Content uploaded by Ummuhan Yesil Dagli
Author content
All content in this area was uploaded by Ummuhan Yesil Dagli on Mar 02, 2018
Content may be subject to copyright.
231
Öz
Bu çalışmada çocukları anasınıfı ve anaokuluna devam eden 115 velinin çocukla-
rının okula başlayabilmesi için önemli buldukları özellikler araştırılmıştır. Çalışmanın
bulgularına göre velilerin tamamına yakını çocukların öz bakım becerilerini kazanmış
olmasını ve kişisel ihtiyaç ve isteklerini ifade edebilmesini önemli bulmuştur. Akademik
becerileri önemli bulan velilerin oranı en son sıradadır. Genel olarak, velilerin görüşleri
çocuğun cinsiyeti ve anne babanın eğitim düzeyine göre farklılık göstermemiştir. Sade-
ce, velilerin “çocuğun 15-20 dakika kadar yerinde oturabilmesi” alanına verdiği önem
babanın eğitim düzeyine göre, “hareri tanıma” ve “20’ye kadar sayabilme” alanına
verdiği önem ise annenin eğitim düzeyine göre farklılık göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: Okula Hazırbulunuşluk, Okul Öncesi Eğitim, Veli Görüşleri
Opinions of Parents Whose Children Attending Kindergarten and Prekindergarten
About School Readiness
Abstract
This research explored opinions of 115 parents who had children in kindergarten and
prekindergarten classrooms about the degree of importance of some school readiness
skills. The ndings showed that for almost all parents “developing self-help/self-need
skills” are important. On the other hand, academic skills are rated important by fewer
numbers of parents. In general, parental perceptions did not vary by children’s gender
and educational level of mothers or fathers. The only exceptions found were that the
degree of importance of “child’s ability to seat still for 15-20 minutes” varied by father’s
educational level and the degree of importance of “letter recognition” and “counting up
to 20” varied by mother’s educational level.
Keywords: School Readiness, Early Childhood Education, Parent Opinions
ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA
DEVAM EDEN VELİLERİN İLKOKULA HAZIRBULUNUŞLUK
İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
*) Yrd.Doç.Dr.,YıldızTeknikÜniversitesi,EğitimFakültesiİlköğretimBölümü.
(e-posta:uydagli@yildiz.edu.tr)
Ümmühan YEŞİL DAĞLI (*)
EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 16 Sayı: 52 (Yaz 2012)
232 / Yrd. Doç. Dr. Ümmühan YEŞİL DAĞLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ
Giriş
Okula hazırbulunuşluk kavramını tek bir şekilde tanımlamak veya formüle etmek
mümkündeğildir.Okulahazırbulunuşluk çok boyutluveçokdeğişkenlidir ve kültüre,
ortama,durumavezamanagöreifadeettiğianlamdeğişir(Kagan,MooreveBredekamp,
1995).Wesley and Buysse(2003:353)budurumuşu dört bakış açısıyla özetlemiştir:
“İlki,hazırbulunuşlukbireyselolarak çocuğun gelişimiileilgilidirvehazırbulunuşluk
aşamalarhalindeçocukolgunlaştıkçagerçekleşir.İkincisi,çocuklarınhazırbulunuşlukla-
rıdışarıdanmüdahaleiledesteklenebilirvebaşarılabilir.Üçüncüsü,hazırbulunuşlukhem
çocuklarınözelliklerinihemde çocukların yaşam tecrübelerinidikkatealmalıdır.Dör-
düncüsüise,hazırbulunuşluğunanlamınınokullarveçevretarafındanbelirlendiğidir.”
Okulahazırbulunuşlukgenişanlamıyladüşünüldüğündeçocuklarınetkinbirşekilde
öğrenmeveokulauyumsağlayabilmebecerileridemektir(LewitveBaker,1995).Yapıcı
(2004:2)hazırbulunuşluğu‘’herhangibiretkinliğiyapmaya;bilişsel,duyuşsal,sosyalve
psikomotorhazırolmaolarak’’tanımlamıştır.Olgunlukbakışaçısınagöreyapılantanıma
göreokulahazırbulunuşluk;“çocuğunziksel,duygusal,psikomotor,algısalvezihinsel
davranışlarıarasındakimaksimumdüzeydekiişbirliğiniiçerir”(MooreveMoore,1977,
s.7).AmerikaBirleşikDevletleri’ninönde gelenulusalokulöncesieğitim birliğiolan
KüçükÇocuklarınEğitimiiçinUlusalBirlik(NationalAssociationfortheEducationof
YoungChildren;NAEYC,1995),okulahazırbulunuşluğutartışırken;(1)çocuklarıner-
kençocukluk yıllarındakitecrübelerinin çeşitliliğineve eşitsizliğine,(2) çocuklarınge-
lişimleriveöğrenmelerindekiçeşitliliğinevedeğişkenliğeve(3)okullarınçocuklardan
beklentilerininuygun,makul vegelişimidestekleyicinitelikte olmasıhususlarınıngöz
önündetutulmasıgerektiğinevurguyapmıştır.
