No full-text available
To read the full-text of this research,
you can request a copy directly from the authors.
Strukturalne i jakościowe przemiany w mediach lokalnych
Abstract
Zwrócenie uwagi na media lokalne jest ważne z powodu ich tematycznej bliskości z odbiorcą. Występują najczęściej w czterech głównych typach formatu: tradycyjna prasa drukowana, radio lokalne, telewizja lokalna i ortale internetowe. Przeważają ilościowo w wielu systemach medialnych państw (np. tradycyjna prasa drukowana: w Polsce 2000–2500 tytułów, Niemczech – 1500; np. lokalna prasa w wydaniu cyfrowym: Portugalia – 170 tytułów) odgrywając przy tym istotną rolę w życiu społeczeństw. Z empirycznych badań Anny Przybylskiej wynika, iż regularny kontakt z mediami lokalnymi wpływa pozytywnie na przywiązanie do miejsca zamieszkania i zaangażowanie społeczne mieszkańców. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie problemów, na jakie napotykają polskie media lokalne i kierunków ich rozwoju. Hipoteza badawcza brzmi – przemiany w polskich mediach lokalnych dotyczą zmian strukturalnych i jakościowych. Zmienia się zatem i warsztat dziennikarza, jak i zawartość prasy lokalnej. Jedną z głównych przyczyn tych zmian jest dynamiczny rozwój technologii. Stąd można zadać pytanie o kierunek tych przekształceń i jakie skutki za sobą pociągają, i wreszcie jaką nową jakość w dziennikarstwie lokalnym wprowadzają.
The author points out the propagandist function as the main function of local self-government bulletins. These periodicals, published by local self-governments or their budgetary subordinates, frequently provide the main or even the only source of information about community matters, but they have transformed into a local elite’s propaganda tool. Con- sequently, this has led to an obvious limitation in two-way social communication in smaller administrative divisions and to the development of misinformation. As attention has become focused on propagandist activity, the principal objectives of a new social system and communication between the authorities and citizens that were set twenty years ago have been neglected. The paper also discusses the attempts at imposing legal limitations on local self-government publications and initiatives undertaken in this respect.
Several research projects in the last decade have been devoted to studying professional role perception among Polish journalists. Still less is known about how different ideals of professional roles affect journalistic role performance. This paper aims to present the findings of the content analysis of 1,130 news stories published in four Polish newspapers in 2012 and 2013. The study was a part of the international research project: Journalistic Role Performance Around the Globe (led by Prof. Clau-dia Mellado from Pontificia Universidad Católica de Valparaíso, in Chile and Lea Hellmueller, from Texas States University, www.journalisticperformance.org). The results indicate that the watchdog model is most commonly used in the Polish press, followed by the infotainment and civic models. However, the findings of the content analysis primarily support the general observation on the political orientations of the Polish newspapers and political parallelism of the Polish media system.
The research project “Journalism in change. Journalistic culture in Russia, Poland and
Sweden” has started in 2011. The purpose of this project is to make comparative analysis
of changes in the journalistic profession in three countries. Each research team collected
500 surveys. The article presents the results of the Polish research. The material was divided
into six groups based on different research subjects: who is a journalist, the structure of the
profession, journalists’ daily work, ideals and values, the autonomy in the journalistic work,
the journalism in relation to society and politics. The analysis of these issues allowed to
answer the main research question: has journalism undergone any changes?, and next – to
indicate their direction and extent.
Restytucja samorządu terytorialnego w Polsce w 1990 r. uznawana jest za jedno z największych
osiągnieć transformacji społeczno-ustrojowej zapoczątkowanej porozumieniami Okrągłego
Stołu. Wspólnoty lokalne zyskały zarówno podmiotowość publiczną, jak i osobowość
prawną. Rozpoczął się także proces budowania tak zwanych „małych ojczyzn”, w których
decyzje zgodnie z demokratyczną zasadą, podejmowane są w zgodzie z wolą większości.
