Relationship of self-image and self-acceptance with the expression of anger in girls diagnosed with conduct disorder

Abstract

Objective: The aim of the study was to evaluate the structure of self-image and the level of self-acceptance in girls with conduct
disorder and to determine the relationship of self-image and self-acceptance with the expression of anger. Material
and method: The study included 59 girls diagnosed with conduct disorder who had been placed in a youth detention centre.
The subjects were asked to complete the Polish adaptation of the Adjective Check List by H.B. Gough and A.B. Heilbrun
and the Anger Expression Scale (SEG) by N. Ogińska-Bulik and Z. Juczyński. A structured interview was used to obtain social
and demographic information. Results: Girls with conduct disorder checked a higher total number of adjectives than girls
from the control group. They selected more unfavourable adjectives and fewer favourable adjectives than pupils from the
control group. The selections made by the study group had a lower communality score. Girls with diagnosed conduct disorder
presented a lower level of self-acceptance. Discussion: The literature shows that adolescents with conduct disorder often
consider themselves to be worthless. The results of the present study also indicate that girls from a youth detention centre had
a more negative self-image in comparison with girls from the control group. A negative self-image was associated with more
frequent indirect or direct externalisation of anger, which is often considered tantamount to aggression and less effective
control of anger. Conclusions: Girls with conduct disorder are different from girls in the control group in terms of the structure
of self-image and the level of self-acceptance. There are links between self-image and anger expression styles in the study group. Individuals with conduct disorder who had a more positive self-image internalised their anger more often, whereas those who
had a more negative self-image externalised their anger more frequently and controlled it to a lesser degree.

Full text

314
Relationship ofself-image andself-acceptance with the expression
of anger ingirls diagnosed with conduct disorder
Związek obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu w grupie dziewcząt
z diagnozą zaburzeń zachowania
Department ofPsychopathology andClinical Diagnosis, Institute ofPsychology, Kazimierz Wielki University, Bydgoszcz, Poland
Correspondence: Agnieszka Kruczek, Department ofPsychopathology andClinical Diagnosis, Institute ofPsychology, Kazimierz Wielki University, Leopolda Staa 1, 85-867 Bydgoszcz, Poland,
tel.: +48 665221 926, e-mail: agnesview@gmail.com
Zakład Psychopatologii i Diagnozy Klinicznej, Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz, Polska
Adres dokorespondencji: Agnieszka Kruczek, Zakład Psychopatologii i Diagnozy Klinicznej, Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ul. Leopolda Staa 1, 85-867 Bydgoszcz,
tel.: +48 665221 926, e-mail: agnesview@gmail.com
Objective: Theaim ofthe study was toevaluate the structure ofself-image andthe level ofself-acceptance ingirls with conduct
disorder andto determine the relationship ofself-image andself-acceptance with the expression ofanger. Material
andmethod: Thestudy included 59 girls diagnosed with conduct disorder who had been placed ina youth detention centre.
Thesubjects were asked tocomplete the Polish adaptation ofthe Adjective Check List by H.B. Gough andA.B. Heilbrun
andthe Anger Expression Scale (SEG) by N. Ogińska-Bulik andZ. Juczyński. A structured interview was used toobtain social
anddemographic information. Results: Girls with conduct disorder checked a higher total number ofadjectives than girls
from the control group. They selected more unfavourable adjectives andfewer favourable adjectives than pupils from the
control group. Theselections made by the study group had a lower communality score. Girls with diagnosed conduct disorder
presented a lower level ofself-acceptance. Discussion: Theliterature shows that adolescents with conduct disorder often
consider themselves tobe worthless. Theresults ofthe present study also indicate that girls from a youth detention centre had
a more negative self-image incomparison with girls from the control group. A negative self-image was associated with more
frequent indirect or direct externalisation ofanger, which isoften considered tantamount toaggression andless effective
control ofanger. Conclusions: Girls with conduct disorder are different from girls inthe control group interms ofthe structure
ofself-image andthe level ofself-acceptance. There are links between self-image andanger expression styles inthe study group.
Individuals with conduct disorder who had a more positive self-image internalised their anger more often, whereas those who
had a more negative self-image externalised their anger more frequently andcontrolled it toa lesser degree.
