Content uploaded by Ahmet Zahid Demirciler
Author content
All content in this area was uploaded by Ahmet Zahid Demirciler on Mar 15, 2021
Content may be subject to copyright.
-
23, 1 (2019) 1-27. e-ISSN: 2602--2981)
ANLAM VE EDEBİYAT TEORİLERİNE DAİR TÜRKÇE
GELENEKSEL LİTERATÜRÜ TASNİF DENEMESİ*
Ahmet Zahid DEMİRCİLER
Öz
durumundad
-
-
eserlerinden meydana gelmektedir.
Anahtar Sözcükler: - -
AN ATTEMPT TO CLASSIFICATON OF TRADITIONAL
WORKS ON THEORY OF MEANING AND LITERARY THEORIES
IN TURKISH
Abstract
Poetic and prosaic literature of Turkish had been written with Arabic
script between Xth and XXth centuries is still subject of many researches. In
this respect, works and practices on text understanding and evaluation of
* l--l-
etin--
-
e-posta: ahmed.demirciler@gmail.com
2
this written language are still extant. Those traditional literature that
possesses similar and common terminology differs from each other in point
of classification, method and some content. Therefore those literature have
ah al-
Sa
Persian literatures. Accordingly, traditional Turkish literature on theories of
meaning and literary theories consist of works on al-balagha, naqd al-
and insha.
Keywords: - -
Giriş
ar; dil verimlerini betimleme, anlama ve
e edebiyat
Anlam ve edebiyat teorilerine dair T
eserlerin
Tasnif Denemesi
3
-
1
takip
2
3
ve
1
-
-
-e bir
bk. dipnot 13)
2
-
3
-
4
imlerini konu edinmeleri ve
-
4
.
5
(Kutluer 2000).
-
-
4
- -
-
-
-
5
[. cognition / T
--ilm-
- le ilim
- -i
ilim T.
- -
---
tekrar- (Kara 2005, 209-11).
Tasnif Denemesi
5
-
6
-
-
edin
-
-
-
-
edilecektir
7
.
Belâgat Literatürü
6
(1313, 250,254-256)
-
-
- t ve ; ikinci alt
u-, -
-
ve nahiv gramere dair teorilerdir. -
ebdi-r bir
ortak hayaller .
ve , - -
eserlerini bilme, bunlara telmihlerde bulunma veya bunlardan antolojiler meydana
eya
7
T
(1987)
6
-
-
seb
-
-
i: 88).
-
V./VII.-
Buna
tleler
-
-
Tasnif Denemesi
7
- -
el- -Teby
-
ve - -
471/1078-De-
-
Fahreddin er-
-
-
-
-
-
-
-
diziminin an
taksim edilir.
e ve
8
8
-926/1495-
8
-
57).
u
-
b
---
(1293/1876)- rta
-
-
(bs. 1298
-
(bs. 1303/1885-
-Edeb (bs. 1305/1886-7),
-Edeb -
-
9
. Cev
-i Hukuk dersleri neticesinde
10
-
9
Christopher Ferrard (1982) --
ve -
yi
(2004b), anlam
ve ede
10
Cevdet (1987) -
(1303, 2)
- - -
(1884) Mekteb- ,
vetle muhtemeldir.
Tasnif Denemesi
9
oyunca
(2000) ne dair
Nakd-i Şiir Literatürü
-
- -
-249).
ar
11
. Pratik
-
-
gramere dair eserlerdir (Sezer 1994). Gelenekten gelen
--
-
-
--
11
.
10
Tenkidin - - ilk defa bilimsel bir
-
-
-
- -
12
--i
-
muhte
nakd- ; bir
-
-
t
13
12
(1315, 60) de -
-
13
--
i, ---
--Kael-
Mas- - - -
-
-
- - -
(Yalar 1997; Er 2011).
nispet edilen eserlerin yoksun olup,
uygulama
nakd-melerinin daha iyi bir tercih
.
Tasnif Denemesi
11
Arap dilindeki nakd-
rek,
14
.
rekabet sonucu birbirlerinin eserlerine getirdikleri tenkitlerdir (Kurtu
ve
-
- -
-
-
15
-
-
Telif tarihi
-3). Oysa
-
14
tesiriyle, a
fakat
15
-Hasan Nasr b. el--
Muhammed b. Davud el- -
-
-35).
12
(1949, 45) ifadesiyle -
-
-
-
-
bul
-
da -
-
-
-
-bareber
16
-
17
ile -
-
16
- -
- -
-
ve -
-
17
- -i, -
-
- -
. -gibi ilm-i
2007). bk. . -i
bk. -72).
Tasnif Denemesi
13
-
B-
-
18
(Kut
1989).
ibariyle nakd-
-
--
-
- -
-
-7 tarihinde tamamlanan - veya -
7-18; DeWeese 2005). Bunu
-
-
-
-
bilgiler ise Bedr-
akd-
- -idir
19
.