Sonzamanlarda,yapılançalışmalardoğrultusunda,birçocuğunokulahazırbulunuş-
luğugöstergelerininbeşanaalanıkapsadığıbelirlenmiştir:
(1)Sağlıkvezikselgelişim,(2)sosyalveduygusalgelişim,(3)öğrenmeye
yaklaşımlar,(4)dilgelişimive(5)zihinselgelişimvegenelbilgi.Sağlık ve
ziksel gelişim,çocuğun sağlıklıolmasınıve büyük veküçükkasgelişi-
mininve koordinasyonungelişmişolmasını,çocuğunnormalbüyümesini
veherhangibirözürdurumunukapsar.Sosyal gelişim,çocuklarınbaşkala-
rıylaetkileşimkurabilmesinivekendilerinikontroletmemekanizmalarını
kapsar.Duygusal gelişim,çocuklarınkendilerihakkındakialgılamalarınıve
kendiduygularınıifadeedebilmebecerileriilebaşkalarınınduygularınıan-
layabilmeveyorumlayabilmeyiiçerir.Öğrenmeye yaklaşımlar,çocukların
öğrenmeyemeraklıveistekliolmasınıve verilenbirgörevitamamlaması
veyabununiçingayretgöstermesinikapsar.Dil gelişimi,çocuklarındinle-
me,konuşmavekelimehaznesigibiiletişimkurabilmebecerileriileyazının
varlığıve yazınınamacınayönelikfarkındalık,harerleseslerarasındaki
ilişkigibierkenokuma-yazmabecerileriniiçerir.Zihinsel gelişim ve genel
bilgi, düşünme ve problemçözme becerileri ile genel olarak matematik,
sosyalhayatveyaşamadairbilgileriiçerir(GettingReady,2005:14).
233
ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA DEVAM EDEN
VELİLERİN İLKOKULA HAZIRBULUNUŞLUK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
AmerikaBirleşikDevletlerigibiülkelerde“okulahazırbulunuşluk” genel anlamda
anasınıfı(kindergarten)ilebaşlayanilkokulabaşlamayahazırbulunuşluğuiçermeklebir-
likte,Türkiye’deçocuklarınokulöncesieğitimkurumlarındanveyaevlerindenayrılarak
ilkokulbirincisınıfabaşlamayahazırbulunuşluklarıçerçevesindedeğerlendirilir.İlkokul
birincisınıfabaşlayanbirçocuğunsahipolmasıgerekenyeterlilikleriOktayveUnutkan
(2005:149-150)şöylesıralamıştır:
Dikkatiniuzunsüreyoğunlaştırma,kendikendinegiyinmebecerisini(fer-
muarını çekme, düğmesini ilikleme, ayakkabı bağlama v.b.) kazanmış
olma,sıradadikvebellibirmesafedeoturma,tuvaletkontrolünüsağlamış
olma,kenditemizlikleriniyapabilme,sırasınıbeklemevesabırgösterme,
teneffüslerdekendisinikorumavedengelihareketetme,kendisorumlulu-
ğunutaşıma,annedenveevdenkolayayrılabilme,bundandolayıkırıklık
duymama,öğretmen ileiletişimkurabilme,öğretmeninverdiğitalimatla-
rauyma,diğerçocuklarınvarlığınakatlanabilmeveonlarlabaşedebilme,
kendileriniifadeedebilmevearkadaşlıkilişkileriveiletişimkurmabece-
rileri.
Ülkemizdeeğitim-öğretimsistemindesonzamanlardayapılandeğişikliklerle,çocuk-
larıneskiyenazarandahaküçükyaşlardaokulabaşlamalarıöngörülmüştür.2012yılında
yapılansonyasaldüzenlemeyekadarçocuklar69aylıkkenokulabaşlamaktaveveliler
istediğitakdirdeçocuklarınkayıtlarıbiryılertelenebilmekteydi(MilliEğitimBakanlığı
İlköğretimKurumlarıYönetmeliği,1992).Sonyapılandüzenleme(İlköğretimVeEğitim
KanunuİleBazı KanunlardaDeğişiklikYapılmasına DairKanun,2012) ileçocukların
okulabaşlamayaşıüç ayönealınarak66 ay sınırıgetirilmiş,ailelerinise isteğe bağlı
değilancakdoktorraporuileçocuklarınıokulabiryılgeçgöndermelerineizinverilmiştir.
Ayrıca,61-65aylıkçocuklarında,eğergelişimleriyeterligörülürse,ilkokulabaşlatılabi-
leceğiöngörülmüştür.Sonuçolarak,budüzenlemelerışığındaçocuğundahaerkenyaş-
lardailkokulabaşlamayahazırolmasıbeklenmektedir.Yenidüzenlemeyegöre,çocuk-
larınokumayazmaöğrenmegibiakademikaktivitelerininyavaşvegenelolarakbuyaş
grubuçocuklarıngelişimineuygundüzenleneceğibelirtilmişolsabile,ilkokulabaşlayan
buçocuklarınOktayveUnutkan(2005)tarandansıralananveyukarıdakısacadeğinilen
yeterlilikleresahipolmasıgerekmektedir.
Ailelerinçocuklarınıokulabaşlatacaklarıyaşhernekadarkanunlartarafındanbelir-
lensebile,velilerinokulahazırbulunuşluğunasıltanımladıklarıvenitelendirdikleridebu
durumubelirleyicibiretkendir(McGill-Franzen,1993).Bazıailelersayısaymak,hareri
tanımakgibiakademikbecerilere,bazıailelerçocuğunbirsüreyerindeoturabilmesi,dik-
katinitoparlayıpbirkonuyabirsüreodaklanabilmesine(Diamond,ReaganveBandyk,
2000; MyBryde, Ziviani ve Cuskelly, 2004), bazı ailelerseher iki gruptaki becerilere
deönemverir.Ayrıca,yapılanaraştırmalarlaannebabasınıneğitimdüzeyiyüksekolan
çocukların hazırbulunuşluk düzeylerinin anne babası daha düşük öğrenime sahip olan
çocuklardandahaiyiolduğu(Erkan veKırca,2010;Yazıcı,2002)veçocuklarıncinsi-
yetinegörehazırbulunuşlukdüzeylerindefarkolmadığı(ErkanveKırca,2010;Gullove
234 / Yrd. Doç. Dr. Ümmühan YEŞİL DAĞLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ
Burton,1992;Unutkan,2007)tespitedilmişolmasınarağmen,erkekçocukların(Grauve
DiPerna,2000;Zill,LoomisveWest,1998)veeğitimdüzeyiyüksekolanailelerin(Grau
veDiPerna,2000;StipekveByler,2001)çocuklarınıokulabiryıldahageçgönderdikleri
saptanmıştır.Buradanannebabalarıneğitimdüzeyininveçocuğuncinsiyetininvelilerin
okulahazırbulunuşlukileilgiligörüşlerinietkiliyorolabileceğidüşünülebilir.