Przywrócenie w Polsce samorządu terytorialnego stworzyło także możliwość otwartego dyskursu
publicznego toczonego zarówno w ramach organów przedstawicielskich, jak i w obrębie
lokalnych środków masowego przekazu. Szczególnego znaczenia w tym kontekście nabierają zatem techniki komunikacji
społecznej i wpływu społecznego zarówno w okresie wyborczym jak i – co bardziej istotne
– w okresie biegu kadencji monokratycznych organów wykonawczych. Kwestie związane
z dialogiem społecznym, wizerunkiem samorządowców jak i urzędu gminy odgrywają tym
samym istotną rolę w zapewnieniu reelekcji, ale także pozyskania społecznego poparcia między
innymi dla bieżących oraz inwestycyjnych działań samorządu.
Niniejszy artykuł zawiera wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w grupie dziennikarzy pracujących w mediach o zasięgu ogólnokrajowym. Celem badań było zdobycie wiedzy o wartościach, standardach zawodowych i priorytetach polskich dziennikarzy. Stąd też obok pytań dotyczących profilu demograficznego dziennikarzy oraz autonomii dziennikarzy w ankiecie zawarte zostały pytania o: staż pracy, formę zatrudnienia, przynależność do organizacji i
stowarzyszeń dziennikarskich, najważniejsze aspekty pracy, poziom zadowolenia zawodowego oraz
o zadania mediów i dziennikarzy względem społeczeństwa. Wyniki badań ukazały m. in. wysoki poziom wykształcenia zdecydowanej większości dziennikarzy, postępujące odmładzanie redakcji niski poziom przynależności do organizacji dziennikarskich oraz istotne zmiany w strukturze
zatrudnienia i ich konsekwencje dla sposobu, w jaki dziennikarze oceniają swoje miejsce pracy.
Kariera, kontrola, służba społeczna – postawy różnych pokoleń polskich dziennikarzy 1 Wprowadzenie Jednym z efektów transformacji ustrojowej w Polsce były istotne zmiany zarówno w samych mediach, jak i w środowisku dziennikarzy. Jak pisze Z. Bajka, w pierwszych trzech latach dekady lat 90. z pracy w zawodzie odeszło co najmniej 1,5 tysiąca dziennikarzy. Wśród najczęstszych powodów odejścia Z. Bajka wymienia: przyczyny polityczne (dziennikarze " zasłużeni dla poprzedniej władzy "), organizacyjne (zmiana profilu redakcji), warsztatowe (brak umiejętności) oraz techniczne (problemy z przyswojeniem sobie nowych technik redakcyjnych, w tym programów komputerowych) 2. Powstałą w ten sposób przestrzeń zapełniło nowe pokolenie adeptów dziennikarstwa, skuszone nie tylko prestiżem zawodu, ale i " całkiem przyzwoitymi warunkami finansowymi " 3. Różnica pokoleniowa widoczna była w postawach, ocenach i motywacjach osób wykonujących zawód dziennikarza. Ukazały to m.in. badania przeprowadzone pod koniec 2000 roku przez Z. Bajkę, o których sam autor pisał, iż nie były reprezentatywne z uwagi na fakt, iż ankieta zrealizowana została za pośrednictwem Internetu. W efekcie, wśród ankietowanych jedynie 6% stanowiły osoby, które przekroczyły 50. rok życia, podczas gdy ponad połowę (53%) stanowili respondenci poniżej 30. roku życia 4. Wyniki ankiety pozwoliły zatem nie tyle ukazać pełny obraz " ludzi mediów " w Polsce, co zarysować charakterystykę osób młodych, które wykonywały zawód dziennikarza przez mniej niż 10 lat (80% całej próby). Co ciekawe, ponad połowa z nich (53%), bądź miała już ukończone studia dziennikarskie (licencjackie, magisterskie lub podyplomowe), bądź też jeszcze studiowała właśnie ten kierunek. Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie wyników badań, które ukazują cechy kilku pokoleń polskich dziennikarzy. W centrum zainteresowania badawczego znalazło się pytanie, czy istnieją różnice pomiędzy młodym pokoleniem dziennikarzy – w tym także studentów i starszymi pokoleniami dziennikarzy w zakresie: (1) przynależności do stowarzyszeń dziennikarskich; (2) 1 Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2008 – 2011 jako projekt badawczy nr N N116 113534. Badanie stanowiło element projektu nt. Informacje zagraniczne w polskich telewizyjnych programach informacyjnych.
