Content uploaded by Vahit Ağa Yıldız
Author content
All content in this area was uploaded by Vahit Ağa Yıldız on Oct 22, 2018
Content may be subject to copyright.
A preview of the PDF is not available
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarına İlişkin Öğretmen Görüşleri: Bir Meta-sentez Çalışması
Abstract
z: Bu araştırma, 2005-2016 yılları arasında Türkiye'deki ilköğretim okullarında uygulanan sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının çeşitli boyutlarına ilişkin öğretmen görüşlerini derlemek amacıyla yapılmıştır. Tematik içerik analizi (meta sentez) yöntemi ile yürütülen araştırmanın örneklemini, nitel araştırma yöntemleriyle çalışılmış ve sosyal bilgiler programına ilişkin öğretmen görüşlerini içeren 6 makale ve 1 bildiri oluşturmaktadır. Çalışmada, programın geneli, değerlendirme, ders kitabı, etkinlikler, öğrencilerin öğrenme süreci ve kazanımlar boyutuna ilişkin öğretmen görüşleri analiz edilmiştir. Ayrıca çalışmalardaki öğretmen görüşlerine bağlı olarak elde edilen öneriler de analiz edilmiştir. Bu programa ilişkin görüş ve önerilerden elde edilen görüşler listelenmiştir. En fazla sayıda belirtilen görüşün, uygulamada zaman yetersizliği olduğu görülmüştür. En göze çarpan önerinin ise öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimlerin artırılması olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, program, öğretmen görüşleri, meta-sentez Abstract: This study was conducted to examine teacher opinions on various dimensions of social studies curriculum applied in elementary schools in Turkey between the years 2005-2016. The sample of the research was conducted by the thematic content analysis method consists of 6 articles and 1 paper which were done by qualitative research methods and contains teacher opinions on social studies program. In the study, the opinions of teachers were analyzed about the general of program, the evaluation dimension, the textbooks, the activities, the students' learning process and the achievements dimension. In addition, the suggestions based on teachers' opinions in the studies were also analyzed. The suggestions about this program were listed. It was seen that the most mentioned opinion was lack of time in practice and the most prominent suggestion was need for increase in-service training for teachers.
... Programda feminist eğitim yaklaşımı doğrudan yer almalıdır . Sosyal bilgiler öğretim programı amaçlarının, ders kitaplarındaki etkinlikler de ne kadar işlendiğiyle ilgili çalışma yapılabilir Program geliştirmede tüm paydaşların katkı sağlaması ve öğrenciyi merkeze alması gerekmektir (Yıldız & Kılıç, 2018). Program geliştirme süreci zamana yayılmalı ve tüm paydaşların görüşleri dikkate alınarak hazırlanmadır . ...
... Programın uygulanmasında en çok zaman sorunun olduğu ve öğretmenlerin yoğun bir eğitime alınması gerektiği bulgusuna ulaşmışlardır (Yıldız & Kılıç, 2018). Programın içeriği azaltılmasına rağmen mevcut ders süresi göz önüne alındığında uygulama için yeterli olmadığıdır (Ocak & Kocaman, 2020). ...
