Content uploaded by Cem Sefa Sutcu
Author content
All content in this area was uploaded by Cem Sefa Sutcu on Jun 27, 2018
Content may be subject to copyright.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
466!
BITCOIN VE KRİPTO PARA İLE İLGİLİ SOSYAL MEDYA
KULLANICILARININ GİRİŞİMCİLİK DÜZEYLERİ ÜZERİNE BİR
ARAŞTIRMA
Cem Sefa SÜTCÜ
Marmara Üniversitesi, Turkey
https://orcid.org/0000-0002-9389-6832
csutcu@marmara.edu.tr
Çiğdem AYTEKİN
Marmara Üniversitesi, Turkey
https://orcid.org/0000-0002-1385-9864
cigdem.aytekin@marmara.edu.tr
ÖZ
İkinci dünya savaşı sonrası kurulan yeni küresel düzen ve buna bağlı olarak yaygınlaşan iletişim ağları
sayesinde, dünyada 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kullanılmaya başlanan ve yaygınlaşan
elektronik ödeme sistemleri ve plastik para olarak isimlendirilen kredi kartları ülkemizde de 80’li
yılların başından itibaren yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. 2000’li yılların başından itibaren de
nakit para ile yapılan alışverişlerin elektronik para ile yapılan alışverişlerin gerisinde kalmaya
başladığı görülmektedir. 90’lı yılların başında internetin ve 2004’ten itibaren de yeni medya
teknolojileri ile ortaya çıkan sosyal medya dediğimiz ortamların yaygınlaşması ile bu ortamların
özgürlük sağladığı ve hatta anarşi yarattığı görüşü baskın bir düşünce olarak karşımıza çıkmaktadır.
Son 5-6 yıldır ise önemle Bitcoin gibi kripto paraların ticaretinden söz edildiğini görmekteyiz. Bitcoin,
onu çıkaran bir otoritenin olmadığı, kullanıcılarının karşılıklı güvene dayalı olarak alışverişlerinde
kullandığı bir ödeme yöntemidir. Devlet otoritesinden ve bankacılık sisteminden bağımsız olarak
çalışmaktadır. Bu açıdan da, internet ortamı için başlangıçta öngörülen özgürlük ortamı düşüncesinin
bir yansıması olarak görülmektedir. Bu bağlamda, bitcoin sistemlerinin nasıl algılandığı ve
girişimcilik düzeyi ile ilişkisi araştırılmaya muhtaç bir konudur. Bu çalışmada, bitcoin madenciliği,
alım-satımı yapan veya ticaretini takip eden kişilerin girişimcilik düzeylerini ölçen bir araştırma
gerçekleştirilmiştir. Örneklem olarak konu ile ilgili Twitter kullanıcıları seçilmiştir. Araştırma, bitcoin
ve benzeri kripto paralar ile ilgilenen, yatırım yapan kişilerin bu oldukça yeni ve riskli olduğu
söylenen alana girmelerinin altında yatan motivasyonda girişimciliklerinin etkisini incelemek ve hangi
alt faktörlerin baskın olabileceğini değerlendirmek üzere tasarlanmış bir araştırmadır. Bulgular
göstermiştir ki, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticareti ile ilgilenen kişilerin girişimcilik
puanları da yüksek düzeydedir.
Anahtar kelimeler: Bitcoin, Kripto Para, Girişimcilik, Sosyal Medya
A RESEARCH ON ENTREPRENEURAL LEVEL OF SOCIAL MEDIA
USERS ON BITCOIN AND CRYPTO CURRENCIES
ABSTRACT
Thanks to the new global order established after the Second World War and the communication
networks that have become widespread. Due to this, the electronic payment systems that have started
to be used since the second half of the 20th century in the world and the credit cards called plastic
money have started to be widely used in our country since the 80 '. From the beginning of 2000's, it is
observed that cash-based transactions are lagging e-money-based transactions. Since the beginning of
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
467!
the 90's the Internet and social media emerged with new media technologies and after 2004, it has
become a dominant idea that these environments provide freedom and even create disorder. In the last
5-6 years we have seen the trade of crypto currencies like Bitcoin. Bitcoin is a method of payment that
people use for their purchases based on mutual trust, without an authority issuing it. It works
independently of the state authority and the banking system. From this point of view, it is seen as the
reflection of freedom originally envisaged for the internet environment. In this context, the question of
how bitcoin systems are perceived, and the level of entrepreneurship are issues that needs to be
investigated. In this study, a survey was conducted to measure the level of entrepreneurship of bitcoin
miners, buyers and sellers. Twitter users were selected for the sample. The research is designed to
examine the impact of entrepreneurship motivated by investors' interest in entering the arena that is
said to be quite new and risky, and which sub-factors may dominate, which deals with bitcoin and
similar crypto currencies. The findings show that users who are interested in mining, buying-selling
and trading have very high level of entrepreneurial points.
Keywords: Bitcoin, Crypto Currency, Entrepreneurship, Social Media
1. Giriş
Bitcion arkasında fiziksel bir mal veya egemenlik yükümlülüğü olmayan, bunların yerine şifreleme
kombinasyonu korumasına dayanan ve taraflar arasındaki anlaşmalara uçtan uca protokol ile tanıklık
eden çevrimiçi sanal bir para birimidir. Bu nedenle, paranın sahipliği tamamen anonim olsa da akışı
küresel olarak görülebilen sezgisel olmayan bir mülktür. İlk olarak 2009’da konuşlandırılan Bitcoin,
nakit paranın ve mevcut çevrimiçi ödeme sistemlerinin bazı özelliklerini bir araya getiren bağımsız
çevrimiçi parasal bir sistemdir. Bitcoin işlemleri nakit para gibi ödeyeni ve alacaklıyı açıkça
tanımlamaz. Bir açık anahtardan (public key) diğerine şifreli olarak imzalanmış bir fon transferi
işlemidir. Ayrıca, nakit para gibi, Bitcoin transferleri geri döndürülemez (özellikle, kredi kartlarında
olduğu gibi geri ödeme riski yoktur). Öte yandan, nakit paradan farklı olarak, Bitcoin üçüncü tarafın
aracılığını gerektirir: Katılımcılar oluşturdukları küresel uçtan uca ağ ile tüm işlemlerin geçerliliğini
onaylar (validate) ve tasdikler (certify). Bu tür merkezsizleştirilmiş muhasebeleştirme her bir ağ
katılımcısının sistemin tüm işlem tarihçesini korumasını gerektirir ki, bunun miktarı 2012’de bile
toplamda 3GB’dan fazla sıkıştırılmış veri büyüklüğündeydi. Bitcoin kimlikleri görünüşte anonimdir:
Açıkça gerçek kişilere veya organizasyonlara bağlı olmasa da tüm işlemler tamamen şeffaftır
(Meiklejohn, ve diğerleri, 2016, s. 86).
Kısaca Bitcoin, sahiplerinin adres adı verilen bir açık anahtar ile tanımlandığı takma ad gibi çalışan bir
sahipten diğerine aktarılan işlemler zinciridir. Kullanıcılar farklı sayılarda adres kullanabilir ve
yaptıkları bir işlemde kullandıkları bir adres kümesi, başka bir işlemde kullandıkları diğer bir adres
kümesine veya gerçek kimliklerine doğal olarak bağlı değildir. Her işlemde önceki sahip, adresine
karşılık gelen gizli imzalama anahtarını kullanarak bitcoin'leri ve bir sonraki sahibin adresini aldığı
işlemin bir karesini imzalar. Bu imza (yani, işlem) daha sonra bitcoin'i oluşturan işlem kümesine
eklenebilir. Çünkü bu işlemlerin her biri bir önceki işlemi (yani, mevcut sahibi bitcoin gönderirken
nereden geldiğini belirtmelidir) referans aldığı için, işlemler bir zincir oluşturur. Bir bitcoin’in
geçerliliğini doğrulamak için, kullanıcı bu zincirdeki imzaların her birinin geçerliliğini kontrol
edebilir. Çift harcamaları önlemek için, sistemdeki her kullanıcının bu gibi işlemlerden haberdar
olması gerekir. Bir kullanıcı transferi bitirdiği halde aynı bitcoin’i transfer etmeye çalıştığı durumda
“çift harcama” tespit edilebilir (Berentsen & Schär, 2018, s. 3). İlk olarak hangi işlemin gerçekleştiğini
belirlemek için, işlemler içerdikleri işlemlerin zaman damgasını taşıyan ve geçerliliğini onaylayan
bloklar halinde gruplandırılır. Bloklar bir zincire dönüştürülür, her blok bir öncekine referans verir (ve
böylece önceki tüm işlemlerin geçerliliğini daha da güçlendirir). Bu süreç, daha sonra sistem içinde
her kullanıcı için kamuya açık olan bir blok zinciri ortaya çıkarır (Meiklejohn, ve diğerleri, 2016, s.
87).
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
468!
Kripto para araştırmaları akademik alanda on yıllardır süren bir soyağacına sahiptir. “İnternete yerel”
bir ödeme mekanizması olmasının yanı sıra temel blokaj teknolojisi, mülk kayıtlarından sanat ve
mücevher sertifikalarına kadar her şeyi saklamak ve işlemek için bir yol olarak lanse edilmiştir. Bu
yenilikçiliğin çoğu, daha geniş hobici ve girişimci topluluklarda gerçekleşmektedir. Zaten Bitcoin’in
kendisi akademi dışı alanda oluşmuştur. Ancak araştırmacılar, kripto paraları heyecanla kucaklamışlar
ve önemli iç görülere katkıda bulunmuşlardır (Narayanan & Miller, 2017, s. 49).
