Content uploaded by Miltiadis Athanasiou
Author content
All content in this area was uploaded by Miltiadis Athanasiou on Dec 24, 2020
Content may be subject to copyright.
4 | ΔΗΜΗΤΡΑ
Το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας,
όπως και σε όλες τις χώρες της Ευρώπης με μεσογει-
ακό κλίμα, θεωρείται αυτονόητο και μας απασχολεί πε-
ρισσότερο ή λιγότερο κάθε χρόνο. Μερικές χρονιές οι
καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές και βοηθούν ώστε η αντιπυρική
περίοδος να είναι ηπιότερη, ενώ άλλες χρονιές με αντίξοες καιρι-
κές συνθήκες η αντιπυρική περίοδος χαρακτηρίζεται από μεγάλες
πυρκαγιές και σημαντικές καταστροφές, με αποτέλεσμα να κατα-
γράφεται στη μνήμη για πολλά χρόνια, όπως εκείνη του 2007.
Η αντιπυρική περίοδος του 2018 ξεκίνησε και κύλησε με τους
καλύτερους οιωνούς, χωρίς την εμφάνιση συνθηκών καύσωνα,
αλλά και με τακτική εκδήλωση βροχοπτώσεων μέσα στο καλο-
καίρι, ακόμη και σε μεγάλες περιοχές της νότιας Ελλάδας. Πα-
ρόλα αυτά, έμελλε να καταγραφεί με μελανά χρώματα στη συλ-
λογική μνήμη των Ελλήνων, χαρακτηρισμένη από την τραγική
πυρκαγιά που συνέβη στην Πεντέλη στις 23 Ιουλίου 2018, προ-
ξένησε πολλές ζημιές στο Νέο Βουτζά, κατέστρεψε τον οικισμό
Μάτι της ανατολικής Αττικής και προκάλεσε επίσης σημαντικές
καταστροφές στην ευρύτερη περιοχή δυτικά της Ραφήνας, αφαι-
ρώντας τουλάχιστον 99 ζωές.
Όπως ήταν φυσικό, μια τόσο μεγάλη και απροσδόκητη κατα-
στροφή μονοπώλησε το ενδιαφέρον του ελληνικού λαού για
πολλές εβδομάδες, όπως αποτυπώθηκε από τη συνεχή κάλυψη
του γεγονότος από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) αλλά
συγκέντρωσε και την παγκόσμια προσοχή. Πολλά από τα όσα
γράφηκαν αφορούσαν τις επώδυνες προσωπικές εμπειρίες των
κατοίκων, ενώ άλλα δημοσιεύθηκαν στο πλαίσιο μια έντονης
πολιτικής διαμάχης που ξέσπασε αφού τελείωσε το τριήμερο
πένθος που κηρύχθηκε, μόλις έγινε αντιληπτό το μέγεθος της
καταστροφής. Υπήρξαν όμως και αρκετές προσπάθειες να πε-
ριγραφεί αυτό καθαυτό το γεγονός, δηλαδή το πώς ξεκίνησε,
πώς εξελίχθηκε, καθώς και τα αποτελέσματά του. Ο βαθμός
ακρίβειας και επιτυχίας αυτών των άρθρων και μελετών ήταν
ιδιαίτερα μεταβλητός.
Στο παρόν άρθρο δίδεται αρχικά μια συνοπτική περιγραφή
της εξάπλωσης της καταστροφικής πυρκαγιάς της 23ης Ιουλίου
2018, αξιοποιώντας πρωτογενή δεδομένα που έχουν συλλεγεί
μέχρι σήμερα, καθώς νεότερα δεδομένα συνεχώς προστίθενται
στην έρευνά μας. Στη συνέχεια όμως γίνεται προσπάθεια για την
κατανόηση των βαθύτερων αιτίων που οδήγησαν στο τραγικό
γεγονός, όχι προς απόδοση ευθυνών αλλά με στόχο την εξαγω-
γή διδαγμάτων και την κατάθεση προτάσεων για την αποφυγή
παρόμοιων καταστροφών στο μέλλον.
Τα δεδομένα που αξιοποιούνται στην έρευνά μας περιλαμβά-
νουν:
Μαγνητοσκοπημένο και φωτογραφικό υλικό συμπολιτών μας
που βρέθηκαν στις περιοχές εξάπλωσης της πυρκαγιάς.
