Content uploaded by Mustafa Yagci
Author content
All content in this area was uploaded by Mustafa Yagci on Dec 24, 2017
Content may be subject to copyright.
!
319
Web tabanlı bir öğrenme ortamı geliştirilmesi
Mustafa Yağcıa, Gül Özüdoğrua, Didem Alsancak Sırakayaa52
aAhi Evran Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, Kırşehir 40100, Türkiye
Özet
Bu çalışmada üniversite öğrencilerine yönelik bir web tabanlı öğretim ortamının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi
amaçlanmaktadır. Bu amaçla Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü’nün birinci sınıfının birinci döneminde
verilmekte olan Eğitimde Bilişim Teknolojileri I dersine yönelik web tabanlı bir öğrenme ortamı geliştirilmiştir. Bu çalışma
ortamın geliştirilmesi ve değerlendirilmesi olarak iki bölümden oluşmaktadır. Geliştirilen ortam aracılığı ile kullanıcı bilgileri
ile sisteme giriş yapılması, dersin içeriğinin ve ödevlerin web ortamından paylaşılması, içeriğe yönelik değerlendirmelerin
yapılması, öğrencilerin tartışma ortamlarına katılmaları ve değerlendirme sonuçları görüntüleyebilmeleri sağlanmaktadır.
Ortamın geliştirilme sürecinde alan uzmanlarından görüş alınmıştır. Alan uzmanlarının görüşlerine göre içerik ve tasarım
açısından gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Daha sonra geliştirilen ortam 45 öğrenci tarafından değerlendirilmiştir. Ortamın
değerlendirilmesi amacıyla Şendağ (2004) tarafından geliştirilen “web tabanlı bir öğrenme materyalinin etkililik ve
kullanılabilirliği” anketi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre öğrencilerin ortamın kullanılabilirliğinin ve etkililiğinin
orta düzeyin üzerinde olduğunu ifade ettikleri görülmüştür.
© 2014 The Authors. Published by Elsevier Ltd.
Peer-review under responsibility of the Sakarya University.
Anahtar kelimeler: Web tabanlı öğrenme; ortam geliştirme; değerlendirme
Giriş
Web tabanlı öğretim, eğitsel içeriğin web tarayıcı aracılığıyla sunulduğu bir öğrenme ortamı şeklinde
tanımlanmıştır (Karataş, 2008). Web tabanlı öğretim, gelişen teknolojilerin eğitimde kullanılması ile birlikte
geleneksel eğitim ortamlarını da etkilemiştir. Web tabanlı öğretim tek başına kullanılabileceği gibi geleneksel
derslere yardımcı olması amacıyla da kullanılabilmektedir. Mekan ve zaman sınırlamasını ortadan kaldırıyor
olması, web tabanlı öğretimi alternatif bir öğrenme yöntemi haline getirmiş ve eğitimciler tarafından
kullanılmaya başlamıştır. Web destekli eğitim daha fazla bilgiye erişim imkanı sağlaması, güncellenebilir
olması, hızlı ve geniş bir alanda eğitim sunması, eğitim ve öğretimin öğrenci merkezli olması gibi
özelliklerinden dolayı eğitim sürecinde yoğun talep görmekte ve kullanılmaktadır (İpek, 2001). Geleneksel
öğretime alternatif olarak gösterilen web tabanlı öğretime yönelik yapılan çalışmalar incelendiğinde web tabanlı
bir öğretim ortamı geliştirilerek web tabanlı öğretim ve geleneksel öğretim yöntemi arasındaki farklılıklar
incelenmiştir. Ortam tasarlama ile ilgili çalışmalarda farklı tasarım ilkeleri ve modelleri göz önünde
bulundurulmuştur (Taşkesen ve Coşkun, 2007;Arkün ve diğerleri, 2009; Çetin ve Günay, 2011).
Etkili bir ortam tasarımı için bazı ilkelerin dikkate alınması gerekmektedir. İşman (2008)’ e göre web destekli
öğretimde etkili bir tasarım için öncelikle öğretim hedefleri daha sonra kaynaklar belirlenmeli, içerik müfredata
uygun olarak hazırlanmalı, materyaller öğrenci ihtiyaçlarına ve hedeflere uygun olmalı, materyaller kolay
ulaşılabilir olmalı ve öğrenci- öğretmen etkileşimi göz önüne alınmalıdır. Ayrıca web tabanlı olarak geliştirilen
ortamların daha sonra da kullanılabilmesi de önemli bir özelliktir. Web tabanlı öğrenme ortamlarında önemli
olan bir diğer unsur ise öğrencilerin değerlendirilebilmesidir. Geleneksel öğretimde kullanılan değerlendirme
yöntemleri ve teknikleri, web tabanlı öğretime uyarlanarak, etkin olarak kullanılabilirler (İpek, 2001).