Bitcoin, para birimlerinin oluşturulmasını düzenlemek ve bir merkez bankasından bağımsız olarak fon
transferini doğrulamak için şifreleme tekniklerinin kullanıldığı bir dijital para olmuştur. Bitcoin şu
anda dünyanın en önemli kripto para birimlerinden biridir ve 13 Ekim 2017 itibariyle 93 milyar
dolarlık en büyük piyasa değerine sahiptir (Falvey, 2017, s. 41).
Bitcoin işlemi nasıl çalışır? Bu örnekte, Şekil 1’de görüldüğü gibi bir kullanıcı satıcıya ödeme olarak
0,7 bitcoin göndermek istemektedir. (1)'de, tüccar bir adres mpk üretir veya alır ve (2)'de bu adresi
kullanıcıya gönderir. (3)'te kullanıcı 0,7 BTC'yi upk'tan mpk'ye aktarmak için tx işlemini oluşturur.
(4)'te kullanıcı bu işlemi ağdaki diğer kullanıcılara yayınlar ki, bu (eğer işlem geçerliyse) ağda akışına
devam etmesine izin verir. Bu sayede bir madenci işlemini öğrenir. (5)'te madenci, bu ve diğer
işlemlerin birtakım hedef aralıkları içinde olup olmadığını kontrol ederek bir bloğa dahil etmeye
çalışır. (6)'da madenci bu bloğu ağdaki diğer kullanıcılara yayınlar ki, bu (blok geçerliyse) ağda
akışına izin verir. Bu şekilde tüccar, işlemin küresel blok zincirine kabul edildiğini öğrenir ve böylece
kullanıcının ödemesini alır (Meiklejohn, ve diğerleri, 2016, s. 88).
Şekil 1: Bitcoin Sisteminin Çalışma Şekli (Meiklejohn, ve diğerleri, 2016)
Zhuravlyova, Newsweek’teki 21 Temmuz 2017 tarihli yazısında Zürih'te küçük bir makinenin büyük
işler yaptığından bahsediyor. Zug tabanlı Bitcoin Suisse tarafından İsviçre'ye kurulan 10 Bitcoin
ATM'den biri olan makine, Bitcoin cinsinden eşdeğer bir miktarı temsil eden bir kâğıt fiş karşılığında
İsviçre Frangı ve Euro'yu kabul ediyor. Kod akıllı telefonla tarandığında para birimine sahip olunuyor.
Diğer yandan, ATM gerçekten gerekli değil. Çünkü Bitcoin’in fiziksel bir formu yok, bilgisayar
kodlarından oluşuyor. ATM, dijital parayı satın almak isteyenler, ancak fiziksel kanıt olmadan işlem
yapmakta zorlananlar için yardımcı bir köprü niteliğinde (Zhuravlyova, 2017, s. 18).
Bitcoin’i ortaya çıkaranların amacı, merkezi olmayan nakit benzeri bir elektronik ödeme sistemi
geliştirmekti. Şimdi bu yeni teknoloji, para birimine benzer bir birime ihtiyaç duymadan parasal bir
birimi depolamamıza ve aktarmamıza izin veriyor. Ancak bu süreçte, merkezi bir otorite olmaksızın
parasal birimin dijital mülkiyet haklarının nasıl kurulacağının ve aktarılacağının temel sorunuyla karşı
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
469!
karşıya kalınmıştır. Fiyat belirsizliği ve ölçekleme sorunları, bir ödeme aracı olarak Bitcoin'in
uygunluğuyla ilgili endişeleri sık sık dile getirmektedir. Bununla birlikte, bir varlık olarak Bitcoin ve
alternatif blok zinciri tabanlı belirteçler ihmal edilmemelidir. Yenilik, dijital mülkiyeti merkezi bir
otoriteye ihtiyaç duymadan temsil etmeyi mümkün kılar. Bu, değerli bir portföy çeşitlendirme aracına
dönüşebilen yeni bir varlık sınıfının oluşturulmasına yol açabilir. Ayrıca blok zinciri teknolojisi çok
sayıda uygulamaya izin veren bir altyapı sağlar. Umut verici uygulamalar arasında renkli madeni
paraların kullanılması, akıllı sözleşmeler ve bir blok zincirindeki veri dosyalarının bütünlüğünü
güvenceye almak için parmak izlerinin kullanılması olasılığı yer alıyor. Bu da finans ve onunla ilgili
diğer birçok sektöre değişiklik getirebilir (Berentsen & Schär, 2018, s. 14-15).
Bir açıdan bakıldığında, Bitcoin ve kripto paralar günümüz ekonomik ve finansal sistemine bir yenilik
getirmeyi amaçlamaktadır. Plastik ve dijital paralardan sonra şifre paraların döneminin başlangıcını
oluşturmaktadır. Bunu yaparken en ileri bilişim ve iletişim teknolojilerinin kullanılması söz konusu
olmaktadır. Bitcoin madenciliği ve blok zinciri teknolojilerinin kullanımı ekonomi ve finans konuları
ile bilişim ve iletişim teknolojilerinin yöndeştiği bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda,
girişimcilik için çok uygun bir ortam bulunmaktadır. Öte yandan, günümüzde birçok kişi tarafından
kolay para kazanmanın bir yolu olarak da görülmekte ve istismara açık bir durum da ortaya
çıkmaktadır.
Bu çalışmada, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip eden kişilerin konuyla ilgili
temel konular hakkında ne düşündüklerini tespit etmek ve girişimcilik düzeylerini belirleyerek
profillerini çıkarmak üzere bir anket çalışması yapılmıştır.
2. Bitcoin ile İlgili Literatür
Rob Marvin Şubat 2018 sayısına ait PC Magazine Dergisi’ndeki “Bitcoin Nasıl Alınır, Satılır ve
İzlenir?” başlıklı yazısında Bitcoin çılgınlığının derinliklerinde yaşadığımızı ifade ederek şöyle devam
ediyor: “Blok zinciri tabanlı kripto para biriminin geçtiğimiz yıllarda 10 kattan daha fazla gerçekleşen
fiyat artışı, onu Wall Street’in yüzeyine itti. Finans sektörü Bitcoin vadeli işlem görmeye başladığında
önemli yatırımcılar para kazandılar. Aynı zamanda tüketiciler ve günlük yatırımcılar, Bitcoin’in fiilen
ne olduğunu ve çılgınca harekete nasıl girebileceklerini bulmaya çalışıyorlar. Bitcoin dikkat çeken tek
dijital para değil. Bitcoin, dijital para başına yüzlerceden on binlerce dolara yükseldiği için
manzaranın geri kalanı da onun kuyruklarını taşıyor. Ethereum blok zinciri- uzun süre daha canlı bir
ana platform olarak görülüyordu- ve onun Ether kripto para birimi de Litecoin, Ripple ve Coinbase'in
desteklediği Bitcoin para ile birlikte değer olarak yükseldi.” (Marvin, 2018, s. 1-2).
Meiklejohn ve arkadaşları “A Fistful of Bitcoins: Characterizing Payments among Men with No
Names” başlıklı çalışmalarında Bitcoin’in; paranın mülkiyetinin örtük olarak anonim olmasına karşın,
akışının küresel olarak görülebileceğine dair belirsiz bir özelliğe sahip olduğunu belirtmektedirler. Bu
özgün özelliği daha da açmak suretiyle gerçekleştirdikleri çalışmada bu amaçla, ortak otoritenin
kanıtlarına dayanarak Bitcoin cüzdanlarını gruplamak için sezgisel kümelenmeyi kullanmışlardır.
Daha sonra, bu kümelerin operatörlerini sınıflandırmak için yeniden tanımlama ataklarını
değerlendirmek suretiyle Bitcoin’i hileli amaçlar için kullanmaya çalışanların zorluklarını ortaya
koymuşlardır (Meiklejohn, ve diğerleri, 2016, s. 86).
Phillip ve arkadaşları, Kripto Para birimlerinin özelliklerini anladığımızda onlara yatırım yapabilirliği
daha iyi değerlendireceğimizden hareketle, çalışmalarında Kripto Para birimlerinin değişken yapısını
koşullu olarak ölçmek için onları tek bir modelde birleştirmişlerdir. Modelde 224 farklı Kripto Para
birimi kullanılmıştır. Kripto Paraların genel olarak kaldıraç etkileri ve student-t hata dağılımları dahil
olmak üzere birçok benzersiz özelliğe sahip olduğu ortaya konmuştur. Ampirik veri analizleri, Kripto
Paraların uzun bellek, stokastik değişebilirlik ve ağır kuyrukluluk özelliklerini sergilediğini
göstermektedir. Araştırmacılar çalışmalarının Kripto Para birimleri hakkında yatırımcılar ve
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
470!
hükümetler için daha derin bir anlayışa katkı sağlayacağını düşünmektedirler (Phillip, Chan, & Peiris,
2018, s. 9).
Sahoo, “Bitcoin as digital money: Its growth and future sustainability” başlıklı çalışmasında Bitcoin’i
büyüme ve gelecekteki sürdürülebilirliği açısından incelemiş ve dijital para biriminin değişkenliğini
bilmek amacıyla Arch&Garch metodolojisini kullanmıştır. Elde ettiği sonuç, Bitcoin’in oldukça
spekülatif bir para birimi olduğuna işaret etmektedir. Ona göre, hükümetlerin çoğu ülkelerinde Bitcoin
kullanımı için yasal statü vermemişlerdir. Ama eğer Bitcoin gelecekte istikrarlı olacaksa, o zaman
dünya çapında ve uzun vadede kolayca kabul edilebilir ve insanlar kripto para birimi teknolojisine ve
kullanılabilirliğine daha fazla inanabilirler (Sahoo, 2017, s. 53-63).