Μαγνητοσκοπημένο και φωτογραφικό υλικό κατοίκων που
παρέμειναν στις οικίες τους είτε επειδή επέλεξαν να μη τις
εγκαταλείψουν είτε επειδή δεν μπόρεσαν να φύγουν.
Δεδομένα και μαρτυρίες κατοίκων που εγκατέλειψαν τις οικί-
ες τους και είτε απομακρύνθηκαν εγκαίρως είτε αναγκάστη-
καν να παραμείνουν στην ακτή ή μέσα στη θάλασσα.
Δημοσιευμένα πρωτογενή δεδομένα από δημοσίους φορείς
(π.χ. μετεωρολογικά στοιχεία).
Δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τις επισκέψεις στις καμένες
περιοχές και
Δεδομένα και πληροφορίες που μεταδόθηκαν από τα Μέσα
Μαζικής Ενημέρωσης.
Συνοπτική περιγραφή της συμπεριφοράς
της πυρκαγιάς
Η πυρκαγιά ξέσπασε στις 16:41, στο Νταού Πεντέλης, σε ένα
σημείο κοντά σε κατοικίες, που είχε ως βλάστηση κυρίως χόρτα,
λίγους μικρούς θάμνους και λίγα αραιά πεύκα. Σχεδόν αμέσως
- μετά τα πρώτα δύο λεπτά της εξάπλωσής της - έγινε παθη-
τική πυρκαγιά κόμης. Αυτό σημαίνει ότι το μέτωπο της πυρκα-
γιάς προχωρούσε καίγοντας την καύσιμη ύλη κοντά στο έδαφος
(χόρτα, φρύγανα, μικρούς θάμνους), δηλαδή ως πυρκαγιά επι-
φανείας, ενώ, πίσω από το μέτωπο, «λαμπάδιαζαν» μεμονωμένα
δένδρα. Δηλαδή, σε εκείνο το στάδιο δε λαμπάδιαζε το σύνολο
των ατόμων Χαλεπίου πεύκης και των λοιπών δένδρων και θά-
μνων της περιοχής.
Η ταχύτητα διάδοσης της πυρκαγιάς ήταν από την αρχή πολύ
μεγάλη εξαιτίας του ισχυρού ανέμου που ήταν δυτικής (Δ) - βο-
ρειοδυτικής (ΔΒΔ) διεύθυνσης με θυελλώδεις ριπές. Κατά το
πρώτο πεντάλεπτο η πυρκαγιά παρέμεινε αρκετά στενή, δημι-
ούργησε μία περίμετρο της τάξης των 400 m και άρχισε να καίει
το πρώτο σπίτι που βρίσκεται στον οικισμό, στην περιοχή ανάντη
και δυτικά της Ιεράς Μονής Παντοκράτορα.
Στη συνέχεια, το μέτωπο της πυρκαγιάς συνέχισε να εξαπλώ-
νεται προς τα ανατολικά καθοδηγούμενη από τον άνεμο και ταυ-
τόχρονα προς τα ανάντη της πλαγιάς με τη βοήθεια της κλίσης. Η
περίμετρος εκτιμάται ότι ξεπερνούσε τα 1000 m, κατά την πρώ-
τη μισή ώρα εξάπλωσής της.
Ξανθόπουλος Γαβριήλ1, Αθανασίου Μιλτιάδης2, Κωνσταντίνος
Καούκης1
1 Ινστιτούτο Μεσογειακών & Δασικών Οικοσυστημάτων
2 Wildfire Management Consulting and Training
Παράδειγμα μιας από τις ιδιαίτερα
δύσβατες διεξόδους καθόδου προς τη
θάλασσα που μάλιστα ήταν σκεπασμένη
με δασική βλάστηση που κάηκε.
