres/address:
Zakład Geoinformacji i Badań Geośrodowiskowych
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie,
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
e-mail: pawel.strus@up.krakow.pl