Nakamoto, Bitcoin’i noktadan noktaya elektronik ödeme sistemi olarak incelediği çalışmasında, bir ağ
vasıtasıyla çift harcama sorunu için bir çözüm önerisinde bulunmuştur. Çünkü ona göre dijital imzalar
çözümün bir kısmını sağlar, ancak çift harcamaları önlemek için güvenilir bir üçüncü tarafın hala
gerekli olması durumunda esas faydalar kaybedilir. Bu nedenle, çalışmada elektronik işlemler için bir
sistem önerilmiştir. Dijital imzalardan yapılmış, mülkiyetin güçlü bir şekilde kontrol edilmesini
sağlayan, ancak çift harcamaları önlemek için bir yol olmaksızın eksik olan madeni paralarla
başlanmıştır. Bunu çözmek amacıyla, bir saldırganın dürüst düğümler halinde değişmesi için hızlı bir
şekilde hesaplama gerektirmeyen işlemlerin bir tarihçesini kaydetmek yoluyla noktadan noktaya bir ağ
önerisinde bulunulmuştur. Burada ağ, yapılandırılmamış sadeliğinde sağlamdır. Düğümler aynı anda
küçük koordinasyonla çalışır. Mesajlar belirli bir yere yönlendirilmediğinden ve yalnızca en iyi çabaya
dayalı olarak teslim edilmeleri gerektiğinden tanımlanmaları gerekmez. Düğümler, işten ayrılma
zincirini, gitmişken olanların kanıtı olarak kabul ederek ağdan ayrılır ve yeniden birleşebilirler. CPU
güçleriyle oy kullanır, geçerli blokları kabul etmelerini ifade ederek onları genişletmeye ve geçersiz
blokları reddetmeye çalışırlar (Nakamoto, 2008, s. 8).
Miers ve arkadaşlarına göre, Bitcoin yeni finansal etkileşim türleri için potansiyel sunarken, gizlilikle
ilgili önemli sınırlamaları vardır. Özellikle, Bitcoin işlem kaydı tamamen kamuya açık olduğundan
kullanıcıların gizliliği yalnızca takma isimler kullanılarak korunur. Onlar çalışmalarında tamamen
anonim döviz işlemlerine izin vermek için protokolü geliştiren Bitcoin'e şifreli bir uzantı olan
Zerocoin’i önermişlerdir. Sistem standart şifreli varsayımlar kullanmaktadır ve yeni güvenilir taraflar
tanıtmaz veya Bitcoin güvenlik modelini değiştirmez. Bu yolla Zerocoin’in şifreleme yapısını,
Bitcoin’e entegrasyonunu ve performansının hem hesaplama hem de Bitcoin protokolü üzerindeki
etkilerini incelemişlerdir (Miers, Garman, Green, & Rubin, 2013, s. 397).
New York Dergisi 25 Aralık 2017-7 Ocak 2018 sayısına ait “Bitcoin'in Ne Olduğunu Gerçekten
Biliyor musunuz?” (Do You Really Know What Bitcoin Is?) başlıklı yazısında “Bana bitcoin’in ne
olduğunu hatırlat?”, “Anonim Dijital Para Birimi?”, “Bu yüzden bitcoin bir para birimi ve bir mal
mı?”, “Bitcoin gerçek mi?”, “Neden bir insan bir bitcoin alır?”, “Fiyatı yükselecek mi?”, “Bitcoin
nereden geldi?”, “Satoshi’nin büyük yeniliği miydi?”, “Kripto Para Birimi dedin, sadece bitcoin
demek istemedin mi?”, “Bir yoga hocası başka nerede yatırım yapabilir?”, “Duyduğum bu madencilik
nedir?”, “Kendim için madencilik yapabilir miyim?”, “Peki nasıl bitcoin satın alırım?”, “Coinbase'e
güvenebilir miyim?”, “Şimdi bitcoin’lerimi satın aldım, bunlar nerede?”, “Bitcoin'imi her yerde
harcayabilir miyim?”, “Bitcoin hesabımı nasıl kontrol edebilirim?”, “Bunlarla uğraşmak
istemezsem?”, “Dolandırılmaktan, hackledilmekten nasıl korunabilirim?”, “ICO nedir?”, “Herhangi
bir yatırım tavsiyesi var mı?”, “Benim bitcoin %20 arttı, nasıl para kazanabilirim?”, “Kripto Para
Birimleri yasal mı?”, “Vergi ödemek zorunda mıyım?”, “Ama bu bir balon değil mi?”, “Bu reel
ekonomiyi havaya uçuracak bir şey mi?”, “Öyleyse bitcoin almalı mıyım?” gibi soruların cevabını
aramak üzere tartışmaya açmıştır. Bitcoin konusunda aklı karışık yatırımcılar için bir rehber niteliği
taşıyan inceleme, basitleştirilmiş açıklamalarla okuyucuya sunulmaktadır (NewYork, 2018, s. 56-63).
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
471!
Barber ve arkadaşları, Bitcoin’i önemli sayıda kullanıcı çeken dağıtılmış bir dijital para birimi olarak
tanımlamış ve onu bu kadar başarılı yapan şeyin ne olduğunu anlamak amacıyla derinlemesine bir
inceleme gerçekleştirmişlerdir. Onlar, Bitcoin'in uzun ömürlü istikrarlı bir para birimi için nasıl iyi bir
aday olabileceğini sorgulayarak onun çeşitli sorunlarını ve saldırılarını tespit etmişler ve bunlar için
uygun teknikler önermişlerdir (Barber, Boyen, Shi, & Uzun, 2012, s. 399).
Tiwari ve arkadaşları, çalışmalarında Bitcoin'inin bilgi verimliliği konusunu tekrar gözden geçirerek
güçlü uzun menzilli bağımlılık tahmin edicilerini kullanmışlardır. Amaçları Bitcoin fiyatlarının
verimliliğini belirlemektir. Bu yolla 18 Temmuz 2010'dan 16 Haziran 2017'ye kadar geçen sürede
verimliliği incelemişler ve Nisan-Ağustos 2013 ve Ağustos-Kasım 2016 dönemlerinde verimsizlik
bulunduğunu hesaplamışlardır (Tiwari, Jana, Das, & Roubaud, 2018, s. 106).
Santos çalışmasında, Bitcoin/blok zincirinin karmaşık bir sistem olarak kabul edilip edilemeyeceği ve
eğer öyleyse kaotik bir durum olup olmadığı sorunsalına odaklanmaktadır. O bu çalışmada öncelikle,
blok zincirinin kendisi tarafından oluşturulmuş Bitcoin/blok zincirinin ekosistemi, bitcoin son
kullanıcıları, sermaye kazancı arayanlar, madenciler, tam düğüm düzenleyicileri ve geliştiriciler ve
bunların etkileşimleri ile ilgili ayrıntıları vurgulamıştır. Daha sonra Karmaşık Sistemler Bilgi Teorisini
tartışmıştır. Son olarak, blok zincirini İstatistiksel Karmaşıklık ölçüsü yardımı ile incelemiştir. Elde
ettiği düşük istatistiksel karmaşıklık değeri, blok zincirinin algoritmik olarak karmaşık olduğunu,
ancak blok zincirinin karmaşık bir sistem olarak kabul edilemeyeceğini ve kaotik bir rejime girme
olasılığının düşük olduğunu göstermektedir (Santos, 2017, s. 620).
Özellikle 2017-2018 yıllarında Bitcoin ve benzeri kripto paraların değerinde yaşanan düşüşte, Asya
ekonomilerinde Bitcoin'e devlet müdahalesi ve regülasyon getirme endişelerinin yanı sıra, kripto para
birimlerinde güvenlik, siber saldırı ve çalınma gibi risklerin etkili olduğu konusunda çok sayıda haber
yapılmıştır (Hürriyet, 2018). Regülasyonlar ile ilgili olarak dünyada farklı uygulamalar bulunmaktadır.
Çin ve Hindistan gibi ülkeler yasak ve sınır getirmekte iken Türkiye gibi ülkelerde henüz bir
düzenleme bulunmamaktadır. Şekil 2’de dünyada bitcoin ile ilgili düzenleme yapan ülkeler
görülmektedir.
3. Bitcoin ve Sosyal Medya İlişkisi
Xie ve arkadaşları, bilgi teknolojilerinin geliştirilmesinin perakende yatırımcılarına yatırım yapmak
için yeni bilgi kaynakları sunduğu noktasından hareketle, sosyal medyanın Bitcoin değerlemesinin
kısa ve uzun vadeli tahminleri için değerli bilgiler sağlayıp sağlamadığını incelemişlerdir. Çalışmada,
perakende yatırımcılarının değer odaklı bilgileri sosyal medya üzerinden iletişim yoluyla tespit
etmelerinin mümkün olduğu ortaya konmuştur. Araştırmada yalnızca uzun vadeli getirilerin
öngörüldüğü, spekülatif bilgilerin ise hem uzun hem de kısa vadeli getirileri tahmin ettiği sonucuna
varılmıştır. Ayrıca, sosyal medyadaki aktif kullanıcılar ve etkin olmayan kullanıcılar tarafında da bir
karşılaştırma yapılmıştır. Etkin olmayan kullanıcı tarafından sağlanan bilgilerin, özellikle uzun vadeli
tahminlerde, aktif kullanıcılarınkinden daha güçlü bir kestirim gücü sergiledikleri görülmüştür. Sosyal
medyanın hızla gelişmesi ve kullanımıyla, her gün üretilen çok miktarda sosyal veri bulunmaktadır.
