Conference PaperPDF Available

Ocena zachowań żywieniowych wegan będących w okresie prokreacji

Authors:
Zuzanna Goluch-Koniuszy, Beata Zielińska
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
OCENA ZACHOWAŃ ŻYWIENIOWYCH WEGAN
BĘDĄCYCH W OKRESIE PROKREACJI
Streszczenie:
Weganizm jest jedną z bardziej rygorystycznych form wegetarianizmu. Rezygnacja w
diecie z produktów pochodzenia zwierzęcego ma znaczny wpływ na wartość energetyczną i
odżywczą diety, dlatego nie zaleca się jej dzieciom w okresie wzrostu i rozwoju, kobietom
ciężarnym oraz lakującym. Jednakże nie znaleziono prac, w których wpływ stosowania tej
diety odniesiono do okresu wczesnej dorosłości kobiet i mężczyzn. Dlatego celem pracy była
ocena stanu odżywienia i sposobu żywienia 23 kobiet i 14 mężczyzn, w wieku 21-30 lat,
stosujących dietę wegańską w aspekcie możliwości prokreacji. Przeprowadzono badanie
ankietowe dotyczące stylu życia oraz częstotliwości spożycia wybranych grup produktów
spożywczych. Dokonano oceny stanu odżywienia wegan na podstawie wartości wskaźnika
BMI, która wykazała u wszystkich mężczyzn prawidłowy stan odżywienia a u kobiet również
występowanie niedowagi. Analiza 111 całodziennych racji pokarmowych wegan wykazała,
pomimo wartości energetycznej bliskiej zalecanych wartości, niskie spożycie białka
zwierzęcego, tłuszczu, cholesterolu, wapnia oraz płynów, przy równocześnie występującym
wysokim spożyciu białka ogółem, węglowodanów przyswajalnych, błonnika, składników
mineralnych (P, Mg, Fe, Zn, Cu), witamin A, E, z grupy B oraz C.
Zarówno styl życia jak i sposób żywienia wegan nie do końca był zgodny z założeniami
tego systemu żywieniowego. Dieta poprzez wyłącznie produktów zwierzęcych nie jest
zbilansowana pod względem zawartości tłuszczu i cholesterolu niezbędnych prekursorów do
biosyntezy hormonów płciowych, co może wpływać na zdolność do prokreacji wegan. Ponadto
niskie spożycie wapnia, witaminy D może predestynować do rozwoju osteoporozy. Dlatego
zasadnym jest monitorowanie sposobu żywienia wegan w tym okresie życia wczesnej
dorosłości oraz doposażenie diety w inne źródła składników odżywczych.
Słowa kluczowe: weganizm, sposób żywienia, wczesna dorosłość, okres porkreacji
Wstęp
W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie alternatywnymi sposobami
odżywiania m.in. wegetariańskim. Głównymi powodami rezygnacji z diety
tradycyjnej i stosowaniem wegetariańskiej względy filozoficzne, zdrowotne,
religijne, ekonomiczne a nawet ekologiczne. Dieta wegetariańska jest uznawana za
zasadną w profilaktyce m.in. otyłości, cukrzycy typu 2, choroby niedokrwiennej
serca, miażdżycy i niektórych nowotworów ze względu na wysoką zawartość
błonnika, antyoksydantów, fitoestrogenów, kwasów tłuszczowych n-3, oraz obniżoną
glukozy, cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych [Hozyasz 2000]. Jedną z
najbardziej rygorystycznych odmian wegetarianizmu jest weganizm, zakładający
spożywanie wyłącznie produktów pochodzenia roślinnego takich jak strączkowe,
pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoców i orzechy [Key i wsp. 2006].
Tak dieta nie dostarcza lub dostarcza w niewielkich ilościach niezbędnych
aminokwasów, cholesterolu, wapnia, żelaza hemowego, witaminy D oraz B12.
Nadmierne spożycie produktów roślinnych powoduje również pogorszenie
przyswajalności niektórych składników, takich jak: cynk, magnez, żelazo, wapń
[Jabłoński 2000].
Rezygnacja w diecie z produktów pochodzenia zwierzęcego ma znaczny wpływ
na wartość energetyczną i odżywczą diety, dlatego nie można tego jej zalecać
zarówno dzieciom w okresie wzrostu i rozwoju, kobietom ciężarnym jak i laktującym.
Jednakże nie znaleziono prac, w których odniesiono by weganizm do okresu wczesnej
dorosłości (20-40 r.ż.) i jej możliwym wpływem na zdolności do prokreacji zarówno
kobiet jak i mężczyzn. W ostatnich latach wzrosła liczba par mających przejściowe
lub trwałe problemy z poczęciem potomstwa [Makara-Studzińska i wsp. 2008].
Obecnie w Polsce z problemami niepłodności boryka się 15-20% par, a liczba
porodów fizjologicznych z roku na rok spada. W połowie przypadków problem ten
wiąże się również z czynnikiem męskim [Wdowiak i Jakiel 2004]. Z medycznego
punktu widzenia, najlepszym czasem na poczęcie dziecka dla kobiety jest wiek,
między 18 a 26 rokiem życia, gdy organizm jest dojrzały biologicznie, a stężenie
hormonów płciowych najwyższe, chociaż obecnie i taki stan nie wystarcza aby zajść
w ciążę. Badania ostatnich lat dowodzą, że prawidłowe żywienie, jak i stan
odżywienia mo znacząco wpływ na płodność, zarówno kobiet jak i mężczyzn
[Chavarro i wsp. 2007ab; Moran i wsp. 2003].
Dlatego celem pracy była ocena stanu odżywienia i sposobu żywienia kobiet i
mężczyzn, w wieku 21-30 lat, stosujących dietę wegańską w aspekcie możliwości
prokreacji.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono wśród 37 młodych dorosłych wegan w wieku 21-30 lat
(23 kobiety, 14 mężczyzn) stosujących dietę wegańską od 2-15 lat, mieszkańców
województwa zachodniopomorskiego. Przeprowadzono badania ankietowe dotyczące.
danych antropometrycznych, regularności spożywania posiłków, częstości spożycia
niektórych produktów spożywczych, stosowania suplementów diety oraz
częstotliwości i rodzaju aktywności fizycznej. Na podstawie uzyskanych danych
antropometrycznych obliczono wskaźnik stanu odżywienia organizmu (Body Mass
Index) według wzoru: masa ciała [kg]/wzrost [m²], a jego interpretacji dokonano w
oparciu o klasyfikację WHO [1990].
Informacje o dokładnym żywieniu zebrano od badanych osób, które po
wcześniejszym poinstruowaniu zapisywały czas, rodzaj i ilość spożytej żywności w
trzech (24 godzinnych) losowo wybranych dniach tygodnia, w tym jednym dniu
weekendowym. Wielkość spożytych porcji określano na podstawie „Albumu porcji,
produktów i potraw[Szponar i wsp. 2000] podczas kolejnego spotkania. Uzyskane,
metodą bieżącego notowania, 111 całodziennych racji pokarmowych (crp)
jadłospisów opracowano przy użyciu programu „Dietetyk 2009”, określając spożycie
składników w każdym dniu, a następnie średnie spożycie z 3 dni (wartość odżywczą
trzydniowych racji pokarmowych), które po uwzględnieniu strat porównano z
normami zalecanego spożycia (RDA) dla grup wiekowych i płci. Spożycie błonnika i
cholesterolu odniesiono do zalecanych ilości w prewencji otyłości i innych chorób
niezakaźnych (analogicznie >25 g i <300 mg) [Jarosz i Bułhak-Jachymczyk 2008]. Po
uwzględnieniu odpadków w spożywanych grupach produktów, uzyskane wartości
porównano z zalecanymi modelowymi racjami pokarmowymi dla tych grup
wiekowych i płci [Turlejska i wsp. 2006].
Dla wszystkich składników obliczono średnią i odchylenie standardowe za
pomocą arkusza kalkulacyjnego programu Microsoft Office Excel 2007.
Wyniki
Badaną grupę wegan stanowiły osoby (tab.1.) o średniej wieku kobiet 25-26 lat.
Kobiety dłużej stosowały dietę wegańską niż mężczyźni. Średnia wartość wskaźnika
BMI u kobiet była niższa niż u mężczyzn i wskazywała na prawidłowy stan
odżywienia. Jednakże szczegółowa analiza wartości tego wskaźnika (tab.2) wykazała
u niewielkiego odsetka kobiet niedowagę, znaczną niedowagę oraz otyłość I .
Tabela 1. Wartości cech antropometrycznych oraz wskaźnika BMI u wegan, ( x
SD, n = 37)
Badana cecha
Kobiety
(n = 23)
Mężczyźni
(n = 14)
Wiek [lata]
26,1 ± 3,0
25,4 ± 2,6
Masa ciała [kg]
55,3 ± 8,8
70,8 ± 7,2
Wzrost [cm]
167,7 ± 4,9
180,4 ± 4,3
BMI [Body Mass Index kg/m2]
19,6 ± 2,7
21,7 ± 1,6
Czas stosowania diety wegańskiej [lata]
5,0 ± 3,5
4,5 ± 3,0
Tabela 2. Stan odżywienia wegan [%] w odniesieniu do wartości BMI, (n = 37)
Zakres BMI
Kobiety
(n = 23)
Mężczyźni
(n = 14)
< 16,0 III chronicznego niedoboru energii
9
-
16,0 - 16,9 II chronicznego niedoboru energii
4
-
17,0 - 18,4 I chronicznego niedoboru energii
4
-
18,5 24,9 zakres normy
78
100
25,0 29,9 otyłość I
5
-
30,0 39,9 otyłość II
-
-
> 40,0 otyłość III
-
-
Analiza danych ankietowych wykazała (tab. 3), że na wybór stosowania diety
wegańskiej miały wpływ względy filozoficzny, etyczne i zdrowotne. Minimalny czas
stosowania tej diety u obu płci wynosił 2 lata a blisko 2/3 badanych (częściej
mężczyźni) stosowało od 2 do 5 lat. Tylko niewielki odsetek osób stosował
weganizm powyżej 10 lat. Natomiast przed zastosowaniem diety wegańskiej 2/3
badanych stosowało inne formy wegetarianizmu: laktoowowegetarianizm,
laktowegetarianizm, semiwegetarianizm, witarianizm oraz makrobiotykę.