Literatür incelendiğinde farklı disiplinler ve farklı amaçlar için web tabanlı öğrenme ortamı geliştiren
çalışmalara rastlanmaktadır. Şendağ (2004) çalışmasında hazırladığı web tabanlı bir öğrenme materyali
hazırlamıştır. Daha sonra bu web tabanlı öğrenme materyalinin kullanılabilirliği ve etkililiğiyle ilgili öğretmen
adaylarının görüşlerini incelemiştir. Özarslan, Kubat ve Bay (2007) çalışmalarında Entegre Ofis Dersi için web
tabanlı içerik geliştirmişlerdir. Taşkesen ve Coskun (2007) çalışmalarında mekanik derslerinin öğretimi için
web tabanlı bir eğitim ortamı geliştirmişlerdir. Ortam geliştirirken öğrenme yönetim sistemi hazırlanması
sürecini izlemiştir. Baki ve Güveli (2008) çalışmalarında matematik dersiyle ilgili bir konuda web tabanlı bir
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
52 Corresponding Author. Tel: +90 386 2805129
E-Mail address: didemalsancak@ahievran.edu.tr!
!
320
öğretim materyali geliştirmiş ve deneysel olarak etkisini incelemişlerdir. Arkün ve diğerleri (2009)
çalışmalarında ADDIE tasarım modelini temel alarak matematik dersi için web tabanlı bir öğrenme ortamı
geliştirmişlerdir. Çetin ve Günay (2011) çalışmalarında McManus’un çoklu ortam tasarımı modeline göre fen
eğitimine yönelik bir web tabanlı öğretim materyali hazırlamışlardır. Ortamı öğretmen öğrenci görüşleri
doğrultusunda değerlendirmişlerdir. Özgür (2011) ise çalışmasında Syracuse öğretim modeli ile e-öğrenme
ortamı tasarlayıp öğrencilerin Bilgisayar II dersindeki başarısına etkisini incelemiştir. Yağcı (2012) tarafından
yapılan çalışmada da Bilgisayar Büro Programları dersi için web tabanlı bir öğrenme ortamı tasarlanmış ve bu
ortamın öğrencilerin akademik başarısına ve bilgisayara yönelik tutumuna etkisini incelemiştir.
Bu çalışmada ise Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü’nün birinci sınıfının birinci döneminde
verilmekte olan Eğitimde Bilişim Teknolojileri I dersi için bir web tabanlı öğretim ortamının geliştirilmesi ve
değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem
Web Tabanlı Ortamın Geliştirilmesi
Bu ortam Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi birinci sınıfının birinci döneminde verilmekte olan
Eğitimde Bilişim Teknolojileri I dersine yönelik olarak geliştirilmiştir. Hazırlanan ortam dersin içeriğini
oluşturan Word, Excel ve Access konularını içermektedir. Bu dersin yedi haftalık bir bölümü geliştirilen bu
ortam aracılığıyla yürütülecektir. Ortam ile ders içeriğine ulaşma, ödevlerini yükleme, tartışma, dokuman
paylaşma vb. yapılabilmektedir. Ortam geliştirme sürecinde tasarım aşamasında Macromedia Dreamveawer
programı kullanılmıştır. Kodlama aşamasında ise PHP programlama dili kullanılmıştır. İçeriğin hazırlanması ve
ortamın tasarlanması sürecinde derse giren ve alan uzmanı olan öğretim üyelerinin görüşlerine başvurulmuştur.
Ortamda ana sayfa, iletişim sayfası, öğrenci girişi bölümü, ve içerik sayfaları bulunmaktadır Öğrenci giriş
bölümünden kullanıcı adı ve şifre bilgileri ile giriş yaptıktan sonra içeriğe ulaşabilmektedir. Sisteme
erişebilmeleri için öncelikle öğrencilerin kayıt kısmından üye olması gerekmektedir. Genel bilgilerin yer aldığı
anasayfa ve iletişim sayfaları üye girişine gerek duymadan erişime açıktır. Ancak diğer sayfalar için sisteme giriş
yapılması gerekmektedir. Sisteme giriş yapan öğrenci içeriğe, değerlendirme kısmına, tartışma odalarına
ulaşabilmektedir. Notlar kısmında ise daha önce yaptığı değerlendirme sonuçlarını görebilmektedir.
