Występowanie genius loci dostrzegły organizacje międzynarodowe, przede wszystkim ICOMOS, a nie uwzględnia go polskie prawodawstwo (jedna nic niewnosząca wzmianka znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych). Duch miejsca stanowi spoiwo dziedzictwa materialnego i niematerialnego, bez uwzględnienia którego nie można realizować założeń holistycznego
... [Show full abstract] podejścia do ochrony dziedzictwa. Z tego powodu konieczne jest wprowadzenie regulacji skupiających się na ochronie genius loci. Celem publikacji jest prześledzenie historycznych i merytorycznych zmian w definiowaniu ducha miejsca, przeprowadzenie analizy aktów prawa międzynarodowego oraz międzynarodowych dokumentów doktrynalnych, które stanowią podstawę systemu ochrony genius loci, zdiagnozowanie braków w polskim systemie prawnym i możliwości wykorzystania obecnie obowiązujących regulacji do ochrony ducha miejsca oraz przedstawienie propozycji zmian merytorycznych i legislacyjnych w zakresie ochrony genius loci. W prawie międzynarodowym i polskim występuje wiele aktów i dokumentów, które mogą zostać wykorzystane do ochrony genius loci, przede wszystkim: Deklaracja w sprawie ochrony genius loci, Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Mimo to konieczne jest wprowadzenie przepisów dedykowanych ochronie ducha miejsca, przede wszystkim wprowadzenie obligatoryjnych badań i sposobów jego ochrony do planów zagospodarowania przestrzennego (przede wszystkim miejscowych), strategii rozwoju gmin, gminnych programów opieki nad zabytkami oraz planów ochrony parków kulturowych, a także wprowadzenie regulacji służących ochronie widoku z zabytku i na zabytek. Niektóre polskie akty prawa miejscowego już odnoszą się do ochrony genius loci, jednak jego uwzględnienie przez decydentów ma na razie charakter dobrowolny. W celu zwiększenie skuteczności ochrony ducha miejsca należy zwrócić uwagę decydentów i interesariuszy dziedzictwa na konieczność zachowania i rozwijania tego fenomenu jako spoiwa dziedzictwa materialnego i niematerialnego. Opracowanie zostało przygotowany w oparciu o metodę formalno-dogmatyczną oraz retrogresywną.