Dolayısı ile daha doğru bilgiyi kimin sağladığını bilmek çok önemlidir. Araştırma, sosyal medyada
bulunan yararlı bilgileri tespit etmek için kılavuz bilgiler sunmakta, farklı bilgi türlerinin “aşınma”
zamanlarını tahmin etmenin yollarını da (spekülatif bilgi ve temelle ilgili bilgiler) önermektedir. Bu,
gelecekteki fiyat hareketlerini sosyal verilerle tahmin ederken dikkate alınması gereken bir başka
önemli faktördür (Xie, Wu, & Wu, 2017, s. 51-52).
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
472!
Şekil&2:&Dünyada&Bitcoin&ile&İlgili&Düzenleme&Yapan&Ülkeler&(Bloomberg,+25.03.2018)&
Sosyal medya, iletişimi yaygınlaştıran ve
hızlandıran bir platform oluşturduğu için
paylaşılan bilgilerin güvenilirliğine yönelik
şüpheler ve bu paylaşımların spekülasyonlara
açık olması önemli bir
sorun
oluşturmaktadır.
Sosyal medyada bir
bilgi,
ilgili olay henüz gelişme halindeyken paylaşılınca, olayın sonucuymuş gibi anlaşılmakta, fakat
ilerleyen zaman içinde süreç tamamlandığında sonucun öyle olmadığı görülebilmektedir. O ana kadar
geçen süreçte yapılan paylaşımlar ise spekülatif olarak algılanmakta ve sosyal medya platformlarına
yönelik güvenilirlik sorunu yaratmaktadır. Facebook Instagram’ı da kapsayacak şekilde bitcoin ve
kripto paralar ile ilgili reklam paylaşımlarına yasak getirmiştir. Bloomberg HT’de yayınlanan 31 Ocak
2018 tarihli haberde, “Facebook sözcüsü, Business Insider'a yaptığı açıklamada, yeni kuralın yalnızca
kripto para birimleri veya şifreleme araçları satmaya çalışan anahtar kelimeleri değil, kripto para
birimleri ile ilgili tüm reklamları yasakladığını söyledi. Bu nedenle, Bitcoin cüzdanlarına yönelik
reklamlarla birlikte örneğin Ethereum madenciliğine yönelik donanımlar gibi reklamlar da
yasaklandı.” denilmektedir (Bloomberg HT, 2018). Öte yandan, bitcoin ve kripto paralar ile ilgili
paylaşımlar Steemit, Reddit, Telegram ve Bitcointalk.org gibi yeni nesil sosyal medya platformlarında
hızla devam ediyor. Bu paylaşımların artan hacminin önemine binaen, sosyal medya platformlarında
kripto para birimleriyle ilgili tartışmaları bir kripto paranın performansını ölçmek için metrik olarak
kullanmak amacıyla Solume (https://solume.io/) ve Cryptometrics (http://www.cryptometrics.net/) gibi
çevrimiçi araçlar yardımıyla çeşitli metrikler geliştiriliyor (Köse, 2018). Böylece, bir kripto paranın
sosyal hacmi onun fiyatının değerlendirilmesinde etkili olabiliyor.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
473!
Şekil&4&Bitcoin&ve&Kripto&Para&Haberleri&Yayınlayan&Cointürk&Kullanıcısının&Facebook&ve&Bitcoin&Karşılaştırması&
(25.03.2018)&ve&Erkan&Özyiğit&Adlı&Kullanıcının&Bitcoin&ile&İlgili&Twitter&Üzerindeki&Mini&Anketi&(13.03.2018)&
Şekil&3:&Solume.io&Web&Sitesi&Ana&Sayfası&(Erişim:+21.5.2018)&
Bitcoin ve blok zinciri kavramlarının popüler olmasında ve ticaretinin yaygınlaşmasında sosyal
medyanın önemli bir yeri bulunmaktadır. Sanal bir para biriminin sanal ortamda konu edilmesi, alınıp
satılması yadırganacak bir durum oluşturmamaktadır. Şekil 4’te bitcoin ve kripto para haberleri
yayınlayan bir kullanıcının facebook ve bitcoin karşılaştırması ve bir kullanıcının da bitcoin ile ilgili
twitter üzerindeki mini anketi görülmektedir.
4. Bitcoin ve Kripto Paralarda Girişimciliğin Önemi
Yerel kalkınmanın anahtarı konumundaki girişimcilik kavramı, üzerinde hassasiyetle durulması
gereken ve bilimsel açıdan izlenmesi, geliştirilmesi gereken bir fenomen olarak karşımıza çıkmaktadır.
Proaktif kişilik yapılarına ek olarak yenilikçiliğe olan yatkınlıkları ve bilişim sistemlerini yakından
takip etmeleri girişimcilerin diğerlerinden farklı kılan özelliklerini oluşturmaktadır. Beşerî sermaye
özellikleri bağlamında yeterli derecede güçlü olan girişimcilerin sosyal ağ kurabilme becerisine haiz
olması ile ortaya çıkan sürdürülebilirlik ve toplumsal fayda çıktıları girişimcilik sürecinin başarısını
kanıtlamaktadır (Saygın & Karadal, 2017, s. 329).
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
474!
Şekil&5:&Blockchain&Dünyasına&Başlangıç&Etkinliği&Afişi&(www.girişimturkiye.com)&
Başar, girişimcilikle ilgili olarak yapılan bir çalışmada, 1982-1992 yılları arasında girişimcilik
konusuyla ilgili yapılmış olan çeşitli akademik yayınlarda girişimci ve girişimcilikle ilgili bulunan 77
tanımda en az 5 kere görülen 15 anahtar sözcük grubunun tespit edildiğini belirterek onları şu şekilde
sıralamaktadır (Başar, 2004, s. 3): Başlatma/bulma/yaratma, Yeni işletme, Yenilik/yeni ürünler/yeni
Pazar, Fırsatların peşinden koşma, Risk alma/risk yönetimi/belirsizlik, Kar arzusu/kişisel fayda,
Üretim yolları ve kaynaklar, Yönetim, Değer Yaratma, Büyüme arzusu, Girişim, Değişim yaratma,
Sahiplik, Sorumluluk/yetki, Strateji oluşturma.
Görüleceği üzere, girişimcilik çok değişkenli bir olgudur ve bu nedenle değişik bakış açıları ile
açıklanabilmektedir. Örneğin, yukarıdaki anahtar sözcük gruplarının “sosyal psikoloji”,
“organizasyon”, “finans” gibi bilim alanlarınca değerlendirilmesi de ayrı ayrı olacaktır.
Son yıllarda bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de hem girişimciliği toplumun her kesimine
yaymayı, hem de istihdamı arttırmayı amaç edinen projeler ve uygulamalar hayata geçirilmektedir. Bu
bağlamda, birincisi 2013’de gerçekleştirilen “Uluslararası Girişimcilik ve Kariyer Sempozyumu”nun
ikincisi 2015’de “Sosyal Girişimcilik” ana temalı olarak gerçekleştirilmiştir. Üçüncüsü ise 2017’de
yapılan etkinlik “Girişimcilik, İstihdam ve Kariyer Kongresi” adını almıştır. Böylece girişimcilik
konusuna istihdam konusu da dahil edilmiştir (III Uluslararası Girişimcilik, İstihdam ve Kariyer
Kongresi, 2017). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, Girişimcilik ve İnovasyon
Yönetimi Dergisi ise Türkiye’de alan yazına katkı sağlayan akademik dergilerdendir.
Bitcoin ve kripto paralar popülerliklerinin de getirdiği etki ile spekülasyona ve aşırı fiyat
dalgalanmalarına çok açık bir yapıdadır. Medyanın özellikle sosyal medyanın bunda etkisi çok büyük
olmaktadır. Narayanan ve diğerlerine göre, kullanıcılar bitcoin ve kripto paralar ile işlem yaparken bir
yandan anonim olmanın ve resmi düzenlemelerin eksik olduğu bir ortamda bulunmanın rahatlığını
yaşarken, bir yandan da hırsızlığa karşı korunma konusunda problemler yaşamaktadır (Narayanan,
Bonneau, Felten, Miller, & Goldfeder, 2016, s. 1-25). Bitcoin ve kripto paralarla işlem yapmak
“yüksek riskli” olarak algılanmaktadır. Girişimcilik / risk ilişkisi açısından bakıldığında, bitcoin ve
kripto paralarla işlem yapmak özellikle risk almayı sevenler açısından önemli olmaktadır.
Üniversiteli gençlerin konuya ilgisine somut bir örnek olması açısından 19 Mayıs 2018’de
gerçekleştirilen İTÜ Girişimcilik Kulübü, İTÜ Blockchain Kulübü ve Girişim Türkiye’nin düzenlediği
İTÜ Blockchain Dünyasına Başlangıç Etkinliğinden bahsedilebilir
(http://girisimturkiye.com/2018/05/12/itu-ve-girisim-turkiyeden-blockchain-dunyasina-baslangic-
etkinligi/).
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
475!
5. Araştırma
5.1. Araştırmanın Amacı, Önemi ve Hipotezler
Alanda bu iki kelime sıklıkla beraber kullanılmakla birlikte literatürde bitcoin ve girişimcilik
konusuyla ilgili bir araştırma bulunmamaktadır. Araştırmanın amacı, bitcoin madenciliği, alım-satımı
yapan veya ticaretini takip eden kişilerin girişimcilik düzeylerini ölçmektir. Araştırma, bitcoin ve
benzeri kripto paralar ile ilgilenen, yatırım yapan kişilerin bu oldukça yeni ve riskli olduğu söylenen
alana girmelerinin altında yatan motivasyonda girişimciliklerinin etkisini incelemek ve hangi alt
faktörlerin baskın olabileceğini değerlendirmek üzere tasarlanmış bir araştırmadır.
Bu amaca ulaşmak için aşağıdaki hipotezler araştırılmıştır:
H1: Cinsiyetler arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var
mıdır?