(Φωτ.: Γ. Ξανθόπουλος)
Η τραγωδία της 23ης Ιουλίου 2018 στην
Ανατολική Αττική και τα διδάγματά της
Η τραγωδία της 23ης Ιουλίου 2018 στην
Ανατολική Αττική και τα διδάγματά της
ΤΕΥΧΟΣ 23 | 5
Επιλεγμένες μετεωρολογικές μετρήσεις του σταθμού
Πεντέλης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.) που
έχουν στρογγυλοποιηθεί στον πιο κοντινό ακέραιο αριθμό
Ώρα T (
o
C) RH (% )
Ταχύ-
τητα
ανέμου
(km/h)
Ριπές
(km/h)
Διεύ-
θυνση
ανέμου
16:30 31 35 45 74 ΔΒΔ
16:40 31 34 56 89 ΔΒΔ
17:10 31 36 50 80 ΔΒΔ
17:20 29 42 55 79 ΔΒΔ
17:30 29 43 42 71 Δ
17:40 29 43 34 51 ΔΒΔ
18:00 30 39 39 58 Δ
18:10 29 41 32 50 Δ
18:20 29 36 43 64 ΔΒΔ
18:40 29 37 48 74 ΔΒΔ
19:00 29 37 56 80 ΔΒΔ
19:20 28 40 69 95 ΔΒΔ
19:40 28 38 58 79 ΔΒΔ
Στα επόμενα δέκα περίπου λεπτά, είχαν αναπτυχθεί δύο δά-
κτυλοι, ο ένας προς τα ανατολικά και τον Νέο Βουτζά και ο
έτερος προς τα νοτιοανατολικά και την Καλλιτεχνούπολη, η δε
περίμετρος της πυρκαγιάς είχε ξεπεράσει τα 3.500 m.
Καθώς συμπληρωνόταν η πρώτη ώρα εξάπλωσης, η περίμετρος
της πυρκαγιάς εκτιμάται (με βάση τις μέχρι σήμερα πιο συντηρητι-
κές εκτιμήσεις) ότι ήταν της τάξης των 6.000 m, έχοντας προσεγ-
γίσει το Λύρειο Ίδρυμα και τον οικισμό του Νέου Βουτζά. Εντός
των επόμενων 35 περίπου λεπτών, η περίμετρος είχε ξεπεράσει τα
11.000 m και είχε προσεγγίσει από τα δυτικά τη Λ. Μαραθώνος.
Πιο αναλυτικά, από τα δυτικά του Νέου Βουτζά, η πυρκαγιά
σχημάτισε ένα δάκτυλο που εξαπλώθηκε προς το κεντρικό και
νότιο τμήμα του οικισμού και προσέγγισε τη Λ. Μαραθώνος στην
ευρύτερη περιοχή της 2ης εισόδου του Νέου Βουτζά, και ένα
ακόμη δάκτυλο που εξαπλώθηκε προς τα βορειοανατολικά κατά
μήκος της δασωμένης ρεματιάς στα βόρεια του οικισμού και επί-
σης προσέγγισε τη Λ. Μαραθώνος, λίγο αργότερα.
Όσον αφορά στη συμπεριφορά της πυρκαγιάς, εξαπλώθηκε
κυρίως ως πυρκαγιά επιφανείας έως τα δυτικά όρια του οικισμού
του Νέου Βουτζά καθώς η περιοχή είχε ξανακαεί στο σχετικά
πρόσφατο παρελθόν (1998, 2005). Όπου όμως υπήρχαν μικρές
συστάδες υψηλών δένδρων, αυτά λαμπάδιασαν κατά το πέρα-
σμα της πυρκαγιάς επιφανείας, οπότε εκεί η πυρκαγιά μπορεί
να χαρακτηριστεί παθητική κόμης. Ο βασικός παράγοντας που
καθόρισε την εξάπλωσή της, ήταν η πολύ μεγάλη ένταση του
ανέμου που καθοδηγούσε την πυρκαγιά επιφανείας ενώ η σχε-
τικά μικρής εμβέλειας μετάδοση με καύτρες δεν τροποποίησε
σημαντικά το ρυθμό εξάπλωσης. Η εμβέλεια της κηλίδωσης ήταν
μικρή επειδή οι περισσότερες από τις καύτρες που παράγονταν
δεν ανυψώνονταν ιδιαίτερα, λόγω της άμεσης και ισχυρής επί-
δρασης του ανέμου που τις οδηγούσε σχεδόν αμέσως προς το
έδαφος. Σημειώνεται επίσης ότι στα επίπεδα σχετικής υγρασίας
που παρουσιάζονται στον παραπάνω πίνακα, και που ήταν αρ-
κετά υψηλά για την εποχή, η πιθανότητα να ανάψει καινούρια
εστία εκεί που προσγειώνεται μία καύτρα είναι μικρή. Παρόλα
αυτά, υπήρξε δημιουργία νέων εστιών από καύτρες, κυρίως σε
υπήνεμες πλαγιές και ρεματιές ποικίλων διευθύνσεων, προκαλώ-
ντας έναν αξιοσημείωτα ακανόνιστο τρόπο εξάπλωσης. Επίσης,
στις υπήνεμες πλαγιές, ειδικά σε απότομα τμήματά τους κοντά
στις ράχες, η πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς ήταν επίσης
ακανόνιστη, καθοδηγούμενη από μικροδίνες και μικροστροβιλι-
σμούς και κάποιες φορές, ασυνήθιστα γρήγορη.