Eğitim programlarının değerlendirilmesi farklı araştırmacılar tarafından farklı yaklaşımlarla ele alınmıştır. Bu yaklaşımlardan birisi de hedef yönelimli değerlendirme yaklaşımıdır. Hedef yönelimli program değerlendirme yaklaşımı genel olarak iki ana varsayıma dikkat çekmektedir: Eğitim uygulamaları araştırmacıların başarıya ulaşmalarını sağlayan öğrenme çıktıları yardımıyla doğrulanabilir ve bu çıktılar ölçülebilir bir yapıdadır. Bu yaklaşımı temel alan program değerlendirme araştırmacılarından birisi de R. W. Tyler’dır. Model tam olarak 1949’da Ralph Tyler tarafından ortaya konmuştur. Hedef yönelimli değerlendirme yaklaşımlarından olan model, Tyler tarafından 1933-1941 yılları arasında geliştirilmiştir ve geçerliliğini halen korumaktadır. Tyler’ın değerlendirme anlayışı objektivist, pozitivist ve hedeflere dayalı tasarım anlayışlarının taşımakta hatta bunlara öncülük etmektedir. Formal bir mantıkla, etki değerlendirmesi yapılmaktadır. Ulaşılan hedefleri ölçerek programın etkililiğine karar verildiği kısa/orta vadeli etki değerlendirildiği için çıktı değerlendirmesinin olduğunu söylemek zordur. Hedefe dayalı değerlendirme modellerinin kaynağı ya da hedef yönelimli modeller denince ilk akla gelen olarak söylenebilecek model öğrenci başarısının belirlenen hedefler doğrultusunda ne ölçüde gerçekleştiğini, gerçekleşmeyen hedeflerin nedenlerini araştırmaktadır. Alan yazın incelendiğinde Tyler’ın Hedefe Dayalı Değerlendirme Modeli (THDDM) ile değerlendirme çalışmalarının birçok farklı konu üzerine yapıldığı görülmektedir. Ancak bu ve buna benzer program değerlendirme çalışmalarında da diğer araştırma süreçlerinde olabileceği gibi eksiklik ya da hatalar olabilmektedir. Dolayısıyla bu program değerlendirme çalışmalarının değerlendirilmesi de gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda bu bölümde alan yazında Tyler modeli kullanılarak yapılan değerlendirme çalışmaları sistematik bir incelemeye tabi tutularak eksikler ve işe koşulan stratejiler ele alınmaya çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar ve bu sonuçlar ekseninde yapılan tartışma kitap bölümünde ayrıntılı olarak verilmektedir.
... They believed the textbooks should be revised to contain fewer and simpler learning outcomes. Research shows that teachers consider curricula too intense to teach the learning outcomes on time (Yıldız & Kılıç, 2018). However, some teachers believe textbooks are adequate for learning outcomes (Çetin, 2007). ...
... Bu makalelerden altısı meta-sentez yöntemine yönelik kuramsal bilgileri içermektedir (Aspfors ve Fransson, 2015;Bondas ve Hall, 2007;Güneş ve Erdem, 2022;Polat ve Ay, 2016;Tekindal ve Tonbalak, 2021;Toker, 2022). Altı makale ise meta-sentez yöntemi kullanılarak yapılan çalışmalardan oluşmaktadır (Aküzüm ve Özmen, 2013;Bekiroğlu ve Ütkür-Güllühan, 2022;Elçiçek, 2022;Herdem ve Ünal, 2018;Kaya, 2023;Yıldız ve Kılıç, 2018). Araştırmanın planlanmasından uygulanmasına, raporlaştırılmasına kadar tüm aşamaları araştırmacı yürütmüştür. ...