Ponad połowa badanych legitymowała s wykształceniem wyższym lub była w
trakcie jego zdobywania. Wszyscy mężczyźni nie palili papierosów, ale wcześniejsze
palenie zadeklarował co trzeci badany. W przypadku kobiet aktualnie paliła tylko
jedna osoba (do 10 papierosów dziennie), ale spośród niepalących kobiet do
wcześniejszego palenia przyznała się co piąta z nich. Całkowitymi abstynentami od
alkoholu była ponad połowa badanych wegan a pozostali zadeklarowali okazjonalne
spożywanie tej używki. Picie kawy zadeklarowało mniej niż połowa wegan, w
ilościach do 2 filiżanek dziennie. Swoją aktywność fizyczną blisko połowa badanych
określiła jako wysoką i mężczyźni najczęściej deklarowali codziennie jej stosowanie,
natomiast kobiety 4-5 razy w tygodniu. Najczęściej wymienianymi formami
aktywności fizycznej stosowanymi przez mężczyzn była jazda na rowerze jako
alternatywa dla komunikacji miejskiej, ćwiczenia na siłowni, gry zespołowe, spacery,
jogging i ywanie. Kobiety częściej zadeklarowały jogging, fitness, pływanie,
spacery, jogę, taniec, jazdę na rolkach oraz gry zespołowe. Wielu badanych wskazało
więcej niż 1 formę aktywności fizycznej. Dzienny czas przebywania na powietrzu
powyżej 1 godziny zadeklarowała ponad połowa badanych osób, a od 30 minut do 1
godziny blisko 1/3 z nich. Suplementację diety preparatami farmaceutycznymi
stosowało aż 87% kobiet i 93% mężczyzn. Wszyscy suplementujący się mężczyźni
oraz 2/3 kobiet zażywało preparaty witaminy B12, niektórzy witaminy B6, wapnia,
magnezu. Dodatkowo kobiety zażywały spirulinę, w składzie których także była
witamina B12 oraz spożywały mleko sojowe wzbogacane wnież w tę witaminę.
Tabela 3. Styl życia badanej grupy wegan (n=37)
Charakterystyka
Mężczyźni
(n = 14)
(%)
Względy stosowania diety wegańskiej
zdrowotne
religijne
filozoficzne, etyczne
ekonomiczne
inne
64
0
100
7
14
Staż wegański (lata)
0-2
2-5
5-10
>10
0
71
21
7
Stosowanie wcześniej innych diet
semiwegatarianizm
laktoowowegetarianizm
laktowegatarianizm
inne (makrobiotyka, witarianizm)
21
78
28
0
Struktura wykształcenia badanych
podstawowe
średnie, zawodowe
student
wyższe
0
14
29
57
Palenie papierosów
osoba niepaląca
były palacz (palaczka)
osoba paląca do 10 papierosów dziennie
100
29
0
osoba paląca 10-20 papierosów dziennie
osoba paląca > 20 papierosów dziennie
0
0
Spożywanie alkoholu
całkowita abstynencja
okazjonalnie (1-2 razy w tygodniu)
64
36
Picie kawy
nie piję
1 filiżanka dziennie
1-2 filiżanek dziennie
> 2 filiżanek dziennie
79
0
21
0
Częstotliwość uprawiania aktywności fizycznej
nigdy
1 raz w tygodniu
2-3 razy w tygodniu
4-5 razy w tygodniu
codziennie
0
0
22
14
64
Czas spędzany na powietrzu (dziennie)
do 0,5 godziny
0,5 - 1 godziny
1 godziny
7
36
57
Stosowanie suplementów diety
osoba nie suplementująca się
składników mineralnych
witamin
preparatów mineralno-witaminowych
innych
7
14
93
0
0
Weganie w ankiecie zadeklarowali, że nigdy nie spożywają produktów
zwierzęcych zgodnie z założeniami diety (tab. 4), natomiast niektórzy spożywa
dania typu fast-food, chipsy, chrupki, popcorn oraz napoje gazowane. Do najczęściej
spożywanych produktów przez wegan należą warzywa i owoce. 95% badanych
spożywa rośliny strączkowe minimum raz w tygodniu i wśród tej grupy produktów
najbardziej popularne były: fasola, soczewica, groch i soja w postaci gotowanej,
pasztetów, kotletów, a soja również w postaci mleka sojowego i tofu. Badani
preferowali także produkty zbożowe, gdyż 95% z nich spożywało je minimum raz w
tygodniu, wybierając najczęściej: kaszę gryczaną, ryż brązowy, kaszę jęczmienną,
płatki owsiane. Podobną częstotliwość spożycia badani deklarowali w stosunku do
bakalii, gdyż 87% spożywa tę grupę produktów minimum raz w tygodniu.
Tabela 4. Deklarowana częstotliwość spożywania wybranych produktów [%] przez
badanych wegan (n=37)
Produkty
Codzie-
nnie
Często
(4-5 x w
tygodniu)
Czasami
(2-3 x w
tygodniu)
Rzadko
(raz w
tygodniu)
Nigdy
Nabiał
-
-
-
-
-
-
-
-
100
100
- mleko
-
-
-
-
-
-
-
-
100
100
- twarogi
-
-
-
-
-
-
-
-
100
100
- sery żółte
-
-
-
-
-
-
-
-
100
100
- kefiry, jogurty
-
-
-
-
-
-
-
-
100
100
Mięso, wędliny
-
-
-
-
-
-
-
-
100
100
Ryby
-
-
-
-
-
-
100
100
Jaja
-
-
-
-
-
-
-
-
100
100
Strączkowe
44
29
30
50
13
14
4
7
9
-
- fasola
-
-
22
42
52
29
17
29
9
-
- groch
-
-
13
21
39
29
39
43
9
7
-ciecierzyca
-
-
9
14
48
43
26
36
17
7
-soja
22
-
26
29
30
21
13
43
9
7
- soczewica
-
-
17
29
57
14
17
57
9
-
Pieczywo ciemne
(razowe, graham)
39
57
22
-
17
29
13
7
9
7
Produkty zbożowe
52
43
31
43
4
7
4
7
9
-
- ryż biały
-
-
17
14
26
14
31
36
26
36
- ryż
brązowy
4
-
9
7
31
36
39
36
17
21
- ryż dziki
-
-
-
-
-
7
26
29
74
64
- makaron zwykły
-
-
9
7
35
7
26
29
30
57
- makaron razowy
4
-
4
-
31
21
35
43
26
36
- kasza
jęczmienna
4
-
13
14
22
14
44
43
17
29
- kasza gryczana
-
-
9
29
34
7
48
57
9
7
- kasza jaglana
-
-
4
14
17
14
44
29
35
43
- kasza
kukurydziana
-
-
4
-
9
-
39
29
48
71
- płatki owsiane
17
29
9
7
31
14
26
14
17
36
Słodycze, ciasta
4
-
9
7
26
14
26
43
35
36
Chipsy, chrupki,
popcorn
-
-
-
-
-
-
22
21
78
79
Bakalie
26
43
48
7
26
29
-
7
-
14
- migdały
17
21
26
-
22
29
31
21
4
29
- orzechy włoskie
4
7
22
-
26
43
39
21
9
29
- orzechy laskowe
4
-
22
7
17
29
48
43
9
21
- orzechy ziemne
4
-
4
7
31
36
39
21
22
36
- pestki
onecznika
9
14
35
29
26
29
26
7
4
21
- pestki dyni
9
7
26
14
35
36
26
29
4
14
- suszone morele
9
7
17
29
22
7
26
36
26
14
- suszone śliwki
4
-
22
-
13
7
22
50
39
43
- suszone figi,
daktyle
9
-
17
14
17
7
31
36
26
43
Owoce
100
72
-
21
-
7
-
-
-
-
- pestkowe
26
14
35
29
26
14
13
43
-
-
- ziarnkowe
48
36
31
50
17
7
-
7
4
-
- jagodowe
9
7
39
36
26
14
26
43
-
-
- cytrusowe
22
14
26
36
17
14
26
36
9
-
- inne południowe
44
29
26
36
26
14
-
21
4
-
Warzywa
100
100
-
-
-
-
-
-
-
-
- liściowe
57
-
26
36
17
43
-
21
-
-
- rzepkowate
13
-
13
14
39
29
31
57
4
-
- dyniowate
48
-
35
50
13
29
4
21
-
-
- psiankowate
65
43
31
43
4
14
-
-
-
-
- ziemniaki
13
-
39
14
22
50
13
29
13
7
- korzeniowe
39
14
31
29
26
43
4
14
-
-
- cebulowe
43
43
22
29
22
14
13
14
-
-
- kapustne
31
-
52
50
13
29
4
21
-
-
Grzyby
9
-
13
7
26
29
52
50
-
14
Dania typu Fast-
Food
-
-
-
-
-
7
13
7
87
86
Woda
przegotowana
35
72
13
7
4
-
22
7
26
14
Woda mineralna
65
64
26
29
9
-
-
7
-
-
Napoje gazowane
-
-
-
7
4
-
13
7
83
86
Spośród badanej grupy wegan 2/3 kobiet i ponad połowa mężczyzn spożywała
zalecane 4-5 posiłków dziennie, natomiast co piąta osoba dojadała między posiłkami
(tab. 5), chociaż były osoby spożywające dodatkowe posiłki (najczęściej w postaci
owoców, orzechów) po kolacji, nawet w późnych godzinach wieczornych.