Διαμέσου του οικισμού του Νέου Βουτζά, ο νότιος δάκτυλος
της πυρκαγιάς εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα προς τα κατάντη και
τη Λ. Μαραθώνος, διανύοντας αρκετές εκατοντάδες μέτρα μέσα
σε λίγα λεπτά. Στις υπώρειες του λόφου του Νέου Βουτζά, και
στις περιοχές που ο βαθμός συγκόμωσης των συστάδων το επέ-
τρεπε, η πυρκαγιά μετατράπηκε αρχικά σε παθητική πυρκαγιά
κόμης πολύ μεγάλης έντασης και στη συνέχεια μετατράπηκε,
κατά τόπους, σε ενεργή κόμης. Πολύ γρήγορα, υπερπήδησε τη
Λ. Μαραθώνος, μεταδόθηκε στα ανατολικά και κατάντη αυτής
και καθοδηγούμενη από τον θυελλώδη άνεμο, εξαπλώθηκε ως
ενεργή πυρκαγιά κόμης, καίγοντας δηλαδή σχεδόν ταυτόχρονα
την επιφανειακή βλάστηση και τις κόμες των δένδρων. Σε αυτό
Το σημείο όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά, πιθανώς από καύση κλαδιών
που έγινε νωρίτερα, δεν κατασβέστηκε πλήρως και αναζωπυρώθηκε
με τον ισχυρό άνεμο (Φωτ.: Γ. Ξανθόπουλος)
Κοιτώντας τη ρεματιά που βρίσκεται βόρεια του Νέου Βουτζά, από τα
δυτικά (Φωτ.: Μ. Αθανασίου)
Συνοπτική παρουσίαση των κύριων αξόνων εξάπλωσης της πυρκαγιάς
στα αρχικά της στάδια καθώς και της αρχικής της προσέγγισης στην ακτή.
6 | ΔΗΜΗΤΡΑ
το στάδιο, εκτός από την εξαιρετικά υψηλή ταχύτητα εξάπλωσης
και η έντασή της ήταν πάρα πολύ υψηλή.
Στη συνέχεια, καθώς εξαπλωνόταν προς τη θάλασσα, σε σημεία
όπου οι κόμες των δένδρων έρχονταν σε επαφή δημιουργώντας
ένα “συνεχές στρώμα εναέριας βλάστησης”, η πυρκαγιά εξαπλώ-
θηκε και ως ανεξάρτητη πυρκαγιά κόμης (δηλαδή από κόμη σε
κόμη χωρίς ταυτόχρονη και άμεση κατανάλωση της υποκείμενης
επιφανειακής βλάστησης). Η αυξημένη για την εποχή (σύμφωνα
με μετρήσεις μας) περιεχόμενη υγρασία των βελονών των πεύκων
στην κόμη δεν εμπόδισε αυτή τη μετάδοση καθώς η μεταφορά
θερμότητας μέσω επαγωγής, λόγω του ισχυρού ανέμου, ήταν ιδι-
αίτερα αποτελεσματική. Οι φλόγες σε πολλά σημεία είχαν μήκος
μεγαλύτερο από 20 μέτρα και αρκετές φορές ξεπέρασαν κατά
πολύ ακόμη και τα 30 μέτρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις σε αυτό
συνέβαλε και η καύση μεγάλων σωρών από νεκρή καύσιμη ύλη,
προερχόμενη από κλαδέματα. Τελικά, τα δάκτυλα της πυρκαγιάς
άρχισαν να φθάνουν στη θάλασσα σε διαφορετικούς χρόνους και
σημεία, με τα πρώτα να φθάνουν σε λιγότερο από δύο ώρες από
την έναρξη της πυρκαγιάς. Με βάση αυτή την παρατήρηση και το
γεγονός ότι η απόσταση του σημείου έναρξης από τη θάλασσα
είναι περίπου 5 χιλιόμετρα, η μέση ταχύτητα εξάπλωσης υπολογί-
ζεται στα 2,6 χλμ/ώρα περίπου. Όμως, η ταχύτητα με την οποία το
μέτωπο της πυρκαγιάς προχώρησε μετά το πέρασμα της Λεωφό-
ρου Μαραθώνος ήταν αρκετά μεγαλύτερη.