Ana sayfada; öğrencinin sisteme kayıt olacağı üye girişi kısmı, bölüm ve ders hakkında genel bilgi ve iletişim
bilgilerinin yer aldığı bölümler yer almaktadır. Öğrenci girişi sayfasında kaydol linkine tıklayarak üye olan
öğrenciler kendileri için kullanıcı adı ve şifre belirlemektedirler. Öğrenciler bu kullanıcı adı ve şifreyi kullanarak
içerik, değerlendirme ve tartışma bölümlerine erişebilmektedirler. İçerik sayfasında ise Word, Excell ve Access
konularında hazırlanan içeriğe erişim sağlanmaktadır. Öğrenci bu kısım aracılığıyla konu başlığı ve alt konu
başlıkları arasından seçim yaparak ulaşmak istediği içeriğe ulaşabilmektedir. Öğrenci alt konular ile ilgili html,
video, pdf, sunum gibi farklı dokümanlara bu kısımdan ulaşabilmektedir.
!
321
Şekil 1. Örnek Ekran Görüntüsü 1
Değerlendirme bölümünde ise her bir konu ile ilgili oluşturulmuş testler yer almaktadır. Öğrenci içerik ile
ilgili olan değerlendirmelere bu kısımdan katılabilmektedir. Bu kısımdaki soruları cevaplayan öğrenci
değerlendirme sonunda test sonuçlarını ve puanını görebilmektedir. Ayrıca öğrenciler notlar bölümü aracılığıyla
her bir konu kapsamında cevapladığı testlerin sonuçlarına ve puanlarına ulaşabilmektedir.
Şekil 2. Örnek Ekran Görüntüsü 2
Tartışma bölümünde her bir konunun altında o konuya özgü olan tartışma kısımları yer almaktadır. Öğrenci
katılmak istediği içerikle ilgili tartışmayı seçip daha sonra tartışma kısmında yer alan alt konular arasında
katılmak istediği tartışmayı seçerek bu kısımdan var olan, önceden oluşturulan tartışmalara yorum
yapabilmektedir. Ayrıca öğrenciler var olan tartışmalar dışında yeni bir tartışma oluşturmak istediklerinde üst
menüde yer alan tartışma oluştur formu ile önce asıl konu başlığını (Word, Excel ya da Access) seçerek hangi
konuda tartışma oluşturmak istediklerini yazarak yeni bir tartışma oluşturabilmektedirler. İletişim bölümü ile
dersin öğretim üyesi ile ilgili iletişim bilgileri yer almaktadır.
Web Tabanlı Ortamın Değerlendirilmesi
Web tabanlı öğrenme ortamının değerlendirilmesi amacıyla Şendağ (2004) tarafından geliştirilen “Web
Tabanlı Bir Öğrenme Materyalinin Etkililik ve Kullanılabilirliği” anketi kullanılmıştır. 60 kişiyle pilot çalışma
yapan araştırmacı pilot çalışma sonuçlarına göre uzman görüşüne başvurarak anketin 2 boyuttan oluştuğunu
belirtmiştir. 9 maddenin materyalin etkililiği, 12 maddenin ise materyalin kullanılabilirliği ile ilgili olduğunu
belirtmiştir. Anketin güvenirliğini Cronbach Alfa (α)=,843 olarak bulmuştur.
Şendağ (2004) tarafından geliştirilen bu anket formu 2013-2014 öğretim yılı bahar döneminde Ahi Evran
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi bölümünde birinci sınıfta öğrenim
gören 45 öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Anket uygulanmadan önce öğretmen adaylarına ortamın linki
verilerek, ortamı incelemeleri sağlanmıştır.
Bulgular
Bu kısımda geliştirilen ortamın öğretmen adayları tarafından kullanılabilirlik ve etkililik açısından
değerlendirilmesine yönelik bulgulara yer verilmiştir.
!
322
Tablo 1. Ortamın kullanılabilirliğine ilişkin bulgular
Maddeler
Min.
Max.
X
ss
Materyalini kullanabilmek için yeterli bilgisayar ve internet bilgisine sahibim.
1,00
5,00
4,29
1,06
Materyalde kullanılan renkler birbiri ile uyumludur.