H2: Eğitim düzeyleri arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var
mıdır?
H3: Yaş ile Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
H4: Çalışma durumları arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark
var mıdır?
H5: Çalışılan sektörler arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark
var mıdır?
H6: Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip edenler ile etmeyenler arasında
Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
H7: ‘Bitcoin gibi kripto paralar geleceğin para birimi olacak’ diyenler ve demeyenler arasında
Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
H8: ‘Sizce Bitcoin gibi kripto paralar güvenilir mi’ sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyenler
arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
H9: ‘Sizce bitcoin gibi kripto paralarda kontrol sağlamak amaçlı özel veya kamusal herhangi bir
otoriteye ihtiyaç var mı’ sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyenler arasında Faktörler ve Toplam
Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
H10: Daha önce herhangi bir eğitim kurumunda finans/ekonomi eğitimi almış ve almamış olanlar
arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
H11: Kişilerin bildiği yabancı dil sayısı ile Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı arasında anlamlı bir
ilişki var mıdır?
H12: Yabancı dil bilenler ile bilmeyenler arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından
anlamlı bir fark var mıdır?
5.2. Araştırmanın Örneklemi
Araştırmada Bitcoin ve Girişimcilik konusu anket araştırma tekniği kullanılarak incelenmiştir. Anketin
örneklemini, Twitter sosyal ağında yer alan ve “bitcoin madenciliği, alım-satımı yaptığı veya ticaretini
takip ettiği” içerik ve kullanıcı hesap adı yoluyla tespit edilen 94 Türk Twitter Kullanıcı Hesabı ve
onların takipçileri oluşturmuştur. Bu kapsamda, 88 kullanıcıya Twitter üzerinden Direk Mesaj (DM)
yöntemi ile, 6 kullanıcıya da hesapları Direk Mesaj uygulamasına kapalı olduğu için “mention”
yoluyla tweet atmak suretiyle anket daveti yapılmış ve bu 94 kullanıcıdan atılan tweet’leri retweet
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
476!
ederek paylaşmaları istenmiştir. Bir aylık süre içinde tamamlanan anket sayısı 118 olarak
gerçekleşmiştir.
5.3. Veri Toplama Tekniği ve Yöntem
Veriler, Twitter üzerinden paylaşılan çevrimiçi anket yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada
Ercan Yılmaz ve Ali Murat Sünbül tarafından geliştirilip “Üniversite Öğrencilerine Yönelik
Girişimcilik Ölçeğinin Geliştirilmesi” adlı çalışmada uygulanan 36 maddeden oluşan Girişimcilik
Ölçeği kullanılmıştır. Likert tipinde bir forma dönüştürülen cümleler “Çok sık” (5)’den “Hiçbir
zaman” (1)’e kadar 5’li aralıklı ölçek formunda düzenlenmiştir. Katılımcıların girişimcilik
düzeylerinin değerlendirilmesi için aşağıdaki kriter geliştirilmiştir. Bu doğrultuda Girişimcilik
Puanlarının (Toplam Girişimcilik Puanı – TGP) değerlendirilmesinde Tablo 1 esas alınmıştır (Yılmaz
& Sünbül, 2009, s. 198).
Tablo 1: Girişimcilik Puanlarının Değerlendirilmesinde Kullanılan Kriterler (Yılmaz & Sünbül, 2009)
Toplam Girişimcilik Puanı
Aralığı
Girişimcilik Düzeyi
36-64
Çok düşük girişimcilik
65-92
Düşük girişimcilik
93-123
Orta düzeyde girişimcilik
124-151
Yüksek girişimcilik
152-180
Çok yüksek girişimcilik
5.4. Araştırmanın Modeli
Araştırmada 36 soruluk girişimcilik ölçeği kullanılmış ve toplam varyansının %70,8'ini açıklayan 4
faktörlü bir yapı ortaya çıkarılmıştır. Bu faktörler sırasıyla “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü,
“Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü, “Kişisel kararlılık” faktörü ve “İş motivasyonu”
faktörü olarak belirlenmiştir. Bu faktörler ve toplam girişimcilik puanı üzerinde kişilerin demografik
özelliklerinin etkileri incelenmiştir.
Şekil 6 Araştırmanın Modeli
5.5. Araştırmanın Bulguları ve Değerlendirme
Tanımsal Analiz Bulguları
Katılımcıların yaş durumları incelendiğinde 18-50 aralığında dağıldığı görülmektedir. %9 oranla “28”
yaş en çok görülen ve %1 oranlarla “41,45,46,50” en az görülen katılımcı yaşları olup, ortalamaları
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
477!
32’dir. Cinsiyet dağılımına bakıldığında ise, katılımcıların %92’sinin erkek ve %8’inin kadın
kullanıcılar olduğu görülmektedir.
Katılımcıların eğitim durumlarına ilişkin frekans tablosunda “İlkokul, Ortaokul, Lise, Önlisans,
Lisans, Yüksek Lisans, Doktora” olarak belirlenen her eğitim düzeyinin yer aldığı görülmektedir.
Ancak %53’lük bir oranla eğitim düzeyi “lisans” olanlar öne çıkmış durumdadır. Onu sırasıyla
Önlisans, Yüksek Lisans, Lise, Doktora, Ortaokul ve İlkokul düzeyleri izlemektedir. Çalışma
durumlarına bakıldığına ise, katılımcıların %71’inin “çalışan” kullanıcılar olduğu görülmektedir. Onu
%22’lik bir oranla “çalışmıyor/işsiz” ve %7’lik oranla da “öğrenci” kategorileri izlemektedir.
Katılımcıların “aşağıdaki kategorilerden hangisi öncelikle çalıştığınız alanı en iyi tanımlıyor?”
sorusuna ilişkin verdikleri cevapların dağılımı Şekil 7’de görüldüğü gibidir. “Devlet ve Kamu İdaresi”
ile “Yazılım” alanları frekansı en yüksek alanlar olmakla beraber, belirlenen her alandan katılımcıya
rastlamanın mümkün olduğu söylenebilir.
Şekil 7: Katılımcıların Çalıştıkları Alanlara Göre Dağılımı
Katılımcıların çalıştıkları organizasyonun faaliyet gösterdiği sektörlere ilişkin dağılımlarına
bakıldığında, %31’inin kamu sektöründe, %69’unun ise özel sektörde çalıştıkları görülmektedir.
“Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapıyor veya ticaretini takip ediyor musunuz?” sorusuna ilişkin
katılımcı dağılımı ise “evet” cevabına ilişkin %84, “hayır” cevabına ilişkin %14 ve “daha önce
yapmıştım” cevabına ilişkin olarak ise %2 olarak gerçekleşmiştir.
Katılımcıların “kripto paraların geleceğin para birimi olup olmayacağına” ilişkin öngörüleri Şekil
78’de görüldüğü gibidir. %92’lik gibi yüksek bir oranla bitcoin gibi kripto paraların geleceğin para
birimi olacağı düşünülmektedir.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
478!
Şekil 8: Katılımcıların Kripto Paraların Geleceğin Para Birimi Olup Olmayacağına İlişkin Öngörüleri
Tablo 2’de kripto paraların güvenilirliğine ve otorite gereksinimine ilişkin cevapların yüzdesel dağılımı
verilmiştir. Görüldüğü gibi, katılımcılar büyük oranda kripto paraların güvenilir olduğunu ve onu
kontrol etme amaçlı herhangi bir otoriteye ihtiyaç olmadığını düşünmektedirler. Ayrıca, katılımcılar
%61 oranında daha önce herhangi bir eğitim kurumundan finans/ekonomi eğitimi almadıklarını
belirtmişlerdir.
Tablo 2: Kripto Paraların Güvenilirliği ve Otorite Gereksinimine İlişkin Katılımcı Yüzdeleri
Evet
Hayır
Emin
değilim
Bitcoin gibi kripto paralar güvenilir mi?
%62
%11
%27
Bitcoin gibi kripto paralarda kontrol sağlamak amaçlı özel veya kamusal herhangi bir
otoriteye ihtiyaç var mı?
%28
%57
%15
Son olarak katılımcıların bildikleri yabancı dil dağılımı; hiç bilmeyeneler için %15, bir yabancı dil
bilenler için %66, iki yabancı dil bilenler için %13, üç yabancı dil bilenler için %4 ve dört yabancı dil
bilenler için %2 olarak gerçekleşmiştir.
Ankete katılanların toplam Girişimcilik Puanı ortalaması 141,93, standart sapma değeri ise 28,95
olarak bulunmuştur. Standart hata ise 2,66 çıkmıştır. Ercan Yılmaz ve Ali Murat Sünbül tarafından
oluşturulmuş ve Tablo 3’de gösterilen Girişimcilik Düzeyleri tablosuna göre katılımcıların “yüksek
girişimcilik” düzeyine sahip oldukları söylenebilir. Standart sapma değeri oldukça yüksek olmakla
birlikte, anakütle ortalamasını kestirmekte kullanılan standart hata değeri düşük çıkmıştır.
Tablo 4: Toplam Girişimcilik Puanı Tanımsal İstatistikleri
Çıkarımsal Analiz Bulguları
Demografik değişkenler haricindeki, katılımcıların girişimcilik düzeyini belirleyen sorular üzerinde
hesaplanan Cronbach’s Alpha Güvenirlik testi sonucu Tablo 5’de yer almaktadır. Araştırmanın
güvenilirlik değeri 0,981 olarak bulunmuştur. Testin güvenilirliğinin çok yüksek olduğu
anlaşılmaktadır.
N
118
Mean
141,9322
Std. Error of Mean
2,66565
Std. Deviation
28,95642
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
479!