İlkokul eğitiminde bireyin kendini tanıması, içinde yaşadığı toplumu kültürü ve kuralları ile fark etmesi, çevreye ve doğaya duyarlı olması, kendisini evde, okulda ve yakın çevresinde sağlıklı ve güvende hissetmesi hayat bilgisi dersi ile olmaktadır. Bu yüzden bu dersin öğretimi önemlidir. Bu dersin öğretiminde etkili olduğu ve öğrenmenin kalıcılığını sağladığı için güncel yaklaşımlardan veya disiplinlerden faydalanılmaktadır. Bu bağlamda hayat bilgisi öğretiminde yararlanılabilecek olan alanlardan biri çocuk edebiyatıdır. Çocuk edebiyatı ürünleri yardımıyla hayat bilgisi öğretimine katkı verilebilir. Bu nedenle bu araştırmanın amacı hayat bilgisi öğretiminde çocuk edebiyatından nasıl faydalanıldığını ortaya koymaktır. Bu bağlamda araştırma meta-sentez yöntemi ile yürütülmüştür. Öncelikle araştırma soruları belirlenmiştir. Sonrasında dahil etme ve dışarıda tutma ölçütleri oluşturulmuştur. Bu ölçütlere göre “Dergi Park Akademik”, “YÖK Ulusal Tez Merkezi” ve “Google Scholar” veri tabanları üzerinden hayat bilgisi öğretiminde çocuk edebiyatından faydalanmaya yönelik yapılan dokuz farklı araştırmaya ulaşılmış ve meta-senteze dahil edilmiştir. Ortak kod/temaların oluşturulmasında alan yazında geçen hayat bilgisi öğretimi ve boyutlarından faydalanılmıştır. Hayat bilgisi öğretiminin boyutları olan değer, beceri, ünite-kazanım, kavram ve yöntem başlıkları altında veriler çözümlenmiştir. Sentezleme süreci 10 Eylül 2023-13 Ocak 2024 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Meta-sentez sonucunda hayat bilgisi öğretiminin değer, beceri, ünite-kazanım, kavram ve yöntemin güçlendirilmesi boyutlarında çocuk edebiyatından faydalanılabileceği ortaya çıkmıştır. Bu sonuç ilkokul eğitiminde görev alan sınıf öğretmenlerinin tasarladığı öğretim sürecine çocuk edebiyatı ürünlerinin kullanımının katkı vereceğini ortaya koymaktadır. Fakat bu katkının ne düzeyde olabileceği bu araştırmalarda belirtilmemiştir. Bu nedenle hayat bilgisi öğretiminde çocuk edebiyatı ürünlerinin kullanımına yönelik nitel boyutu olan daha çok deneysel araştırma yapılması önerilmektedir.
... Apart from these studies mentioned above, under the framework of social studies education in Turkey, there exist a line of reviews on history (Çırak, 2020;Zaimoğlu-Öztürk & Sığnatekin), geography (Öner & Öner 2017), and other issues (Aksoy, Sönmez & Merey, 2009;Canbulat, Avcı, & Sipahi, 2016;Güleç & Hüdavendigar, 2020;Gürdoğan-Bayır, Kılıç̧ & Balbağ, 2018;İbret & Yılmaz, 2019;Karakuş, 2020;Kayaalp & Karameşe, 2020;Sel, 2021;Sezer, Yusuf & Gökalp, 2020;Sönmez, Merey & Kaymakcı, 2009;Uzunkavak, 2019;Yaylacı & Büyükalan, 2019;Yıldız & Kılıç, 2018). A closer look at the past reviews, however, suggests that most of them focused on examining local research on social studies education. ...
In this study, international research papers by Turkish scholars on social studies education were investigated. The sample was selected among published journals of education indexed in
... Literatürde sosyal bilgiler öğretim programları (Yıldız, 2018); sosyal bilgiler ve karşılaştırmalı eğitim (Özkaral ve Taş, 2017) konularında yapılmış olan çalışmalara rastlanırken sosyal bilgiler makalelerinin meta-sentez yöntemi kullanılarak ele alındığı herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. İleride yapılacak olan farklı çalışmalarda sadece eğitim fakültelerinin bünyesinde basılan dergilerde değil yurt içi ve yurt dışı dergilerde yayımlanan makalelerin de incelenmesinin sosyal bilgiler eğitimi alanındaki yeni trendlerinin neler olduğunu akademik camianın önüne serilmesi açısından yararlı olacağı düşünülmektedir. ...