Tabela 5. Liczba posiłków spożywanych dziennie przez badanych wegan w okresie
objętym wywiadem (n = 37)
Liczba
posiłków
[%]
Kobiety (n = 23)
Mężczyźni (n = 14)
1-2
1
5
3
6
19
4
28
12
5
45
45
6 i więcej
20
19
Najwięcej wegan spożywało codziennie I śniadania, obiady i kolacje a posiłkami z
których najczęściej rezygnowano były podwieczorki i II śniadania (tab.6).
Tabela 6. Odsetek wegan spożywających podstawowe posiłki w okresie objętym
wywiadem na podstawie ankiet i jadłospisów, (n = 37)
Nazwa posiłku
[%]
Kobiety (n = 23)
Mężczyźni (n = 14)
I śniadanie
94
90
II śniadanie
87
62
Obiad
100
90
Podwieczorek
67
48
Kolacja
96
86
Analiza crp (tab. 7) wegan wykazała, pomimo wartości energetycznej bliskiej
zalecanych wartości, niskie spożycie białka zwierzęcego, tłuszczu, cholesterolu,
wapnia oraz płynów, przy równocześnie występującym wysokim spożyciu białka
ogółem, węglowodanów przyswajalnych, błonnika, składników mineralnych (P, Mg,
Fe, Zn, Cu), witamin A, E, z grupy B oraz C.
Tabela 7. Energia i podstawowe składniki odżywcze w dziennych racjach
pokarmowych badanych wegan w okresie objętym wywiadem (n = 37).
Kobiety (n=23)
Mężczyźni (n=14)
x ± SD
%
normy
x ± SD
%
normy
Energia (kcal)
2137 ± 755
92,9
2889 ± 868
94,7
Białko ogółem (g)
61 ± 23
122,5
82 ± 26
129,7
Białko zwierzęce (g)
0,19 ± 0,33
1,1
0,31 ± 0,34
1,5
Węglowodany przyswajalne (g)
250 ± 121
192,3
404 ± 128
310,8
Błonnik pokarmowy (g)
115 ± 59
383,3
104 ± 74
346,7
Tłuszcze ogółem (g)
66 ± 30
90,4
84 ± 32
82,4
Cholesterol (mg)
0,95 ± 1,22
0,3
0,31 ± 0,52
0,1
Wskaźnik P/S
2,71
2,25
Sód (mg)
1408 ± 952
93,8
2257 ± 982
150,5
Potas (mg)
5042 ± 2660
107,3
5837 ± 1912
124,2
Wapń (mg)
500 ± 247
50,0
557 ± 210
55,7
Fosfor (mg)
1463 ± 565
209
2047 ± 744
292,4
Magnez (mg)
634 ± 234
204,5
778 ± 303
194,5
Żelazo (mg)
20,4 ± 7,6
113,3
28,4 ± 9,5
284,0
Cynk (mg)
12,0 ± 4,0
150,0
18,3 ± 6,1
166,4
Miedź (mg)
3,0 ± 1,2
333,3
3,56 ± 1,3
395,6
Wskaźnik Ca/P
0,35
0,28
Równoważnik retinolu (µg)
1998 ± 1303
285,4
1837 ± 1088
204,1
Witamina E (mg)
23,7 ± 10,8
296,3
26,6 ± 10,3
266,0
Witamina B1 (mg)
1,84 ± 0,7
167,2
2,48 ± 0,9
190,8
Witamina B2 (mg)
1,49 ± 0,8
135,5
1,62 ± 0,48
124,6
Witamina B6 (mg)
2,82 ± 1,6
216,9
3,26 ± 0,9
250,8
Witamina PP (mg)
16,3 ± 7,0
116,4
18,6 ± 5,2
116,3
Witamina C (mg)
281 ± 330
374,7
309 ± 169
343,3
Zawartość wody (ml)
2426 ± 1037
89,9
3152 ± 427
85,2
Udział energii pochodzącej z podstawowych składników odżywczych (tab. 8) w
crp wegan, poza węglowodanami u mężczyzn oraz sacharo u kobiet, nie odbiegał
od zalecanych wartości.
Tabela 8. Struktura energii z białek, uszczów i węglowodanów w dziennych
racjach pokarmowych wegan w okresie objętym wywiadem (n = 37).
Procentowy udział
energii z:
Zalecenia
Spożycie
Kobiety
(n = 23)
Mężczyźni
(n = 14)
Białka
10-15
11,4
11,2
Tłuszczów
25-30
28,1
26,3
Węglowodanów
50-60
60,5
62,5
Sacharozy
< 10
12,0
8,7
Analiza składu aminokwasowego crp wegan wykazała, że aminokwasem
ograniczającym biosyntezę białka w organizmie była lizyna (tab. 9).
Tabela. 9. Zawartość aminokwasów egzogennych w diecie badanych wegan w
okresie objętym wywiadem (n = 37).
Aminokwas
Kobiety (n = 23)
Mężczyźni (n = 14)
%
realizacji
normy
%
realizacji
normy
Histydyna
27
180
26
173
Izoleucyna
44
147
44
147
Leucyna
72
136
72
136
Lizyna
51
113
48
107
Metionina +
Cysteina
35
164
37
168
Fenyloalanina+
Tyrozyna
77
203
79
208
Treonina
38
165
37
161
Tryptofan
13
217
13
216
Walina
53
136
54
138
Stwierdzona w crp wegan nieprawidłowa podaż podstawowych składników
odżywczych wynikała (tab. 10) z braku spożycia produktów pochodzenia
zwierzęcego oraz niskiego spożycia produktów zbożowych i ziemniaków, a z
nadmiernego spożycia kasz i płatków śniadaniowych, warzyw, owoców, nasion roślin
strączkowych.
Tabela 10. Spożycie wybranych grup produktów w dziennych racjach pokarmowych
wegan w okresie objętym wywiadem, (n = 37)
Nazwa produktów
Kobiety
(n=23)
Mężczyźni
(n=14)
x
%
normy
x
%
normy
Pieczywo pszenne i żytnie (g)
117
48,8
283
74,5
Mąka, makarony (g)
46
76,7
66
73,3
Kasze, ryż, płatki śniadaniowe (g)
67
223,3
146
365,0
Ziemniaki (g)
61
20,3
53
10,6
Warzywa (g)
784,5
156,9
681
123,8
Nasiona strączkowe i orzechy (g)
113,5
515,9
133
604,5
Owoce (g)
805,5
268,5
639,5
182,7
Mleko i mleczne napoje fermentowane (g)
-
-
-
-
Sery twarogowe (g)
-
-
-
-
Sery podpuszczkowe (g)
-
-
-
-
Mięso, drób (g)
-
-
-
-
Wędliny (g)
-
-
-
-
Ryby (g)
-
-
-
-
Jaja (g)
-
-
-
-
Tłuszcze zwierzęce (g)
-
-
-
-
Tłuszcze roślinne (g)
34,5
172,5
45,5
182,0
Tłuszcze mieszane (g)
-
-
-
-
Cukier i słodycze (g)
21,5
47,8
18,5
33,6
Dyskusja
Czynnikiem, który istotnie wpływa na zdolności prokreacyjne młodych dorosłych
osób jest stan odżywienia [Chavarro i wsp. 2007b] a jednym z jego mierników jest
prawidłowa masa ciała, odpowiadająca BMI w granicach 20,0-24,9 kg/m2. W
badaniach własnych większość wegan posiadała prawidłowy stan odżywienia,
chociaż wśród kobiety były również osoby z niedowagą, co może świadczyć o
niedożywieniu. Wyższy odsetek (36%) wegan z BMI <19 stwierdzili Haddad i wsp.
[1999]. Wykazano, że u kobiet istnieje zależność między płodnością a masą ciała
kobiety, gdyż BMI poniżej 20kg/m2 wiąże się z zaburzeniami owulacji oraz
zaburzeniami hormonalnymi [Przysławski i wsp. 2010], które mogą wpływać na
zdolności rozrodcze.
Podobnie w badaniach Larsson i wsp. [2003] badani weganie najczęściej
kierowali się względami etycznymi i zdrowotnymi przy podejmowaniu decyzji o
stosowaniu tej diety. Większość badanych posiadała wykształcenie wyższe lub była w
trakcie jego zdobywania, a jak wykazali Gale i wsp. [2006], osoby, które
zdecydowały się na dietę wegetariańską, odznaczały się wysokim ilorazem
inteligencji już w dzieciństwie. Również ze świadomością dbania o własne zdrowie
przemawia fakt może być związany fakt codziennego uprawiania sportu przez ponad
połowę badanych wegan. Powszechnie wiadomo, że aktywność fizyczna w sposób
pozytywny wpływa na stan morfologiczny i funkcjonalny organizmu, kształtuje cechy
psychiczne i redukuje poziom stresu, wpływa na aktywność czynników
odpornościowych i utrzymanie prawidłowej masy ciała a w aspekcie płodności
poprawia parametry nasienia i pozytywnie wpływa na profil hormonalny [Kasperczyk
2000; Vaamonde i wsp. 2012].
Większość badanych wegan oszacowała swój codzienny czas przebywania na
powietrzu powyżej pół godziny. Czas ten jest bardzo istotny dla wegan, którzy nie
spożywają zwierzęcych źródeł witaminy D, ze względu na możliwość przemiany
zawartego w skórze 7-dehydrocholesterolu pod wpływem promieniowania UV w
cholekalcyferol, aktywną postać witaminy D3 [Holik 2006]. Biorąc pod uwagę fakt,
że w crp zawartość cholesterolu, prekursora witaminy D, nie przekraczał 1%
zalecanych wartości, to można domniemywać że synteza tej witaminy w skórze
również nie jest wystarczająca na pokrycie zapotrzebowania. Niedobór witaminy D
prowadzi do zaburzeń w gospodarce wapniowo-fosforanowej zwiększa
zachorowalność na nowotwory i odwrotnie koreluje z ryzykiem wystąpienia zespołu
metabolicznego [Kosińska 2008]. Dlatego weganom szczególnie w okresie zimowym
przy niskim nasłonecznieniu, zaleca się spożywanie żywność wzbogacanej w wapń
oraz suplementów diety [Larsson i Johansson 2002], co znalazło odzwierciedlenie w
uzyskanych wynikach badań ankietowych.