Tablo 5: Araştırmanın Güvenilirlik Değeri
Cronbach’s Alpha
N of Items
0,981
36
Faktör analizi yapmanın ön şartı, değişkenler arasında belli bir oranda korelasyon yani ilişki
bulunmasıdır. Bartlett küresellik testi ise değişkenler arasında yeterli oranda ilişki olup olmadığını
göstermektedir. Bartlett testinin p değeri 0,05 anlamlılık derecesinden düşük olduğu için değişkenler
arasında faktör analizi yapmaya yeterli düzeyde bir ilişki vardır. KMO örnekleme yeterliliği değeri
0,948 çıkmıştır. Tablo 6’de görüldüğü gibi değerin yüksek çıkması örneklem yeterliliğini ortaya
koymaktadır.
Tablo 6: KMO ve Bartlett's Test Sonuçları
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy.
,948
Bartlett's Test of Sphericity
Approx. Chi-Square
4264,004
df
630
Sig.
,000
Yapılan faktör analizinden sonra ise, 36 soruluk girişimcilik ölçeğinin toplam varyansının %70,8'ini
açıklayan 4 faktörlü bir yapı bulunmuştur. Sonuçlar Tablo 6’da verilmiştir. Bu faktörler sırasıyla
“Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü, “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü,
“Kişisel kararlılık” faktörü ve “İş motivasyonu” faktörü olarak belirlenmiştir.
Error! Reference source not found.
Tablo 7: Faktörlerin Toplam Varyansı Açıklama Oranları
Component
Initial Eigenvalues
Extraction Sums of Squared
Loadings
Rotation Sums of Squared Loadings
Total
% of
Variance
Cumulative
%
Total
% of
Variance
Cumulative
%
Total
% of
Variance
Cumulative
%
1
21,741
60,391
60,391
21,741
60,391
60,391
9,068
25,190
25,190
2
1,470
4,084
64,475
1,470
4,084
64,475
6,491
18,030
43,220
3
1,174
3,262
67,737
1,174
3,262
67,737
5,992
16,645
59,866
4
1,107
3,074
70,811
1,107
3,074
70,811
3,940
10,946
70,811
Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı (TGP) üzerinde yapılacak çıkarımsal analizleri belirlemek için
Normal Dağılıma Uygunluk Testi yapılmış test sonucunda bütün değişkenlerin dağılımının normal
dağılıma uygun olmadığı anlaşılmıştır (p>0,05). Sonuçlar Tablo 8’de yer almaktadır. Buna göre
analizlerde parametrik olmayan testlerin kullanılması daha uygun olacaktır.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
480!
Tablo 8: One-Sample Kolmogorov-Smirnov Testi
Değişime
istekli
olma ve
cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel
kararlılık
İş
motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
N
118
118
118
118
118
Normal
Parametersa,b
Mean
4,0593
3,9492
4,0381
4,1017
141,9322
Std.
Deviation
0,94092
0,94821
0,93862
0,90949
28,95642
Most Extreme
Differences
Absolute
0,288
0,259
0,247
0,320
0,161
Positive
0,178
0,140
0,160
0,206
0,094
Negative
-0,288
-0,259
-0,247
-0,320
-0,161
Test Statistic
0,288
0,259
0,247
0,320
0,161
Asymp. Sig. (2-tailed)
,000c
,000c
,000c
,000c
,000c
a. Test distribution is Normal.
b. Calculated from data.
c. Lilliefors Significance Correction.
H1: Cinsiyetler arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark
var mıdır?
Araştırmada toplam 9 kadın 109 erkek katılımcı yer almıştır. Bu iki grubun “Değişime istekli olma ve
cesaret” faktörü (p=0,283), “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,692), “Kişisel
kararlılık” faktörü (p=0,619), “İş motivasyonu” faktörü (p=0,537) ve TGP (p=0,943) konularında
farklılık göstermedikleri anlaşılmıştır. Diğer bir deyişle, cinsiyet belirleyici değildir. Sonuçlar Tablo
88’de yer almaktadır.
Tablo 9: Cinsiyete Göre Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Mann-Whitney U
392,000
453,000
444,000
435,500
483,500
Wilcoxon W
6387,000
498,000
489,000
6430,500
6478,500
Z
-1,074
-,396
-,497
-,617
-,071
Asymp. Sig. (2-tailed)
,283
,692
,619
,537
,943
a. Grouping Variable: Cinsiyetiniz
H2: Eğitim düzeyleri arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir
fark var mıdır?
Katılımcıların eğitim düzeyleri ilkokul ve ortaokul düzeyinde birer kişi olmakla birlikte ağırlıklı olarak
2 ve 4 yıllık üniversite eğitimi düzeyindedir. Eğitim düzeyleri arasında “Değişime istekli olma ve
cesaret” faktörü (p=0,210), “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,322), “Kişisel
kararlılık” faktörü (p=0,737), “İş motivasyonu” faktörü (p=0,644) ve TGP (p=0,389) konularında
farklılık göstermedikleri anlaşılmıştır. Sonuçlar Tablo 89’da yer almaktadır.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
481!
Tablo 10: Eğitim Düzeyine Göre Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Chi-Square
8,409
6,987
3,551
4,243
6,312
df
6
6
6
6
6
Asymp. Sig.
,210
,322
,737
,644
,389
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Eğitim durumunuz
H3: Yaş ile Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
Değişkenler arasında ilişki olup olmadığını tespit etmek için Spearman rho korelasyon katsayısı
değerine bakılmıştır. Katılımcıların yaşları ile “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü (p=0,259),
“Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,965), “Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,112)
ve TGP (p=0,389) arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Sadece yaş ile “İş motivasyonu” faktörü
(p=0,047) arasında negatif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir (rho=-0,183). Diğer bir deyişle, yaş
ilerledikçe girişimcilik açısından önemli bir faktör olan iş motivasyonu düşmektedir. Sonuçlar Tablo
810’da yer almaktadır.
Tablo 11: Yaşa Göre Karşılaştırmalar
Değişime
istekli
olma ve
cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel
kararlılık
İş
motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Correlation
Coefficient
-0,105
-0,004
-0,147
-,183*
-0,127
Sig. (2-
tailed)
0,259
0,965
0,112
0,047
0,172
*Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).
H4: Çalışma durumları arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı
bir fark var mıdır?
Katılımcıların çalışma durumları (Çalışıyor, Öğrenci/Çalışmıyor/İşsiz) arasında “Değişime istekli
olma ve cesaret” faktörü (p=0,962), “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,850),
“Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,303), “İş motivasyonu” faktörü (p=0,378) ve TGP (p=0,605)
konularında farklılık göstermedikleri anlaşılmıştır. Sonuçlar Tablo 811’de yer almaktadır.
Tablo 12: Çalışma Durumuna Göre Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Mann-Whitney U
1420,500
1397,500
1263,500
1294,000
1341,000
Wilcoxon W
4990,500
1992,500
4833,500
4864,000
4911,000
Z
-,048
-,189
-1,030
-,882
-,517
Asymp. Sig. (2-tailed)
,962
,850
,303
,378
,605
a. Grouping Variable: Çalışma Durumunuz
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
482!
H5: Çalışılan sektörler arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir
fark var mıdır?
Katılımcıların çalıştıkları sektörler (kamu ve özel) arasında “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü
(p=0,448), “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,252), “Kişisel kararlılık” faktörü
(p=0,948), “İş motivasyonu” faktörü (p=0,677) ve TGP (p=0,552) konularında farklılık
göstermedikleri anlaşılmıştır. Sonuçlar Tablo 812’de yer almaktadır.
Tablo 13: Katılımcıların Çalıştıkları Sektöre Göre Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Mann-Whitney U
680,500
640,500
747,500
715,000
692,500
Wilcoxon W
1031,500
991,500
1098,500
1066,000
1043,500
Z
-,759
-1,146
-,066
-,416
-,595
Asymp. Sig. (2-tailed)
,448
,252
,948
,677
,552
a. Grouping Variable: Çalıştığınız organizasyon hangi sektörde faaliyet göstermektedir?
H6: Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip edenler ile bunları yapmayanlar
arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip edenler ile bunları yapmayan katılımcılar
arasında “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü (p=0,218), “Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,101),
“İş motivasyonu” faktörü (p=0,819) bakımından anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Sadece “Dinamik
kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” (p=0,038) bakımından anlamlı bir fark vardır.
Diğer bir deyişle, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip edenler daha yüksek
düzeyde “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” göstermektedir. Öte yandan, TGP (p=0,051)
açısından baktığımızda gruplar arasında fark olduğuna dair bazı belirtiler olduğu söylenebilir. Bu
durumda Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip edenlerin daha yüksek
girişimcilik puanına sahip oldukları değerlendirmesi yapılabilir. Sonuçlar Tablo 813’de yer almaktadır.
Tablo 14: Bitcoin ile İlgilenme Durumuna Göre Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Mann-Whitney U
694,500
587,000
642,500
818,000
591,500
Wilcoxon W
847,500
740,000
795,500
971,000
744,500
Z
-1,233
-2,074
-1,639
-,204
-1,952
Asymp. Sig. (2-tailed)
,218
,038
,101
,839
,051
a. Grouping Variable: Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapıyor veya ticaretini takip ediyor musunuz?
H7: Bitcoin gibi kripto paralar geleceğin para birimi olacak diyenler ve demeyenler arasında
Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
483!
‘Sizce Bitcoin gibi kripto paralar geleceğin para birimi olacak mı’ sorusuna evet ve hayır diyen
katılımcılar arasında “Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,151) ve “İş motivasyonu” faktörü (p=0,294)
bakımından anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Sadece “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü
(p=0,030) bakımından anlamlı bir fark vardır.