Dergiler akademik camianın hem bilgi üreten hem de üretilen bilgileri araştırmacıların hizmetine sunan önemli araçları arasında yer almaktadır. Bu aşamada konu ya da içerik alanına göre gruplandırılan dergiler, belli konularda yapılan çalışmalara ulaşmada kolaylık sağlarlar. Bu bağlamda eğitim fakültelerinde yayımlanan dergiler, içerikleri itibariyle eğitim-öğretim sürecini ilgilendiren farklı içerikte konuların akademik üslup ve bilimsel yöntemlerle incelenmesi amacına hizmet etmektedir. Gerçekleştirilen bu çalışma ile 2005-2018 yılları arasında eğitim fakültelerinin dergilerinde sosyal bilgiler alanında yayımlanan makalelerin çeşitli değişkenler acısından incelenmesi amaçlanmıştır. Yapılan incelemede bu yıllar arasında eğitim fakülteleri dergilerinde basılan ve makalelerde kullanılan anahtar kelimeler içerisinde sosyal bilgiler ifadesinin yer aldığı toplam 138 sosyal bilgiler ile ilgili makale veri olarak kullanılmıştır. İncelenme esnasında makalelerin; konusu, basım yılı, yöntemi, deseni, veri toplama aracı, örneklem türü, örneklem sayısı gibi değişkenler ele alınmıştır. Çalışmada istatistiksel işlemler için Meta-Sentez yöntemi kullanılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda yayımlanan sosyal bilgiler makalelerinin en fazla 2013 yılında en az ise 2009-2010 yıllarında basıldığı görülmektedir. En çok sosyal bilgiler makalesinin "Kastamonu Eğitim Dergisinde" en az sosyal bilgiler makalesinin ise "Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisinde" basıldığı tespit edilmiştir. Araştırma bulguları konu alanı açısından ele alındığında en fazla "program" konusunda en az ise "kültür", " "benlik" konularında çalışmaların yer aldığı bulgusuna ulaşılmıştır. Makalelerde yöntem olarak en çok "nitel", en az ise "karma yöntemin" kullanıldığı tespit edilmiştir. Nicel yöntemin kullanıldığı çalışmalarda "tarama modelinin", nitel yöntemin kullanıldığı çalışmalarda "içerik analizi modeli" tercih edilirken, karma yöntemin kullanıldığı çalışmalarda ise çoğunlukla "modelin belirtilmediği ve kullanılan modelin detaylı bir şekilde açıklanmadığı" görülmektedir. Örneklem seçme yaklaşımı olarak çoğunlukla "seçkisiz-random", en az ise "olasılıklı örneklem" yaklaşımının tercih edildiği anlaşılmaktadır. Çalışmalarda örneklem olarak "öğrencilere" daha fazla yer verildiği, "veli ve akademisyen" görüşlerine ise daha az yer verildiği bulgusuna ulaşılmıştır. Çalışmanın sonunda bu çalışmada elde edilen bulgular doğrultusunda gelecekte yapılacak olan çalışmalara yönelik literatür destekli tartışmaya yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Eğitim Fakültesi Dergileri, Sosyal Bilgiler, Makale, Meta-Sentez.
... Öğretim programıyla öğretmenlerden benzeşim (simülasyon) programları, CD-ROM, çoklu ortam (multimedya), film, fotoğraf, genel ağ, harita, hipermedya gibi farklı yaklaşımlardan faydalanarak aktif öğrenmeyi ön plana çıkarmaları istenmiştir (Bilgili, 2018;Özdemir, 2015;Sönmez, 2010;Yazıcı ve Koca, 2015). 2017 yılına gelindiğinde özellikle "bilim ve teknolojide yaşanan hızlı değişim, bireyin ve toplumun değişen ihtiyaçları, öğrenme öğretme teori ve yaklaşımlarındaki yenilik ve gelişmeler bireylerden beklenen rolleri de doğrudan" (MEB, 2018: 3) (Arslan ve Demirel, 2007;Doğanay, 2008;Ersoy, 2009;Gömleksiz ve Bulut, 2006;Gürel, 2017;Öztürk ve Kafadar, 2020); programa yönelik görüşlerin alındığı (Akdağ 2009;Alabaş ve Kamer, 2007;Algan, 2008;Ayten, 2006;Çakmak, Kaçar ve Arıkan, 2017;Doğanay ve Sarı, 2008;Ersoy ve Kaya, 2009;Kabapınar ve Ataman, 2010;Kaymakçı ve Ata, 2012;Keçe ve Merey, 2011;Koçoğlu ve Aydın, 2017;Tarman, Ergül ve Eryıldız, 2012;Taş ve Kıroğlu, 2018;Yapıcı ve Demirdelen, 2007;Yıldız ve Kılıç, 2018); programların birbiriyle karşılaştırılmalı olarak irdelendiği (Çoban ve Akşit, 2018;Sözen ve Ada, 2018;Tay, 2017), programdaki kazanımların vatandaşlık ve insan hakları (Tonga, Keçe ve Kılıçoğlu, 2013) ile sürdürülebilir kalkınma (Oğuz Hacat ve Demir, 2019) açısından değerlendirildiği; programın disiplinlerarası (Turan, 2019) ve meslek bilinci yapısının incelendiği (Uygun, Arıbaş ve Karalı, 2018) ve değerler eğitimi açısından irdelendiği (Balcı ve Yelken, 2013;Evin ve Kafadar, 2004;Kafadar, Öztürk ve Katılmış, 2018;Keskin, 2008;Yalar, 2010) çalışmalara rastlanmaktadır. Ancak sosyal bilgiler dersi öğretim programının kazanımlarının inceleme gezileri açısından incelendiği herhangi bir çalışmaya ulaşılmamıştır. ...