Pozytywnym aspektem stylu życia wegan był fakt nie palenia papierosów przez
prawie wszystkich badanych, poza jedną kobietą. Większy odsetek palących wegan
(21,8%) stwierdzili Baines i wsp. [2007]. Palenie papierosów przez wegankę może
przyczynić się do obniżenia zdolności do zapłodnienia komórki jajowej i jej
podziałów [Hull i wsp. 2000] oraz wydłużenia czasu potrzebnego do uzyskania ciąży
[Tkaczuk-Włach i wsp. 2006]. Ponadto wykazano [Pasińska i wsp. 2009], że płodność
osób regularnie palących tytoń jest 30% mniejsza niż osób niepalących i wprost
proporcjonalnie zależna od liczby wypalanych papierosów.
Całkowitą abstynencję od alkoholu zadeklarowała blisko połowa badanych, co
potwierdza fakt, że weganie spożywają statystycznie mniej alkoholu niż osoby
odżywiające się w sposób tradycyjny [Larsson i Johanson 2002]. Wpływ alkoholu na
zdrowie ma charakter dyskusyjny i w dużej mierze zależy od ilości wypijanego
alkoholu i osobniczej tolerancji [Grzybowski i wsp. 2007; Jelski i wsp. 2006]. W
aspekcie prokreacji alkohol może powodować zaburzenia seksualne oraz w
uwalnianiu, transporcie i stężeniu hormonów we krwi, a tym samym negatywnie
wpływ na gonady. U mężczyzn może dochodzić do atrofii jąder, impotencji, utraty
libido, a u kobiet do zaburzeń cyklu menstruacyjnego, utrudnienia zajścia w ciążę, do
poronień samoistnych oraz do wcześniejszego wystąpienia menopauzy [Tkaczuk-
Włach i wsp. 2006]. Alkohol może negatywnie wpływać przyswajanie, metabolizm i
wykorzystanie składników odżywczych, szczególnie witamin z grupy B [Ronis i wsp.
2011], nawet pomimo ich znacznego spożycia przez badanych wegan.
Wypijanie kawy w ilościach 2 filiżanek dziennie zadeklarowała co trzecia badana
kobieta i co piąty mężczyzna, co jest zbieżne z wynikami Fraser i wsp. [1999], w
których stwierdzono, że wegetarianie spożywają znacznie mniej tej używki niż osoby
na diecie tradycyjnej. Pomimo wielu korzystnych aspektów spożycia kawy na
organizm, to jednak na potencjał rozrodczy nie wpływa korzystnie, gdyż kofeina
wzmaga wydalanie jonów Mg2+, K+, Ca2+ istotnie wpływających na płodność kobiety
i mężczyzny. Ponadto u kobiet planujących poczęcie dziecka nie zaleca się picia
kawy w ilości przekraczającej 300 mg kofeiny na dobę, a jak oszacowano jedna
filiżanka kawy (240 ml) może zawierać średnio ok. 95 mg kofeiny [Andrews i wsp.
2007].
Powszechnie wiadomo, że zbilansowana dieta pokrywa zapotrzebowania
organizmu na wszystkie składniki odżywcze. Suplementacja jest zasadna u osób w
organizmie których stwierdza się niedobory składników odżywczych spowodowane
chorobą lub innym stanem fizjologicznym uniemożliwiającym pokrycie dziennego
zapotrzebowania na poszczególne składniki [Pietruszka i Brzozowska 2002]. Ponad
2/3 badanych wegan suplementowało dietę preparatami farmaceutycznymi, głównie
witaminy B12. Zdecydowanie mniejszy odsetek osób zażywał witaminę B6, wapń i
magnez. W przypadku badanych suplementacja witaminą B12 jest konieczna ze
względu na fakt, że aktywna postać kobalaminy występuje wyłącznie w produktach
pochodzenia zwierzęcego. Niedobór tej witaminy przyczynia się do zwiększenia
stężenia we krwi aterogennej homocysteiny [McCully 2007], co jest dodatnio
skorelowane z czasem stosowania diety wegańskiej [Rembiałkowska i Wasiak-Zys
2003]. Objawami niedoboru kobalaminy mogą być problemy trawienne, infekcje
górnych dróg oddechowych, uczucie zmęczenia, objawy hematologiczne,
neurologiczne oraz psychiatryczne [Elmadfa i Singer 2009; Kazimierska i Weyer-
Hepka 2002]. Wydaje się, że badani polscy weganie mają większą świadomość
ryzyka wiążącego się z niedoborami tej witaminy i dlatego większy odsetek z nich
suplementują ten związek w porównaniu z weganami ze Szwecji (37% ) [Larsson i
Johansson 2002].
Podobnie jak w badaniach Gacek [2008], zgodnie z założeniami diety, weganie
nie spożywali żadnych produktów pochodzenia zwierzęcego a najwięcej warzyw,
owoców i nasion strączkowych. Prawie wszyscy spożywali przynajmniej raz w
tygodniu produkty zbożowe (nie uwzględniając pieczywa), grzyby i bakalie, głównie
pestki dyni i słonecznika, migdały, orzechy laskowe, włoskie i morele suszone. Gacek
[2008] stwierdziła większą częstotliwość spożywania słodyczy i ciast (4-7 razy w
tygodniu) przez większy odsetek wegan (23%) niż w przeprowadzonych badaniach.
Interesującym był fakt spożywania przez badanych wegan takich grup produktów jak
chipsy, chrupki czy dania typu fast-food czy napojów gazowanych, gdyż z założeń
diety wegańskiej wynika, że nie powinna być spożywana żywność przetworzona.
Ocena crp wegan wykazała bliską normy wartość energetyczną. Podobnie jak w
badaniach Winiarskeiej-Mieczan i Mazurek [2005] badani spożywali nadmierne ilości
białka pochodzące z roślin strączkowych, produktów zbożowych i orzechów. Niższe
(o 20%) spożycie białka stwierdziły w badaniach przeprowadzonych wśród weganek
Rembiałkowska i Wasiak-Zys [2003]. Nadmiar białka prowadzi do wzrostu
kwasowości moczu, a tym samym zwiększa utrawapnia z moczem jako substancji
buforującej, co predestynuje do rozwoju osteoporozy [Remer 2000]. Ponadto białka
roślinne mogą różnić się stopniem strawności zależnym od składu aminokwasowego i
składników antyżywieniowych [Millward 1999] i uboższe w aminokwasy
egzogenne, których odpowiednia podaż jest niezbędna do wzrostu i regnereacji
tkanek, syntezy enzymów i hormonów [Phillips 2005]. W aspekcie okresu prokreacji
substancją niezbędną u mężczyzn do syntezy plazmy nasiennej jest karnityna
[Semczuk 2006], której stężenie jest wprost proporcjonalne do ilości obecnych w nim
plemników oraz stopnia ich ruchliwości [Pękala i wsp. 2011]. Organizm człowieka
potrafi syntetyzować karnity, ale proces ten przebiega wieloetapowo, przy udziale
enzymów, które wymagają obecności kofaktorów takich jak lizyna, metionina, Fe,
witamin C, B6 i niacyna [Vaz i Wanders 2002]. Niedobór w organizmie choćby
jednego z wymienionych związków, powoduje obniżenie syntezy karnityny oraz
innych białek ustrojowych a jak wykazała analiza crp wegan lizyny była
aminokwasem ograniczającym.
Udział energii pochodzącej z tłuszczów w crp był prawidłowy i zbieżny z
wynikami uzyskanymi przez innych autorów [Haddad i wsp. 1999; Larsson i
Johansson 2002] i niższy niż u osób stosujących dietę tradycyjną [Nowak i wsp.
2003; Winiarska-Mieczan i Mazurek 2005]. W diecie wegan przeważały kwasy
tłuszczowe nienasycone, pochodzące głównie z olejów roślinnych i orzechów, o czym
świadczy wartość wskaźnika P/S wynosząca u kobiet 2,92 a u mężczyzn 2,21.
Wyższe spożycie kwasów nienasyconych zanotowali Haddad [1999] i Larrson i
Johansson [2002], a niższe Winiarskia-Mieczan i Mazurek [2005]. Znanym jest fakt,
że kwas tłuszczowe nienasycone n-3 pełnią istot rolę w profilaktyce chorób
sercowo-naczyniowych i insulinooporności, jednakże dieta wegańska może być
niedoborowa w te kwasy, gdyż nie syntetyzowane w ustroju i muszą być
dostarczane w diecie, szczególnie eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy
(DHA), które występują w tkankach zwierząt morskich. Badania wykazały, że
możliwe jest przekształcenie kwasu α-linolenowego do EPA i DHA, jednak reakcję tą
ogranicza nadmierna ilość kwasu linolowego, w który dieta wegańska jest zazwyczaj
bogata. Powstałe w ustroju ilości kwasów EPA i DHA mogą nie być jednak
wystarczające dla zapewnienia optymalnego stanu zdrowia, w tym płodności [Ruder i
wsp. 2008].
Niekorzystnym w okresie prokreacji jest znikoma zawartość cholesterolu w diecie
wegan nie tylko ze względu na obniżoną syntezę witaminy D3 w ustroju, ale również
ze względu na gospodarkę hormonalną, gdyż cholesterol prekursorem do biosyntezy
hormonów steroidowych a ich niedobór powoduje zaburzenia w owulacji u kobiet
dodatkowo nasilone znacznym spożyciem cukrów prostych [Chavarro i wsp. 2007ab],
co również zaobserwowano w dietach badanych weganek.