Diğer bir deyişle, ‘bitcoin gibi kripto paralar geleceğin para birimi olacak mı’ sorusuna evet diyenler
daha yüksek düzeyde “Değişime istekli olma ve cesaret” göstermektedir. Öte yandan, “Dinamik kişilik
özellikleri/başarı ihtiyacı” (p=0,064) ve TGP (p=0,063) açısından baktığımızda gruplar arasında fark
olduğuna dair bazı belirtiler olduğu söylenebilir. ‘Bitcoin gibi kripto paralar geleceğin para birimi
olacak mı’ sorusuna evet diyenlerin daha yüksek “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı”
gösterdikleri ve daha yüksek girişimcilik puanına sahip oldukları değerlendirmesi yapılabilir. Sonuçlar
Tablo 814’te yer almaktadır.
Tablo 15: Bitcoin ve Kripto Paraların Gelecekteki Durumu ile İlgili Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Mann-Whitney U
331,000
356,500
399,000
442,000
348,000
Wilcoxon W
386,000
411,500
454,000
497,000
403,000
Z
-2,172
-1,849
-1,436
-1,048
-1,856
Asymp. Sig. (2-tailed)
,030
,064
,151
,294
,063
a. Grouping Variable: Sizce Bitcoin gibi kripto paralar geleceğin para birimi olacak mı?
H8: Sizce Bitcoin gibi kripto paralar güvenilir mi sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyenler
arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
‘Sizce bitcoin gibi kripto paralar güvenilir mi’ sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyen katılımcılar
arasında “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü (p=0,590), “Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,285),
“İş motivasyonu” faktörü (p=0,188) ve TGP (p=0,118) bakımından anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.
Öte yandan, “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” (p=0,038) bakımından gruplar arasında fark
olduğuna dair bazı belirtiler olduğu söylenebilir. Diğer bir deyişle, ‘Sizce Bitcoin gibi kripto paralar
güvenilir mi’ sorusuna evet diyen katılımcılar, hayır ve emin değilim diyenlere göre daha yüksek
düzeyde “Dinamik kişilik özellikleri/ başarı ihtiyacı” göstermektedir. Sonuçlar Tablo 815’te yer
almaktadır.
Tablo 16: Bitcoin gibi Kripto Paraların Güvenilirliği ile İlgili Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Chi-Square
1,055
5,439
2,510
3,339
4,282
df
2
2
2
2
2
Asymp. Sig.
,590
,066
,285
,188
,118
a. Kruskal Wallis Test
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
484!
b. Grouping Variable: Sizce Bitcoin gibi kripto paralar güvenilir mi?
H9: Sizce bitcoin gibi kripto paralarda kontrol sağlamak amaçlı özel veya kamusal herhangi bir
otoriteye ihtiyaç var mı sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyenler arasında Faktörler ve
Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
‘Sizce bitcoin gibi kripto paralarda kontrol sağlamak amaçlı özel veya kamusal herhangi bir otoriteye
ihtiyaç var mı’ sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyen katılımcılar arasında “Değişime istekli
olma ve cesaret” faktörü (p=0,975), “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,574),
“Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,675), “İş motivasyonu” faktörü (p=0,244) ve TGP (p=0,969)
konularında farklılık olmadığı anlaşılmıştır. Sonuçlar Tablo 816’da yer almaktadır.
Tablo 17: Bitcoin Gibi Kripto Paralar İle İlgili Otorite İhtiyacı Hakkındaki Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Chi-Square
,051
1,110
,787
2,821
,063
df
2
2
2
2
2
Asymp. Sig.
,975
,574
,675
,244
,969
a. Kruskal Wallis Test
b. Grouping Variable: Sizce Bitcoin gibi kripto paralarda kontrol sağlamak amaçlı özel veya kamusal herhangi bir
otoriteye ihtiyaç var mı?
H10: Daha önce herhangi bir eğitim kurumunda finans/ekonomi eğitimi almış ve almamış
olanlar arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı bakımından anlamlı bir fark var
mıdır?
Daha önce herhangi bir eğitim kurumunda finans/ekonomi eğitimi almış ve almamış olan katılımcılar
arasında “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü (p=0,833), “Dinamik kişilik özellikleri/başarı
ihtiyacı” faktörü (p=0,966), “Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,406), “İş motivasyonu” faktörü (p=0,523)
ve TGP (p=0,645) konularında farklılık olmadığı anlaşılmıştır. Sonuçlar Tablo 817’de yer almaktadır.
Tablo 18: Katılımcıların Finans / Ekonomi Eğitimi Alma Durumlarına Göre Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Mann-Whitney U
1620,500
1648,500
1513,000
1551,500
1572,500
Wilcoxon W
4248,500
4276,500
2594,000
2632,500
2653,500
Z
-,211
-,043
-,831
-,638
-,461
Asymp. Sig. (2-tailed)
,833
,966
,406
,523
,645
a. Grouping Variable: Daha önce herhangi bir eğitim kurumunda finans/ekonomi eğitimi aldınız mı?
H11: Kişilerin bildiği yabancı dil sayısı ile Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı arasında
anlamlı bir ilişki var mıdır?
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
485!
Değişkenler arasında ilişki olup olmadığını tespit etmek için Spearman rho korelasyon katsayısı
değerine bakılmıştır. Katılımcıların bildikleri yabancı dil sayısı ile “Değişime istekli olma ve cesaret”
faktörü (p=0,211), “Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,100), “Kişisel kararlılık”
faktörü (p=0,218), “İş motivasyonu” faktörü (p=0,955) ve TGP (p=0,093) arasında anlamlı bir ilişki
bulunamamıştır. Sonuçlar Tablo 818’de yer almaktadır.
Tablo 19: Katılımcıların Bildiği Yabancı Dil Sayısı ile İlgili Karşılaştırmalar
Değişime
istekli
olma ve
cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel
kararlılık
İş
motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Correlation
Coefficient
0,116
0,152
0,114
0,005
0,156
Sig. (2-
tailed)
0,211
0,100
0,218
0,955
0,093
H12: Yabancı dil bilenler ile bilmeyenler arasında Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı
bakımından anlamlı bir fark var mıdır?
Yabancı dil bilenler ile bilmeyenler arasında “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü (p=0,803),
“Dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü (p=0,171), “Kişisel kararlılık” faktörü (p=0,714),
“İş motivasyonu” faktörü (p=0,532) ve TGP (p=0,412) konularında farklılık olmadığı anlaşılmıştır.
Sonuçlar Tablo 819’da yer almaktadır.
Tablo 20: Katılımcıların Yabancı Dil Bilme Durumları ile İlgili Karşılaştırmalar
Değişime istekli
olma ve cesaret
Dinamik kişilik
özellikleri/başarı
ihtiyacı
Kişisel kararlılık
İş motivasyonu
Toplam
Girişimcilik
Puanı
Mann-Whitney U
869,000
724,500
853,500
824,500
790,500
Wilcoxon W
1040,000
895,500
1024,500
5874,500
961,500
Z
-,249
-1,370
-,367
-,626
-,820
Asymp. Sig. (2-tailed)
,803
,171
,714
,532
,412
a. Grouping Variable: Yabancı Dil Biliyor musunuz?
6. Tartışma ve Sonuç
Bitcoin kripto para sınıfında değerlendirilen, herhangi bir otoriteye bağlı olmayan bir dijital para
birimidir. 2009 yılında ortaya çıkışı ile birlikte, ekonomi ve finans çevrelerince hakkında çok
konuşulan bir konu olma özelliğine sahiptir. Medyada hemen her gün bitcoin ile ilgili bir habere
rastlamak mümkündür. Bunların bir kısmı Bitcoin’in nasıl çalıştığı üzerine odaklanırken, bir kısmı
dolar seviyesi ile karşılaştırmaları içermekte, bir kısmı da hükümetlerin bitcoin ile ilgili açıklamalarına
vurgu yapmaktadır. Girişimcilik ise, yine ekonomi ve finans çevrelerince “kontrollü risk alma” başlığı
altında ele alınmakta ve temelde yenilik getirme, en kazançlı konuma sahip olma, katma değeri yüksek
olan bir ekonomik değer üretme, yeni istihdamlar sağlama vb. konularla ilişkilendirilmektedir. Bu
durumda, ileri düzeyde bilişim teknolojileri alt yapısına sahip olan bitcoin ve kripto paralar ile
girişimcilik olgusu arasında bir korelasyonun varlığından söz edilebilir.
Bu noktadan hareketle çalışmada, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip eden
kişilerin konuyla ilgili temel esaslar hakkında ne düşündüklerini tespit etmek ve girişimcilik
düzeylerini belirleyerek genel profillerini çıkarmak amacıyla anket tekniği kullanılarak bir araştırma
gerçekleştirilmiştir. Araştırma, kişilerin bu yeni ve riskli olarak değerlendirilen alana girmelerinin
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
486!
altında yatan motivasyonda girişimciliklerinin etkisini incelemek ve hangi alt faktörlerin baskın
olabileceğini analiz etmek üzere tasarlanmıştır. Araştırmada girişimcilik ölçeği kullanılmış ve 4
faktörlü bir yapı ortaya çıkarılmıştır: “Değişime istekli olma ve cesaret” faktörü, “Dinamik kişilik
özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü, “Kişisel kararlılık” faktörü ve “İş motivasyonu” faktörü. Elde
edilen bu faktörler ve kişilerin toplam girişimcilik puanı üzerinde demografik özelliklerinin etkileri
araştırmanın temel bulgularını oluşturmuştur.
