Barıș içinde adil ve eșit bir yașam özlemi ile girdiğimiz XXI. yüzyılın ilk çeyreğini tamamlarken dünyada doğa ve
insan kaynaklı afetlerin ve çatıșmaların sayısının giderek artmakta olduğunu ve söz konusu felaketlerin sonucunda geri dönüșü mümkün olmayan can kayıplarının yanı sıra insanlığın geçmișten bu yana ürettiği tarihi çevrelerin
de tahrip edildiği bir durumla karșı karșıyayız.
ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi), 2001 yılından itibaren yıllık Risk Altındaki Kültür Mirası (Heritage@Risk) raporu ile ilișkili olarak özellikle yitirilme riski tașıyan bir miras türüne dikkat çekilmesi amacıyla belirlenen bir tema çerçevesinde genellikle 18 Nisan Uluslararası Anıtlar ve Sitler Günü’nde bașlayarak yıl boyunca
süren etkinlikler gerçekleștirmektedir. Son yıllarda doğa ve insan kaynaklı afetlerin yol açtığı büyük yıkımlar karșısında ICOMOS, “afet ve çatıșmalara dirençli miras” için kapasite geliștirmeye yönelik bir yol haritası geliștirmeyi hedeflemiș ve bu çerçevede 2024 yılı temasını “Venedik Tüzüğü Merceğinden Afetler ve Çatıșmalar”
olarak belirlemiștir. Prof. Dr. Cevat Erder’in “Bir Tarihi Anıt Gibi Korunmalı” dediği Venedik Tüzüğü’nün kabul edilișinin 60. yılında ICOMOS, koruma kamuoyunu;
(i) tüzükten bu yana koruma uygulamalarının gelișimini değerlendirmeye;
(ii) tüzüğün dünya çapında koruma uygulamaları üzerindeki etkileri üzerine düșünmeye ve
(iii) iklim acil durumu, çatıșmalar ve doğal afetlerin zorluklarını ele almak için tüzüğün uygunluğunu
tartıșmaya davet etmektedir.
1964 tarihli Venedik Tüzüğü’nde tarihi anıt kavramının yalnızca mimari bir eserle sınırlı olmadığı bunun yanında
önemli bir uygarlığın, gelișmenin ya da tarihi bir olayın tanıklığını yapan kentsel veya kırsal bir yerleșmeyi de
kapsadığı belirtilmektedir.
19. yüzyılda tek yapı odaklı olarak gelișen koruma kuramının kapsamı, Venedik Tüzüğü’yle genișlemiș ve günümüze dek çeșitlenerek malzeme bilimini, kültürel peyzajları, arkeolojik mirası, hak temelli koruma yaklașımlarını,
endüstri ve yakın geçmișin mirasını, somut olmayan mirası ve ortak/paylașılan değerleri de kapsayacak açılımlar
gerçekleșmiștir.
Venedik Tüzüğü’nün 60. yılında korumanın genișleyen kapsamına yanıt vermek üzere ortaya konan ilkesel metinlere odaklanan mimar.ist Dergisi’nin bu sayısında; Zeynep AHUNBAY, “Arkeolojik Mirasın Korunmasına Yönelik
Uluslararası İlkeler”,
Pınar AYKAÇ, “İnsan Hakları Odaklı Kültürel Miras Yaklașımının Gelișimini Uluslararası İlkesel Metinler Üzerinden Okumak”,
Melis BİLGİÇ ve Aylin AKÇABOZAN, “Dünya Barıșı için Kültürel Miras: Uluslararası İlkesel Metinlerde Paylașılan/ Ortak Miras Kavramı”,
Özgün ÖZÇAKIR, “Yeniden İșlevlendirme Praksisini Venedik Tüzüğü’nden Günümüze Uluslararası Belgeler Üzerinden Okumak”,
Ebru OMAY POLAT, “Venedik Tüzüğü Sonrası Modern Mimarlık Mirasının Korunmasına Yönelik Tartıșmalar ve İlkesel Metinlere Özgünlük ve Bütüncül Koruma Bağlamında Bir Bakıș”,
İlke ALATLI ve Demet BİNAN, “Yakın Geçmișin Mirasının Korunmasına
Yönelik Güncel Kuramsal Tartıșmalar”,
Özlem KARAKUL, “Venedik Tüzüğü’nden Günümüze Somut ve Somut
Olmayan Kültürel Mirasın Bütüncül Korunmasına Yönelik Kavramsal Gelișim”,
Z. Ece ATABAY ve Z. Gül ÜNAL, “21. Yüzyılın Değișen Tehdit ve Risk Ortamında Afet ve Çatıșmalarda Kültürel Mirasın Korunmasına Yönelik İlkesel
Yaklașımlara Yeniden Bakıș”,
Ișıl POLAT PEKMEZCİ, “Venedik Tüzüğü’nden Günümüze Kültürel Mirasın Korunmasında Malzemenin Önemi ve Korunması Üzerine İlkesel Açılımlar”,
Zeynep GÜNAY, “Venedik Tüzüğü’nün 60. Yıldönümünde Mirasın Metalaștırılmasına Karșı Koruma Kuramının Açılımları” ve Emine Çiğdem ASRAV, “Venedik Tüzüğü’nden Günümüze Tarihi Kırsal Peyzajların Korunmasına Yönelik İlkelerin Gelișimi” konularını ele almıș-
lardır.
Venedik Tüzüğü’nden günümüze korumanın genișleyen kapsamını çeșitli miras türleri üzerinden ele alan bu
dosyanın dileği ve umudu; insanlığın yüzlerce yıllık birikiminin yansıması olan somut ve somut olmayan kültürel
mirasın doğa ve insan kaynaklı afetlere dirençli hale geleceği ve barıș içinde eșit ve adil bir dünyada yașayacağımız günlere ulașabilmek…