Brytyjskie lokalne i regionalne środki przekazu. Zarys problematyki, w: Regionalne i lokalne środki przekazu. Kontekst międzynarodowy i krajowy
- J W Adamowski
Adamowski J. W. (2007), Brytyjskie lokalne i regionalne środki przekazu. Zarys problematyki, w: Regionalne i lokalne środki przekazu. Kontekst międzynarodowy i krajowy, red. J. W. Adamowski, K. Wolny-Zmorzyński, Wydawnictwo
ASPRA-JR, Warszawa.
Standardy dziennikarskie i ich ocena przez dziennikarzy, w: Zmiana w dziennikarstwie w Polsce, Rosji i Szwecji. Analiza porównawcza, red. B. Dobek-Ostrowska, P. Barczyszyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
- P Barczyszyn
Barczyszyn P. (2016), Standardy dziennikarskie i ich ocena przez dziennikarzy, w:
Zmiana w dziennikarstwie w Polsce, Rosji i Szwecji. Analiza porównawcza,
red. B. Dobek-Ostrowska, P. Barczyszyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Lokalna prasa norweska w dobie globalizacji, Wydawnictwo UMCS
- I Biernacka-Ligięza
Biernacka-Ligięza I. (2012), Lokalna prasa norweska w dobie globalizacji, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Obraz niezależnej prasy lokalnej w Polsce w I poł. 1994 r., Kraków
- W Chorązki
Chorązki W. (1994), Obraz niezależnej prasy lokalnej w Polsce w I poł. 1994 r., Kraków.
Media lokalne i sublokalne
- W Chorązki
Chorązki W. (1999), Media lokalne i sublokalne, "Zeszyty Prasoznawcze", nr 1-2.
Media lokalne i regionalne, w: Dziennikarstwo i świat mediów
- S Dziki
- W Chorązki
Dziki S., Chorązki W. (2000), Media lokalne i regionalne, w: Dziennikarstwo i świat
mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Universitas, Kraków.
Dwadzieścia lat przemian polskich mediów (1989-2009) w ujęciu periodycznym
- R Filas
Filas R. (2010), Dwadzieścia lat przemian polskich mediów (1989-2009) w ujęciu
periodycznym, "Zeszyty Prasoznawcze", nr 3-4.
Dziennikarze współczesnej prasy lokalnej, w: Media i komunikowanie w społeczeństwie demokratycznym. Szkice medioznawcze, red. S. Michalczyk, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu
- M Gierula
Gierula M. (2006), Dziennikarze współczesnej prasy lokalnej, w: Media i komunikowanie w społeczeństwie demokratycznym. Szkice medioznawcze, red. S. Michalczyk, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu, Sosnowiec.
Polska prasa lokalna 1989-2000. Typologia i społeczne funkcjonowanie
- M Gierula
Gierula M. (2005), Polska prasa lokalna 1989-2000. Typologia i społeczne funkcjonowanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Internet jako nowa forma komunikowania politycznego, w sytuacji kryzysowej, w: Współczesne media. Kryzys w mediach, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, t. 2, Wydawnictwo UMCS
- P Hayn
Hayn P. (2012), Internet jako nowa forma komunikowania politycznego, w sytuacji
kryzysowej, w: Współczesne media. Kryzys w mediach, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, t. 2, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Współczesne media. Kryzys w mediach, t. 1-2, Wydawnictwo UMCS
- I Hofman
- D Kępa-Figura
Hofman I., D. Kępa-Figura (red.), (2012), Współczesne media. Kryzys w mediach,
t. 1-2, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Prasa lokalna w Polsce 2014, sytuacja, główne problemy
- Prasy Izba Wydawców
Izba Wydawców Prasy (2014), Prasa lokalna w Polsce 2014, sytuacja, główne problemy, perspektywy rozwoju, http://www.iwp.pl/pliki/Polska_prasa_lokalna_
raport_20140331.pdf, 16.05.2016.
Prasa lokalna i regionalna jako element społeczeństwa obywatelskiego, w: Media lokalne a demokracja lokalna
- M Jóźko
Jóźko M. (2005), Prasa lokalna i regionalna jako element społeczeństwa obywatelskiego, w: Media lokalne a demokracja lokalna, red. J. Chłopecki, R. Polak,
Rzeszów.