Bu araştırmada 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki kazanımların inceleme gezileri açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden biri olan durum çalışmasına göre tasarlanan araştırmada durum çalışmalarında sıklıkla yer verilen doküman analizi yapılmıştır. Doküman analizi yapılırken uzman görüşüne başvurulmuştur. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programı veri kaynağı olarak belirlenmiştir. Uzman görüşüne başvurularak veri kaynağı analiz edilmiş, frekans şeklinde kodlar oluşturulmuş ve oluşturulan frekanslar tablolarla
sunulmuştur. Araştırma bulgularına göre inceleme gezileriyle ilişkili en çok kazanımın bulunduğu sınıf düzeyinin dördüncü ve beşinci sınıf düzeyindeki kazanımlar olduğu; inceleme gezileriyle ilişkili bulunan ve uzmanların üzerinde en çok uzlaştıkları kazanımların bulunduğu öğrenme alanının ise beşinci sınıf “Kültür ve Miras” öğrenme alanı olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırma sonunda başta dört ve beşinci sınıf düzeyindeki sosyal bilgiler dersi olmak üzere her sınıf düzeyinde inceleme gezileriyle etkili biçimde kazandırılabilecek kazanım ve öğrenme alanları belirtilmiştir.
Bu araştırmanın amacı hayat bilgisi dersi değer eğitimi ile ilgili yapılmış olan araştırmaların nasıl olduğunu ortaya koymaktır. Bu nedenle araştırma meta-sentez yöntemi ile yürütülmüştür. Yöntem bağlamında dört farklı araştırma sorusu ve sekiz farklı dahil etme/ dışarıda tutma ölçütleri belirlenmiştir. Bu ölçütlere göre “Dergi Park Akademik”, “YÖK Ulusal Tez Merkezi” ve “Google Scholar” veri tabanları üzerinden hayat bilgisi dersinin değerler eğitimi boyutuna yönelik yapılmış olan 28 farklı araştırmaya ulaşılmış ve 24’ü meta-senteze dahil edilmiştir. Araştırma soruları bağlamında tematik veya içerik çözümleme yapılmıştır. Araştırmanın sentezleme süreci 14 Ocak 2024 -25 Haziran 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Meta-sentez sonucunda 2018-2023 yılları arasında yapılmış olan hayat bilgisi dersi değer eğitimi konulu 24 farklı araştırmanın 18’inin doğrudan durum tespitine yönelik, altısının ise uygulama temelli olduğu belirlenmiştir. Uygulama temelli olan araştırmalarda hayat bilgisi dersi değer eğitiminde Uzman Mantosu, Hizmet Ederek Öğrenme, Etkinlik Temelli Öğrenme, Görsel Kültür Çalışmalarının, kullanılabileceği kanıtlanmıştır. Değer eğitimi için öncelikle değerlerin hayat bilgisi dersi öğretim programına, ders kitaplarına dengeli, sistematik bir yapı içerisinde yerleştirilmesi, özellikle ilkokul ders kitaplarında görsellerle, hikayelerle, sorularla değerlerin örtük veya açık bir şekilde yansıtılması gerektiği sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin değer eğitimi konusunda uygulamalı eğitimle beraber değer eğitimi konulu klavuz, etkinlik örneği, görsel, video vb materyale ihtiyacı olduğu belirlenmiştir.