Velilerinçocuklarınınhazırbulunuşluklarıileilgiligörüşlerionlarınçocuklarınıokula
yaşolarakilkuygunolduklarındamıgönderecekleriyoksabiryılerteleyipertelemeye-
cekleriyönündekikararlarınıetkiler.Ailelerinokulahazırbulunuşlukkonusundakigörüş-
leriniöğrenmek,görüşlerin davranışları şekillendireceği(Beswhick,2005),dolayısıyla
ailelerneyeönemveriyorlarsaokonudaçocuklarınıdestekleyeceklerivekararverecekle-
rivarsayımıylayolaçıkıldığındadaönemkazanmaktadır.Bubağlamda,ailelerinçocuk-
larınokulahazırbulunuşluğununasıldeğerlendirdiğinianlamak,çocuklarıngelişimlerini
vebaşarılarınıdesteklemekveokulauyumlarınıkolaylaştırmakaçısındanönemlidir.
Çalışmanın Amacı
Buçalışmanınamacıçocuklarıanasınıfıveanaokulunadevamedenvelilerin,çocuk-
larınınokulabaşlayabilmesiiçinönemlibulduklarıözellikleritespitetmektir.Birbaşka
deyişle,velilerinbakışaçılarındançocuklarınınilkokulbirincisınıfabaşlayabilmesiiçin
okulahazırbulunuşlukalanlarına verdiğiönemderecesi araştırılmıştır.Ayrıca,velilerin
bakışaçılarınınçocuklarıncinsiyetineveannevebabanıneğitimdüzeyinegörefarklılık
gösteripgöstermediğiincelenmiştir.
Yöntem
Buaraştırmadanicelaraştırmayöntemindentaramayöntemi,veritoplamakiçinan-
ket tekniği kullanılmıştır.Araştırma 2011-2012 eğitim-öğretim yılının ikinci yarısında
çocuklarıaltı özelanaokulu veyaanasınıfına devamedentoplam115 veliüzerinde ya-
pılmıştır.Anketlervelilereanasınıfı/anaokuluöğretmenleritarafındanulaştırılmışveai-
lelerinikihaftaiçindeanketleridoldurarakgerigetirmeleriistenmiştir.Çalışmatamamen
gönüllülük ve gizlilik esasına dayalı olarak yapılmış, her çocuk için sadece bir anket
doldurulmuştur.
1- Çalışma Grubu
AraştırmanınevreniniTürkiye’deçocuklarıözelanaokuluveyaanasınıfınadevam
edenvelileler,örnekleminiiseİstanbul’daçocuklarıaltıözelanaokuluveyaanasınıfına
devamedenvelileleroluşturmuştur.Kendileriadınaformdoldurulançocuklarınyaşları
36ayile84ayarasındadeğişmiştir.Buçocuklarınarasından2012-2013eğitimöğretim
yılındaokulabaşlayabilecek olanlarileyeni düzenlemeyegöreeğergelişimleri yeterli
görülürsebir sonrakieğitim-öğretimyılında(2013-2014)ilkokulbirincisınıfabaşlama
yaşındaolabilecekyani,veritoplandığındaenaz44aylıkolantoplam98çocukçalışma-
yadâhiledilmiştir.
Çalışmagrubunun%57,1’i(n=56)kız,%42,9’u(n=42)erkekçocuklardanoluşmuş-
tur.Çocuklarınyaşları44ayile84ayarasındadeğişmiştir.Çocuklarınyaşortalamaları
235
ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA DEVAM EDEN
VELİLERİN İLKOKULA HAZIRBULUNUŞLUK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
61.55(SS=9.67)aylıktır.Velilerinyaklaşık%38’ianketiailenintek olan çocuğu için,
%41’ienküçükçocuklarıiçin, %21’i en büyükçocuklarıiçindoldurmuştur. Velilerin
%38’i tek çocuğa, %54’ü iki çocuğa ve %8’i üç çocuğa sahiptir.Annelerin %19,4’ü
(n=19)ortaokulveyailkokul,%16,3’ü(n=16)lise,%18,4’ü(n=18)önlisans,%27,6’sı
(n=27)lisans,%10,2’si(n=10)yükseklisansve%8,2’si(n=8)doktoraderecesinesahip-
tir.Babalarınise%12,2’si (n=12) ortaokul veya ilkokul, %27,6’sı(n=27)lise,%5,1’i
(n=5)önlisans,%26,5’i(n=26)lisans,%16,3’ü(n=16)yükseklisansve%12,2’si(n=12)
doktoraderecesinesahiptir.
2- Veri Toplama Aracı
Anket,demograkbilgi formuveailelerinokula hazırbulunuşluklailgiligörüşleri-
niiçerenikibölümdenoluşmuştur.Araştırmacıtarafındangeliştirilmişolandemograk
bilgiformu,çocuğun yaşı,cinsiyeti,ailede toplamkaççocukolduğu, formdoldurulan
çocuğundoğumsırasıve anne vebabanıneğitimdüzeyigibi ailelere veçocuklaraait
demograkbilgileriçermiştir.