Organizacja i przekształcenia strukturalno-jakościowe mediów lokalnych leszczyńskiego regionu wydawniczego, w: Przemiany mediów regionalnych i lokalnych
- E Jurga-Wosik
Jurga-Wosik E. (2015a), Organizacja i przekształcenia strukturalno-jakościowe mediów lokalnych leszczyńskiego regionu wydawniczego, w: Przemiany mediów
regionalnych i lokalnych, red. W. Furman, P. Kuca, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Zarys historii prasy lokalnej południowo-zachodniej Wielkopolski, w: Między historią, politologią a medioznawstwem. Wybór problemów, red. T. Wallas, Wydawnictwo Naukowe WNPiD
- E Jurga-Wosik
Jurga-Wosik E. (2010), Zarys historii prasy lokalnej południowo-zachodniej Wielkopolski, w: Między historią, politologią a medioznawstwem. Wybór problemów, red. T. Wallas, Wydawnictwo Naukowe WNPiD, Poznań 2010.
Zarządzanie redakcją prasową
- M Kaczmarczyk
- D Szastak-Zięba
Kaczmarczyk M., Szastak-Zięba D. (2009), Zarządzanie redakcją prasową, AWR
EDYTOR, Katowice.
Media w Polsce. Do kogo należą gazety lokalne i największe czasopisma?
- A Kalińska
Kalińska A. (2016), Media w Polsce. Do kogo należą gazety lokalne i największe
czasopisma?, http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/mediaw-polsce-do-kogo-naleza-gazety-lokalne,217,2,1996761.html, 30.12.2016.
Koncepcje konwergencji mediów
- K Kopecka-Piech
Kopecka-Piech K. (2011), Koncepcje konwergencji mediów, "Studia Medioznawcze", nr 3.
Regres elektronicznych mediów lokalnych w Polsce
- Z Kosiorowski
Kosiorowski Z. (2010), Regres elektronicznych mediów lokalnych w Polsce, "Zeszyty
Prasoznawcze", nr 3-4.
Media lokalne w Polsce
- R Kowalczyk
Kowalczyk R. (2008), Media lokalne w Polsce, Wydawnictwo Contact, Poznań.
Media na rynku. Wprowadzenie do ekonomiki mediów, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
- T Kowalski
- B Jung
Kowalski T., Jung B. (2006), Media na rynku. Wprowadzenie do ekonomiki mediów,
Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym
- M Lisowska-Magdziarz
Lisowska-Magdziarz M. (2008), Media powszednie. Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym Polaków u progu
XXI wieku, Wydawnictwo UJ, Kraków.
My chcemy wiedzieć co się u nas dzieje, w: Media lokalne, w świecie wolności i ograniczeń, red. I. Borkowski, A. Woźny, Oficyna Wydawnicza Arboretum
- A Lobka-Pietras
Lobka-Pietras A. (2003), My chcemy wiedzieć co się u nas dzieje, w: Media lokalne,
w świecie wolności i ograniczeń, red. I. Borkowski, A. Woźny, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław.
Procesy integracyjne wydawców wielkopolskich, w: Prasa lokalna w budowie społeczeństwa obywatelskiego. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu przy współudziale Izby Wydawców Prasy pod patronatem Marszałka Senatu RP Longina Pastusiaka 21 września
- R Majewski
Majewski R. (2004), Procesy integracyjne wydawców wielkopolskich, w: Prasa lokalna w budowie społeczeństwa obywatelskiego. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu przy współudziale
Izby Wydawców Prasy pod patronatem Marszałka Senatu RP Longina Pastusiaka 21 września 2004 r., Kancelaria Senatu.
Zmieniający się świat mediów
- Mikułowski Pomorski
Mikułowski Pomorski J. (2008), Zmieniający się świat mediów, Universitas, Kraków.
Media i komunikowanie w społeczeństwie demokratycznym. Szkice medioznawcze
- S Michalczyk
Michalczyk S. (red.), (2006), Media i komunikowanie w społeczeństwie demokratycznym. Szkice medioznawcze, Wydawnictwo WSZiM w Sosnowcu.
Obszary badawcze w komunikowaniu lokalnym, w: Media lokalne i dziennikarstwo. Aspekty współczesne i historyczne, red. K. Pokorna-Ignatowicz, S. Michalczyk, Krakowska Akademia im. Frycza Modrzewskiego
- S Michalczyk
Michalczyk S. (2010), Obszary badawcze w komunikowaniu lokalnym, w: Media lokalne i dziennikarstwo. Aspekty współczesne i historyczne, red. K. Pokorna-Ignatowicz, S. Michalczyk, Krakowska Akademia im. Frycza Modrzewskiego, Kraków.
