Kitle Fonlaması Finansman Yöntemi: Türkiye'de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler & Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey

Abstract

Kitle fonlaması günümüzde girişimcilerin kullanabileceği bir finansman seçeneği olarak tanınma ve geliştirilmeyi beklemektedir. Bu modern araç özünde girişimciler için bir fon temin etme aracı olarak değerlendirilse de fon sağlayanlar açısından sadece borç vermekten farklı olarak reel bir yatırıma ortak olma olanakları da sunan bir yöntem olarak farklılaşmaktadır. Özellikle Amerika ve Avrupa’da hızlı gelişme gösteren bu yöntem ülkemizde henüz Aralık 2017’de yasal çerçeveye kavuşmuştur. Kitle fonlaması fona ihtiyaç duyan girişimcilerin kitle fonlaması sitelerine fon temini için başvurmaları ile başlar. İlgili internet platformları üzerinden projelerini açık çağrı ile potansiyel yatırımcılara sunulmasıyla devam eder ve nihayetinde yatırımcıların finanse etmek istedikleri projeleri fonlaması ile süreç son bulmaktadır. Kitle fonlaması toplumun tüm kesimlerinin kolaylıkla ulaşabileceği bir finansal araç olarak dikkat çekmektedir. Ülkemizde geçiş aşamasını yaşayan bu yöntemin hızlı gelişeceği düşünülmekle beraber sistemin yaygınlaşması için atılması gereken bazı adımlar ve alınması gereken bazı tedbirler söz konusudur. Bu çalışmada amacımız kitle fonlamasının ülkemizde geliştirilmesi adına yapılması gerekenleri ortaya koyarak değerlendirmeye çalışmak olacaktır. Çalışmanın uygulamada yapılacak iyileştirmelere ve akademik çalışmalara kaynaklık edeceği düşünülmektedir.

Full text

119
Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2018, 5(2), 119-132
Optimum Journal of Economics and Management Sciences, 2018, 5(2), 119-132
Kitle Fonlaması Finansman Yöntemi: Türkiye’de Sistemin
Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
Mehmet Kemalettin ÇONKAR*, Muhammet Fatih CANBAZ **
ÖZ
Kitle fonlaması günümüzde girişimcilerin kullanabileceği bir finansman seçeneği olarak tanınma ve
geliştirilmeyi beklemektedir. Bu modern araç özünde girişimciler için bir fon temin etme aracı olarak değerlendirilse
de fon sağlayanlar açısından sadece borç vermekten farklı olarak reel bir yatırıma ortak olma olanakları da sunan bir
yöntem olarak farklılaşmaktadır. Özellikle Amerika ve Avrupa’da hızlı gelişme gösteren bu yöntem ülkemizde henüz
Aralık 2017’de yasal çerçeveye kavuşmuştur. Kitle fonlaması fona ihtiyaç duyan girişimcilerin kitle fonlaması
sitelerine fon temini için başvurmaları ile başlar. İlgili internet platformları üzerinden projelerini açık çağrı ile
potansiyel yatırımcılara sunulmasıyla devam eder ve nihayetinde yatırımcıların finanse etmek istedikleri projeleri
fonlaması ile süreç son bulmaktadır.
Kitle fonlaması toplumun tüm kesimlerinin kolaylıkla ulaşabileceği bir finansal araç olarak dikkat
çekmektedir. Ülkemizde geçiş aşamasını yaşayan bu yöntemin hızlı gelişeceği düşünülmekle beraber sistemin
yaygınlaşması için atılması gereken bazı adımlar ve alınması gereken bazı tedbirler söz konusudur. Bu çalışmada
amacımız kitle fonlamasının ülkemizde geliştirilmesi adına yapılması gerekenleri ortaya koyarak değerlendirmeye
çalışmak olacaktır. Çalışmanın uygulamada yapılacak iyileştirmelere ve akademik çalışmalara kaynaklık edeceği
düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kitle Fonlaması, Yatırım, Girişimci, Yatırımcı, ICO
JEL Sınıflandırması: G20, G21, G23
Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
ABSTRACT
Nowadays, Crowdfunding emerges as a common method of funding that entrepreneurs can benefit from.
Besides, it is an investment method for potential investors. Crowdfunding has been developed specifically in North
America and in Europe. On the other hand, it was legalized in December 2017 Turkey. The crowd funding process
starts with applying to crowdfunding websites by entrepreneurs who need funding for startup. Projects are presented
on the web site to potential investors through an open call; and finally, the process ends with the funding of the
projects that investors would like to finance.
Crowdfunding also attracts attention as a financial instrument that all segments of society can easily reach. It
is inevitable to make further improvements in order to spread this system, which is expected to develop rapidly in
Turkey, to large number of people. In this study, what needs to be done in order to develop Crowdfunding in Turkey
will be discussed. We believe that this study will serve as a source in academic studies and for improvements to be
made in practice.
Keywords: Crowdfunding, Investment, Entrepreneur, Investor, ICO
JEL Classification: G20, G21, G23
Geliş Tarihi / Received: 29.11.2017 Kabul Tarihi / Accepted: 16.04.2018
* Prof. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü, conkar@aku.edu.tr,
ORCID: 0000-0001-5378-3801
** Öğr. Gör., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon Sağlık Yüksekokulu, Sağlık Yönetimi Bölümü, canbaz@aku.edu.tr,
ORCID: 0000-0002-4711-3489

Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 5, No. 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar and Canbaz– Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
120
1. GİRİŞ
Sermayeye erişim veya borç temini iktisadi hayatın olmazsa olmaz kadim
problemlerindendir. 16. yüzyıl ile Avrupa ve dışına doğru hızlanan ticari hayat akabinde 18.
Yüzyılda sanayi devriminin İngiltere’de meydana gelmesi ile kapitalist sistem içerisinde paranın
arzı ve talebi bitmeyen bir sarmal oluşturmuş ve günümüz iktisadi hayatının ayrılmaz
parçalarından biri olmuştur. Bu kadim borç verme-borçlu olma ilişkisi vesilesiyle birçok
borçlanma aracı ortaya çıkmış ve günümüzde klasik olarak nitelendirilebilecek araçlar
oluşmuştur. Toplumların farklı nedenleri olmakla birlikte piyasalarında kemikleşen finansman
araçları dışında da alternatif finansman yöntemi arayışları hep olmuştur. Türkiye’de kitle
fonlaması olarak adlandırılan “Crowdfunding” yöntemi alternatif finans endüstrisinin geliştirdiği
en genç finansman aracıdır (CrowdfundingHub, 2016). Son yıllarda özellikle Amerika ve
Avrupa kıtalarında yoğun bir şeklide kullanılmaya başlanmıştır. Özü itibariyle klasik finansman
yöntemleri ile benzer özellikleri taşıyan, uygulamada ise oyuncular ve aracılar itibariyle
farklılaşan modern bir fon temin etme, fon arz etme, ortaklık kurma ve hibe yoluyla finansman
aracıdır.
Kitle fonlamasının finansal bir araç olarak ortaya çıkışı ve sonrasındaki hızlı gelişiminde
etkili olan birçok neden sayılabilir. Bunlardan önemli olduğunu düşündüğümüz ilk neden,
piyasalardan borç temin edemeyen girişimcilerin, başlangıç aşamasındaki fikir sahiplerinin ve
piyasada kredi dönüşü itibariyle güven eksiği yaşayan firmaların bu yöntemi kitlelerin gücünden
faydalanmak amacıyla kullanma çabalarıdır. Kitlelerin gücünü temsil eden kitle fonlaması
kavramı yeni bir finansman aracı gibi görünse de adı konulmamış bir yöntem olarak çok eskilere
dayanmaktadır. Bu durum şu ilginç örnekle açıklanabilir, Fransa tarafından Amerika Birleşik
Devletlerine yüzüncü yıl hediyesi olarak takdim edilen Özgürlük heykeli 4 Kasım 1885 günü
New York'a ulaşması akabinde finansal sıkıntılar nedeniyle heykelin kaidesi Amerikan devleti
tarafından hazırlanamamıştır. Bu nedenle New York'ta yaşayan gazeteci ve yayıncı Joseph
Pulitzer heykelin kaidesinin yapımı için kendisinin sahibi olduğu “World” gazetesi aracılığıyla
100.000$ bağışlayacağını açıklayarak herkesi küçük de olsa bağış yapmaya çağırmıştır. Bu çağrı
ve girişim bugünkü kitle fonlamasının erken örneği ve temel işleyişin yapı taşı olarak kabul
edilmektedir. Gazeteci, yapmış olduğu bu fedakârlık sebebiyle daha sonraları gazetecilikte en
prestijli ödül olarak kabul edilen 'Pulitzer' ödülünün de isim babası olacaktır (The Guru Guide,
2016). Sermaye eksiği olan bireylerin yanı sıra sistemin işlediğini gören birçok girişimci
piyasalardaki yüksek faiz oranlarına katlanmamak adına kendisine bu yöntem ile zaman zaman
faizsiz zaman zaman ise düşük faiz oranları ile fon temin etmeye başlamışlardır.
Bu yenilikçi çabalar ve uluslararası toplumun bu yeni finansal araca olan ilgisi kitle
fonlaması pazarını büyütmüş ve günümüzde küresel ölçekte bakıldığında kayıtlı olarak 40
milyar dolarlık bir büyüklük meydana getirmiştir. Pazar 2012 yılında 3 milyar $, 2013’te 6
milyar $, 2014 yılında 16 milyar $’a ve 2015 yılında 34 milyar $’a ulaşmıştır (Statisticbrain,
2016). 2016 ve 2017 yılına ilişkin net bir veri olmamasına karşın büyüme hızına bakıldığında
tutarın 2017 yılsonu itibariyle 100 milyar $’ın üzerine çıkacağı düşünülmektedir. Henüz
organize edilmiş bir sistem olarak 10 yıllık bir geçmişi olan kitle fonlamasının büyüme hızı
dikkate şayandır. İlgili rakamlar itibariyle daha da büyüyeceğini tahmin etmek zor değildir.
Son dönemlerde üzerinde çokça tartışmalar yapılan Blockchain ve cyrptocurrency
sektörlerininin hızlı büyümesiyle beraber kitle fonlaması konseptinde alternatif bir yöntem daha
ortaya çıkmıştır. ICO (Initial Coin Offering) olarak adlandırılan bu kitlesel fon oluşturma
yönteminin işleyişi faklı olsa da özünde kitle fonlamasının türevidir. Bu yöntem bir girişim
fikrine sahip şirketlerin bu fikre finansman sağlamak adına piyasaya kendi kripto paralarını
sürerek toplu satış (crowdsale) yaptıkları etkinliklerdir. Satışlar yaygın olarak kullanılan kripto
paralar karşılığında da yapılabilmektedir. Klasik kitle fonlamasında olduğu gibi belirli bir fon
toplama süresi olan yöntemde söz konusu sürede fon toplanırsa girişim aşamasına geçilirken fon

Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar ve Canbaz- Kitle Fonlaması Finansman Yönetimi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
121
hedefine ulaşılamadı ise kripto paralar yatırımcılara iade edilmektedir. Olumlu sonuçlanan
örneklerde crypto-token sahipleri şirket hisselerine tam mülkiyet ile sahip olurlar. İlk ICO
uygulamasına girişen Mastercoin 2013 yılında kendi coinlerini satarak 5 Milyon $ değerinde
Bitcoin elde ederek ciddi bir fon rakamına ulaşmıştır. Akabinde 2014 yılında Ethereum 18
milyon dolar, 2016 yılında Waves 16 milyon dolar ve yine 2016 yılında The DAO 150 milyon
Dolar elde etmiştir. Kripto para sahiplerinin üstlendiği en ciddi risk olarak kabul edilen sanal
ortamda yaşanan illegal erişim problemleri The DAO’nun da başını ağrıtmıştır. İlgili fon
toplamadan bir süre sonra hackerların saldırısına uğramış ve 50 milyon Dolarlık yatırımı
kaybetmiştir (Crypto Türkiye, 2018).
Ülkemizde de fongogo, fonla beni, crowdfon, arı kovanı ve buluşum gibi kitle fonlaması
platformları bulunmaktadır. Ancak projelerinin uluslararası platformlara nispetle düşük
seviyelerde desteklendiği açıktır. Bu husus ülkemize özel birçok toplumsal farklılık ve nedenle
açıklanabilir. Toplumsal refahın belirli bir seviyeye henüz ulaştığı ülkemizde finans kavramına
olan psikolojik uzaklık ve yetersiz bilgi en tipik toplumsal problemlerimizdendir. Benzeri birçok
nedeni sorun olarak da nitelendirebiliriz. Çalışmamızda temel amacımız ilerleyen süreçlerde
sistemin gelişmesinin önünde engel teşkil edecek, karşımıza sorun olarak çıkması muhtemel
eksiklikler ve yapılması gerekenler üzerinde durularak, sağlıklı bir kitle fonlaması ekosisteminin
kurulmasına yardımcı olmak adına öneriler geliştirmektir.
Çalışmamızın bundan sonraki bölümünde genel hatlarıyla kitle fonlamasının tanımı ve
işleyişi üzerinde durulacaktır. 3 ve 4. bölümde kitle fonlaması modelleri üzerinde durulacak, 5.
bölümde konu hakkında yapılmış bazı çalışmalar incelenerek literatür taraması yapılacaktır. 6.
bölümde kitle fonlamasının günümüzdeki durumuna değinilerek son bölümde ise temel
konumuz olan öneriler üzerinde durularak çalışma sonuçlandırılacaktır.
2. KİTLE FONLAMASININ TANIMI VE İŞLEYİŞİ
Kitle fonlaması yöntemi gelişen teknolojik hayatın ve değişen zihinlerin bir ürünü olarak
nitelendirilebilir. Kitle fonlamasının en belirleyici özelliği internet üzerinden henüz
tanışmadığınız belirsiz bir kitleden açık çağrıyla borç temin etme arayışı olmasıdır. Arkadaş
bulma çabaları ile başlanılan bir ağ üzerinden tanımadığımız kişilerle iletişim çabalarının ulaştığı
son nokta onlardan hibe temin etme, destek görme ve borç talep etmeye kadar varmıştır. Bu
sonuç bize internetin gücünü gösteren en ciddi çıktılardandır. Zihin değişikliği kastı ise
geleneksel anlayışın dışında sanal ortamda gelişen bir ürün olarak daha çok genç jenerasyonun
ilgili aracı kullanma temayülüdür. Uluslararası nitelikte olan birçok kitle fonlaması platformu
incelendiğinde projelerin birçoğunun tahmini olarak 20-40 yaş arası jenerasyon tarafından
sunulduğu görülmektedir.
Belirli çalışmalarda kitlesel yatırım, kitlesel borçlanma ve kitle finansmanı olarak da
isimlendirilen ve en geniş kullanılan isimlendirme ile kitle fonlaması yöntemine ilişkin
literatürde karşılaşılan birkaç tanım verilerek kavrama açıklık getirilmeye çalışılacaktır.
Hazine Müsteşarlığı uzmanları tarafından hazırlanan çalışma raporunda kitle fonlaması;
bir projenin veya girişim fikrinin bir grup yatırımcı tarafından internet vasıtasıyla finanse
edilmesi şeklinde tanımlanmaktadır (Onur ve Değirmenci, 2015).
Kitle fonlaması Grut (2016) tarafından perakende yatırımcılar olarak adlandırılan sıradan
insanların yeni kurulan işletmelere veya yeni bir fikre 10 £ veya 20 £ gibi küçük tutarlar ile
yatırım yaptıkları, gelirin eşitlik esasına göre paylaşıldığı bir sistem şeklinde tanımlanmaktadır.
Bununla birlikte kitle fonlamasının bu tanımda bahsedilen uygulamaları dışında birçok farklı
uygulaması bulunmaktadır. Zira Grut (2016)’nın tanımı bahsedeceğimiz kitle fonlaması
modellerinden yalnızca birini kastederek yapılmıştır.

Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 5, No. 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar and Canbaz– Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
122
Kitle fonlaması, belirli bir proje için finansman ihtiyacı duyanlarla direkt olarak fon
sağlayacak veya bağışta bulunabilecek kişileri birbirine bağlayan yeni bir alternatif finansman
biçimidir. Uygulama itibariyle belirli projelere sermaye desteği bulmak için halka açık çevrimiçi
çağrılar yapılması şeklinde karşımıza çıkmaktadır (The European Commission, 2017). Ayrıca
Avrupa komisyonunun hazırlamış olduğu farklı bir raporda; projeleri ve işletmeleri finanse
etmek için para toplamanın bir yolu ve fon arayanlara çevrimiçi platformlar vasıtasıyla çok
sayıda insandan para toplamayı sağlayan aracı bir yöntem olarak tanımlanmaktadır (European
Union, 2015).
Fonlamanın bankalar ve diğer finansal kuruluşlardan borçluya doğru yapıldığı klasik
borçlanma yöntemlerinden temel farkı borcu sağlayan bir grubun varlığıdır. Aracıların olmadığı,
borç verenin hangi projeye veya girişime destek verdiğini bildiği ve en önemlisi kimi
fonladığına karar verebildiği özgür bir fonlama yöntemi olarak klasik yöntemlerden
farklılaşmaktadır.
Kitle fonlamasında işleyiş basit olarak nitelendirilebilir. En yalın haliyle fikir
sahiplerinin kitle fonlaması platformlarına üye olarak projelerini platform üzerinden açık çağrı
ile sunması şeklinde gerçekleşir. Tanımlama olarak nitelendireceğimiz bu aşamada fikir sahibi
öncelikle projesini tanımlamalı, kapsamını belirlemeli ve fikrin genel vizyonunu açıklamalıdır
(Crowdfund.co, 2017). Bu sunumlar video, belge vesair zengin içeriklerle yapılabilmektedir. İlk
aşamada platform tarafından ön kabulden geçen proje belirli bir süre ve hedef sermaye tutarı ile
internet sitesinde yayınlanmakta ve ilgili projeye yatırımcı aranmaktadır. Söz konusu zaman
zarfında projenin gelişimi ile ilgili bilgilendirmeler fikir sahibi ve internet platformu tarafından
belirli aralıklarla yapılmaktadır. Belirli bir sermaye hedefi ile sunulmaya başlanan proje fonlama
tutarına ulaştığında başarılı olarak kabul edilmekte ve toplanan fonlar sunum süresi dolduğunda
proje sahibine yatırımı gerçekleştirmesi adına transfer edilmektedir. Sermaye hedefine
ulaşamayan projelere yapılan yatırım tutarları ise yatırımcılara geri ödenmektedir. Sermaye
hedefine ulaşmasa dahi toplanan tutarın fikir sahiplerine transfer edildiği örnekler bulunmaktadır
(Nascimento ve Querette, 2013).
Kitle fonlaması denildiğinde uygulamada yalnızca bir model (Ödül Temelli Kitle
Fonlaması) yüksek oranda karşımıza çıkmaktadır. Diğer modellerin nispeten daha az oranda
kullanılmasının arkasında hukuki eksiklikler ve mevzuatı olmayışı gibi problemler yatmaktadır.
Bu noktada kitle fonlaması uygulamaları denildiğinde iki ana başlık altında farklılaşan modeller
karşımıza çıkmaktadır. Bu iki ana başlık sonuçları itibariyle finansal sonuç doğurmayan ve
finansal sonuç doğuran olarak bölümlendirilebilir. İlgili modeller belirtilen başlıklar altında
sınıflandırılmıştır.
3. FİNANSAL SONUÇ DOĞURMAYAN KİTLE FONLAMASI
MODELLERİ
Finansal sonuç doğurmayan modeller iki farklı şekilde uygulanmaktadır. Bunlardan ilki
bağış veya hibe olarak kabul edebileceğimiz kitle fonlaması modeli diğeri ise fonlama
karşılığında fon temin eden girişimcinin projesinin başarıya ulaşması halinde taahhüt ettiği bir
ödülün var olduğu kitle fonlaması modelidir.
3.1. Bağış Temelli Kitle Fonlaması (Donation-based Crowdfunding)
Fonlama yapan bireylerin maddi bir çıkar beklentisi olmaksızın daha çok belirli hayır
işlerinin yapılması için tercih ettiği fonlama türüdür. Yatırımcıların projenin gereken sermaye
büyüklüğüne ulaşması adına yaptığı küçük miktarlarda bağışlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu modelde hayırseverlik, yardımlaşma ve toplumsal destek motivasyonu ön plana çıkmaktadır

Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar ve Canbaz- Kitle Fonlaması Finansman Yönetimi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
123
(Zhang, ve diğerleri, 2016). Bu model aracılığıyla birçok sosyal sorumluluk projesi
gerçekleştirilmiştir. En genel örneği okullarda kütüphane kurulması şeklinde görülmektedir.
Uluslararası olarak bakıldığında bağış yoğun portal türlerine örnek olarak GoFundMe ve
Crowdrise örnek verilebilir.
3.2. Ödül Temelli Kitle Fonlaması (Reward-based Crowdfunding)
Destekçilerin parasal değeri olmayan ürünler veya ödüller karşılığında girişim
projelerine destek sağladığı kitle fonlaması modelidir. Örneğin; çıkarmayı planladığı müzik
albümüne destekçi arayan sanatçının başarıya ulaşması halinde destekçisine bir albüm
göndermesi şeklinde gerçekleşebilir. Uygulamada en çok karşılaşılan ve kitle fonlaması
denildiğinde ilk akla gelen yöntem olarak da kabul edilmektedir. Bireylerin yeni bir ürün
geliştirmek ve kurumların ise çalışmaya başlamak için fon talep ettikleri kitle fonlaması
modelidir.
Birçok teknolojik ürün, film projeleri ve kuruluş aşamasındaki şirket bu yöntemle
başarıya ulaşmıştır. Bunlardan en çok bilineni Kickstarter üzerinden tanıtımı yapılan “Pebble”
adı verilen akıllı saat projesidir. Proje 66.673 destekçi sayısına ulaşarak toplamda 12,8 Milyon
dolar fonlanmıştır (Stark, 2016). İlk modelinden sonraki geliştirilmiş sürümleri de kitle
fonlamasına konu edilmiş ve saatin toplam fonlama rakamı 20 Milyon dolara ulaşmıştır
(Crowdfundingblog.com, 2017). Ödül temelli kitle fonlaması birçok ülkede ve hâlihazırda
ülkemizde de en yoğun uygulanan kitle fonlaması modeli olma özelliği taşımaktadır. Bu
yöntemin yoğun olarak kullanıldığı portal türünde ise en bilinen örnekler şunlardır: Kickstarter,
Indiegogo.
4. FİNANSAL SONUÇ DOĞURAN KİTLE FONLAMASI MODELLERİ
Bu fonlama başlığı altında bahsedilecek olan modellerde fon sağlayan bireyler projenin
başarıya ulaşması halinde maddi haklar veya kazançlar elde etmektedir. Bu tip kitle fonlaması
uygulamaları genel manada yatırıma ortak olma ve borç karşılığı faiz getirisi elde etme
uygulamaları olarak görülmektedir.
4.1. Borç Temelli Kitle Fonlaması (Debt-based Crowdfunding)
Borç temelli kitle fonlaması, borç verenin projeye finansman sağladığı ve borç alanın ise
bunun karşılığında faiz gideri ödediği bir borçlanma yöntemidir. Fon sağlayıcılar sabit faiz
getirisi bekledikleri bir girişime destek olarak hem maddi çıkar elde etmekte hem de yeni bir
fikrin gelişmesine katkı sağlamaktadırlar.
Borç temelli kitlesel fonlama ürünlerini daha çok sabit getiri isteyen ve finansal
amaçlarına ulaşmada kolaylık arayan yatırımcılar desteklemektedir. Şirket varlıkları ile teminat
altına alınmış olan bu borçlanma türü teminatsız borçlanmaya göre daha güvenli görülmekte ve
yatırımcılar tarafından desteklenmektedir. Bu kapsamda faaliyet gösteren portal türlerine:
Prosper, FundingCircle, LendingClub gibi yapılar örnek olarak verilebilir (Futko, 2014).
4.2. Hisse Temelli Kitle Fonlaması (Equity-based Crowdfunding)
Hisse temelli kitlesel fonlamada en basit haliyle girişimciler projelerine ortak
aramaktadırlar. Fon sağlayıcılar ilgili projeye destek vermeleri halinde esasında şirket tarafından
ihraç edilmiş hisse senetlerini satın almaktadırlar. Bu model öz sermaye ortaklığı olarak
görülmelidir. Model ekonomik anlamda en geniş pozitif çıktıyı üreten model olarak

Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 5, No. 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar and Canbaz– Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
124
zikredilmektedir. Ülkemizde mevzuat çalışmalarının yapılmasındaki asıl sebeplerden biri olan
modelin bu nedenle ilerleyen süreçlerde en yoğun kullanılacak kitle fonlaması modeli olması
beklenmektedir. Massolution 2013 kitle fonlaması endüstrisi raporuna göre Hisse Temelli Kitle
Fonlaması modeli diğer tüm modellere kıyasla 40 kat daha hızlı büyümektedir (Wagner, 2014).
Hisse temelli kitle fonlamasına aracılık eden uluslararası platformlara ise İngiltere’de
faaliyet gösteren Crowdcube, FundedByMe, Companisto ve Invesdor örnek olarak gösterilebilir.
5. LİTERATÜR TARAMASI
Kitle fonlaması konusu ülkemizde de yakın ilgi görmektedir ve 2017 yılsonunda gerçekleşen
yasalaşma sürecinden sonrada ilginin artacağı düşünülmektedir. Kitle fonlaması hakkında
uluslararası alanda birçok makale, köşe yazısı ve kitap bulunmaktadır. Hem uluslararası alanda
hem de ülkemizde yapılmış olan bazı çalışmalar tablo halinde aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
Tablo 1: Literatür Özetleri
Yazar/Yazarlar
Yıl
Öz
Andrea Ordanini
Lucia Miceli
Marta Pizzetti
A. Parasuraman
2009
Çalışmada Kitle fonlaması analiz edilerek, kitle fonlaması
platformlarının yatırım araçlarının uygulanabilirliği
kanıtlanmaya ve bu tip platformların ortaya çıkması
gerekliliği ortaya koyulmaya çalışılmaktadır.
Armin Schwienbacher
Benjamin Larralde
2010
Çalışma geniş bir içerik sunmaktadır. Sırasıyla çalışmada;
Kitle fonlaması küçük çapta girişimler üzerine odaklanarak
alternatif bir finansman yöntemi olarak tartışılmaktadır.
Crowdfunding hakkında modelleri dâhil bir açıklama
yapılarak mevcut araştırmaları tartışılmaktadır.
Finans kaynağı olarak crowdfunding için girişimci
tercihlerini etkileyen faktörleri açıklanmaktadır.
Vaka çalışması yapılarak crowdfunding'i kullanmaya
çalışan girişimcilere ve araştırmacılara önerilerde
bulunulmaktadır.
Mustafa Ergen
Jason Lau
Kuntay Bilginoglu
2013
Çalışmada dağıtık sermaye olarak tanımlanan kitle
fonlaması ve potansiyeli genel hatlarıyla açıklanmıştır.
Ethan Mollick
2013
Çalışmada girişimcilerin fonlama süreçlerinde başarı veya
başarısızlık dinamikleri incelenmiştir. Başarılı finansmanda
coğrafyalara bağlı olarak değişiklik gösterse de projenin
kalitesi ve girişimcinin ağı başarıyı etkileyen önemli
faktörlerden olarak tespit edilmiştir.
Paul Belleflamme
Thomas Lambert
Armin Schwienbacher
2013
Çalışmada kitle fonlaması modellerinden hisse (kar
paylaşımı) temelli fonlama yöntemi ile Ödül (Ön sipariş)
temelli fonlama modeli mukayese edilmiştir. Yatırımcıların
fonlama yöntemi ne olursa olsun toplum faydasını gözeten
projeleri desteklediğini, girişimcilerin ise öz kaynak
ortaklığından ziyade ön sipariş veya ödül temelli fonlama
yöntemini tercih ettikleri sonucuna varmışlardır.
Mustafa Halid Karaarslan
2015
Çalışmada sosyal pazarlama olarak kabul edilen kitle
fonlaması ve sosyal pazarlamanın nasıl işlediği

Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar ve Canbaz- Kitle Fonlaması Finansman Yönetimi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
125
Başar Altuntaş
açıklanmaktadır.
Nuray Atsan
Eda Oruç Erdoğan
2015
Çalışmada kitle fonlaması genel hatları, işleyişi ve
modelleriyle açıklanmıştır.
Gareth Halfacree
2015
Çalışmada kitle fonlaması aracılığıyla başarıya ulaşan
projelerden bahsedilmektedir.
Batu Anadolu
2016
Çalışmada kitle fonlaması tanımlanmış, gelişimi
incelenerek farklı uygulama sahalarına değinilmiştir
Ayşen Akyüz
2016
Çalışmada, kitlesel fonlama kavramı, fonlama süreci,
fonlama platformları, klasik finans yöntemleri ile farkları
ve katılımcıların motivasyonları incelemektedir.
Adam J. Bock
Denıs Frydryc
2016
Kitle fonlaması platformlarına sunulan projelerin genellikle
başarısızlıkla sonuçlanması nedeniyle bunun sebepleri ve
başarılı bir proje için gerekli faktörleri incelemişlerdir.
Sonuçta başarıyı etkileyen üç gizi şu şekilde
belirlemişlerdir.
1.Başarı ne söylediğiniz değil sizin kim olduğunuzdur!
2.Başarı sizin tanıdıklarınızdan değil sizden ilham
alanlardan gelir!
3.Başarı nasıl başladığınız değil nasıl bitirdiğinizle ilgili
(Brüntje & Gajda, 2016)dir!
The Guru Guide -
Luke Scanlon
Drummond Gilbert
2016
Kitle fonlamasının tarihi, potansiyeli ve yöntemlerinden
bahsedilerek
platformlar araclığıyla başarıya ulaşmak için gerekli
önerilerde bulunulmuştur.
Sertaç Ercan
2017
Çalışmada Türkiye'deki kitlesel fonlamaya konu
faaliyetlere destek verenlerin bu kararı vermedeki
motivasyonları araştırılmıştır. Sonuç olarak temel
motivasyonlar (1) Ödül avcılığı, (2) yardımlaşma, (3)
sosyal sorumluluk ve (4) duygusal bağ olarak
belirlenmiştir.
Murat Seyfi
Ayda Uzunçarşılı Soydaş
Deniz Güven
2017
Çalışmada kitle fonlaması sitelerinin halkla ilişkiler aracı
olarak nasıl değerlendirilebileceği araştırılıp kitle
fonlaması yönteminin etkin bir halkla ilişkiler aracı olarak
kullanılmasına yönelik öneriler geliştirilmiştir.
Sezen Kayhan
2017
Yerel Kitle fonlaması platformlarının uluslararası örneklere
kıyasla neden başarısız olduğu araştırılmıştır. Sonuç olarak
yerel sitelerde kullanılabilirlik sorunları olduğu tespit
edilmiştir.
Kaynak: Bu çalışmanın yazarlarınca düzenlenmiştir.
İlgili makale çalışmalarının yanı sıra başlı başına konu hakkında kitaplar da
yayınlanmıştır. Bunlara Dennis Brüntje ve Oliver Gajda tarafından editörlüğü yapılan
“Crowdfunding in Europe - State of the Art in Theory and Practice” ve Florian Danmayr
tarafından hazırlanan “Archetypes of Crowdfunding Platforms - A Multidimensional
Comparison” isimli eserler örnek verilebilir.

Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 5, No. 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar and Canbaz– Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
126
Kitap çalışmalarının yanı sıra kitap bölümlerinde de konuyu artık sıkça görmekteyiz.
Örnek olarak Jerry Fıtzgerald, Alan Dennıs ve Alexandra Durcıkova tarafından hazırlanan
“Business Data Communications and Networking (Eleventh Edition)”, Tatiana Bazzichelli ve
Geoff Cox tarafından editörlüğü yapılan “Disrupting Business: Art and Activism in Times Of
Financial Crisis”, Mahmoud Mohieldin ve Djordjija Petkoski’nin editörlüğü yaptığı “Financing
Sustainable Development Ideas for Action” ve son olarak Sharon Y. Tettegah’ın editörlüğünü
yaptığı “Emotions, Technology, and Social Media” isimli eserlerdeki kitap bölümlerine örnek
verilebilir.
6. KİTLE FONLAMASININ GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU
Günümüzde kitle fonlaması küresel ölçekte bakıldığında kayıtlı olarak 40 milyar dolarlık
bir büyüklük meydana getirmiştir. Pazar 2012 yılında 3 milyar $, 2013’te 6 milyar $, 2014
yılında 16 milyar $’a ve 2015 yılında 34 milyar $’a ulaşmıştır (Statisticbrain, 2016). Dünya
bankasının yayınlamış olduğu (2013) “Gelişen Dünyada Kitle Fonlamasının Potansiyeli” isimli
raporda 2025 yılında ilgili tutarın 96 Milyar Dolar seviyesine ulaşacağı tahmin edilmekle
beraber 4 yıl içerisinde 13 kat büyüyen pazarın daha büyük bir artış göstermesi şaşırtıcı
olmayacaktır. 2016 ve 2017 yılına ilişkin net bir veri olmamasına karşın büyüme hızına oranla
tutarın 2017 yılsonu itibariyle 100 milyar $’ın üzerine çıkacağı düşünülmektedir. Henüz
organize edilmiş bir sistem olarak 10 yıllık bir geçmişi olan kitle fonlamasının büyüme hızı
dikkat çekicidir ve gelecekte pazarın büyüyeceğini tahmin etmek zor değildir.
Ülkemizde de fongogo, fonla beni, crowdfon, arı kovanı ve buluşum gibi kitle fonlaması
platformları bulunmaktadır. Ancak projelerinin uluslararası platformlara nispetle düşük
seviyelerde desteklendiği açıktır. İlgili platformların yalnızca ödül temelli veya bağış temelli
kitle fonlaması yapması da rakamların düşük olmasında önemli faktörlerdendir. Ülkemizde bu
platformlar aracılığıyla yapılmış olan fonlama tutarları yaklaşık 500 bin TL tutarında ve destekçi
sayısı ise henüz 3 bine yaklaşmaktadır (Atsan ve Erdoğan, 2015). En etkin ve kullanıcı dostu
kitle fonlaması platformları ise fongogo ve arıkovanı platformları olduğu görülmektedir.
7. KİTLE FONLAMASI UYGULAMASININ TÜRKİYE’DE GELİŞMESİNE
İLİŞKİN ÖNERİLER
Kitle fonlaması uygulaması daha çok erken aşama ve yenilikçi girişim şirketlerini
desteklemek isteyen gelişmekte olan ülkeler için elverişli finansal bir araç izlenimi vermektedir.
Kitle fonlaması pratiğinde sıkça karşılaşılan teknolojik ürünlerin fonlama başarısının yüksek
oluşu bu imajı desteklemektedir. Gelişmiş ülkelerdeki uygulamaların ve toplumsal eğilimin
incelenmesiyle elde edilecek bilgiler ışığında bizim gibi ülkelerde de uygulamanın
yaygınlaştırılması yönünde öneriler geliştirilebilir. Bu yaklaşımla bu çalışmanın yazarları da
aşağıdaki önerileri ilgililerin dikkatine sunmakta yarar görmekteyiz.
7.1. Ekonomik, Teknik ve Siyasi Ortam
Bu yöntemin bir ülkede gelişme zemini bulabilmesi, o ülkenin ekonomik, teknik ve
siyasi koşullarıyla büyük ölçüde bağlantılıdır
Özellikle hisse veya ortaklık temelli kitle fonlaması yöntemlerinin gelişimi açısından
ülkenin AR-GE ve yenilikçilik kapasitesi, şirket kurma ve tasfiye etmenin kolaylığı da küçük

Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar ve Canbaz- Kitle Fonlaması Finansman Yönetimi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
127
sermaye sahiplerinin çok sayıda ortakla birlikte yatırım yapma ve dolayısıyla bu biçimde fon
temin etme talebinin artmasına yol açacaktır.
Öte yandan ülkede ekonomik ve siyasi istikrarın sağlanmış olması, tasarrufların reel
yatırımlara yönelmesi açısından en önemli faktörlerdendir. Bireylerin yatırım yapma eğilimleri
belirli temel ihtiyaçların karşılanması akabinde ortaya çıkmaktadır. Bu temel ihtiyaçları fiziki
ihtiyaçlar, güvenlik, eğitim ve istihdam olarak belirtebiliriz. Bu temel ihtiyaçlardan eğitim
sağlıklı bir ekonomik gelişme için anahtar unsurdur. Eğitim aşamasında kazandırılan yenilikçi ve
girişimci düşünme yeteneği ilerleyen aşamalarda olumlu etkiler gösterecektir. Okullarda
verilecek olan herkesten farklı düşünebilme ve yeniliği özendirme çabaları daha yaratıcı
bireylerle girişimlerin hızlanmasına katkı sağlayacaktır (Uyar, 2018). Temel ihtiyaçları
karşılanan bireyler kendini gerçekleştirmek adına daha çok risk almaya ve girişim yapmaya
yönelmektedirler. Güvenilir bir girişim ortamının tesisi ancak teknik, ekonomik ve siyasi
istikrarın sürekliliği ile mümkündür.
7.2. Girişimcilik Kültürünün Geliştirilmesi
Kitle fonlaması uygulamasının yaygınlaşması öncelikle ülke içinde girişimcilik
kültürünün ne ölçüde var olduğuna bağlıdır. Bir ülkedeki düzenleyici kurumlar yeni bir finansal
araç veya bir iş faaliyeti ile ilgili risk düzeyini şekillendirerek, işleyişi kolaylaştırarak
girişimciliği teşvik edebilmektedir (Onur ve Değirmenci, 2015).
Girişimcilerin sürekli iletişim halinde olmalarını sağlayacak etkinlikler, sürdürülebilir
işletmeler yaratmak çabasındaki bilgi, deneyim ve strateji ihtiyacı olan küçük çaplı girişimlerin
ücret ödemeden bir araya gelmesini sağlayarak onları desteklemiş olmaktadır.
İlgili kamu kurumları ve üniversiteler tarafından iş planlarıyla ilgili yarışmalar
düzenlenmesi, ödüllü toplantılar tertip edilmesi, bilgilendirici ve kafa karışıklıklarının
giderilmesine dair etkinlikler düzenlenmesi, hibe ve benzeri politikaların üretilmesi veya
doğrudan projelere sponsorluk yaparak da girişimcilik kültürünün gelişmesine destek verilmesi
mümkündür.
Ayrıca girişimci nitelikte insanları çoğaltmaya yönelik olarak hem lise hem üniversite
müfredatlarında girişimcilik derslerinin yer alması, lisans ve lisansüstü programlarda
yenilikçilik, inovasyon ve araştırmacılık kültürünü geliştirmeye yönelik programların
çoğaltılması da önemle üzerinde durulması gereken konulardandır.
7.3. Güvenli Bir Girişimcilik Ekosistemi
Güvenli bir girişimcilik ekosistemi girişimciliği destekleyen güvenli ve organize bir
ortamı ifade etmektedir. Güvenli bir girişimcilik ekosisteminin oluşmasını temin etmek adına ise
en önemli hususlar; girişimciler ve fon sağlayanlar arasında tesis edilecek güven ortamıdır. Kitle
fonlaması bir girişimcinin yeni bir girişim başlatması veya mevcut işi geliştirmesi amacıyla
kaynak aramasına dayanan bir sistemdir. Kitle fonlaması platformları veya sosyal ağlar ise
tarafların karşılıklı güven ortamına dayalı ve gönüllü olarak katıldıkları oluşumlardır. Bu güven
üyelerin bilgi paylaşımını kolaylaştır. Güven eksikliği olan bir ortamda kitle fonlaması
sisteminin gerçekleştirilebilmesi çok zor olacaktır (Onur ve Değirmenci, 2015). Yatırımcıların
toplanan fonları uygun biçimde kullanamaması ve yatırımlardan beklenen geri dönüşün
sağlanamayacağı hakkında duyulan endişe girişimcilik ekosistemini zehirleyecek ve sistemin
gelişmesinin önünü kesecektir.
Girişimciliği destekleyici bir ekosistem oluşturulması için, devletin girişimciliği
kolaylaştıran politikaları, düzenlemeleri ve destekleyici kurumları, finansal kaynak edinme

Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 5, No. 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar and Canbaz– Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
128
alternatifleri, kaliteli insan sermayesi ve yeterli altyapı imkânları önemli unsurlardandır (Atsan
ve Erdoğan, 2015).
7.4. Yeni Girişimcilerin Gelişmesine Destek Verecek Kuluçka Merkezlerinin
Artırılması
Genellikle bir teknopark içerisinde yerleşmiş, teknik üniversite veya araştırma enstitüsü
ile birleşmiş olan bir kuluçka merkezi, iyi çalışma alanları ve paylaşılmış ofis imkânları ile
birlikte danışma ve kolaylaştırma odaklı hizmetler sunarak yeni filizlenen girişimcilerin
geliştirilmesine destek sağlarlar.
Kuluçka merkezleri girişimcilere düşük maliyetli ofis ve laboratuvar imkânı, yönetsel
hizmetler, kütüphane ve veri kaynaklarına ulaşım, deneyimli danışmanlar, üniversite
öğrencilerinden oluşan ucuz işgücü, teknik uzman desteği sağlar. Ayrıca resmi makamlar ve
bankalarla ilişkilerinde yardımcı olurlar. Böyle bir ortamda girişimcilerin karşılaştıkları sorunları
aşmaları kolaylaşacaktır. Bu durum dolaylı olarak yatırım yapmak isteyenlerin yeni girişimlere
finansal destek sağlama cesaretini artıracak bir ekonomik iklimin gelişmesini hızlandıracaktır.
7.5. Başarısızlık ve İflasa İlişkin Kamuoyu Algısını Daha Ilımlı Hale Getirmek
Kitle fonlaması yatırımları için gerekli koşulların oluşturulması çerçevesinde
girişimcilerin işlerinde başarısız olma riskini göze almalarını sağlayacak bir iklim oluşturmak da
önemlidir (Onur ve Değirmenci, 2015).
Bir girişimin başarısız olması halinde ilk akla gelecek faktörün kötü niyet ve suistimal
olmayabileceği, girişimcinin etkileyemeyebileceği faktörlerin de söz konusu olabileceğinin
düşünülmesi girişimcilik motivasyonunu daha hızlı geliştirebilir. Bu anlayışın yaygın olduğu bir
sosyal ortamda girişimlerin başarısı da paralel olarak artacaktır. Dolayısıyla proje bazında
girişimcilere finansal destek sağlayabilecek yatırımcılar da daha hızlı çoğalacaktır. Başka bir
ifadeyle hatalara ve başarısızlığa toleransın yüksekliği de girişimciliğe yönelme ve onlara
finansal destek sağlama isteğini daha da arttıracaktır.
7.6. Teknolojinin ve Sosyal Ağların Etkin Kullanımı
Teknolojik altyapı imkânlarının varlığı ve etkin bir biçimde kullanımı kitle fonlaması
sisteminin gelişebilmesi için vazgeçilmez bir gerekliliktir. Yöntemin iyi çalışabilmesi için
bireylerin mobil veri ağlarına ve güvenilir internete erişimlerinin rahat ve hızlı olması
gerekmektedir. Bununla beraber etkisini her alanda hissettiğimiz sosyal ağlarda ilgili projelerin
öncelikle yakın çevrede paylaşılması ve destek çağrısı yapılması projenin geleceği açısından
gerekli görülmektedir. Projelerin kitle fonlaması platformlarının yanı sıra diğer sosyal ağlarda
sunulmasının önemini fonlama hedefinin %30 oranında yakın çevreden sağlanması gerçeği ile
açıklayabiliriz. Bu çekirdek ağın desteği fonlamanın başarısını etkileyen en önemli unsurlardan
kabul edilmektedir (CanadaMediaFund: 2018).
Bir girişimin kitle fonlaması platformu aracılığıyla kaynak temin etmesini
kolaylaştıracak ve hızlandıracak belirli faktörler bulunmaktadır. Bunlar; girişimcilerin sosyal
ağları hangi yoğunlukta kullandıkları, projeleri ne kadar iyi hazırlanmış ve detaylandırılmış
oldukları, ürünü sosyal ağlarda ne ölçüde tanıttıkları ile ilişkilidir. Bununla beraber platformlar
açısından teknolojiyi iyi kullanmak sürecin sağlığı açısından ayrıca önem arz etmektedir.
Ülkemizde yapılan bir araştırmaya göre kitle fonlaması platformlarının kullanımında verimlilik,
etkinlik ve tatmin açısından problemler tespit edilmiştir. Araştırmaya konu katılımcıların
kullanım açısından karşılaştıkları sorunlar, nasıl bağış yapılacağının anlaşılamaması,

Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar ve Canbaz- Kitle Fonlaması Finansman Yönetimi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
129
yönlendirmelerin yetersizliği, hesap açmadan bağış yapılamaması, site içi aramaların
yetersizliği, sayfalar arası yönlendirme hataları, site tasarımının karışıklığı, fonlama aşamalarının
zaman alıcı olması ve genel site işleyişini anlamak için ciddi çaba sarf etmenin gerektiği
şeklinde toplanmıştır (Kayhan, 2017). Fonlama rakamlarının kitle fonlamasının ana vatanı olan
ülkelerde profesyonelce faaliyet gösteren platformlarda dahi %30-40 arasında olduğu dikkate
alındığında ülkemizde başarı oranlarının düşük olması bu şartlar altında normal karşılanabilir.
Kaynak teminindeki başarı projenin niteliği ve kalitesiyle de doğrudan ilgilidir. Projenin
kalitesi ise projenin platformda profesyonelce ve inandırıcı biçimde sunulmasıyla birlikte,
bilgilerin açık, anlaşılır ve yeterli ayrıntıya inerek sunuluşuyla da ilgilidir. Ayrıca girişimcinin
projesinin başarıya ulaşacağına ilişkin güveni, tutkusu ve heyecanının da sosyal ağlarda
sunulması ve bu sunumunda yatırımcılara iyi yansıtılması gerekir. Proje sunumlarında birçok
kitle fonlaması platformunda özellikle tavsiye edilen yöntem olan video çekim teknolojisinden
etkin bir şekilde faydalanan projelerin daha başarılı olması teknolojinin ve sosyal ağların etkin
kullanımının önemini bir daha ortaya koymaktadır.
8. SONUÇ
Çalışmamızda ülkemizde henüz yeterince tanınmayan kitle fonlaması finansman
yönteminin tanıtılması, uygulamanın yaygınlaştırılabilmesi için ne gibi önlemlere
başvurulabileceği değerlendirilmeye çalışılmıştır. Kitle fonlaması, neoliberal kapitalist sistem
çerçevesinde gelişmiş olan en yeni yöntemlerden biridir. Kitle fonlaması tek başına yatırım
potansiyeli olmayan çok sayıda yatırımcının küçük meblağlar göndererek bir girişimi internet
platformu üzerinden fonlanmasına veya bağış yapmasına imkân tanıyan yeni nesil bir finansman
aracıdır. Kitle fonlamasının bir finansman aracı olarak ortaya çıkışı ve gelişmesinin nedeni
mevcut finansman kurumlarından ve araçlarından fon temin etmesi zor olan küçük ve riskli
görünen ancak ümit vadeden başlangıç aşaması proje sahibi girişimcilere, projelerini
gerçekleştirmekte daha kolay elde edebilecekleri bir finansman seçeneği sunuluyor olmasıdır.
Kitle fonlaması uygulaması dört biçimde karşımıza çıkmaktadır. Bağış temelli, ödül
temelli, borç temelli ve hisse temelli kitle fonlaması. Hali hazırda Amerika ve Avrupa’da kitle
fonlaması uygulaması önemli tutarlara ulaşmıştır. Ancak ülkemizde henüz yeterince
bilinmemekte ve kullanılmamaktadır. Şu anda yasal çerçeve henüz tam anlamıyla pratiğe
dönüştürülemediği için belirsizlikler içermektedir. Dolayısıyla ülkemizde bağış ve ödül temelli
kitle fonlaması çok küçük çapta uygulama alanı bulabilmektedir.
Bu yöntemin yaygın bir uygulamaya kavuşabilmesi için her şeyden önce kitle fonlama
platformlarına; üzerinde durulmaya değer, cazip niteliklerde ve yeterli sayıda proje başvurusu
yapılmalıdır. Kitle fonlaması platformlarına başvuran projelerin profesyonel bir hikâyeden
yoksun olması ve fikirlerin yaratıcı bir proje kapsamına girmeyişi fonlamanın önünde ciddi bir
engel teşkil etmektedir. Yüzlerce proje arasında yatırımcılarca fark edilmek isteyen proje
sahiplerinin projenin beklenen etkisine dair ciddi ön çalışmalar ve sunum hazırlıkları yapmaları
gerekmektedir (Bock & Frydrych, 2016). Birçok fonlamaya değer proje kendini iyi ifade
edemeyişi sebebiyle yatırımcılar tarafından fark edilememektedir. Bu sorunun hem girişimciler
hem de destekçiler açısından aşılması için ülkede ekonomik ve teknik eğitim imkânlarının belirli
bir düzeye ulaşmış olması, sadece çok kazanç elde etmek için değil, yaptığı işten maddi olduğu
kadar manevi tatmin elde etmek biçiminde bir motivasyona sahip yatırımcıların da çoğalması da
önemlidir.
Ülkemizde yalnızca ödül temelli ve bağış temelli kitle fonlaması yöntemleri
kullanılmaktadır. Bu nedenle projelerin büyük çoğunluğu sosyal sorumluluk kapsamında
girişimlerden oluşmaktadır. Bu durum kullanıcılar tarafından o kadar abartılmaktadır ki
çocuğunun yurt dışında yükseköğretim masraflarını karşılamak isteyen ailelere dahi

Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 5, No. 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar and Canbaz– Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
130
rastlanılmaktadır. Benzeri birçok proje havuzunda yarışan yatırıma değer proje sahiplerinin
destekçiler nazarında kabul edilebilir ölçüde iyi sunum yapmaları ve desteğe değer olduklarını
iyi anlatmaları gerekmektedir. Aksi takdirde birçokları gibi sonuç girişimin projeler çöplüğünde
yer alması olacaktır. Kitle fonlamasının ve platformlarının belirli bir olgunluğa ulaştığı
Amerika’da dahi başarı oranları düşüktür. Kickstarter'ın kendi istatistiklerine göre, projelerin
yalnızca yüzde 44'ü fonlama hedefine ulaşmaktadır. Yaklaşık 60.000 projeden yaklaşık 40.000’i
hedeflerinin yalnızca yüzde 20'sine kadar ulaşabilmektedir. Bununla birlikte Indiegogo’nun
kendi verilerine göre başarılı proje oranı % 34 olarak raporlanmıştır (Strohmeyer, 2013).
Kitle fonlamasının ülkemizde geldiği aşama dikkate alınarak çalışmamızın kısıtları şu
şekilde belirtilebilir; yasanın ilerleyen süreçlerde ne gibi yenilikleri doğuracağının bilinmemesi,
sonuçlarının tahmin edilemiyor oluşu ve iki model dışında uygulama pratiğinden yoksun
oluşumuz. Bu kısıtlar önerilerimizin de kapsamını daraltmaktadır. Diğer modellerin uygulama
alanı bulması sonrasında ilgili modellerin özelde veya genel olarak nasıl geliştirilmesi
gerektiğine dair öneriler sunma kabiliyetine sahip olunacaktır. Bu çalışmanın devamında yasanın
işlerlik kazanmasıyla paralel olarak modellerin özelde çalışılması ve tercih edilme açısından
karşılaştırılmalar yapılması yeni çalışmalarda karşımıza çıkabilecek konulardandır. Özellikle
ortaklık (hisse) temelli modelin ekonomiye cari olarak direkt değer katacağından hareketle
konunun akademik olarak üzerine düşülmesi gereken bir husus olduğu muhakkaktır.
Çalışmamızın sonucunda yöntemin ülkemizde uygulanmasının geliştirilmesi ve
yaygınlaştırılması için alınabilecek önlemleri şöyle sıralayabiliriz.
- Öncelikle cazip niteliklerde yeterli sayıda proje fikrinin ortaya çıkması gereklidir.
Bunun için ülkede ekonomik ve teknik eğitim imkânlarının yeterli düzeye ulaşması, ekonomik
ve siyasi istikrarın sürekliliğine ihtiyaç vardır.
- Girişimcilik kültürünün geliştirilebilmesi ve güvenli girişimcilik ekosisteminin
oluşturulması. Bu amaçla kuluçka merkezleri oluşturulması, rehberlik hizmetleri sunulması, lise
ve üniversite müfredatında yenilikçilik ve araştırmacılık kültürünü geliştirmeye yönelik
programların çoğaltılması önem taşıyan hususlardır. Üzerinde durulacak diğer husus ise
girişimciler ve fon sağlayanlar arasında güven ortamının sağlanmasıdır.
- Girişimcilerin işlerinde başarısız olma riskini göze almalarını sağlayacak bir kültürel
iklimin oluşması da önemlidir. Bir girişimin başarısızlığında ilk akla gelecek faktörün suiistimal
olmayabileceği, girişimcinin etkileyemeyebileceği faktörlerinde söz konusu olabileceğinin
düşünülmesi gerektiği fikrinin yaygın olduğu bir sosyal ortamda girişimcilik daha hızlı
gelişebilir.
- Teknolojik altyapının yeterliliği ve bireylerin sosyal ağları, interneti güvenilir biçimde
kullanabilmesi de önemlidir. Kaynak teminindeki başarı projenin kalitesiyle doğrudan ilgilidir.
Projenin sosyal ağlarda inandırıcı biçimde sunulması ve girişimcinin projenin başarıya
ulaşacağına ilişkin güveni ve heyecanı sosyal ağlardaki sunumda yatırımcılara iyi yansıtılması
da projenin kalitesi hususunda olumlu katkı üretebilecek hususlardır.
- Ülkemizde kitle fonlaması sisteminin gelişmesi önündeki en önemli engel yasa çerçeve
eksikliği olarak görülmekteydi. Ancak Aralık 2017’de TBMM Genel Kurulunda kabul edilen
torba yasayla kitle fonlama platformları sermaye piyasası kurumlarına dâhil edilmiştir. Şu
aşamada SPK tarafından nasıl bir kontrol sağlanacağı nasıl değişiklikler ön görüldüğü tahmin
edilememektedir. Bu kapsamda gelişmeler araştırmacılar tarafından takip edilmeye muhtaçtır.
Henüz belirsizlik aşaması geçilememiştir. Bu durum, sistemin aktörlerinin rolleri ve sorumluluk
sınırlarının belirli olmayışı, sistemin işleyişine ilişkin önemli huşuların yeterince bilinmemesi
gibi ciddi olumsuzluklara neden olarak sistemin uygulanmasını zorlaştırmakta ve gelişimini
sınırlamaktadır.

Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar ve Canbaz- Kitle Fonlaması Finansman Yönetimi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
131
KAYNAKÇA
Akyüz, A. (2016). Sosyal medyada kitlelerin gücü: Kitlesel fonlama. In A. de Genel, M. G. (Edt.), Yeni medya
araştırmaları - 2. (pp. 79-94). Ankara: Sonçağ Yayınları
Anadolu, B. (2006). Üreticinin çevrimiçi hali: Kitle kaynak yöntemi. In A. de Timisi, N. (Edt.), Dijital Kavramlar,
Olanaklar, Deneyimler (pp. 127-153). İstanbul: Kalkedon Yayınları
Atsan, N., ve Erdoğan, E. O. (2015). Girişimciler İçin Alternatif Bir Finansman Yöntemi: Kitlesel Fonlama
(Crowdfunding). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(1) 297-320. [Çevrim-içi:
http://iibfdergi.ogu.edu.tr/makaleler/1247434_10-1_NİSAN%202015_Makale_0.pdf], Erişim tarihi: 05.12.2017.
Belleflamme, P., Lambert, T., ve Schwienbacher, A. (2013). Individual crowdfunding practices. Venture Capital: An
International Journal of Entrepreneurial Finance, 1-21
Bock, A.J. & Frydrych, D. (2016). The secret life of crowdfunding. The European Business Review, 29-36
Brüntje, D. & Gajda, O. (Eds). (2015). Crowdfunding in Europe state of the art in theory and practice. U.S.A. :
Springer Publishing
CanadaMediaFund. (2018). Using social media effectively for your crowdfunding campaign. CanadaMediaFund web
Site, [Çevrim-içi: https://crowdfunding.cmf-fmc.ca/best_practices/using-social-media-effectively-for-your-
crowdfunding-campaign]. Erişim tarihi: 17.02.2018.
Crowdfund.co. (2017). 4 Steps In The Crowdfundıng Campaıgn Process. Crowdfund Web Site, [Çevrim-içi:
http://crowdfund.co/4-steps-in-the-crowdfunding-campaign-process], Erişim tarihi: 09.11.2017.
Crowdfundingblog.com. (2017, 8 Kasım). Most Successful Crowdfunding Campaigns. Crowdfundingblog Web Site,
[Çevrim-içi: http://crowdfundingblog.com/most-successful-crowdfunding-projects], Erişim tarihi: 05.08.2017.
CrowdfundingHub. (2016). Current State of Crowdfunding in Europe. Amsterdam: Netherlands.
Cryptoturkiye.com. (2018, 24 Mart). ICO nedir?. Cryptoturkiye Web Site, [Çevrim-içi:
https://cryptoturkiye.com/kesfet/ico-initial-coin-offering-nedir], Erişim tarihi: 24.03.2018.
Danmayr, F. (2013). Archetypes of crowdfunding platforms: A multidimensional comparison. U.S.A.: Springer Gabler
Publishing
Ercan, S. (2017). Türkiye’de kitlesel fonlama: Destekçilerin motivasyonu. Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi, 1, 1-
9
Ergen, M., Lau, J., ve Bilginoglu, K. (2013). Dağıtık girişimci sermayesi: Kitle fonlaması. Ankara: Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı 3. Sanayi Şurası
European Union. (2017, 4 Aralık). Crowdfunding Explained. European Union Web Site, [Çevrim-içi:
https://ec.europa.eu/growth/tools-databases/crowdfunding-guide/what-is/explained_en], Erişim tarihi: 05.011.2017.
Futko, J. (2014, 24 Eylül). Equity vs. Debt Crowdfunding. Crowdfund İnsider Web Site, [Çevrim-içi:
https://www.crowdfundinsider.com/2014/09/50628-equity-vs-debt-crowdfunding], Erişim tarihi: 05.12.2017.
Gomez-Dıago, G. (2016). The role of shared emotions in the construction of the cyberculture: From cultural ındustries
to cultural actions: The case of crowdfunding. In A. de Tettegah S. (Edt.), Emotions, technology and social media
(pp. 49-62). A.B.D. : Academic Press
Grut, O. W. (2016, 8 Ekim). Crowdfunding could face 'a shake out' after a 'slowdown in momentum'. Businessinsider
Web Site, [Çevrim-içi: http://uk.businessinsider.com/altfi-crowdfunding-report-shows-2016-slowdown-2016-11],
Erişim tarihi: 05.12.2017.
Halfacree, G. (2015). Crowdfunding’s greatest hits. The Official Raspberry Pi Projects Book. 78-85
Karaarslan, M. H. ve Altuntaş, B. (2015). Sosyal pazarlamanın yeni aracı: Kitle fonlaması., Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi Yayınları
Kayhan, S.(2017). Fongogo: A case study on the usability of the local crowdfunding and fundraising websites in
Turkey, Humanitas İnternational Journal of Social Scienes, 9, 95-105
Mollick, E. (2013). The dynamics of crowdfunding: An exploratory study. Journal of Business Venturing, 29, 1-16
Nascimento, M., & Querette, E. (2013). Crowdfunding: Challenges and Alternatives to Financing the Innovative
Entrepreneurship in Brazil. Conference: 3rd Conference of the International Consortium of Studies on Innovation and
Entrepreneurship (ICIER)-Policies to Support Entrepreneurship. [Çevrim-içi:

Optimum Journal of Economics and Management Sciences, Vo1. 5, No. 2- http://dergipark.gov.tr/optimum
Çonkar and Canbaz– Crowdfunding: Suggestions For Development in Turkey
132
https://www.researchgate.net/publication/260968782_Crowdfunding_Challenges_and_Alternatives_to_Financing_the
_Innovative_Entrepreneurship_in_Brazil], Erişim tarihi: 05.12.2017.
Onur, M. N., ve Değirmenci, Ö. (2015). Crowdfunding - Kitle Fonlaması. Ankara: Türkiye. T.C. Başbakanlık Hazine
Müsteşarlığı.
Ridgway, R. (2013). Crowdfunding: monetizing the crowd? In A. de Bazzichelli, T. & Cox, G. (Eds.), Disrupting
business: art and acivism in times of financial crisis (pp. 153-171). Williamsburgh: Autonomedia Publishing
Sahm, M., Belleflamme, P., Lambert, T., & Schwienbacher A. (2013). Crowdfunding: Tapping the right crowd.
Journal of Business Venturing, 29, 610-611
Scanlon, L. & Gilbert, D. (2016). The art of crowdfunding. Start Your Own Business, 48-65
Schwienbacher A. & Larralde B. (2010). Crowdfunding of small entrepreneurial ventures. In A. de Cumming, D.
(Edt.), Handbook of entrepreneurial finance (pp. 369-389). New York: Oxford Press
Seyfi, M., Soydaş, U.A., ve Güven, D. (2017). Evaluating crowdfunding from the perspective of public relations. The
Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 7, 150-162
Stark, C. (2016, 30 Haziran). Wearables Report: Was Pebble’s $12.8 million Kickstarter campaign a success? Stark
İnsider Web Site, [Çevrim-içi: http://www.starkinsider.com/2016/06/12-8m-pebbles-latest-kickstarter-success.html],
Erişim tarihi: 05.12.2017.
Statisticbrain. (2016, 10 Eylül). Crowdfunding Industry Statistics. Staticbrain Web Site, [Çevrim-içi:
http://www.statisticbrain.com/crowdfunding-platform-statistics], Erişim tarihi: 05.12.2017.
Strohmeyer, R. (2013). The crowdfunding caveat: Most campaigns fail. PCWorld Magazine Web Site, [Çevrim-içi:
https://www.pcworld.com/article/2049399/the-crowdfunding-caveat-most-campaigns-fail.html], Erişim tarihi:
17.02.2018
The European Commission. (2017, 9 10). Crowdfunding. The European Commission Web Site: [Çevrim-içi:
https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/growth-and-investment/financing-investment/crowdfunding_en],
Erişim tarihi: 05.12.2017.
The Guru Guide. (2016). Start Your Own Business - The Art of Crowdfunding. Money Matters. London: Future
Publishing Limited.
Uyar, A. (2018, 28 Mart). Türkiye’de Startup Ekosistemini Yaratmak, Harvard Business Review, [Çevrim-içi:
https://hbrturkiye.com/blog/turkiye-de-startup-ekosistemi-yaratmak], Erişim tarihi: 10.04.2018.
Wagner, E. T. (2014, 3 18). Equity Crowdfunding 101: Is It Right For Your Startup?. Forbes Web Site, [Çevrim-içi:
https://www.forbes.com/sites/ericwagner/2014/03/18/equity-crowdfunding-101-is-it-right-for-your-
startup/#2b868b4a6790], Erişim tarihi: 05.12.2017.
Zhang, B., Ziegler, T., Burton, J., Garvey, K., Wardrop, R., Lui, A., & James, A. (2016). Sustaining Momentum - 2nd
Annual European Alternative Finance Industry Report. Cambridge: England. Cambridge Judge Business School &
KPMG.