Anketinhazırbulunuşlukbölümütoplam11sorudanoluşmuştur.Sorularınyeditanesi
Amerika’dayapılmışolan Early ChildhoodLongitudinalStudy(ECLS; NationalCen-
terforEducationalStatistics[NCES],1999)sorularındanadapteedilmiş,dörttanesiise
araştırmacıtarafındangeliştirilmiştir. Hazırbulunuşluksoruları5’liLikertölçeğinegöre
derecelendirilmiştir:1=Hiçönemlideğil,2=Çokazönemli,3=Önemli,4=Çokönemli
ve5=Çokçokönemli.Velilereayrıcaçocuklarınıilkokulabaşlamayaşıgeldiğindemi,
yoksabiryılgeçmigönderecekleriileilgiligörüşlerisorulmuştur.“Yaşıgeldiğindegön-
dereceğim”,“Biryılgeçgöndereceğim”,“Düşünmekiçinçokerken”ve“Hiçbirkrim
yok”şıklarıseçenekolaraksunulmuştur.
3- Verilerin Analizi
Verilerin analizinde ilk basamak olarak, velilerin her bir hazırbulunuşluk alanına
verdiğiönemyüzdeliklerlegösterilmiştir.Dahasonrabazıönemderecelerindeyeterince
cevapbulunmamasısebebiyle,‘Önemli’,‘’Çokönemli’’ve‘’Çokçokönemli’’katego-
rileri‘’önemli’’kategorisiolarak; ‘’Hiçönemlideğilve ‘’Çokazönemli’’kategorileri
ise‘’önemsiz’’kategorisiolarakgruplandırılmıştır.Herbiralanvevelilerinçocuklarını
okulagöndermekleilgilideğişkenler için 12 ayrıLojistikRegresyonanalizi yapılmış-
tır.LojistikRegresyonanalizi bağımlıdeğişkeniniki kategoridenoluşmasıdurumunda
(önemli/önemsizgibi),bağımsızdeğişkenlerebağlı olarakikikategoridenbirininolma
olasılığınıgösterir.İki kategoriden oluşançocuklarıncinsiyeti,altıkategoriden oluşan
annenineğitimdüzeyivealtıkategoridenoluşanbabanıneğitimdüzeyiolmaküzeretop-
lamüçfaktöranalizedahiledilmiştir.AnalizlerdeSPSS15.0programıkullanılmış,a=.05
istatistikianlamlılıkdeğeriolarakkabuledilmiştir.
Bulgular
Tablo1’deailelerinherbirhazırbulunuşlukalanınaverdiğiönemyüzdeliklerolarak
verilmiştir.Bazıvelilerinbirdenfazlakategoriyiişaretlemesivebazıvelilerinkategorileri
236 / Yrd. Doç. Dr. Ümmühan YEŞİL DAĞLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ
boşbırakmalarısonucunda,bazı cevaplargeçersizsayılmış;böylece,her kategoriiçin
geçerlicevapsayısıdeğişmiştir.
Tablo 1:VelilerinHerBirHazırbulunuşlukAlanınaVerdiğiÖnemDerecesi
Hazırbulunuşluk Alanı
Hiç
Önemli
Değil
Çok Az
Önemli Önemli Çok
Önemli
Çok Çok
Önemli Toplam
f%f%f%f%f% f
15-20dakikaoturabilmesi 55,4 99,7 35 37,6 22 23,7 22 23,7 93
Dikkatinitoparlayabilmesi - - 2 2,1 21 22,1 27 28,4 45 47,4 95
Göreviyerinegetirebilmesi - - 1 1,1 23 24,2 39 41,1 32 33,7 95
Oyuncak,vb.paylaşabilmesi 1 1,1 7 7,4 46 48,9 23 24,5 17 18,1 94
Diğerleriyleoynayabilmesi - - 4 4,3 28 29,8 39 41,5 23 24,5 94
Fizikselgelişiminiyiolması 1 1,1 9 9,5 36 37,9 20 21,1 29 30,5 95
Kasgelişimininiyiolması 1 1,1 3 3,2 16 17,0 32 34,0 42 44,7 94
20’yekadarsayabilmesi 55,3 18 19,1 33 35,1 19 20,2 19 20,2 94
Alfabedekihareritanıması 8 8,5 15 16,0 39 41,5 15 16,0 17 18,1 94
Kendiniifadeedebilmesi - - 3 3,1 11 11,5 21 21,9 61 63,5 96
Özbakımınısağlayabilmesi - - 1 1,1 7 7,4 22 23,4 64 68,1 94
Butablodangörülmektedirki,velilerin%91,5’içocuğun“özbakımınısağlayabilme-
si”alanınıhazırbulunuşlukiçin“çokçokönemli”veya“çokönemli”bulmuş,hiçbirveli
önemsizbulmamış,sadecebirveli“çokazönemli”bulmuştur.Benzerşekilde“çocuğun
kendiniifadeedebilmesi”alanını“çokçokönemli”veya“çokönemli”bulanvelioranı
(%85,4)oldukçayüksektir.Dolayısıyla,velilerinençokönemverdiğialanların“çocuğun
özbakımınısağlayabilmesi”,vebunutakiben“çocuğunkendiniifadeedebilmesi”olduğu
görülmüştür.Velilerinyaklaşık%76’sıçocukların“dikkatinitoplayabilmesini”veyakla-
şık%79’uise“kasgelişiminiyiolmasını”%74,8’i“verilenbasitbirgöreviyerinegetire-
bilmesini”,%66’sı“diğerçocuklarlaoynayabilmesini”,%51,6’sı“zikselgelişimininiyi
olmasını”,%47,4’ü “15-20dakika yerindeoturabilmesini”,%42,6’sı“başkaçocuklarla
oyuncakvb.paylaşabilmesini”,%40,4’ü“20’yekadarsayabilmesini”ve“%34’üalfadeki
hareritanımasını”“çokçokönemli”veya“çokönemli”olarakdeğerlendirmiştir.
Şekil1’dearaştırılanherbirhazırbulunuşlukalanıiçin“önemli”,‘’çokönemli’’veya
‘’çokçokönemli”olarakdeğerlendirilenalanlarbir grupolaraktoplanmışveyüzdelik
sırasınagöredizilmiştir.