Praktyczne wymiary dziennikarstwa lokalnego, w: Oblicza mediów lokalnych i regionalnych. Szkice medioznawcze, red
- S Michalczyk
Michalczyk S. (2016), Praktyczne wymiary dziennikarstwa lokalnego, w: Oblicza
mediów lokalnych i regionalnych. Szkice medioznawcze, red. S. Michalczyk,
D. Krawczyk, Wydawnictwo Instytut Mikołowski, Mikołów.
Informacja o celach i metodach polityki państwa w zakresie radiofonii i telewizji lokalnej na podstawie wybranych przykładów z krajów europejskich, w: Analiza Biura KRRiT
- E Murawska-Najmiec
Murawska-Najmiec E. (2005), Informacja o celach i metodach polityki państwa
w zakresie radiofonii i telewizji lokalnej na podstawie wybranych przykładów
z krajów europejskich, w: Analiza Biura KRRiT, nr 6.
Strukturalne następstwa cyfryzacji w niemieckim systemie medialnym, w: Systemy medialne w dobie cyfryzacji. Kierunki i skala przemian
- Z Oniszczuk
Oniszczuk Z. (red.), (2016), Strukturalne następstwa cyfryzacji w niemieckim systemie medialnym, w: Systemy medialne w dobie cyfryzacji. Kierunki i skala
przemian, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zmiany w modelu funkcjonowania zawodu dziennikarskiego po 1989 r. (na przykładzie gdańskiego środowiska prasowego)
- W Pepliński
Pepliński W. (2001), Zmiany w modelu funkcjonowania zawodu dziennikarskiego po
1989 r. (na przykładzie gdańskiego środowiska prasowego), "Studia Medioznawcze", nr 3.
- A K Piasecki
Piasecki A. K. (2003), Samorząd terytorialny a media lokalne (1990-2002). Próba
syntezy, "Zeszyty Prasoznawcze", nr 1-2, Kraków.
Lokalne portale internetowe jako nowe narzędzie komunikowania lokalnego (na przykładzie województwa podkarpackiego), w: Media lokalne i dziennikarstwo. Aspekty współczesne i historyczne
- R Polak
Polak R. (2010), Lokalne portale internetowe jako nowe narzędzie komunikowania
lokalnego (na przykładzie województwa podkarpackiego), w: Media lokalne
i dziennikarstwo. Aspekty współczesne i historyczne, red. K. Pokorna-Ignatowicz, S. Michalczyk, Krakowska Akademia im. Frycza Modrzewskiego,
Kraków.
Prasa lokalna i sublokalna w województwie podkarpackim, w: Media lokalne a demokracja lokalna
- R Polak
Polak R. (2005), Prasa lokalna i sublokalna w województwie podkarpackim, w: Media lokalne a demokracja lokalna, red. J. Chłopecki, R. Polak, Rzeszów.
Konsekwencje cyfryzacji na przykładzie Portugalii, Systemy medialne w dobie cyfryzacji. Kierunki i skala przemian
- A Rubaj
Rubaj A. (2016), Konsekwencje cyfryzacji na przykładzie Portugalii, Systemy medialne w dobie cyfryzacji. Kierunki i skala przemian, Wydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego, Katowice.
Dziennikarze mediów lokalnych w Polsce. Między profesjonalizmem a koniecznością przetrwania
- L Szot
Szot L. (2013), Dziennikarze mediów lokalnych w Polsce. Między profesjonalizmem
a koniecznością przetrwania, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław.
Mozaika gatunkowa w tygodniku regionalnym, w: Media regionalne. Sukcesy i porażki, red
- M Wojtak
Wojtak M. (2008), Mozaika gatunkowa w tygodniku regionalnym, w: Media regionalne. Sukcesy i porażki, red. J. Adamowski, K. Wolny-Zmorzyński, W. Furman,
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, Kielce 2008.
Zaangażowanie polityczne dziennikarzy, w: Zmiana w dziennikarstwie w Polsce, Rosji i Szwecji. Analiza porównawcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
- A Michel
Michel A. (2016), Zaangażowanie polityczne dziennikarzy, w: Zmiana w dziennikarstwie w Polsce, Rosji i Szwecji. Analiza porównawcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.