Bu çalışma, 2018 yılında uygulanmaya başlanan fen bilimleri dersi öğretim programlarını değerlendirme araştırmalarının, genel özellikler bakımından incelenmesini ve sonuçlarının sentezlenmesini içeren bir meta-sentez çalışmasıdır. Çalışma kapsamında fen programlarının değerlendirilmesini esas alan 10 makale ve 4 lisans üstü tez çalışmasına ulaşılmıştır. Genel özellikleri bakımından incelendiğinde; araştırmaların büyük bir kısmının yalnızca öğretmen görüşlerinin alınması ile gerçekleştirildiği, daha çok durum çalışması deseni ile yürütüldüğü ve veri toplamada görüşme tekniğinin kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca araştırmalarda değerlendirmelerin çoğunlukla bir program değerlendirme modelinden bağımsız bir şekilde gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Araştırmaların sonuçları incelendiğinde; öğretmenlerin fen programı kazanımlarını öğrenci düzeyine uygunluk bakımından büyük ölçüde olumlu karşıladıkları, kazanımları açık ve anlaşılır buldukları tekrarlanan sonuçlar arasındadır. Bunun yanında, incelenen araştırma sonuçlarında sıklıkla, programın içeriği kazanımlara paralel bir şekilde öğrenci seviyesine ve ilgisine uygun bulunmuştur. Programın eğitim durumları önerileri olumlu bulunmakla birlikte, öğretmenlerin hizmet içi eğitime ihtiyaç duydukları noktasında araştırmalar birbirini destekleyen sonuçlar ortaya koymuştur.
Araştırmada 1924 yılından 2018 yılına kadar uygulanmış olan ilkokul, ortaokul ve ilköğretim Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında yer alan araç ve gereçlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 1924 yılından 2018 yılına kadar yapılmış ilkokul (1924, 1930, 1936, 1948, 1962, 1968, 1971) ortaokul (1931-32, 1938, 1949) ve ilköğretim (1998, 2005, 2018) sosyal bilgiler dersi öğretim programı doküman incelemesi yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmada elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Çalışmanın sonucu genel olarak değerlendirildiğinde; Cumhuriyet’ten günümüze incelenen sosyal bilgiler öğretim programı kapsamına giren derslerin ve sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında Cumhuriyet’in ilk yıllarında araç gereç sayısının azlığı dikkat çekerken, günümüze yaklaştıkça materyal sayısının ve çeşitliliğinin arttığı görülmektedir. 1968 sosyal bilgiler öğretim programıyla birlikte derste kullanılan araç-gereç sayısı artmıştır. 1998 ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programında azalan araç gereç kullanımının; 2005 Sosyal bilgiler dersi öğretim programının felsefesini oluşturan yapılandırmacı yaklaşımın etkisiyle tekrardan arttığını söylemek mümkündür. Günümüzde halen uygulanmakta olan 2018 sosyal bilgiler öğretim programında bir önceki programa göre materyal sayısının azaldığı tespit edilmiştir.