Ze względu na wysokie spożycie produktów roślinnych dieta badanych wegan
odznacza się wysoką zawartością błonnika pokarmowego, wyższą niż w badaniach
innych autorów [Haddad i wsp. 1999; Larsson i Johansson 2002; Rembiałkowska i
Wasiak-Zys 2003]. Nadmierne spożycie błonnika przyczynia się do wiązania
cholesterolu i utrudniania przyswajania wapnia, żelaza, magnezu i cynku w jelitach,
składników niezbędnych w okresie prokreacji [Traczyk i Ziemlański 2000].
Szczególnie budzi niepokój niskie spożycie wapnia przez wegan, które
uzupełniane w organizmie kosztem tkanki kostnej, powodując zwiększenie tempa
spadku jej gęstości a tym samym predestynując do rozwoju osteoporozy. Dodatkowo
niebezpieczeństwo rozwoju tej choroby pogłębia fakt wysokiego poziomu spożycia
fosforu, błonnika, kwasu szczawiowego i fitynianów oraz brak laktozy z mleka i jego
przetworów co obniża wykorzystanie wapnia nawet do 50% [Sobczuk i Jabłoński
2005]. Podobnie nadmierne spożycie błonnika, kwasu fitynowego i polifenoli [Pénau
2008] może wpływać na przyswajanie żelaza niehemowego, pomimo jego
zawartość w diecie była znacząca.
Znaczne spożycie cynku i magnezu przez wegan jest istotne, gdyż bierze on
udział w metabolizmie hormonów, a u mężczyzn dodatkowo w wytwarzaniu nasienia
i regulacji żywotności i ruchliwości plemników [Wong i wsp. 2001; Zdrojewicz i
Wiśniewska 2005]. Jednakże jego wchłanianie może utrudniać zawarty w soi i
ziarnach zbóż kwas fitynowy, a także wysoka podaż żelaza [Hozyasz 2000]. Dlatego
osobom stosującym diety bezmięsne zaleca się wyższe (10 mg dla kobiet i 14 mg dla
mężczyzn) spożycie cynku niż przewidziane w normach [Venti i Johnston 2002], co
znalazło odzwierciedlenie w analizowanych dietach wegan.
Podobnie jak w badaniach innych autorów [Haddad i wsp. 1999; Larsson i
Johansson 2002; Rembiałkowskiej i Wasiak-Zys 2003] dieta badanych wegan była
obfita w witaminy antyoksydacyjne A, E i C, co jest korzystne ze względu na duże
spożycie kwasów tłuszczowych nienasyconych. W aspekcie okresu prokreacji
witaminy chronią plemniki przed szkodliwym działaniem stresu oksydacyjnego,
wywiera korzystny wpływ na błony śluzowe narządów płciowych [Rutkowski i
wsp. 2010].
Zawartość witamin z grupy B nie budzi zastrzeżeń. Pomimo że nie obliczono
zawartości witaminy B12 w dietach wegan, to biorąc pod uwagę fakt, że nie
spożywają żadnych produktów zwierzęcych można domniemywać deficyt tej
witaminy w diecie, a którą weganie świadomie suplementowali z preparatów
farmaceutycznych. Witamina B12 jest niezbędna do prawidłowej funkcji układu
krwiotwórczego i nerwowego a jej niedobór prowadzi do niedokrwistości
megaloblastycznej, zaburzeń w metabolizmie tłuszczów i węglowodanów oraz
nieodwracalnych zmian w układzie nerwowym [Kazimierska i Weyer-Hepka 2002;
Masalha i wsp. 2002].
Spożycie wody przez wegan nie było wystarczające a jak wykazano jest
konieczna do prawidłowego przebiegu torów metabolicznych, pracy układu
nerwowego, termoregulacji oraz wydalania produktów przemiany materii
[Bossingham i wsp. 2005].
Posiłki wegańskie znacznie różnią się od tradycyjnych, na przykład w miejsce
mleka krowiego, weganie wybierają mleko sojowe, zamiast twarogu - ser sojowy
tofu. Często spożywane także takie produkty jak pasztety czy pieczenie z różnych
roślin strączkowych. Jako dodatki do potraw lub jako samodzielna przekąska,
spożywane orzechy i nasiona oraz soja. Pomimo wielu walorów produktów
sojowych [Kwiatkowska 2007; Prescha i Biernat 2008] należy zaznaczyć, że
wykazano negatywny wpływ fitoestrogenów na układ rozrodczy męski, który objawia
się spadkiem masy jąder, najądrzy i prostaty, nieprawidłowym przebiegiem
spermatogenezy, a więc także spadkiem ilości spermy i obniżeniem płodności
[Macura i Śliwa 2006].
Resumując przeprowadzone badania wykazały, że zarówno styl życia jak i sposób
żywienia badanych wegan nie do końca było zgodny z założeniami tego systemu
żywieniowego, gdyż badani spożywali dania typu fas-food, chipsy czy pili napoje
gazowane. Natomiast dieta poprzez wyłącznie produktów zwierzęcych nie jest
zbilansowana pod względem wartości odżywczej, co w aspekcie okresu prokreacji
może wpływać na proces steroidogenezy a tym samym na płodność. Ponadto dieta
wegan predestynuje do rozwoju osteoporozy . Dlatego zasadnym jest monitorowanie
sposobu żywienia wegan w okresie wczesnej dorosłości.
Wnioski
Analiza przeprowadzonych badań wykazała, że:
1) zarówno styl życia jak i sposób żywienia wegan nie do końca był zgodny z
założeniami tego systemu żywieniowego.
2) Dieta poprzez wyłącznie produktów zwierzęcych nie jest zbilansowana pod
względem zawartości tłuszczu i cholesterolu niezbędnych prekursorów do
biosyntezy hormonów płciowych, co może wpływać na zdolność do prokreacji
wegan.
3) Wysokie spożycie białka, niskie spożycie wapnia i witaminy D oraz
nieprawidłowy stosunek Ca:P mogą predestynować do rozwoju osteoporozy.
4) Zasadnym jest monitorowanie sposobu żywienia wegan w tym okresie życia
wczesnej dorosłości oraz doposażenie diety w inne źródła składników
odżywczych.
Literatura
1. Andrews K.W., Schweitzer A., Zhao C., The caffeine contents of dietary supplements
commonly purchased in the US: analysisof53productswithcaffeine-contsiningingredients.
Anal Bioanal Chem, 2007, 398, 231-239.
2. Baines S., Powers J., Brown W.J. How does the health and well-being of young Australian
vegetarian and semi-vegetarian women compare with non-vegetarians? Public Health
Nutrition, 2007, 10, 436-442.
3. Bossingham M.J., Carnell N.S., Campbell W.W., Water balance, hydration status, and
FAT-free mass hydration in younger and older adults. Am J Clin Natur 2005, 81, 1342-
1350.
4. Chavarro J.E., Rich-Edwards J.W., Rosner B.A., Willett W.C., A prospective study of dairy
food intake and anovulatory infertility. Hum. Reprod. 2007a, 22, 5, 1340-1347.
5. Chavarro J.E., Rich-Edwards J.W., Rosner B.A., Willett W.C., Diet and lifestyle in the
prevention of ovulatory disorder infertility. Obstet. Gynecol. 2007b, 110, 5, 1050-1058.
6. Elmadfa I., Singer I., Vitamin B-12 and homocysteine status among vegetarians: a global
perspective. Am. J. Clin. Nutr., 2009, 89, 1693-1698 (abstract).
7. Fraser G.E., Associations between diet and cancer, ischemic heart disease, and all-cause
mortality in non-Hispanic white California Seventh-day Adventists. Am. J.Clin. Nutr.,
1999, 70, 3, 532-538.
8. Gacek M. Wybrane zachowania żywieniowe osób dorosłych o zróżnicowanym modelu
żywienia. Roczniki PZH, 2008, 59, 1, 59-66.
9. Gale C.R., Deary I.J., Schoon I., Batty D., IQ in childhood and vegetarianism in adulthood:
1970 British cohort study. BMJ 2007, 334
10. Grzybowski A., Grzybowski P., Mrzygłód S., Trafalska E., Żywieniowe uwarunkowania
stanu zdrowia ludzi w wieku produkcyjnym w świetle norm i zwyczajów żywieniowych.
Probl Hig Epidemiol., 2007, 88, 1, 1-6.
11. Haddad E.H., Berk L.S., Kettering J.D., Hubbard R.W., Peters W.R., Dietary intake and
biochemical hematologic, and immune status of vegans compared with nonvegetarians.
Am. J, Clin. Nutr., 1999, 70, 3, 586-593.
12. Holik M.F., Resurrection of vitamin deficiency and rickets. J. Clin. Invest., 2006, 116,
2062-2072.
13. Hozyasz K., Zawartość i biodostępność witamin i pierwiastków śladowych w dietach
wegetariańskich. Medycyna Rodzinna, 2000, 1, 8-13.
14. Hull M., North K., Farrow A., Ford W., Delayed conception and active and passive
smoking. The Avon longitudinal study of pregnancy and childhood study team. Fertil. Steril.
2000, 74, 725-733.
15. Jabłoński E., Dieta bezmięsna u sportsmenek - komentarz. Medycyna po Dyplomie, 2000,
9, 5, 69.
16. Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B., Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości
i chorób niezakaźnych. PZWL, 2008, Warszawa.
17. Jelski W., Sani T.A., Szmitkowski M., Wpływ alkoholu etylowego na układ krążenia.
Polski Merkuriusz Lekarski, 2006, 21, 123, 299-302.
18. Kasperczyk T., Poziom sprawności i aktywności fizycznej a zdrowie. Nowa Medycyna.
Medycyna w Sporcie, 2000, 4, 108, 12, 88-90.
19. Kazimierska E., Weyer-Hepka J., Niedobór witamin B12 u kobiet w wieku rozrodczym.
Medycyna po Dyplomie, 2002, 11, 12, 150-153.
20. Key T.J., Appleby P.N., Roselli M.S., Health effects of vegetarian diets. Nutrition Society,
2006, 65, 35-41.