-
18
-, -, -
, bu eserin eski i
etmektedir.
19
(1986, 2) -
14
-
-
- -
-
--
- - - i,
etin 1991c).
Nakd- -
- --
(1284, 2-
-
bilgileri bir araya getiren bu eser, tam bir edebiyat teorisi olarak nitelenebilir.
- orilerinin
-
- a
-
dde
-
Tasnif Denemesi
15
20
bizde en
-
-
98),
-
-i
(bs. 1291/1874) --
-
-
- -
- (1288-
ar ve tasnifleri itibariyle nakd-
İnşâ Literatürü
prensipler ile
-
-i
onu
-
-
20
-
-
16
olarak
divan
21
eciyle
- -
-
(Roemer 1971) ---
; - -
21
.
hesap defterleri tutulurdu. Pehleviler de
bu
. Daha sonra
birikiminden istifa
-23/634-
. Divanlarda istihdam edilen
Tasnif Denemesi
17
- - ve -
-
22
.
lana
t.y., 104-5)
amalara dair bilgilere de rastlamak
kurulan devletlerin
(Tokmak 2000) ve
(2006)
-
tabiplik
olan Mecma-
- - bilinen ilk eserin ise en
b. - - -
-
da
-
-
22
Bu konuda daha genbk. .
18
il- - -
- olarak
.
-
-
--
-
-
2001).
kazanan
-
Tasnif Denemesi
19
-
-
bir eser olarak nitelenebilir.
Nesir teorisi mahiyetindeki ilm-
23
-
- -- --
- -
- - -
-
-
-
-
ndekilerine
--
24
-
-
23
24
Mehmed Rifat (1308a, 2) -
---
(1308b, 8), -
Edeb Men-
20
-
- - ve - -
bahislerine; -- ve
-
- -i
-
yazma eserler de ilave edilmelidir.
Sonuç
- - -
-
-
de d
Tasnif Denemesi
21
iyetinde
-
aruz,
Nakd- k XIII./XIX.
Nakd-
-
Av
22
KAYNAKÇA
-
gat- . Haz. Mehmet
-
-Ayene-ye Miras, S 41: 219233.
-
-
-. Haz.
---.
-, 111.
Erdem, S 52: 139.
el- -
Ha
- ,
XXX:20-
Bilgegil, M. Kaya. 1980. .
tesi.
-.
http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay
=80.
LII (415,416,417
II--16.
Ansiklopedisi, III:424-
,
III:431
Tasnif Denemesi
23
,
III:432
Bilig, S 34: 145169.
- - -
-
. 12. bs.
Kahire: Dar al-Maarif.
Toplumsal
Tarih I (6): 5659.
-
Central Asian literar
-163.
Ansiklopedisi, IX:360-
Kabus- 43 (43):
3756.
, IX:37781.
, XXII:334336.
XL:458
Erkal, Abdulkadir. 2009. . Ankara:
-
VII (VIII): 215272.
Journal of Ottoman Studies III: 165188.
. 1984.
The Journal of Ottoman Studies IV: 1934.
24
-
- XVII: 133176.
, S 8: 115127.
, S 11.
-
- -
.
-- opedisi, IX: 671
- XXI (2): 211-
38.
X: 353
XXVI:
311
Teknik-Bir Felsefe Dili Kurmak: Modern Felsefe ve
- - -.
-Muthanna.
, V:380-83. TDV
I: 634
-
http://shamela.ws/index.php/book/28181.
Tasnif Denemesi
25
Ansiklopedisi,
XL: 461
II: 165167.
XXII: 123124.
. XXV:
49
--
- -
. 1308b. -Edeb
, III: 595
-
-
Nahda.
. 1982. -
-
--Jahiz.
- -
Keyhan-e Farhangi, S 154: 6467.
el- - -
. Haz.
-e
-
& Londra: Brill & Luzac.
XL: 573
S 34: 6378.
-. Haz.
26
Rama - en--
--
Encyclopaedia of Islam, III:
12411244. Leiden: E. J. Brill.
-. Kahire: Maktaba al-
. 1. bs.
. 2004a.
Bilimevi.
XXVIII (1): 311344.
-
XXXI: 281
318.
-
S -
, S 3: 89104.
- - -
- -
-i Kays. 1909. al--. Haz. Mirza
den - Londra: E. J. Brill - Luzac & Co.
--
. 1299. -
Tarihi
ed. 1313. -
http://archive.org/details/mevzuatlulum01shkuuoft.
Tasnif Denemesi
27
XXII:
416
Tolasa, Haru
--TDED 24:
363380.
-
XX: 312
Xudoyberdiev, Erkin. 2008. Adabiyotshunoslikka Kirish
Sharq.
- -
--
.
V:
383
.
Ansiklopedisi, I:173-
- -
Dok
Mehmet Atalay. , sy 13.