237
ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA DEVAM EDEN
VELİLERİN İLKOKULA HAZIRBULUNUŞLUK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
Şekil 1:VelilerinDeğerlendirmesineGöreHazırbulunuşlukAlanlarını“Önemli”,‘’Çok
Önemli’’Veya‘’ÇokÇokÖnemli”BulanVelilerinYüzdesi
Şekil1’dendeanlaşıldığıgibivelileriçin,“çocuğunözbakımbecerililerinikazanması”
ve“verilenbir görevi yerinegetirmesi”birincisırada gelmekte,bunu“çocuğun15-20
dakikadikkatinitoplayabilmesi”ve“kendiniifadeedebilmesi,ihtiyaçlarınıveistekleri-
nidile getirebilmesi”takipetmektedir.Çocuğun“kasgelişimininiyiolması”ve“diğer
çocuklarlabirlikteoynayabilmesi”dördüncüsıradayerinialmaktadır.Akademikbilgive
becerilerolan“hareritanıma”ve“20’yekadarsayabilme”ensongelmektedir.
Annenin eğitim düzeyinin ve babanın eğitim düzeyinin velilerin hazırbulunuşluk
alanlarınaverdikleriöneminderecesiyüzdeolarakTablo2’deveTablo3’degösterilmiştir.
Ayrıca bu değişkenlerveçocuğuncinsiyeti ilehazırbulunuşlukdüzeylerininönem de-
recesiarasındakiilişkiyelojistikregresyonanalizikullanılarakbakılmıştır.Busonuçlara
göreise, genelolarakailelerinhazırbulunuşlukalanlarınaverdiğiönemin bufaktörlere
göreistatistikselolarakanlamlıbirfarkyaratmadığıortayaçıkmıştır.Sadecebirhazırlık
alanındababanıneğitimdüzeyinegöreveikihazırlıkalanındadaannenineğitimdüzeyi-
negöreanlamlıfarkbulunmuştur.Bunlariseşuşekildedir:
238 / Yrd. Doç. Dr. Ümmühan YEŞİL DAĞLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ
Tablo 2: AnneninEğitimDüzeyineGöreHazırbulunuşlukAlanlarınaÖnemVeren
VelilerinYüzdesi*
Hazırbulunuşluk Alanı
Ortaokul
veya Düşük
%)
Lise
(%)
Ön
Lisans
(%)
Lisans
(%)
Yüksek
Lisans (%)
Doktora
(%)
15-20dakikaoturabilmesi 75 73 100 88 90 75
Dikkatinitoparlayabilmesi 88 100 100 100 100 100
Göreviyerinegetirebilmesi 94 100 100 100 100 100
Oyuncak,vb.paylaşabilmesi 82 100 89 100 90 75
Diğerleriyleoynayabilmesi 94 100 94 96 90 100
Fizikselgelişimininiyiolması 89 93 83 92 100 75
Kasgelişimininiyiolması 88 100 94 100 100 88
20’yekadarsayabilmesi 88 93 67 77 40 75
Alfabedekihareritanıması 88 100 67 73 30 88
Kendiniifadeedebilmesi, 89 100 94 100 100 100
Özbakımınısağlayabilmesi 94 100 100 100 100 100
* Önemverenvelilerinyüzdesi“Önemli”,‘’ÇokÖnemli’’ve‘’ÇokÇokÖnemli”kategorilerinin
toplamıdır.
Tablo 3: BabanınEğitimDüzeyineGöreHazırbulunuşlukAlanlarınaÖnemVeren
VelilerinYüzdesi*
Hazırbulunuşluk Alanı
Ortaokul
veya Düşük
(%)
Lise
(%)
Ön
Lisans
(%)
Lisans
(%)
Yüksek
Lisans (%)
Doktora
(%)
15-20dakikaoturabilmesi 45 92 100 80 94 91
Dikkatinitoparlayabilmesi 100 96 100 96 100 100
Göreviyerinegetirebilmesi 100 100 100 96 100 100
Oyuncak,vb.paylaşabilmesi 91 92 100 88 94 91
Diğerleriyleoynayabilmesi 100 96 100 92 93 100
Fizikselgelişimininiyiolması 92 92 100 76 100 91
Kasgelişimininiyiolması 100 96 100 88 100 100
20’yekadarsayabilmesi 91 77 80 68 75 73
Alfabedekihareritanıması 82 77 100 72 81 55
Kendiniifadeedebilmesi 100 96 100 92 100 100
Özbakımınısağlayabilmesi 100 96 100 100 100 100
* Önemverenvelilerinyüzdesi“Önemli”,‘’ÇokÖnemli’’ve‘’ÇokÇokÖnemli”kategorilerinin
toplamıdır.
239
ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA DEVAM EDEN
VELİLERİN İLKOKULA HAZIRBULUNUŞLUK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
Babasılise(β=2,759;p<.05),yükseklisans(β=3,061;p<.05) ve doktora mezunu
(β=3,506;p<.05)ailevelilerininortaokul veya daha düşük eğitimdüzeyinesahipaile
velilerinegöre“çocuğun15-20dakikakadaryerindeoturabilmesi”alanınıönemlibulma
olasılıklarıdahafazladır(-2LogLikelihood=58,032;NagelkerkeR2=.350).Yükseklisans
mezunuannelerinolduğuailelerinvelilerininortaokulveyadahadüşükeğitimdüzeyine
sahipannelerinolduğuaile velilerine göre “hareritanıma”(β=-3,899;p<.05;-2 Log
Likelihood=77,677;NagelkerkeR2=.371)ve“20’yekadarsayabilme”(β=-3,595;p<.05;
-2LogLikelihood=81,447;NagelkerkeR2=.325)alanlarınıönemlibulmaolasılığıdaha
düşüktür.