21. Kosińska J., Billing-Marczak K., Krotkiewski M., Nowe nieznane funkcje witaminy D.
Medycyna Rodzinna, 2008, 2, 34-47.
22. Kwiatkowska E., Fitoestrogeny sojowe w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Postępy
Fitoterapii, 2007, 4, 207-211.
23. Larsoon C.L., Jonhansson G. K., Dietary intake and nutritional status of young vegans and
omnivores in Sweden. Am. J. Clin. Nutr., 2002, 76, 1, 100-106.
24. Larsson C.L., Rönnlund U., Johansson G., Dahlgren L., Veganism as status passage: The
process of becoming a vegan among youths in Sweden. Appetite 2003, 41, 1, 61-67.
25. Macura B., Śliwa L., 2006. Interakcje pomiędzy endogennymi estrogenami a
środowiskowymi fito estrogenami w regulacji działania układu rozrodczego męskiego.
Medycyna Rodzinna, 2006, 4, 86-91.
26. Makara-Studzińska M., Koślak A., Wołyniak M., Szwedo M., Urbańska A., Ocena
poziomu wiedzy młodych kobiet i mężczyzn w zakresie czynników mających wpływ na
płodność. Zdrowie Publiczne, 2008, 118, 1, 15-19.
27. Masalha R., Rudoy I., Volkov I., Yusuf N., Wirguin I., Herishanu Y.O., Symptomatic
dietary vitamin B12 deficiency in a nonvegetarian population. Am. J. Med. 2002, 112, 413-
416.
28. Mc Cully K.S., Homocysteine, vitamins, and vascular disease prevention. Am. J. Clin.
Nutr., 2007, 86, 1563-1568.
29. Millward D.J., The nutritional value of plant- based diets in relation to human amino acid
and protein requirements. Proceedings of Nutrition Society, 1999, 58, 249-260.
30. Moran L.J., Noakes M., Clifton P.M., Tomlinson L., Galletly C., Norman R.J., Dietary
composition in restoring reproductive and metabolic physiology in overweight women with
polycistic ovary syndrome. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2003, 88, 2, 812-819.
31. Nowak A., Pilaczyńska-Szcześniak ł., Krutki P., Kasprzak Z., Karolkiewicz J., Majchrzycki
M., Ocena wybranych wskaźników metabolizmu węglowodanowego i lipidowego u osób
stosujących dietę wegańską. Endokrynologia Polska, 2003, 54, 2, 181-185.
32. Pasińska M., Przybylski G., Haus O., Ludwikowski G., Rozpowszechnienie palenia tytoniu
wśród par z niepowodzeniami ciążowymi z poradni genetycznej szpitala uniwersyteckiego
im. Dr A. Jurasza w Bydgoszczy. Medycyna Praktyczna, 2009, 60, 2, 117-123.
33. Pękala J., Patkowska-Sokoła B., Bodkowski R., Jamroz D., Nowakowski P., Lochyński S.,
Librowski T., L-Carnitine metabolic function and meaning in humans life. Curr. Drug
Metab. 2011, 12, 7, 667-678.
34. Pénau S., Dauchet L., Vergnaud A.C., Estaquio C., Kesse-Guyot E., Bertrais S., Latino-
Martel P., Hercberg S., Galan P., Relationship between iron status and dietary fruit and
vegetable based on their vitamin C and fiber content. Am. J. Clin. Nutr., 2008, 87, 5, 1298-
1305.
35. Phillips F., Vegetarian Nutrition. British Nutrition Foundation. Nutrition Bulletin, 2005,
30, 132-167.
36. Pietruszka B., Brzozowska A., Uwarunkowana suplementacja diety witaminami i
składnikami mineralnymi w Polsce. Żywienie Człowieka i Metabolizm, 2002, 29, 215-219
37. Prescha A., Biernat J. Wpływ fitoestrogenów pokarmowych na organizm człowieka.
Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2008, 41, 209-214.
38. Przysławski J., Górna I., Florek E., Szymanowski K., Rola wybranych składników
pożywienia w profilaktyce niepłodności u kobiet. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna,
2010, XLIII, 2, 138-144.
39. Rembiałkowska E., Wasiak-Zys G., Ocena wartości energetycznej i pokarmowej diety
wegetariańskiej opartej na żywności konwencjonalnej i ekologicznej. Bromatologia i
Chemia Toksykologiczna, 2003, 36, 2, 97-105.
40. Remer T., Influence of diet on acid - base balance. Seminars in Dialysis 2000, 13,221-226
41. Ronis M. J., Hennings L., Stewart B., Basnakian A.G., Apostolov E. O., Albano E., Badger
T. M., Petersen D. R., Effects of long term ethanol administration in a rat total enteral
nutrition model of alcoholic liver disease. Am. J. Physiol. Gastrointest Liver Physiol. 2011,
300, 109-119.
42. Ruder E.H., Hartman T.J., Blumberg J., Goldman M.B., Oxidative stress and antioxidants:
exposure and impact on female fertility. Hum. Reprod. 2008, 14, 4, 345-357.
43. Rutkowski M., Matuszewski T., Kędziora J., Paradowski M., Kłos K., Zakrzewski A.,
Witaminy E, A i C jako antyoksydanty. Polski Merkuriusz Lekarski, 2010, 29, 174, 377-
381.
44. Semczuk M., Andrologia. Wyd. Lek. PZWL, 2006, Warszawa.
45. Sobczuk A., Jabłoński E., Rola diety i wapnia w profilaktyce osteoporozy
pomenopauzalnej. Przegląd Menopauzalny, 2005, 2, 48-52.
46. Szponar L. Wolnicka K., Rychlik E., Album fotografii produktów i potraw. IŻŻ, 2000,
Warszawa.
47. Tkaczuk-Włach J., Robak-Chołubek D., Jakile G., Niepłodność męska. Przegląd
Menopauzalny, 2006, 5, 333-338.
48. Traczyk I., Ziemlański Ś., Porównanie wartości odżywczej racji pokarmowych wegetarian i
osób żywiących się tradycyjnie. Żywienie Człowieka i Metabolizm, 2000, 27, 1, 55-69.
49. Turlejska H., Pelzner U., Szponar L., Konecka-Matyjek E., Zasady racjonalnego żywienia.
Zalecane racje pokarmowe dla wybranych grup ludności w zakładach żywienia
zbiorowego. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, 2006, Gdańsk.
50. Vaamonde D., Da Silva-Grigoletto M.E., García-Manso J.M., Barrera N., Vaamonde-
Lemos R., Physically active men show better semen parameters and hormone values than
sedentary men. Eur. J. Appl. Physiol. 2012, 112, 9, 3267-3273.
51. Vaz F.M., Wanders R.J.A., Carnitine biosynthesis in mammals. Biochem. J. 2002, 361,
417-429
52. Wdowiak A., Jakiel G., Wpływ wybranych zachowań zdrowotnych na męską płodność w
aspekcie markerów równowagi układu oksydoredukcyjnego plazmy nasienia. Zdrowie
Publiczne, 2004, 114, 1, 42-45.
53. WHO, Diet, nutrition and prevention of chronic diseases. Report of a WHO Study Group
Technical Report Series 797, WHO 1990, Geneve.
54. Winiarska-Mieczan A., Mazurek K., Porównanie wartości odżywczej diety tradycyjnej,
semiwegetariańskiej i wegańskiej. Żywienie Człowieka i Metabolizm, 2005, 32,3, 203-213.
55. Wong WY, Flik G, Groenen PM ??? The impact of calcium, magnesium, zinc, and copper
in blood and seminal plasma on semen parameters in men. Reprod Toxicol. 2001 Mar-
Apr;15(2):131-6.
56. Zdrojewicz Z., Wiśniewska A., Rola cynku w seksualności mężczyzn. Adv. Clin. Exp.
Med. 2005, 14, 6, 1295-1300.
Abstract: Veganism is one of the most rigorous forms of vegetarianism. Resignation from
animal products in diet has a significant influence on energetic and nutritional value of the diet
that is why it is not being recommended for children during the period of growth and
development, also for pregnant and lactating women. However no works have been found
which show any influence of this diet on young adult women and men. This work aims at
evaluating of the state of nutrition and way of nutrition of 23 women and 14 men aged 21 30,
complying to the requirements of vegan diet in the aspect of possible procreation. A
questionnaire test has been conducted as to the life style and frequency of consumption of
chosen groups of consumption products. Evaluation of the state of nutrition of vegans was
based on BMI indicator value, which showed proper state of nutrition in all men and also
underweight in women. Analysis 111 of the whole day nutrition ratios of vegans has shown that
despite energetic value near prescribed values, low consumption of animal protein, fat,
cholesterol, calcium and fluids, with simultaneous high protein consumption in general, easy to
assimilate carbohydrates, fibers, mineral ingredients (P, Mg, Fe, Zn, Cu, ), vitamins A, E, group
B and C. Both, life style and the way of nutrition of vegans was not definitely done according
to the assumed nutrition system. The vegan diet, by exclusion of animal products is not
balanced as to the content of fat and cholesterol, indispensable precursors for biosynthesis of
sex hormones, which can influence their ability of procreation. And what is more, low
consumption of calcium and vitamin D might predestine the development of osteoporosis. That
is why it is important to monitor the vegan nutrition system during the period of life of early
adulthood and to supplement the diet with other sources of nutritional ingredients.
... These include health aspects, morality, the impact on ecology and the environment, the society to which the person belongs, prevailing trends, and religion [1][2][3][4][5][6][7]. Studies indicate that ethical considerations and health concerns are the main reasons for choosing a vegetarian or vegan lifestyle [7][8][9][10][11][12][13]. ...
... investigated previous varieties of vegetarianism in people who switched to a vegan diet. Lacto vegetarianism, including milk, dairy, and eggs, was most commonly declared, with 70% female and 78% male respondents [9]. ...
... The most numerous groups of vegetarians and vegans (almost half of the respondents in the study group) were characterised by more than five years of adherence to a vegetarian or vegan dietary model. Most vegans surveyed by Goluch-Koniuszy et al. (61.0% of women and 71.0% of men) declared that they had been following this diet for two to five years [9]. ...