Η αντίδραση των κατοίκων
Κατά τη διάρκεια της ταχύτατης εξάπλωσης της πυρκαγιάς,
υπήρξαν πολλές περιπτώσεις κατοίκων, στον Νέο Βουτζά αλλά
και στην ευρύτερη περιοχή ανατολικά της Λ. Μαραθώνος, που
δεν πρόλαβαν να φύγουν εγκαίρως και επέλεξαν να μείνουν
μέσα στα σπίτια τους.
Όσοι παρέμειναν σε σπίτια που πληρούσαν βασικές προδια-
γραφές κατασκευής και στις περιπτώσεις που οι κάτοικοι έκλει-
σαν –ως όφειλαν– τα παράθυρα και τις πόρτες, προετοιμάζοντας
στοιχειωδώς την “άμυνά” τους, αποφεύγοντας να πανικοβλη-
θούν και να κάνουν κάποιο τραγικό λάθος, σώθηκαν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις,
ακριβώς έξω από τα σπίτια αυτά, πολλοί άνθρωποι που επέμειναν
στην απόφασή τους να φύγουν την τελευταία στιγμή, δυστυχώς,
δεν τα κατάφεραν και έχασαν τη ζωή τους. Η ανάλυση για τη συ-
στηματική παρουσίαση αυτών των περιπτώσεων, είναι σε εξέλιξη.
Η κυκλοφοριακή συμφόρηση στην περιοχή κυρίως γύρω από
τις οδούς Δημοκρατίας και Ποσειδώνος, που προκλήθηκε από
μια σειρά γεγονότων, οδήγησε στην παγίδευση και τον εγκλω-
βισμό των αυτοκινήτων και των επιβαινόντων σ΄ αυτά, καθώς η
πυρκαγιά εξαπλωνόταν με πολύ μεγάλη ταχύτητα.
Επιπλέον, ο καπνός και τα καυτά αέρια που βρίσκονταν σε άμε-
ση επαφή με το έδαφος λόγω της επίδρασης του θυελλώδους
και ισχυρού ανέμου, αρχικά δυσχέραναν την αναπνοή και πολύ
γρήγορα την κατέστησαν αδύνατη, ενώ ταυτόχρονα δημιούργη-
σαν συνθήκες σχεδόν μηδενικής ορατότητας. Η κατάσταση επι-
δεινώθηκε πολύ γρήγορα, αφήνοντας πολύ μικρά χρονικά περι-
θώρια αντίδρασης.