Velilerinçocuklarınıilkokula,okulabaşlamayaşıgeldiğindemi,yoksabiryılgeçmi
göndermeyiplanladıklarıile ilgili görüşleriiseşuşekilde olmuştur:Velilerin %79,6’sı
(n=78)yaşıgeldiğinde,%15,3’ü(n=15)biryılgeçgöndermeyiplanladıklarınıbelirtmişler;
kalan5kişi(%5,2)isehenüzkararvermedikleriniveyaüzerindehenüzdüşünmediklerini
ifadeetmişlerdir.Lojistikregresyonanalizisonuçları,velilerinbuplanlarınınçocukların
cinsiyetineyadaannevebabanıneğitimdüzeyinegörefarklıolmadığınıgöstermiştir.
Sonuç ve Tartışma
Bu araştırmada özel anasınıfına ve anaokuluna devam eden çocukların velilerinin
okulahazırbulunuşlukileilgilibelirlenenalanlaraverdikleriönemderecesive bununla
çocukların cinsiyetinin ve annenin ve babanın eğitim düzeyinin ilişkisi araştırılmıştır.
Araştırmanınsonucundaikiönemlibulgueldeedilmiştir.Bunlardanilki,ailelerinnere-
deysetamamınınözbakımbecerileriniönemlibulduklarıdır.Bubulgular,çocuklarınöz
bakımbecerilerinikazanmışolmasınaönemverenvelilerinoranınınçokdahaazolduğu
Ülkü’nün(2007)veAhmetoğluvd.(2011)’ninyaptığıaraştırmanınbulguları ileçeliş-
mektedir.Bu,örneklemfarkındankaynaklanabileceğigibi,sorularınsoruluşbiçiminden
dekaynaklanabilir.Diğer taraftan,bu araştırmadakioranınyüksekliğiÜlkü’nün(2007)
araştırmasınakatılanveözbakımbecerilerininönemliolduğunuifadeedenöğretmenle-
rinoranınınyüksekliğiileuyumiçindedir.Ayrıcaaraştırmacınınilkokulöğretmenleriile
araştırmaamaçlıolarakyaptığıgörüşmelerde,ilkokulöğretmenleriçocuklarınözbakım
becerilerinikazanmışolmasının çokönemliolduğunuvurgulamışveçocuklaraokuma
yazmayıöğretmeninonlarınmesleğiolduğunuveeğerçocuklarkendiihtiyaçlarınıyar-
dımsızgiderebilirlerseokumayazmayıdahakolayöğretebilecekleriniifadeetmişlerdir.
Buradanda,buçalışmayakatılanvelilerilebuyaşgrubuileçalışanveyaçalışacakolan
öğretmenlerinbeklentilerininörtüştüğüsonucuçıkarılabilir.
Öteyandan,çocuğunbazıhareritanımasıve20’yekadarsayabilmesigibiönakade-
mikbecerileriönemlibulanvelilerinoranıdiğeralanlarlakarşılaştırıldığındadüşüktür.Bu
bulgulardahaönceyapılanbazıuluslararası(WesleyveBuysse,2003)veulusal(Ülkü,
2007)araştırmalarınbulgularıileuyumsağlamaktadır.Şöyleki,Ülkü(2007)tarafından
yapılmışolanbiraraştırmayagöredeailelerin%71,4‘ühareritanımanın,%55,4’üde
çocuğun20’yekadarsayılarısaymasınınönemliolduğunubulmuştur.Ülkü’nünçalışma-
sındakivebuçalışmadakioranlarçokyakınolmamakla birlikte,çocuklarıokul öncesi
eğitimkurumlarınadevamedenvelilerinakademikbecerilereokulahazırbulunuşlukaçı-
240 / Yrd. Doç. Dr. Ümmühan YEŞİL DAĞLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ
sındandahaazönemverdiğininbirgöstergesikabuledilebilir.Bubulgununmuhtemel
biraçıklamasışöyleolabilir: Çalışmaya katılan velilerinçocuklarınıntamamıbir okul
öncesikurumunadevametmektedir.Okulöncesieğitimkurumlarındahernekadaroku-
mayazmaöğretimiyapılmasabileokumayazmayahazırlıkiçingerekliolanbecerilerin
yeraldığıetkinlikleryapılmaktadır(Gönenvd.,2010).Velilerçocuklarınönakademik
bilgivebecerilerizatenkazandığınıdüşünebilirvebuaçıdankaygıduymuyorolabilirler.
Budabualanıönemsırasıaçısındandiğeralanlarınaltınaitmişolabilir.Diğerbiraçık-
lamasıise,buaraştırmadaaraştırılmamışolmaklabirlikte,velilerinçocuklaraakademik
becerilerikazandırmanınilkokulunveöğretmeningöreviolduğunadairinançtaşımaları
olabilir.
Çalışmanındiğer bulgularınagöre“öğrenmeyeyaklaşımlar”olaraksınıandırabile-
ceğimiz çocuğun “verilen basit bir görevi yerine getirebilmesi” ve “dikkatini toparla-
yabilmesi”alanlarınaönem verenvelilerinoranlarınınoldukça yüksekoluşudur.Bunu
dilgelişimininbiralanınıkapsayançocuğun“kendiniifadeedebilmesi,ihtiyaçlarınıve
isteklerini dile getirebilmesi” takip etmiş, daha sonra “diğer çocuklarla birlikte oyna-
yabilmesi”,“oyuncak,kalem,silgivb.paylaşabilmesi”ve“kasgelişimi”takipetmiştir.
Çocuğun“15-20dakikayerindeoturabilmesi”ve“zikselgelişimininiyiolması”,aka-
demikbecerilerdenöncegelenalanlarolarakyerinialmıştır.BubulgularÜlkü(2007)ve
Ahmetoğluvd.(2011)tarafındanyapılmışolançalışmalarınbulgularıilebenzerlikgös-
termektedir.Bununlaberaber,çocuğunzikselgelişiminiönemlibulanvelilerinoranının
sonsıralardaolmuşolmasıdikkatçekicidir.