Article
Full-text available
Introduction: The popularity of vegetarian and vegan diets is linked to various motivations, such as health, ethics, ecology, and social and religious influence. India has the highest proportion of vegetarians and vegans. The practise of these diets is linked to moral and health reasons and environmental concerns. Vegetarianism may also be associated with eating disorders such as orthorexia (ON). Aim: The main aim of this study was to determine the psychosocial aspects of vegetarian diets. Understanding these aspects is crucial for identifying potential risks and developing effective interventions. This study investigated the reasons for following vegetarian diets, the duration of dietary adherence, the occurrence of feelings of restriction in selected situations, and the risk of orthorexia and other eating disorders. Methods: A questionnaire survey was conducted among 186 individuals (82 vegetarians and 104 traditional dieters) between October 2023 and April 2024. The survey was administered via a Computer-Assisted Web Interview (CAWI) using Google Forms, distributed through social media, forums, and private messages. The inclusion criteria for the study group included consent, an age over 18, and a vegetarian diet, excluding those with eating disorders or diseases requiring strict diet therapy. The control group criteria were similar, excluding vegetarians and those requiring special diets. Four unreliable questionnaires were excluded from the analysis. The survey consisted of four sections: metric data, the ORTO-15 questionnaire, the EAT-26 questionnaire, and the TFEQ-13 questionnaire. Results: The main motivations for following vegetarian diets were ethical and environmental (86.9%) and health (32.1%) reasons. Over half of the vegetarians had been following a plant-based diet for over five years. Vegetarians were more likely to feel restricted in restaurants and when grocery shopping. The ORTO-15 results indicate a higher risk of orthorexia among vegetarians (48.8% vs. 29.4% in the control group; p = 0.00673). The EAT-26 questionnaire showed a higher, but not statistically significant, risk of eating disorders among vegetarians (23.8% vs. 14.7%; p = 0.11391). The TFEQ-13 showed no significant differences between groups (Subscale 1: food restriction, p = 0.77279; Subscale 2: lack of control in overeating, p = 0.91935; Subscale 3: eating under the influence of emotions, p = 0.16612). Conclusions: This study concluded that ethical and environmental considerations and a belief in health benefits mainly drive vegetarians. An analysis of BMI revealed no significant differences between groups. The ORTO-15 results suggest a higher risk of orthorexia among vegetarians. The EAT-26 indicated a higher, but not statistically significant, risk of eating disorders among vegetarians and vegans. The TFEQ-13 showed no significant differences in restrictive eating, lack of control in overeating, and emotional eating. Vegetarians were likelier to encounter dietary difficulties in restaurants and shopping but less likely to feel socially excluded.
Article
Full-text available
Physical exercise promotes many health benefits. The present study was undertaken to assess possible semen and hormone differences among physically active (PA) subjects and sedentary subjects (SE). The analyzed qualitative sperm parameters were: volume, sperm count, motility, and morphology; where needed, additional testing was performed. The measured hormones were: follicle-stimulating hormone (FSH), luteinizing hormone (LH), testosterone (T), cortisol (C), and the ratio between T and C (T/C). Maximum oxygen consumption was also assessed to check for differences in fitness level. Statistically significant differences were found for several semen parameters such as total progressive motility (PA: 60.94 ± 5.03; SE: 56.07 ± 4.55) and morphology (PA: 15.54 ± 1.38, SE: 14.40 ± 1.15). The seminological values observed were supported by differences in hormones, with FSH, LH, and T being higher in PA than in SE (5.68 ± 2.51 vs. 3.14 ± 1.84; 5.95 ± 1.11 vs. 5.08 ± 0.98; 7.68 ± 0.77 vs. 6.49 ± 0.80, respectively). Likewise, the T/C ratio, index of anabolic versus catabolic status, was also higher in PA (0.46 ± 0.11 vs. 0.32 ± 0.07), which further supports the possibility of an improved hormonal environment. The present study shows that there are differences in semen and hormone values of physically active subjects and sedentary subjects. Physically active subjects seem to have a more anabolic hormonal environment and a healthier semen production.
Article
Full-text available
L-Carnitine is an endogenous molecule involved in fatty acid metabolism, biosynthesized within the human body using amino acids: L-lysine and L-methionine, as substrates. L-Carnitine can also be found in many foods, but red meats, such as beef and lamb, are the best choices for adding carnitine into the diet. Good carnitine sources also include fish, poultry and milk. Essentially, L-carnitine transports the chains of fatty acids into the mitochondrial matrix, thus allowing the cells to break down fat and get energy from the stored fat reserves. Recent studies have started to shed light on the beneficial effects of L-carnitine when used in various clinical therapies. Because L-carnitine and its esters help reduce oxidative stress, they have been proposed as a treatment for many conditions, i.e. heart failure, angina and weight loss. For other conditions, such as fatigue or improving exercise performance, L-carnitine appears safe but does not seem to have a significant effect. The presented review of the literature suggests that continued studies are required before L-carnitine administration could be recommended as a routine procedure in the noted disorders. Further research is warranted in order to evaluate the biochemical, pharmacological, and physiological determinants of the response to carnitine supplementation, as well as to determine the potential benefits of carnitine supplements in selected categories of individuals who do not have fatty acid oxidation defects.
Article
Full-text available
Male Sprague-Dawley rats were chronically fed a high-unsaturated-fat diet for 130 days by using total enteral nutrition (TEN), or the same diet in which ethanol (EtOH) isocalorically replaced carbohydrate calories. Additional groups were supplemented with the antioxidant N-acetylcysteine (NAC) at 1.7 g·kg(-1)·day(-1). Relative to an ad libitum chow-fed group, the high-fat-fed controls had three- to fourfold greater expression of fatty acid transporter CD36 mRNA and developed mild steatosis but little other hepatic pathology. NAC treatment resulted in increased somatic growth relative to controls (4.0 ± 0.1 vs. 3.1 ± 0.1 g/day) and increased hepatic steatosis score (3.5 ± 0.6 vs. 2.7 ± 1.2), associated with suppression of the triglyceride hydrolyzing protein adiponutrin, but produced no elevation in serum alanine aminotransferase (ALT). Chronic EtOH treatment increased expression of fatty acid transport protein FATP-2 mRNA twofold, resulting in marked hepatic steatosis, oxidative stress, and a twofold elevation in serum ALT. However, no changes in tumor necrosis factor-α or transforming growth factor-β expression were observed. Fibrosis, as measured by Masson's trichrome and picrosirius red staining, and a twofold increase in expression of type I and type III collagen mRNA, was only observed after EtOH treatment. Long-term EtOH treatment increased hepatocyte proliferation but did not modify the hepatic mRNAs for hedgehog pathway ligands or target genes or genes regulating epithelial-to-mesenchymal transition. Although the effects of NAC on EtOH-induced fibrosis could not be fully evaluated, NAC had additive effects on hepatocyte proliferation and prevented EtOH-induced oxidative stress and necrosis, despite a failure to reverse hepatic steatosis.
Article
Full-text available
Dietary and nutritional status of individuals habitually consuming a vegan diet was evaluated by biochemical, hematologic, and immunologic measures in comparison with a nonvegetarian group. On the basis of 4-d dietary records, the intake of female and male vegans tended to be lower in fat, saturated fat, monounsaturated fat, and cholesterol and higher in dietary fiber than that of vegetarians. With computed food and supplement intakes, vegan diets provided significantly higher amounts of ascorbate, folate, magnesium, copper, and manganese in both female and male participants. The body mass index (BMI; in kg/m(2)) of the vegans was significantly lower than that of the nonvegetarians and 9 of the 25 vegans had a BMI <19. Serum ferritin concentrations were significantly lower in vegan men but iron and zinc status did not differ between the sexes. Mean serum vitamin B-12 and methylmalonic acid concentrations did not differ; however, 10 of the 25 vegans showed a vitamin B-12 deficit manifested by macrocytosis, circulating vitamin B-12 concentrations <150 pmol/L, or serum methylmalonic acid >376 nmol/L. Vegans had significantly lower leukocyte, lymphocyte, and platelet counts and lower concentrations of complement factor 3 and blood urea nitrogen but higher serum albumin concentrations. Vegans did not differ from nonvegetarians in functional immunocompetence assessed as mitogen stimulation or natural killer cell cytotoxic activity.
Article
Background: Adolescents sometimes become vegetarian for ethical rather than health reasons. This may result in health problems caused by lack of interest in and knowledge of nutrition. Objective: We compared the dietary intake and nutritional status of young Swedish vegans and omnivores. Design: The dietary intakes of 30 vegans (15 males and 15 females; mean age: 17.5 ± 1.0 y) and 30 sex-, age-, and height-matched omnivores were assessed with the use of a diet-history interview and validated by the doubly labeled water method and by measuring nitrogen, sodium, and potassium excretion in urine. Iron status and serum vitamin B-12 and folate concentrations were measured in blood samples. Results: The diet-history method underestimated energy intake by 13% and potassium intake by 7% compared with the doubly labeled water method and 24-h urine excretion, respectively. Reported dietary nitrogen and sodium intakes agreed with the 24-h urinary excretion measure. Vegans had higher intakes of vegetables, legumes, and dietary supplements and lower intakes of cake and cookies and candy and chocolate than did omnivores. Vegans had dietary intakes lower than the average requirements of riboflavin, vitamin B-12, vitamin D, calcium, and selenium. Intakes of calcium and selenium remained low even with the inclusion of dietary supplements. There was no significant difference in the prevalence of low iron status among vegans (20%) and omnivores (23%). Two vegans with low intakes of vitamin B-12 had low serum concentrations. Conclusion: The dietary habits of the vegans varied considerably and did not comply with the average requirements for some essential nutrients.