Κάποιοι, στην προσπάθειά τους να διαφύγουν, δυστυχώς κα-
τέληξαν μέσα στα αυτοκίνητά τους. Άλλοι έχασαν τη ζωή τους
εγκλωβισμένοι στο χείλος του γκρεμού πάνω από τη θάλασσα
καθώς δεν εντόπισαν μέσα στους καπνούς και τον πανικό κά-
ποιες από τις σχετικά λίγες και συχνά δύσβατες διεξόδους που
επέτρεπαν κάθοδο προς το νερό. Τέλος, ορισμένοι που έφθασαν
στη θάλασσα έχασαν τη ζωή τους είτε λόγω της θερμότητας και
των καπνών που καθώς έφθαναν οι φλόγες στην ακτή διαχέο-
νταν σχεδόν σε επαφή με την επιφάνεια της θάλασσας και σε με-
γάλη έκταση προς τα ανοιχτά είτε γιατί στην προσπάθειά τους να
αποφύγουν αυτόν τον κίνδυνο απομακρύνθηκαν από την ακτή,
παρασύρθηκαν από τα κύματα και πνίγηκαν. Η από θαλάσσης
Η πυρκαγιά εξαπλώνεται προς τον Άγιο Ανδρέα (λήψη από τη
Λ. Μαραθώνος, πηγή: https://scontent.fath2-1.fna.fbcdn.net/v/t1.0-
9/40429619_ 1288 97791 387100 _349399783994 661 2736 _n.jpg?_nc_
cat=0&oh =1464b4ae29fcd84b5 b458b3e77044594& oe=5C258013)
Στιγμιότυπα της εξάπλωσης της πυρκαγιάς από μαγνητοσκοπημένο υλικό, με
χρονική διαφορά τεσσάρων δευτερολέπτων (λήψη από τη Λ. Μαραθώνος, πηγή:
https:// www.Facebook.com /christopher .kokkalis/videos/10216515678940102/?t=1)
Παράδειγμα σπιτιού που βρίσκεται σε περιοχή με υψηλή βλάστηση, ανατολικά
της Μαραθώνος και παρέμεινε άθικτο (Φωτ.: Μ. Αθανασίου)
Οι προδιαγραφές κατασκευής του εικονιζόμενου σπιτιού, επιτρέπουν
την προφύλαξη των κατοίκων του κατά το πέρασμα μιας δασικής
πυρκαγιάς μεγάλης έντασης κάτι που δυστυχώς δεν ήταν γνωστό
στους ιδιοκτήτες του (Φωτ.: Μ. Αθανασίου)
ΤΕΥΧΟΣ 23 | 7
βοήθεια για την απομάκρυνση εκείνων που βρέθηκαν στη θά-
λασσα, καθυστέρησε σημαντικά λόγω των συνθηκών.
Επισημάνσεις – συμπεράσματα –
διδάγματα
Η πολύ γρήγορη εξάπλωση της πυρκαγιάς αιφνιδίασε την
πλειονότητα των κατοίκων της περιοχής αλλά και εκείνους που
επιχείρησαν να περάσουν από την περιοχή οδηγώντας. Ένας ση-
μαντικός αριθμός κατοίκων και περαστικών κατάφερε να διαφύ-
γει προς τη Ραφήνα και προς τη Νέα Μάκρη, κάποιοι από αυτούς
κυριολεκτικά οριακά. Από τη χρονική στιγμή της έναρξης έως
και την προσέγγιση του πρώτου δακτύλου της πυρκαγιάς στην
ακτή, χρειάστηκαν λιγότερες από δύο ώρες. Σε τέτοιες περιπτώ-
σεις, για να μειωθούν οι αρνητικές συνέπειες και οι καταστροφές
και να προστατευτεί ο γενικός πληθυσμός, απαιτείται η γρήγορη
λήψη σωστών αποφάσεων και κάτι τέτοιο διευκολύνεται αν, στο
στάδιο της πρόληψης, έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες προ-
σέγγισης και ανάλυσης του φαινομένου και αν έχει εκπονηθεί το
κατάλληλο αντιπυρικό σχέδιο που να επισημαίνει τα προβλήματα
και να αναδεικνύει τις απαιτούμενες παρεμβάσεις.
Εκεί που η αρχική προσβολή μπορεί να αποτύχει, κάτι πολύ
πιθανό υπό αντίξοες συνθήκες, χρειάζεται, τα στελέχη του Πυρο-
σβεστικού Σώματος και των λοιπών εμπλεκόμενων φορέων, να
μπορούν να διακρίνουν τις αναγκαίες και ενδεδειγμένες ενέργει-
ες, σε επιχειρησιακό και σε τακτικό επίπεδο. Οι ενέργειες αυτές
πρέπει να έχουν μελετηθεί και σχεδιασθεί σε κάποιο βαθμό από
πριν αλλά θα πρέπει επίσης να υπάρχει και η σχετική αντίλη-
ψη και η δυνατότητα εκ μέρους των στελεχών που θα κληθούν
να τις εφαρμόσουν. Όταν μία πυρκαγιά εξαπλωθεί υπό αντίξοες
μετεωρολογικές συνθήκες, σε περιοχή με αδιαχείριστη βλάστη-
ση, με απροετοίμαστα σπίτια και ανενημέρωτους και απροετοί-
μαστους ανθρώπους, η καταστροφή είναι κατά κάποιον τρόπο
προδιαγεγραμμένη.