Keywords: conduct disorder, self-image, anger
Cel pracy: Badanie miało nacelu ocenę struktury obrazu siebie i poziomu samoakceptacji dziewcząt z zaburzeniami
zachowania, a także określenie związku obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu. Materiał i metoda: W badaniu
uczestniczyło 59 dziewcząt umieszczonych w zakładzie poprawczym ze zdiagnozowanymi zaburzeniami zachowania. Badane
zostały poproszone o wypełnienie Listy Przymiotnikowej (Adjective Check List) H.B. Gougha i A.B. Heilbruna w adaptacji
polskiej oraz Skali Ekspresji Gniewu autorstwa N. Ogińskiej-Bulik i Z. Juczyńskiego. W celu uzyskania informacji
o charakterze społeczno-demograficznym wykorzystano wywiad strukturalizowany. Wyniki: Dziewczęta z zaburzeniami
zachowania zaznaczały większą całkowitą liczbę przymiotników niż dziewczęta z grupy kontrolnej. W porównaniu
z uczennicami wybierały więcej przymiotników o zabarwieniu negatywnym, a mniej– o zabarwieniu pozytywnym.
Wskazania grupy badanej były mniej typowe. Dziewczęta ze zdiagnozowanymi zaburzeniami zachowania prezentowały
niższy poziom samoakceptacji. Omówienie: Z literatury przedmiotu wynika, żemłodzież z zaburzeniami zachowania często
uważa siebie za bezwartościową. Również wyniki przeprowadzonych badań wskazują, iż dziewczęta z placówki
resocjalizacyjnej miały bardziej negatywny obraz siebie w porównaniu z dziewczętami z grupy kontrolnej. Negatywny obraz
siebie wiązałsię z częstszym kierowaniem gniewu nazewnątrz w sposób pośredni i bezpośredni– często utożsamianym
z agresją i mniej efektywnym kontrolowaniem gniewu. Wnioski: Dziewczęta z zaburzeniami zachowania różniąsię pod
Abstract
Streszczenie
Agnieszka Kruczek
© Medica l Communications Sp. z o.o. Thisis an open-access a rticle distributed under the terms oft he Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives License
(CC BY-NC-ND). Reproduct ion ispermitte d for personal, edu cational, non- commercial us e, provided that t he origina l article isin w hole, unmodi fied, andprope rly cited.
Received: 18.07.2017
Accepted: 30.08.2017
Published: 22.11.2017
© Psychiatr Psychol Klin 2017, 17(4), p. 314–324
DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035

Relationship of self-image and self-acceptance with the expression of anger in girls diagnosed with conduct disorder
Związek obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu w grupie dziewcząt z diagnozą zaburzeń zachowania
315
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324 DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
INTRODUCTION
In
the recent years, a signicant increase inthe in-
volvement ofgirls incriminal acts has been ob-
served. A growing number ofcases ofboth so-
cially unacceptable andhighly violent behaviour has been
recorded (Borzucka-Sitkiewicz, 2010; Iniewicz, 2008).
Criminal behaviour isthe fundamental diagnostic criteri-
on for conduct disorder. Such a diagnosis isvalid if anger or
deant behaviour presented by an adolescent have become
a relatively constant andsocially unapproved habit (Pecyna,
1998; Szecówka-Nowak, 2008). According tothe h edi-
tion ofthe Diagnostic andStatistical Manual ofMental
Disorders (DSM-V, 2013), conduct disorder involve fre-
quent ghting, cruelty towards people andanimals, van-
dalism, fraud, burglary or the andserious breach ofsocial
norms, among others.
ere isno clear answer tothe question regarding conduct
disorder aetiology (Aronson etal., 2010). Many studies ex-
ploring this problem focus on the role ofcongenital fac-
tors indetermining the way ofreacting incertain situations.
Important constitutional factors include the level ofbalance
between stimulation andinhibition processes, their dynam-
ics andstrength, type ofthe nervous system determining
temperament as well as its activity andreactivity, which
are related tothe need for stimulation (Popielarska, 1989).