Article
It is well established that diet and certain food components have a clear impact on acid-base balance. For adults, the following factors are involved: 1) the chemical composition of foods (i.e., their content of protein, chloride, phosphorus, sodium, potassium, calcium, and magnesium), 2) the different intestinal absorption rates of the relevant nutrients, 3) the metabolic generation of sulfate from sulfur-containing amino acids, 4) the grade of dissociation of phosphorus at the physiologic pH of 7.4, and 5) the ionic valence of calcium and magnesium. All these factors allow us to estimate the potential renal acid load (PRAL) of any given food or diet. The PRAL (calculated for a 24-hour period), together with a relatively constant daily amount of urinary excreted organic acids (in healthy subjects proportional to body surface area or body weight), yields the daily net acid excretion. This article provides an overview of the current concepts of diet influences on acid-base balance and also focuses on the underlying physiologic and biochemical basis as well as on relevant clinical implications.
Article
INTRODUCTION VEGETARIANISM: TRENDS AND TYPES Contemporary vegetarianism in the UK Defining vegetarianism – a range of diets VEGETARIAN NUTRITION Energy Protein Fat Total fat Fatty acids Carbohydrates Alcohol Micronutrients: intakes and status Fat‐soluble vitamins Water‐soluble vitamins Minerals Key points VEGETARIAN DIETS THROUGH LIFE Infancy and childhood Lacto‐vegetarian and lacto‐ovo‐vegetarian diets Restrictive dietary patters Iron deficiency Growth and development Adolescents Pregnancy and lactation Pregnancy outcome Lactation Athletes Elderly people Key points HEALTH IMPLICATIONS OF VEGETARIAN DIETS Mortality in vegetarians Cardiovascular disease and vegetarian diets Cancer and vegetarian diets Osteoporosis and bone health in vegetarians Other diseases Key points CONCLUSIONS REFERENCES APPENDICES APPENDIX A: DIETARY RESTRICTIONS OF SELECTED RELIGIOUS GROUPS WHICH RELATE TO MEAT AND FISH CONSUMPTION APPENDIX B: FOODS OF ANIMAL ORIGIN AVOIDED BY VEGETARIANS AND VEGANS APPENDIX C: CHOOSING A BALANCED VEGETARIAN OR VEGAN DIET AND SOURCES OF MICRONUTRIENTS Summary The number of people in the UK who claim to be vegetarian has increased dramatically during the last half century; statistics from the Second World War suggest that 0.2% of the population were vegetarian in the 1940s and it is estimated that, in 2000, between 3 and 7% of the population were vegetarian. There is much interest in the potential effects of plant‐based diets on a range of health outcomes and nutrition. A range of dietary practices followed by vegetarians has been identified, from the strict guidelines of the most restrictive macrobiotic diets, through vegan and lacto‐ovo‐vegetarian diets, to those that occasionally include fish or even chicken. The type of vegetarian diet followed by an individual may reflect the motive to be vegetarian; motives for being vegetarian include, amongst others, ethical and ecological issues, health concerns, sensory and taste preferences and philosophical teachings. In addition to dietary choice patterns, vegetarians may differ from meat‐eaters in a range of lifestyle behaviours: smoking habits, alcohol consumption, activity and leisure patterns and use of alternative therapies are all cited as examples. Furthermore, the body mass indices of vegetarians and vegans are typically 1–2 kg/m ² lower than matched omnivores. It is therefore important to remember this complex web of dietary and non‐dietary differences when interpreting the results of studies comparing vegetarians with meat‐eaters, as such comparisons are not straightforward. In terms of nutrient intakes, the key nutritional issue for vegetarians and vegans is whether the nutrients supplied by meat and fish, in an omnivorous diet, can be provided in adequate amounts in foods that are acceptable to vegetarians and vegans. In the UK, for example, meat and meat products provide a major contribution to intakes of protein, iron, zinc, vitamin B 12 and vitamin D. Conversely, compared with omnivorous diets, plant‐based diets are reported to contain more folate, fibre, antioxidants, phytochemicals and carotenoids. Vegans, however, may have low intakes of vitamin B 12 , vitamin D, calcium and iodine. UK studies comparing lacto‐ovo‐vegetarians, vegans, fish‐eaters and meat‐eaters have shown that lacto‐ovo‐vegetarians and vegans obtained a considerably lower proportion of dietary energy from total fat and saturated fatty acids (saturates) than fish‐eaters and meat‐eaters. Vegetarians and meat‐eaters alike are advised to limit their intake of atherogenic saturates. A well‐planned, balanced vegetarian or vegan diet can be nutritionally adequate, although more extreme diets, such as strict macrobiotic and raw food diets, are often low in energy and a range of micronutrients, making them wholly inadequate and inappropriate for children. Weaning onto a vegetarian diet follows the same principles as weaning onto an omnivorous diet, although care must be taken to ensure that a vegan diet is sufficiently energy‐ and nutrient‐dense for children. Studies of UK vegetarian and vegan children have revealed that their growth and development are within the normal range. A number of studies have attempted to determine whether being vegetarian confers any protective effect, in terms of mortality and morbidity, from a range of chronic diseases. Evidence from a few large cohort studies suggests that vegetarians have lower overall mortality ratios than the general population, but this is not the case when vegetarians are compared with similar non‐vegetarian groups who follow a health‐conscious lifestyle. Vegetarianism has been associated with a reduction in several of the established risk factors for coronary heart disease, including more favourable blood lipid profile, lower body mass index and lower blood pressure. However, some studies suggest that vegetarians and vegans may be at greater risk of having raised plasma homocysteine levels, an emerging risk factor for cardiovascular disease. Although a high intake of plant‐derived foods has been linked with a reduced risk of certain cancers, there are no clear and consistent patterns of cancer incidence and mortality between vegetarians and meat‐eaters. Several studies have reported an increased risk of colorectal cancer among those with the highest intakes of meat and the lowest intakes of dietary fibre, but there is no evidence that being vegetarian per se confers a protective effect. More research is needed to establish whether vegetarianism has a role to play in protection against a range of other diseases that are less prevalent amongst vegetarian populations; lifestyle as well as nutritional differences will need to be taken into consideration. Following a vegetarian diet does not automatically equate to being healthier; vegetarians and meat‐eaters alike need to be mindful of making appropriate dietary and lifestyle choices.
Article
To investigate the impact of calcium, magnesium, zinc, and copper in blood and seminal plasma on semen parameters, 107 fertile and 103 subfertile males provided a standardized blood and semen specimen. Total calcium and magnesium concentrations were determined with colorimetric end point assay procedures. Zinc and copper were determined by flame atomic absorption spectrophotometer (AAS). Semen analysis was performed according to World Health Organization guidelines (1992). The concentrations of calcium, magnesium, zinc, and copper in blood and seminal plasma were not different between the subfertile and fertile group. Weak correlations were demonstrated between blood plasma zinc concentrations and sperm count (rs = 0.18), sperm motility (rs = 0.15), and abnormal sperm morphology (rs = 0.13). Zinc and magnesium concentrations in seminal plasma correlated weakly with sperm count (rs = 0.17 and rs = 0.16, respectively), and copper concentrations in blood plasma with motility (rs = 0.25). Strong correlations were found between calcium, magnesium, and zinc in seminal plasma. Although calcium, magnesium, zinc, and copper play an essential role in spermatogenesis and fertility, the determination of these elements in blood and seminal plasma does not discriminate on the basis of fertility in this group of men.
Article
Evidence exists that well-planned vegetarian diets provide numerous health benefits and are appropriate for all stages of the life cycle. It is also known that animal foods provide micronutrients that are nonexistent or available only in limited amounts in plant foods. Restriction or exclusion of all animal foods may therefore result in low intake of certain micronutrients such as vitamin B-12, thereby affecting vitamin B-12 status and elevating plasma homocysteine concentrations. Overall, the studies we reviewed showed reduced mean vitamin B-12 status and elevated mean homocysteine concentrations in vegetarians, particularly among vegans. Low vitamin B-12 intake may lead to decreased bioavailability and functional deficiency of cobalamin. Although early noticeable symptoms of vitamin B-12 deficiency are nonspecific (unusual fatigue, digestion problems, frequent upper respiratory infections), the best-known clinical manifestations of cobalamin malabsorption are hematologic (pernicious anemia) and neurologic symptoms. Hyperhomocysteinemia is associated with an increased risk of atherosclerosis and cardiovascular disease. Given these health concerns, vegetarians, particularly vegans, must be advised to carefully plan their diets, to monitor their plasma vitamin B-12 on a regular basis to facilitate early detection of low cobalamin status, and to use vitamin B-12-fortified foods or take vitamin B-12 supplements if necessary.
Article
The adequacy of plant-based diets in developed and developing countries as sources of protein and amino acids for human subjects of all ages is examined. Protein quantity is shown not to be an issue. Digestibility is identified as a problem for some cereals (millet (Panicum miliaceum) and sorghum (Sorghum sp.)) and generally is poorly understood. Direct measurements of biological value in children are reviewed and scoring is considered. Various existing requirement values for amino acids and especially lysine are reviewed, and it is concluded that stable-isotope studies do not yet provide adequate alternative values of N balance data, which for lysine are robust after recalculation and adjustment. A new maintenance requirement pattern is developed, with higher values than those of Food and Agriculture Organization/World Health Organization/United Nations University (1985) but lower values than the Massachusetts Institute of Technology pattern (Young et al. 1989). Calculations of age-related amino acid requirements are based on most recent estimates of human growth and maintenance protein requirements, a tissue amino acid pattern and the new maintenance amino acid pattern. These values appear valid when used to score plant proteins, since they indicate values similar to or less than the biological value measured directly in young children. When used to score plant-based diets in India, no marked deficiencies are identified. All regions score > 1 for adults, whilst for children scores range from > 1, (Tamil Nadhu) from 6 months of age to 0.78 (West Bengal), rising to 0.9 in the 2-5 year old, consistent with reports that high-lysine maize supports similar weight and height growth to that of casein. Inadequate amino acid supply is not an issue with most cereal-based diets.