Οι θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν και που θα επιτρέ-
ψουν ή/και θα επιβάλουν τις αναγκαίες και ουσιαστικές βελτιώσεις
κατά την εκπόνηση των αντιπυρικών σχεδίων, θα πρέπει να περι-
λαμβάνουν και μεταρρυθμίσεις μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, όπως
τις απαραίτητες βελτιώσεις ή αναδιαρθρώσεις στα σχετικά εκπαι-
δευτικά προγράμματα που θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη ενός κοι-
νού γνωσιακού υποβάθρου και που θα διευκολύνουν τη σύνδεση
της επιστημονικής έρευνας με τους ανθρώπους της πράξης.
Έντεκα χρόνια μετά τις μεγαπυρκαγιές του 2007, αποδείχθηκε
πως όσοι πίστευαν ότι τραγικά γεγονότα σαν και εκείνα της αντι-
πυρικής περιόδου του 2007, δεν ήταν πολύ πιθανό να ξανασυμ-
βούν, έκαναν λάθος. Η πυρκαγιά αυτή έδειξε, ακόμη μια φορά
και με πολύ σκληρό τρόπο, πως αν συνεχίσουμε να αγνοούμε
ή να υποβαθμίζουμε τα μέτρα που πρέπει να λάβουμε για τη
μείωση των αρνητικών συνεπειών των δασικών πυρκαγιών στις
κοινωνίες μας, θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε το τίμημα ως ένα
λογικό αποτέλεσμα των επιλογών μας.
Αξίζει, να σημειωθεί εδώ και να υπογραμμιστεί, ότι εάν η αντι-
πυρική περίοδος έως τις 23 Ιουλίου 2018 δεν είχε περισσότερες
του συνήθους βροχοπτώσεις που διατήρησαν τη βλάστηση σχετικά
υγρή, η πυρκαγιά θα είχε εξαπλωθεί με ακόμη πιο υψηλούς ρυθ-
μούς και με ακόμη μεγαλύτερη ένταση, η δε συμβολή της κηλίδω-
σης θα ήταν πολύ πιο μεγάλη, δηλαδή η συμπεριφορά της πυρ-
καγιάς θα ήταν πολύ πιο ακραία και τα θύματα θα ήταν πιθανώς
περισσότερα.
Η εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου «Συν-
δυασμένη πλατφόρμα εφαρμογών προστασίας και προβολής πολι-
τιστικών και τουριστικών χώρων (XENIOS)” στο οποίο συμμετέχει
το Ινστιτούτο Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛ-
ΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ με συγχρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020,
Κωδικός έργου Τ1ΕΔΚ-02219, Δράση «ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ
– ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ».
Στην οδό Δημοκρατίας, λίγο πριν τη συμβολή της με την οδό Ειρήνης,
κοιτώντας προς τα ανατολικά, την 24η Ιουλίου 2018 (Φωτ.: Μ. Αθανασίου)
Πληροφορίες: 1 Ινστιτούτο Μεσογειακών & Δασικών Οικοσυστημάτων,
Τέρμα Αλκμάνος, 115 28 Ιλίσια-Αθήνα, e-mail: gxnrtc@fria.gr
2 Wildfire Management Consulting and Training, Θωμά Παλαιολόγου 8,
136 73 Αχαρνές, e-mail: info@m-athanasiou.gr
Στην Αργυρά Ακτή, κοιτώντας προς τα βορειοανατολικά, την 24η Ιουλίου
2018 (Φωτ.: Μ. Αθανασίου)
Τμήμα των βραχωδών ακτών της περιοχής, στις οποίες προσπάθησαν ή
αναγκάστηκαν να καταφύγουν όσοι δεν πρόφτασαν να διαφύγουν
(Φωτ.: Γ. Ξανθόπουλος)