Research also shows that conduct disorder isassociated
with the experiences ofan individual intheir relationships
with persons close tothem during childhood (Moore etal.,
2017; Presnall etal., 2014; Rhee etal., 2016). is istrue
inparticular for such dicult experiences as sexual abuse
(Maniglio, 2015) or domestic violence (Oakley etal., 2016).
Much attention has been devoted inthe literature tothe in-
uence ofneurochemical disturbances on conduct disor-
der (Frick, 2004). econsumption ofalcohol by the moth-
er during the rst trimester ofpregnancy has turned out
tobe key tothe development ofthis disorder (Larkby etal.,
2011). Ithas also been proven that adolescents with con-
duct disorder displayed functional abnormalities incorti-
cal regions associated with emotions andvision (Zhou etal.,
2015). us, according tothe views ofdevelopmental psy-
chopathology (Białecka-Pikul, 2011) there isno one single
cause ofconduct disorder. Not only congenital, but also so-
ciological andpsychological factors should be taken into ac-
count, i.e. multiple aetiology should be considered.
Due tothe wide scope ofthe subject ofconduct disorder ae-
tiology the present study attempted toevaluate this disorder
from the perspective ofself-image as the central element
WSTĘP
W
ostatnich latach dostrzegasię znaczący wzrost
udziału dziewcząt w dokonywaniu czynów
przestępczych. Zauważasię zarówno więcej za-
chowań nieakceptowanych społecznie, jak i podejmowa-
nych przez dziewczęta zachowań przesyconych brutal nością
(Borzucka-Sitkiewicz, 2010; Iniewicz, 2008).
Zachowania o charakterze przestępczym stanowią zasadni-
cze kryterium diagnostyczne zaburzeń zachowania. O takiej
diagnozie można mówić, gdy prezentowana przez adole-
scenta złość czy zachowania buntownicze stająsię względ-
nie trwałym i społecznie nieaprobowanym nawykiem
(Pecyna, 1998; Szecówka-Nowak, 2008). Zgodnie z pią-
tą edycją klasykacji zaburzeń psychiatrycznych (DSM-V,
2013) dozaburzeń zachowania należą m.in. nadmiernie
częste wdawaniesię w bójki, okrucieństwo wobec ludzi
i zwierząt, niszczenie mienia, oszustwa, włamania lubkra-
dzieże, poważne naruszenie zasad społecznych.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi napytanie o etiologię
zaburzeń zachowania (Aronson etal., 2010). Wiele badań
poświęconych temu problemowi koncentrujesię na roli
wrodzonych uwarunkowań, determinujących sposób re-
agowania w określonych sytuacjach. Ważną rolę odgrywają
tu takie czynniki konstytucjonalne, jak stopień równowagi
między procesami pobudzenia i hamowania, ich ruchliwość
i siła, typ układu nerwowego warunkujący rodzaj tempe-
ramentu oraz jego aktywność i reaktywność, pozostające
w relacji z zapotrzebowaniem nastymulację (Popielarska,
1989). Wyniki badań pokazują też, żepojawieniesię zabu-
rzeń zachowania jest związane z doświadczeniami jednost-
ki w relacjach z osobami bliskimi w okresie dzieciństwa
(Moore etal., 2017; Presnall etal., 2014; Rhee etal., 2016).
W szczególności dotyczy todoświadczenia takich sytuacji
trudnych, jak wykorzystanie seksualne (Maniglio, 2015) czy
przemoc domowa (Oakley etal., 2016). W literaturze wie-
le miejsca poświęcono analizie wpływu nieprawidłowości
neurochemicznych nazaburzenia zachowania (Frick, 2004).
Kluczowe dla rozwoju tych zaburzeń okazałosię spożywanie
alkoholu przez matkę w pierwszym trymestrze ciąży (Larkby
etal., 2011). Udowodniono również, żemłodzież z zaburze-
niami zachowania ujawniała nieprawidłowości funkcjonalne
w regionach korowych związanych z emocjami i wzrokiem
(Zhou etal., 2015). A zatem, zgodnie z założeniami psycho-
patologii rozwojowej (Białecka-Pikul, 2011), nie istnieje jed-
na przyczyna zaburzeń zachowania. Trzeba brać pod uwagę
nie tylko czynniki wrodzone, lecz także czynniki socjolo-
giczne i psychologiczne, czyli należy mówić o polietiologii.
względem struktury obrazu siebie i poziomu samoakceptacji od dziewcząt z grupy kontrolnej. W grupie badanej występują
związki między obrazem siebie a stylami ekspresji gniewu. Osoby z zaburzeniami zachowania mające bardziej pozytywny
obraz siebie częściej kierowały gniew dowewnątrz. Te zaś, które miały bardziej negatywny obraz siebie, częściej kierowały
gniew nazewnątrz i w mniejszym stopniu go kontrolowały.