Buaraştırmanındiğerbirbulgusuise,ailelerinderecelendirmelerininçocuğuncinsiye-
tiveannebabanıneğitimdüzeyiilealakalıolmadığı:sadeceortaokulmezunuveyadaha
düşükeğitimdüzeyinesahipolanannelerinbulunduğuailelerinönakademikbecerilere
yükseklisansmezunuolananneleregöredahaçokönemverdikleriveortaokulvedaha
düşükeğitimdüzeyine sahipolanbabaların bulunduğuailelerinçocuğun 15-20dakika
kadaryerindeoturabilmesinediğeraileleregöredahaazönemverdiğidir.Buçalışmada
ailelerinönemverdiklerialanlaragöreçocuklarınınhazırbulunuşlukalanlarınıdestekle-
yicietkinliklerdebulunacağıveçocuklarınoalanlardagelişimgöstereceğivarsayımıyla
yolaçıkılmıştır.Dolayısıyla,çocuklarıncinsiyetineveannebabanıneğitimdüzeyinegöre
çocuklarınhazırbulunuşlukdüzeyininfarklıolduğunubulmuşolanaraştırmaların(Erkan
veKırca,2010;GulloveBurton,1992;Unutkan,2007)bulgularınabenzerbulgularelde
etmekbeklenmiştir.Ancak,bulgularbubeklentiileçelişmektedir.
Ailelerinçocuklarınıokulazamanındaveyabiryılgeçgöndermeplanlarınınçocuğun
cinsiyetiveannebabanıneğitim düzeyi ile ilişkisinin olmadığıdadiğerbirbulgudur.
Bualandadahaönceyapılançalışmalarınçoğunluğuyurtdışıkaynaklıolupveailelerin
çocuklarınıokula zamanındaveyageçgöndermeleriileannebabanıneğitimdüzeyi ve
çocuğuncinsiyetiarasındakiilişkiyeçocuklar okulabaşladıktansonra bakmışlarvebu
değişkenlerinailelerinkararınıetkilediğinibulmuşlardır(örn. Grau ve DiPerna, 2000;
StipekveByler,2001).Ailelerinbukonudakiplanlarınıveannebabanıneğitimdüzeyi
ileilişkisiniaraştıranveAmerikaBirleşikDevletleri’ndeDiamondvd.(2000)tarafından
yapılanaraştırmada eğitimdüzeyiyüksekolanannebabalarınçocuklarınıokulabir yıl
241
ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA DEVAM EDEN
VELİLERİN İLKOKULA HAZIRBULUNUŞLUK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
geçgöndermeyiplanladıklarıbulunmuştur.BuçalışmanınbulgusuDiamondvd.(2000)
tarafındanyapılan çalışmanınbulgusuyla çelişmektedir.Buçelişkilibulguikiülkeara-
sındakisosyal,kültürel,ekonomikveeğitimselfarklılıklardanveyaikiaraştırmaarasında
geçenzamanfarkındankaynaklanabilir.Kagan(1992)tarafındanifadeedildiğigibi,ha-
zırbulunuşluğunonyılöncekitanımıilebugünkütanımıaynıdeğildir.Sonuçolarak,bu
araştırmanınbulgularınındiğeraraştırmanınbulgularıilefarklılığı,Kaganvd.(1995)’nin
detartıştığıgibi,okulahazırbulunuşluğuntekbirtanımıolmayışına,hazırbulunuşluğun
çokboyutluluğuna,değişkenliğinevekültüre,ortama,durumavezamanagöreanlamının
değiştiğinebirgöstergeolarakdadeğerlendirilebilinir.
Öneriler
Aile,okulöncesieğitimkurumları,veçevreçocuklarınokulahazırbulunuşlukdüzey-
lerini etkileyen ortamlardır. Çocukların ilkokula gerekli becerilerle donanımlı olarak
başlayabilmesiiçinokul-aile-çevreişbirliğiartırılmalıdır.İlkokullarınçocuktanbeklen-
tileri,okulöncesieğitimkurumlarıveailelerilepaylaşılmalıdır.Ailelerçocuklarınınoku-
labaşlamasıiçingerekliolanbecerilerkonusundabilgilendirilmelivedesteklenmelidir.
Aynışekildeailelerveokulöncesieğitimkurumlarıda,çocuklarıngelişimleri,tecrübeleri
veortamlarıhakkındailkokuldakiöğretmenveyöneticileribilgilendirmelidir.
Hazırbulunuşluğunbaşkabirboyutunun“okulundaçocukiçinhazırolmasıgerektiği”
olduğudüşünülmelidir.Herçocuğungelişimininveuyumununfarklıhızdaveaşamalarda
olacağıgözönündebulundurularak,okullardagelişimvebecerilerindeçeşitlilikgösteren
çocuklaraeğitimveöğretimverebilmeyehazırhalegetirilmelidir.
Kaynakça
Ahmetoğlu,E.Ercan,Z.G.,veAral,N.(2011).“AnnelerinOkulÖncesiEğitimeDevam
EdenÇocuklarınınOkulOlgunluğuHakkındakiGörüşlerininİncelenmesi”.
2nd International Conference on New Trends in Education and Their Im-
plications, 27-29Nisan,Antalya.
Beswick,K.(2005).“ItDependsontheStudents:InuencingTeacherBeliefsAboutthe
EndsandMeansofNumeracyTeaching”.InP.Clarkson,A.Downton,D.
Gronn,M.Horne,A.McDonough,R.Pierce,veA.Roche(Eds.),Building
Connections: Research, Theory and Practice (Proceedingsofthe28than-
nualconferenceoftheMathematicsEducationResearchGroupofAustral-
asia,Vol.1,pp.137-144).Sydney:MERGA.