1,00
5,00
3,82
,83
Materyalde sık kullanılan mönülerin sürekli olarak ekranın sol kısmında bulunması olumludur.
1,00
5,00
3,93
,86
Materyaldeki yazılar okunaklı ve anlaşılabilir.
1,00
5,00
4,07
,86
Materyalin sayfa yapısı materyalin kullanımını kolaylaştırıyor.
1,00
5,00
3,91
,97
Materyaldeki bilgi belli bir bütünlüğü ifade edecek şekilde sunulmuştur.
1,00
5,00
3,87
,92
Materyalde anlaşılabilirliği etkileyecek düzeyde yazım (imla) yanlışları yoktur.
1,00
5,00
3,91
,82
Materyalin kullanımı kolay ve anlaşılabilirdir.
2,00
5,00
4,22
,79
Materyal kullanılma amacını net ve anlaşılabilir bir şekilde açıklamaktadır.
2,00
5,00
4,09
,79
Tablo1. incelendiğinde öğrencilerin materyalin kullanabilirliğine ilişkin görüşlerinin orta düzeyin üzerinde
olduğu görülmektedir. En yüksek ortalamaya sahip maddelerin materyalin okunaklı, kullanımının kolay ve
anlaşılabilir, amacının ise net olduğunu ifade eden maddeler olduğu görülmüştür.
Tablo 2. Ortamın etkiliğine ilişkin bulgular
Maddeler
Min.
Max.
X
ss
Materyal öğrenme sürecinde öğrenciyi aktif kılmaktadır.
1,00
5,00
3,80
,92
Geliştirilen bu materyal konuyu öğrenmeme katkı yapmıştır.
1,00
5,00
3,71
1,16
Materyal ele aldığı ünite göz önünde bulundurulduğunda içerik bakımından yeterlidir.
1,00
5,00
3,55
1,01
Materyaldeki sınav ve sorular yeterlidir.
1,00
5,00
3,11
,88
Materyal konu ile ilgili farklı türde materyallere erişim sağlamaktadır.
1,00
5,00
3,58
,89
Materyal konu ile ilgili derste öğrenilen bilgileri pekiştirmektedir.
1,00
5,00
3,96
1
Materyal ilgili konuyu öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır.
1,00
5,00
4,02
,87
Materyal bende, konu ile ilgili, yeterince öğrenme isteği uyandırıyor.
1,00
5,00
3,71
,87
Testlerde sorulan soruların çeşitliliği doğru ve yeterli sayıda kullanılmıştır.
1,00
5,00
3,31
,90
Materyal öğrenciye yeterince kendini sınama (öğrenmeleri izleme) fırsatı veriyor.
2,00
5,00
3,64
,86
Materyal konu ile ilgili bilgileri tekrar etmeyi sağlıyor.
1,00
5,00
3,98
,92
Materyal yeterince alıştırma yapmaya olanak sağlıyor.
1,00
5,00
3,62
1,00
Tablo2. incelendiğinde öğrencilerin materyalin etkililiğine ilişkin görüşlerinin orta düzeyin üzerinde olduğu
görülmektedir. En yüksek ortalamaya sahip maddelere bakıldığında materyalin öğrenmeyi kolaylaştırdığı,
pekiştirme ve tekrar etmeye imkanı sağladığını ifade eden maddelerin olduğu görülmüştür. Materyaldeki
değerlendirmeye yönelik olan ”Materyaldeki sınav ve sorular yeterlidir.”,”Testlerde sorulan soruların çeşitliliği
doğru ve yeterli sayıda kullanılmıştır.” maddelerinin ise düşük ortalamaya sahip olduğu görülmüştür.
!
323
Tablo 3. Ortamın kullanılabilirlik ve etkililik düzeyine ilişkin bulgular
Min
Max
X
S.S
Kullanılabilirlik
2,00
5,00
4,01
,62
Etkililik
1,67
4,75
3,67
,69
Tablo 3 incelendiğinde materyalin kullanılabilirlik ve etkililik boyutlarına ait ortalamaların orta düzeyin
üzerinde olduğu görülmüştür.
Sonuç ve Tartışma
Araştırmada geliştirilen web tabanlı öğrenme ortamının öğretmen adaylarının görüşlerine göre
değerlendirilmesi sonucunda web tabanlı öğrenme ortamının kullanılabilirlik ve etkililiğine ait ortalamaların orta
düzeyin üzerinde olduğu görülmüştür. Benzer sonuçlara Çetin ve Günay (2011) çalışmalarında da ulaşılmıştır.