Görülmüştür ki, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip eden kişilerde daha yüksek
düzeyde “dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” görülmektedir. Ayrıca, Bitcoin gibi kripto
paraların geleceğin para birimi olacağını düşünenlerin, daha yüksek düzeyde “değişime istekli olma ve
cesaret” özelliği, daha yüksek düzeyde “dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” özelliği gösterdiği
ve daha yüksek girişimcilik puanına sahip olduğu görülmektedir. Bitcoin gibi kripto paralar güvenilir
mi sorusuna evet diyen katılımcıların, hayır ve emin değilim diyenlere göre daha yüksek düzeyde
“dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” özelliği gösterdiği bulgusu da önemli diğer bir bulgudur.
Bunlara paralel olarak, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip eden kişilerin
girişimcilik puanları da daha yüksek düzeyde gerçekleşmektedir.
Yapılan analizler şu sonuçlara da işaret etmiştir: Her şeyden önce katılımcıların girişimcilik düzeyinin
141,93 puan ile yüksek olması beklenen bir durum olmuştur. Faktörler ve Toplam Girişimcilik Puanı
bakımından, cinsiyetler arasında; eğitim düzeyleri arasında; çalışılan sektörler arasında; çalışma
durumları arasında; yabancı dil bilenler ile bilmeyenler arasında; kişilerin bildiği yabancı dil sayısı
bakımından; bitcoin gibi kripto paralar güvenilir mi sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyenler
arasında; daha önce herhangi bir eğitim kurumunda finans/ekonomi eğitimi almış ve almamış olanlar
arasında; bitcoin gibi kripto paralarda kontrol sağlama amaçlı özel veya kamusal herhangi bir otoriteye
ihtiyaç var mı sorusuna evet, hayır ve emin değilim diyenler arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.
Farklılıklar irdelendiğinde;
Birinci olarak, ileri yaşlarda girişimcilik açısından önemli bir faktör olan iş motivasyonunun düştüğü
görülmektedir. Zira iş motivasyonu “işi severek ve azimle yapma”, “görevin zor olduğu zamanlarda
elden gelenin en iyisini yapma”, “işte geçmiş performanstan daha iyi olabilmek için daha çok çaba
harcama” vb. ile ilgilidir. Yaşın ilerlemiş olması, iş motivasyonu faktörü açısından bitcoin ve
girişimcilik konusunda negatif bir demografik özelik olarak karşımıza çıkmaktadır. Öte yandan,
katılımcıların yaş ortalamasının 32 olduğu ve bunun da ileri bir yaş olmadığı göz önünde
bulundurulmalıdır.
İkinci olarak, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip edenlerin daha yüksek
düzeyde “dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” özelliği gösterdikleri görülmektedir. “İş
konusunda gelecekle ilgili etkili kararlar alabilme”, “eldeki kaynakları bir araya getirerek verimliliğe
dönüştürebilme”, “işle ilgili seçenekler oluşturabilme” vb. bu faktörü temsil edebilecek değerlerdir.
Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip eden kişilerde bu değerler daha fazla ön
plana çıkmakta ve dolayısı ile “dinamik kişilik özellikleri/başarı ihtiyacı” faktörü daha yüksek
düzeyde gerçekleşmektedir.
Üçüncü olarak, bitcoin gibi kripto paraların geleceğin para birimi olacağını düşünenlerde “değişime
istekli olma ve cesaret” faktörünün daha yüksek düzeyde olduğu görülmektedir. “Farklı işler
yapabilecek enerjiyi kendinde hissetme”, “çevreye değişik iş projelerinden söz edebilme”, “risk
almaktan çekinmeme”, “yeni projeler üzerinde çalışmayı yatkın olma”, “eski fikirlere ve uygulamalara
meydan okuma”, “yeni bir perspektiften bakmaya imkân sağlayan proje ve işlerle uğraşma” vb. bu
faktörü temsil edebilecek değerlerdir. Bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip eden
kişilerde bu değerler daha fazla ön plana çıkmakta ve dolayısı ile “değişime istekli olma ve cesaret”
faktörü daha yüksek düzeyde gerçekleşmektedir.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
487!
Dünyada bitcoin ve kripto paraların bir yandan günümüz ekonomik ve finansal sistemine yenilik
getirdiği düşünülürken, diğer yandan da eleştirel bir bakışla spekülatif özelliği ön planda tutularak
şüphe ile yaklaşılmaktadır. Diğer bir deyişle, bir yandan hiç kimseye (veya bir otoriteye) güvenmek
zorunda olmadan salt sisteme güvenerek işlem yapmak söz konusuyken, diğer yandan elektronik
ortamdaki verinin güvenliğini sağlamanın zorluğu ile karşı karşıya kalınmaktadır. Bu çalışmada elde
edilen sonuçlar, bitcoin madenciliği, alım-satımı yapan veya ticaretini takip edenlerin girişimcilik
bakımından daha yüksek bir puana sahip olduğunu vurgulamaktadır. Buradan hareketle, bitcoin ve
kripto paraların gelecekte “kurumsal” bir ilgi göreceği söylenebilir. Ancak bu tür dönüşümler uzun
dalga boyludur. Dolayısı ile evirilmenin boyutları çerçevesinde aşama aşama izlenmeli ve
tartışılmalıdır.
KAYNAKLAR
Barber, S., Boyen, X., Shi, E., & Uzun, E. (2012). Bitter to Better —How to Make Bitcoin a Better
Currency. International Financial Cryptography Association, 399-414.
Başar, M. (2004). Girişimcilik ve Girişimcinin Özellikleri. Y. Odabaşı içinde, Girişimcilik (s. 1-18).
Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Berentsen, A., & Schär, F. (2018, First Quarter). A Short Introduction to the World of
Cryptocurrencies. Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 100(1), 1-16.
Bloomberg HT. (2018, Ocak 31). Facebook kripto para reklamlarını yasakladı.
http://www.bloomberght.com: http://www.bloomberght.com/kripto/haber/2091495-facebook-
kripto-para-reklamlarini-yasakladi adresinden alındı
Falvey, J. m. (2017, December). Crypto Land of Confusion. Modern Trader(538), 39-41.
Hürriyet. (2018, Şubat 3). Resmen eridi! Kayıp 20 milyar dolar... Bitcoin çöktü. Mart 5, 2018
tarihinde Hurriyet.com.tr: https://www.msn.com/tr-tr/finans/ekonomi/resmen-eridi-kayıp-20-
milyar-dolar-bitcoin-çöktü/ar-BBIDvo1?ocid=spartanntp adresinden alındı
III Uluslararası Girişimcilik, İstihdam ve Kariyer Kongresi. (2017). 2018 tarihinde gik.mu.edu.tr/
adresinden alındı
Köse, B. (2018, Mayıs 21). Kripto para yatırımcıları, sosyal hacimleri göz önünde bulundurmalı .
https://uzmancoin.com/: https://uzmancoin.com/bitcoin-sosyal-hacim/ adresinden alındı
Marvin, R. (2018, February). How to Buy, Sell, and Keep Track of Bitcoin. PC Magazine Digital
Edition, 1-2.
Meiklejohn, S., Pomarole, M., Jordan, G., Levchenko, K., McCoy, D., Voelker, G. M., & Savage, S.
(2016, April). A Fistful of Bitcoins: Characterizing Payments among Men with No Names.
Communications of the ACM, 59(4), 86-93.
Miers, I., Garman, C., Green, M., & Rubin, A. D. (2013). Zerocoin: Anonymous Distributed E-Cash
from Bitcoin. 2013 IEEE Symposium on Security and Privacy, (s. 397-411). California.
Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. The Bitcoin Whitepaper, 1-9.
Narayanan, A., & Miller, A. (2017, May). Research for Practice: Cryptocurrencies, Blockchains, and
Smart Contracts; Hardware for Deep Learning. Communications of the ACM, 60(5), 48-51.
Narayanan, A., Bonneau, J., Felten, E., Miller, A., & Goldfeder, S. (2016). Bitcoin and
Cryptocurrency Technologies: A Comprehensive Introduction. New Jersey: Princeton
University Press.
NewYork. (2018, December 25 2017-January 7 2018). A Confused Investor’s Guide to Bitcoin: Do
You Really Know What Bitcoin Is? New York, 56-63.
Phillip, A., Chan, J. S., & Peiris, S. (2018). A New Look at Cryptocurrencies. Economics Letters(163),
6-9.
Sahoo, P. K. (2017, Winter). Bitcoin as digital money: Its growth and future sustainability. Theoretical
and Applied Economics, 14(4), 53-64.
Santos, R. P. (2017, October). On the Philosophy of Bitcoin/Blockchain Technology: Is it a Chaotic,
Complex System? Metaphilosophy, 48(5), 620-633.
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC
ISSN: 2146-5193, July 2018 Volume 8 Issue 3, p. 466-488
!
Submit Date: 09.04.2018, Acceptance Date: 22.06.2018, DOI NO: 10.7456/10803100/003
Research Article - This article was checked by Turnitin
Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication
488!
Saygın, M., & Karadal, H. (2017). Girişimcilik Motivasyonu: Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi
Katılımcılarının Söylemlerine Dayalı Nitel Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 328-341.
Tiwari, A. K., Jana, R., Das, D., & Roubaud, D. (2018). Informational efficiency of Bitcoin—An
extension. Economics Letters(163), 106-109.
Xie, P., Wu, J., & Wu, C. (2017). Social Data Predictive Power Comparison Across Information
Channels and User Groups: Evidence from the Bitcoin Market. The Journal of Business
Inquiry, 17(1), 41-54.
Yılmaz, E., & Sünbül, A. M. (2009). Üniversite Öğrencilerine Yönelik Girişimcilik Ölçeğinin
Geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(21), 195-203.
Zhuravlyova, S. (2017, July 21). Crypto Valley. Newsweek, 18-21.