Diamond,K.E.,Reagan,A.J.,veBandyk,J.E.(2000).“Parents’ConceptionsofKinder-
gartenReadiness: RelationshipswithRace,EthnicityandDevelopment”.
The Journal of Educational Research, 94(2):93-100.
Erkan,S.veKırca,A.(2010).“OkulÖncesiEğitiminIlköğretimBirinciSınıfÖğrencilerinin
OkulaHazırBulunuşluklarınaEtkisininİncelenmesi”.Hacettepe Üniversi-
tesi Eğitim Fakültesi Dergisi,38,94-106.
242 / Yrd. Doç. Dr. Ümmühan YEŞİL DAĞLI EKEV AKADEMİ DERGİSİ
GettingReady.(2005).Findings from the National School Readiness Indicators Initia-
tive A 17 State Partnership. www.gettingready.org/.../DisplayLinksPage.
(ErişimTarihi:25.09.2012).
Gönen,M.,Ünüvar,P.,Bıçakçı,M.Koçyiğit,S.,Yazıcı,Z.,Orçan,M.,vd.(2010).“Okul
ÖncesiEğitimÖğretmenlerininDilEtkinlikleriniUygulamaBiçimlerinin
İncelenmesi”.Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
10(19):23-40.
Grau,M.E.veDiPerna,J.(2000).“RedshirtingandEarlyRetention:WhoGetsThe“Gift
OfTime”AndWhatAreItsOutcomes?”.American Educational Research
Journal, 37(2):509-534.
Gullo,D.F.veBurton,C.B.(1992).“AgeofEntry,PreschoolExperience,andSex as
Antecedents of Academic Readiness in Kindergarten”. Early Childhood
Research Quarterly,7,175-186.
“İlköğretimveEğitimKanunuIleBaziKanunlardaDeğişiklikYapilmasinaDairKanun”.
(2012).T.C. Resmi Gazete, 28261,11Nisan2012.
Kagan,S.L.(1992).“ReadinessPast,Present,Future:ShapingtheAgenda”.Young Chil-
dren, 48(1):48-54.
Kagan,S.L.,Moore,E.,veBredekamp,S.(1995).Reconsidering Children’s Early De-
velopment and Learning: Toward Common Views and Vocabulary.Wash-
ington,DC:NationalEducationGoalsPanel.
Lewit,E.M.veBaker,L.S.(1995).“SchoolReadiness”.The Future of Children. Critical
Issues for Children and Youths, 5(2):128-139.
McGill-Franzen,A.(1993).Shaping the Preschool Agenda: Early Literacy, Public Policy
and Professional Beliefs.NewYork:StateUniversityofNewYorkPress.
“MilliEğitimBakanlığıIlköğretimKurumlarıYönetmeliği”.(1992).T.C. Resmi Gazete,
21308, 7 Ağustos 1992.
Moore,R.S.,veMoore,D.N.(1977).Better Late Than Early: A New Approach To Your
Child’s Education.NewYork,NY:Reader’sDigestPress.
MyByrde,C.,Ziviani,J., veCuskelly,M. (2004).“SchoolReadinessand Factorsthat
InuenceDecisionMaking”.Occupational Therapy International, 11(4):
193-208.
“NationalAssociationfortheEducationofYoungChildren”(1995).School Readiness. A
position statement of the National Association for the Education of Young
Children. http://www.naeyc.org/les/naeyc/le/positions/PSREADY98.
PDF (Erişimtarihi:25.09.2012).
National Center for Educational Statistics. (1999). Fall Parent Interview. http://nces.
ed.gov/ecls/kinderinstruments.asp(Erişimtarihi:25.09.2012).
243
ÇOCUKLARI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA DEVAM EDEN
VELİLERİN İLKOKULA HAZIRBULUNUŞLUK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ
Oktay A. ve Unutkan Ö. P. (2005). “Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni
Yaklaşımlar”. (Yayıma Haz. Müzeyyen Sevinç). İlköğretime Hazır Oluş
ve Okul Öncesi Eğitimle İlköğretimin Karşılaştırılması, İstanbul:Morpa
KültürYayınları,ss.145-155.
Stipek,D.veByler,P.(2001).“Academicachievementandsocialbehaviorsassociated
withageofentryintokindergarten”.Journal of Applied Developmental
Psychology, 22(2),175-189.
Unutkan,Ö.P.(2007).“OkulÖncesiDönemÇocuklarınınMatematikBecerileriAçısından
İlköğretimeHazırBulunuşluğununİncelenmesi”.Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi,32,243-254.
Ülkü,Ü.B.(2007).Anasını ve ilköğretim 1. Sinifa devam eden çocukların velileri ve
öğretmenlerinin, çocukların okul olgunluğu hakkındaki görüşlerinin ince-
lenmesi.(YüksekLisansTezi).Adana:ÇukurovaÜniversitesiSosyalBil-
imlerEnstitüsü.
Wesley,P.W.,veBuysse,V.(2003).“MakingMeaningofSchoolReadinessinSchools
andCommunities”.EarlyChildhood Research Quarterly.18,351–375.
Yapıcı,M.(2004).“İlköğretim1.SınıfaBaşlayanÖğrencilerinHazırBulunuşlukDüzey-
leri”.Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi,1(1):1-8. http://www.insanbil-
imleri.com/ojs/index.php/uib/article/view/52(Erişimtarihi:25.09.2012).
Yazıcı,Z.(2002).“OkulÖncesiEğitiminOkulOlgunluğuÜzerineEtkisininİncelenmesi”.
Milli Eğitim Dergisi, 155-156.
Zill, N., Loomis, L. S., ve West, J. (1998). The Elementary School Performance and
Adjustment of Children who Enter Kindergarten Late or Repeat Kinder-
garten: Findings From National Survey.NCESNo:98-097.Washington,
DC:U.S.DepartmentofEducation.(ERICReproductionServiceNo:ED
414076).