Słowa kluczowe: zaburzenia zachowania, obraz siebie, gniew

Agnieszka Kruczek
316
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
ofpersonality. Self-image has a signicant inuence on the
regulation ofbehaviour, particularly on its motivational as-
pects (Oleś, 2005). Itisresponsible for the control andse-
lection ofbehaviour (Baumeister etal., 2003; Drwal, 1981;
Niebrzydowski, 1976; Siemionow, 2011).
According toresearch individuals with a positive self-im-
age adapt tochanging reality better. ey accept their own
behaviour andare not overly serious about themselves.
eyare also able totreat the feeling ofrage or anger as
a natural thing andvent these feelings ina socially accept-
able manner (Siemionow, 2011). A negative self-image,
on the other hand, isexpressed by deprecating thoughts
about oneself (Siemionow, 2011). Brzezińska (2000) calls
such a negative image “self-rejection,” which makes an in-
dividual experience a sense ofharm andperceive the world
asa hostile place. An individual with a negative self-image
oen feels sad, depressed andangry (Kernis etal., 1989).
A negative self-image can be compared toa blockade which
makes one look atthe world around them andwhat hap-
pens initonly with hostility (Baumeister etal., 2003; Beck,
2005; Kernisetal., 1989).
Research shows that individuals with conduct disorder
have a negative self-image anda low level ofself-acceptance
andself-control (Hołyst, 1999; Kubacka-Jasiecka, 1986;
Seals andYoung, 2003; Walker andHoltfreter, 2016). For
this reason, the present study attempted toevaluate the lev-
el ofself-acceptance andthe structure ofself-image ingirls
with conduct disorder as well as trying todetermine the re-
lationship between self-image andthe expression ofanger.
efollowing research hypotheses were made:
1. e structure ofself-image andthe level ofself-accep-
tance inthe group ofgirls with conduct disorder are dif-
ferent than inthe control group. Itispresumed that girls
with conduct disorder will have a more negative self-im-
age anda lower level ofself-acceptance than girls from
the control group.
2. ere are numerous links between the level ofself-ac-
ceptance andself-image andanger expression styles
ingirls with conduct disorder. Girls with a more neg-
ative self-image will externalise their anger more fre-
quently, inan indirect anddirect way, whereas girls with
a more positive self-image will internalise their anger
more oen andcontrol it more eectively. A higher lev-
el ofself-acceptance inindividuals with conduct disor-
der will be associated with more frequent internalisa-
tion ofanger.
MATERIAL AND METHOD
A hundred andeighteen girls aged 12–20 years were par-
ticipated inthe study. Inclusion inthe study group was
based on psychological assessment. Pursuant tothe Polish
Proceedings inCases ofMinors Act of26 October 1982,
comprehensive psychological assessment isperformed be-
fore the court issues a decision toput a minor ina youth
detention centre. Fiy-nine girls with diagnosed conduct
W prezentowanych tu badaniach, ze względu naszeroki
zakres problematyki etiologii zaburzeń zachowania, pod-
jęto próbę oceny tych zaburzeń z perspektywy obrazu sie-
bie– jako centralnego elementu osobowości. Obraz siebie
ma znamienny wpływ naregulację zachowania, w szcze-
gólności zaś najego aspekty motywacyjne (Oleś, 2005).
Odpowiada za kontrolę i za selekcjonowanie zachowań
(Baumeister etal., 2003; Drwal, 1981; Niebrzydowski, 1976;
Siemionow, 2011).
W świetle wyników badań osoby mające pozytywny ob-
raz siebie lepiej adaptująsię dozmiennej rzeczywi stości.