ÖZ Bu araştırmanın amacı, ilköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmenlerin görüşlerini belirlemektir. Araştırma 2006-2007 eğitim öğretim yılında, Mersin'de, 24 okuldan 152 sınıf ve sosyal bilgiler öğretmeninin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında öğretmenlerin sosyal bilgiler programında bulunan değerlerin önem derecesi, değerlere hangi derslerde değinildiği ve hangi ara disiplinlerle ilişki kurulduğu, değer öğretimi için kullanılan yöntemlerin etkililiği, değerlerin kazanım güçlüğü, değer eğitiminde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri ile ilgili görüşlerini almak üzere hazırlanan bir anket kullanılmıştır. Bulgulara göre öğretmenlerin sosyal bilgiler programında belirtilen değerlerin tümünü çok önemli ve önemli buldukları ve bu değerlerden "adil olma", "barış", "dürüstlük" ve "duygu ve düşüncelere saygı" değerlerinin ise önem derecesi açısından ilk sıralarda yer aldığı tespit edilmiştir. Öğretmenlerin değer öğretiminde en etkili buldukları yöntemin örnek olay incelemesi, olduğu, en az etkili yöntemin ise geleneksel telkin yöntemi olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin değer eğitimine en çok değindikleri dersin sosyal bilgiler, en çok ilişkilendirdikleri ara disiplinin rehberlik ve psikolojik danışma olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğretmenlerin değerlerin kazanılmasının orta düzeyde güç olduğunu düşündükleri tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, araştırmaya katılan öğretmenlerin değer eğitiminde sorun kaynağı olarak ilk sırada "ailenin sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri"ni gördükleri belirlenmiştir. Bu sorunların çözümü ile ilgili önerilerinde ise "çocuğa değerli olduğunu hissettirmek" görüşünün birinci sırada yer aldığı ortaya çıkmıştır. ABSTRACT The purpose of this study is to determine the opinions of teachers concerning the values in social studies curriculum and values education. The research was conducted with the participation of 152 social studies and classroom teachers from 24 schools in 2006-2007 instruction year in Mersin. Teachers were asked to state their views about the significance of the values included in social studies curriculum, effectiveness of the methods followed 1 Prof. Dr., Mersin Üniversitesi, abalci@mersin.edu.tr 2 Prof. Dr., Mersin Üniversitesi,
Teachers' views in relation to the newly implemented primary 4th grade social sciences curriculum have been analyzed in this study. While the 4th grade social sciences course teachers currently working in the primary schools in the city of Afyon make up the research population, voluntary 23 teachers compose the research sample of this study. In the light of teachers' views, the new curriculum necessitates a prolonged adaptation period and well-planned in-service education. The biggest obstacle for teachers was to carry out appropriate means of measurement and evaluation for the program. Insufficient physical infrastructure and overpopulated classrooms are also the most noted barriers to the implementation of the new curriculum. SUMMARY Purpose and significance: This study aims to describe teachers' views regarding the primary 4th grade social sciences curriculum which was newly implemented in the 2005-2006 academic year.
Sosyal bilimler alanında lisans ve lisans üstü düzeylerde “bilimsel araştırma yöntemleri” ile ilgili pek çok ders okutulmaktadır. Anayasa'da, eğitimle ilgili yasalarda, öğretim programlarında ve yönetmeliklerde okullar ile öğretmenlerin öğretim dışında bir başka temel görevinin araştırma olduğunun vurgulanmasına rağmen, eğitim fakültelerinin yeniden yapılandırıldığı 1997 yılından itibaren öğretmen yetiştiren lisans programlarının tamamına yakınında bu tür dersler programlardan çıkartılmıştır. Daha sonra yapılan pek çok yerel, ulusal ve uluslararası araştırmaların sonuçları ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin en başarısız oldukları alanlar içinde bilimsel süreç becerilerinin ve problem çözme becerilerinin olduğunu göstermiştir. Bilimsel araştırma sonuçlarını referans alan Millî Eğitim Bakanlığı ilköğretimden başlamak üzere tüm ders programlarını yapılandırmacı anlayışa dayalı olarak yeniden hazırlamaya başlamış ve ilköğretim 1-5 yeni ders programlarını 2004/2005 yılında uygulamaya koymuştur. Yeni ders programlarının dikkat çeken yanlarından biri, öğrencilere araştırma kültürünün kazandırılmasına vurgu yapmış olması ve okulları adeta birer proje, araştırma yuvaları olarak görmesidir. Tüm bu gelişmelere paralel olarak YÖK eğitim fakültelerinin programlarının geliştirilmesine karar vermiş ve bu konuda eğitim fakültelerinin de katılımını sağlayarak öğretmen yetiştiren lisans programlarını yeniden düzenlenmiştir. Yeni ders programlarında bilimsel araştırma yöntemleriyle ilgili derslere yer verilmiştir. Bu kitap, eğitimin yanı sıra sosyal bilimlerin diğer alanlarında lisans düzeyinde okutulan araştırma yöntemleriyle ilgili dersler için ders kitabı olarak hazırlanmıştır. Kitabın aynı zamanda sosyal bilimler alanında çalışma yapan tüm araştırmacılar için kaynak bir kitap olabileceği düşünülmüştür. Kitabın Birinci Bölümü'nü temel kavramları da içeren “Bilimsel Araştırmanın Temelleri” oluşturmaktadır. “Problemi Tanımlama” olarak isimlendirilen ikinci bölümde problemin seçimi ve tanımlanmasına ilişkin süreçlere yer verilmiştir. Üçüncü bölümü “Örnekleme Yöntemleri”, dördüncü bölümü “Veri Toplama Araçları”, beşinci bölümü “Nicel Araştırmalar” ve altıncı bölümü “Nitel Araştırmalar” oluşturmaktadır. Kitabın son bölümü, “Raporlaştırma” konusuna ayrılmıştır. Kitabın yararlı olması dileğiyle, kitabın hazırlanması sürecinde emeği geçen herkese şükranlarımızı sunarız.