Araştırmacılar bu çalışmalarında fen eğitimine yönelik geliştirdikleri web tabanlı öğretim materyalini öğretmen
öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirmişlerdir. Çalışma gruplarının çoğunluğu materyalin özellikle görsel
ve içerik yönünden yeterli olduğu yönünde görüş bildirmişlerdir. Materyalin kullanılabilirliği hakkında da
öğrenciler olumlu görüş bildirmişlerdir. Bu araştırmanın sonucu Şendağ (2004) tarafından yapılan çalışmanın
sonuçları ile paralellik göstermektedir. Şendağ (2004)’ün çalışmasında ise hazırladığı web tabanlı öğrenme
materyali ile ilgili öğretmen adaylarının çoğunluluğunun materyalin kullanılabilir ve etkili olduğu yönünde görüş
bildirmişlerdir.
Öneriler
Öğretmen adayları web tabanlı öğrenme ortamının test ve değerlendirme kısmı ile ilgili maddelere ait
ortalamalar daha düşük çıkmıştır. Web tabanlı öğrenme ortamları geliştirilirken değerlendirme kısmı kapsamlı ve
ayrıntılı olarak hazırlanabilir. Öğrenci-öğretmen etkileşimini arttırmak için forum, mesaj kısımlarına yer
verilebilir. Web tabanlı öğrenme ortamları tasarlanmadan önce hedef kitlenin görüşleri doğrultusunda
kullanılacak materyallerde çeşitlilik sağlanabilir. Bu araştırma sadece Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri
Eğitimi Bölümü’ndeki öğretmen adaylarına ve bir derse yönelik hazırlanmıştır. İleride yapılacak olan
çalışmalarda farklı bölümlerde, farklı derslere yönelik olarak web tabanlı öğretim ortamları hazırlanabilir.
Yazar Notu
Bu çalışma Ahi Evran Üniversitesi tarafından BAP kapsamında yürütülmekte olan “PYO-EGF.4001.13.006”
proje numarası ile desteklenmiştir.
Kaynaklar
Arkün, S., Baş, T., Avcı, Ü., Çevik, V. & Gürcan, T. (2009). ADDIE tasarım modeline göre web tabanlı bir öğrenme ortamı geliştirilmesi.
Eğitimin Değişen Yüzü: Yeni Paradigmalar 25.Yıl Konferansı, 14 Mart, Ankara
Baki, A. & Güveli, E. (2008). Evaluation of a web based mathematics teaching material on the subject of functions. Computers & Education.
51(2), 854–863.
Çetin, O. & Günay, Y. (2011). Fen eğitimine yönelik örnek bir web tabanlı öğretim materyalinin hazırlanması ve bu materyalin öğretmen
öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 175-202.
İpek, İ. (2001). Bilgisayarla öğretim: Tasarım, geliştirme ve yöntemler. Ankara: Tıp Teknik Kitapçılık.
İşman, A. (2008). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (3. baskı). Ankara: Cantekin Matbaası.
Karataş, S. (2008). Temel Kavramlar ve Kuramsal Temeller, İnternet Temelli eğitim (Ed. Halil İbrahim Yalın), Ankara: Nobel Yayın
Dağıtım.
Özarslan, M., Kubat, B. & Bay, Ö. F. (2007). Uzaktan eğitim için Entegre Ofis Dersi’nin web tabanlı içeriğinin geliştirilmesi ve üretilmesi:
Akademik Bilişim Konferansı, 31 Ocak- 2 Şubat, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
Özgür, H. (2011). Syracuse modeli ile e-öğrenme ortamı için tasarlanmış bir dersin öğrencilerin başarısına etkisi: “Trakya Üniversitesi
Eğitim Fakültesi örneği”. Doktora Tezi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı.
Edirne.
Taşkesen, A. & Coşkun, C. (2007). Mekanik derslerinin öğretimi için web tabanlı uzaktan eğitim ortamı geliştirilmesi. Akademik Bilişim
Konferansı. 31 Ocak-2 Şubat, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
Yağcı, M. (2012). Web tabanlı bir öğrenme ortamı tasarlanması ve geliştirilen bu öğrenme ortamının öğrencilerin akademik başarılarına ve
bilgisayara karşı tutumlarına etkisi. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 3(4).