Content uploaded by Murat Uluskan
Author content
All content in this area was uploaded by Murat Uluskan on Dec 18, 2018
Content may be subject to copyright.
Bir Osmanlı Elçisinin Yolculuk Hazırlığı: İbrahim Paşa'nın 1699 Avusturya Elçiliği
... İlk huzura kabuldeki gibi kral tarafından hazinedar ağası, miftah ağası, neferleriyle birlikte akkâmbaşı, divân çavuşları, sakallı ağalar, paşa yedekleri, tercüman ile kapçılar kethüdası, elçinin kendisi ile onun arkasında ise yeniçeri tüfekçileri ve Enderun ağaları yer aldı. Alaydaki divan çavuşlarına, elçi imp aratorun sarayına giderek arabadan indiğinde dua, övgü ve şükür ifadelerini hep birlikte söyledikleri alkış yapmamaları konusunda uyarılarda bulunuldu,(Uluskan, 2008: 258. 95 https://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=wrz&datum=17190812&seite=1&zoom=33 (Erişim Tarihi: 09.10.2021 ...
Osmanlı elçilik heyetlerinin imparatorluk başkenti Viyana’ya alayla girmesi, şehre en yakın menzil olan Schwechat’ta elçilerin kayzerî yetkililerle yaptığı görüşmeler neticesinde muayyen bir günde ve belli teşrifat kaidelerine göre icra edilirdi. Bu merasim diplomatik misyonun, sultanî nâmeleri Habsburg hükümdarına teslim etmek kadar, çok önemli bir parçasıydı. Şehre giriş törenleri, en azından 18. yüzyıl ortalarına kadar, kortejin geçeceği güzergâh üzerinde dizilen büyük kalabalıklar tarafından seyredilir, merasimin ayrıntıları başta Habsburg teşrifat zabıtlarına olmak üzere çağdaş rapor, mektup ve gazetelere yansırdı. Bakır gravür (Kupferstich), Avrupa’da gelişmesi üzerine, bu tür törenleri tasvir etmek için giderek daha fazla kullanıldı. 1740 yılına gelindiğinde gravürün ortaya koyabildiği ayrıntılarda ulaştığı seviye bir fotoğrafı andıracak ölçüdeydi. Bu makalede, 18. yüzyılda Viyana’ya gelmiş sabık iki Osmanlı büyük elçisi İbrahim paşaların gravür örneklerine bakıldıktan sonra, 922 kişi ve 1200 binek ile yük hayvanıyla muazzam bir kafileye sahip Osmanlı büyük elçisi Cânibî Ali Paşa’nın 23 Ağustos 1740’ta Viyana’ya girişi, bu merasimi 99 zümre ve 14 sıra hâlinde gösteren Alman gravürcü Elias Baeck’in mükemmel ve açıklamalı tören alayı gravürü üzerinden ele alınacaktır.
1746 yılında Osmanlı ve İran devletleri siyasi, sosyal ve dini problemlerin çözümü için bir barış anlaşması yapmak üzere elçiler görevlendirmişlerdi. Osmanlı Elçisi Mustafa Nazif Efendi, barış için İran'a gönderilirken, İran Elçisi Fethi Ali Han İstanbul'a gelmişti. Osmanlı ve İran hükümetlerinin diplomatik görüşmeleri neticesinde anlaşmaya varılmıştı. Antlaşma maddelerinin teyidi ve onayı için birbirine eşit rütbede yeni elçilerin görevlendirilmesi gerekliydi. Osmanlı hükümeti anlaşmanın onaylanması için Sivas Valisi Ahmet Paşa'yı seçerken, İran hükümeti Mehdi Mustafa Han'ı görevlendirmişti. Osmanlı hükümeti, 1746 Ekimi'nde İrana gidecek elçinin hazırlığına başlamıştı. Hazırlık çalışmaları; elçilik heyetinin seçilmesi, görevlilere bahşiş ve ücret ödenmesi, mehterhane malzemesi, hediye ve yiyecek tedariki, nakliye vasıtalarının düzenlenmesi şeklinde gerçekleşmişti. Elçilik heyeti 1747 Ocağı'nda törenle İstanbul'dan ayrılarak Anadolu orta-kolu üzerinden İran'a doğru yola çıkmış, 30 Mayıs 1747'de Bağdat'a varmıştı. 27 Haziran'da diplomatik teamüller gereği Osmanlı elçisi Hamedan'a, İran elçisi ise Bağdat'a doğru yola çıkmıştı. Ancak 19 Haziran'da İran'da çıkan karışıklıklar ile Nadir Şah öldürüldüğünden, Osmanlı elçisi Bağdat'a dönerken, İran elçisi Bağdat'a kalarak İstanbul'a gidememişti. Nadir Şah'ın ölümünden sonra İran'da meydana gelen taht mücadeleleri nedeni ile Osmanlı ve İran elçileri uzun süre Bağdat'ta ikamet etmişlerdi. Osmanlı elçisi 1748 yılında Bağdat'ta vefat ederken , İran elçisi 1752 yılında taht mücadelesi için İran'a geçmişti. Osmanlı Devleti, İran'daki taht mücadelelerine karışmadığı gibi, imzalanan anlaşmaya sadık kalmaya çalışmıştı.
Budin’in 1541’de eyalet olarak Osmanlı topraklarına katılmasıyla birlikte Os- manlılarla Avusturya Habsburgları birbiriyle komşu olmuş ve Zitvatorok Antlaşması (1606) ile iki gücün arasındaki diplomatik trafik artmıştı. Geçmişi XV. yüzyılın son- larına uzanan Osmanlı-Habsburg diplomatik tarihi üzerinde araştırmalar yapıldı- ğında, başvurulması gereken ana kaynaklardan birisi Avusturya Devlet Arşivleridir. Arşivlerde siyasî önemi haiz belgelerin yanında Viyana’da misafir olarak bulunmuş ve sayıları XVII. ve XVIII. yüzyıllar arasında büyük artış göstermiş Osmanlı elçilikleri- nin ağırlanma sürecini aydınlatma vasfına sahip çok sayıda belge bulunur. Osmanlı- Habsburg askerî mücadelesini kesin olarak nihayete erdiren Ziştovi Antlaşması’na (1791) kadar Viyana’ya yaklaşık doksan Osmanlı elçilik heyeti gönderilmiştir. Bu çalışmada, 1634-1774 yılları arasını kapsayan dönemde gönderilmiş elçiliklerin Habsburg kurumlarınca ne şekilde, nerede ağırlandıkları ve ağırlamadan kimlerin sorumlu olduğu soruları üzerinde durulmuştur. Bu makalede, şimdiye kadar ortaya konmuş veriler Avusturya Devlet Arşivlerinde bulunan belgelerin bir kısmını kullan- mak suretiyle elde edilen yeni bulgularla birleştirilerek, Osmanlı elçilik heyetlerini merkeze alarak Osmanlı-Habsburg diplomasi tarihine dair bir inceleme yapılmaya çalışılmıştır.
ResearchGate has not been able to resolve any references for this publication.