ZET Bu araştırma, 2004–2005 öğretim yılında Türkiye'deki ilköğretim okullarında uygulamaya konulan altıncı ve yedinci sınıf sosyal bilgiler dersi programlarında yer alan ölçme değerlendirme etkinliklerinin gerçekleştirilmesine yönelik öğretmen görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Nitel araştırma yöntemi kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu Samsun merkez ve ilçelerinde görev yapan 14 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yeni sosyal bilgiler programının ölçme-değerlendirme boyutunun uygulanmasına ilişkin görüşlerinin analizinde nitel veri analiz tekniklerinden betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmaya katılan sosyal bilgiler öğretmenlerinin tamamının yeni sosyal bilgiler programının uygulanmaya konulmasıyla birlikte farklı ölçme-değerlendirme yöntemlerini kullanmaya başladıkları ve bu uygulamanın yararına inandıkları belirlenmiştir. Ancak öğretmenlerin büyük çoğunluğu farklı ölçme-değerlendirme yöntemlerini uygularken zaman bulmakta sıkıntı çekmekte ve artan iş yükünden şikâyet ettikleri görülmüştür. Öğretmenlerin yeni uygulamaya konulan ölçme araçlarının sonuçlarının değerlendirme notuna dönüştürülmesi konusunda da yeterli bilgiye sahip olmadıkları belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler programı, ölçme-değerlendirme, öğretmen görüşleri ABSTRACT The aim of this study is to evaluate new social studies curriculum, starting to be applied in 2004-2205 academic year, assessment part according to opinions of social studies teachers. The data collected from 14 social studies teachers who work in Samsun or districts of Samsun and qualitative research methods was used both collecting and analyzing data. All teachers, participated in study, revealed that they started using alternative assessment techniques starting with new social studies curriculum and they strongly believed that alternative assessment techniques are more useful to evaluate student success. However, they complained from increasing work load and inadequate time while they applied alternative assessment techniques. They also expressed that they do not have enough knowledge to convert the results of alternative assessment techniques to the grade.
This study defines the content-analysis under three sub-headings “meta-analysis, meta-synthesis and descriptive content analysis” and illuminates the parameters of the content analysis expected to be published in the special issue. It is aimed to outline the guidelines for the researchers concerning how to do a systematic content analysis instead of simple descriptive one. Overall, it is thought that the meta-analysis and descriptive content analysis, which take the criteria into account, will get the educational researchers, practitioners, policy makers and institutions to grasp the outcomes demanded.
Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 71-83) içinde
- B Ata
Ata, B. (2006)."Sosyal Bilgiler Öğretim Programları". Cemil Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi
ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 71-83) içinde. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Eğitim-Öğretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri
- N Aykaç
Aykaç, N. (2007). "İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Eğitim-Öğretim Programına
Yönelik Öğretmen Görüşleri". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73.
- H H Bahar
- F Özkaya
- N Birol
Bahar, H. H., Özkaya, F., Birol, N. (2011). "4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim
Programı Hakkında Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi (Erzincan
örneği)". Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1).