Akceptują swoje zachowanie i cechująsię dystansem
dowłasnej osoby. Potraą też uznać za naturalne odczuwa-
nie gniewu czy złości oraz umieją odreagować te stany emo-
cjonalne w sposób akceptowany społecznie (Siemionow,
2011). Z kolei negatywny obraz siebie wyrażasię deprecjo-
nującym myśleniem o sobie (Siemionow, 2011). Brzezińska
(2000) nazywa taki negatywny obraz samoodtrąceniem,
które sprawia, żeczłowiek doświadcza poczucia krzywdy
i odbiera świat jako nieprzyjazny. Jednostce mającej nega-
tywny obraz siebie często towarzyszą smutek, przygnębienie
i złość (Kernis etal., 1989). Negatywny obraz siebie można
porównać doblokady, która nie pozwala człowiekowi spoj-
rzeć naświat i to, cosię w nim dzieje, inaczej niż w sposób
nieprzychylny (Baumeister etal., 2003; Beck, 2005; Kernis
etal., 1989).
Wyniki badań wskazują, żeosoby z zaburzeniami zachowa-
nia mają negatywny obraz siebie oraz niski poziom samo-
akceptacji i samokontroli (Hołyst, 1999; Kubacka-Jasiecka,
1986; Seals i Young, 2003; Walker i Holtfreter, 2016). Z tego
względu w prezentowanych badaniach podjęto próbę oceny
poziomu samoakceptacji i struktury obrazu siebie u dziew-
cząt z zaburzeniami zachowania, a także określenia relacji
między obrazem siebie a ekspresją gniewu. Postawiono na-
stępujące hipotezy badawcze:
1. Struktura obrazu siebie i poziom samoakceptacji w gru-
pie dziewcząt z zaburzeniami zachowania są inne niż
w grupie kontrolnej. Przypuszcza się, żedziewczęta z za-
burzeniami zachowania będą miały bardziej negatyw-
ny obraz siebie oraz niższy poziom samoakceptacji niż
dziewczęta z grupy kontrolnej.
2. U dziewcząt z zaburzeniami zachowania występują licz-
ne związki między poziomem samoakceptacji i obrazem
siebie a stylami ekspresji gniewu. Dziewczęta z bardziej
negatywnym obrazem siebie częściej będą kierowały
gniew nazewnątrz– w sposób pośredni i bezpośredni.
Natomiast dziewczęta z bardziej pozytywnym obrazem
siebie będą częściej kierowały gniew dowewnątrz i efek-
tywniej go kontrolowały. Wyższy poziom samoakcepta-
cji u osób z zaburzeniami zachowania będziesię wiązał
z częstszym kierowaniem gniewu dowewnątrz.
MATERIAŁ I METODA
W badaniu wzięło udział 118 dziewcząt w wieku 12–20 lat.
Podstawą włączenia dogrupy badanej był wynik diagnozy

Relationship of self-image and self-acceptance with the expression of anger in girls diagnosed with conduct disorder
Związek obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu w grupie dziewcząt z diagnozą zaburzeń zachowania
317
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324 DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
disorder who were placed ina youth detention centre
upon a court decision were included inthe study group.
Themean age ofsubjects with conduct disorder was
16years (SD=1.54).
The control group included 59 junior secondary school
andvocational school pupils. emean age inthis group
was 15 years (SD=1.74). A detailed prole ofthe subjects
ispresented inTab.1. estudy was conducted inPolish ju-
nior secondary andsecondary schools between September
2016 andJanuary 2017.
The Polish adaptation ofthe Adjective Check List by
Harrison B. Gough andAlfred B. Heilbrun was used
toevaluate the structure ofself-image. ACL isa personality
test comprising 300 adjectives forming 37 scales andclassi-
ed under 5 groups: modus operandi, need subscale, topical
psychologicznej. Zgodnie z Ustawą z 26 października 1982 r.
o postępowaniu w sprawach nieletnich kompleksowa dia-
gnoza psychologiczna jest przeprowadzana przed wyda-
niem przez sąd postanowienia o umieszczeniu nieletniego
w zakładzie poprawczym. Do grupy badanej zakwalikowa-
nych zostało 59 dziewcząt z diagnozą zaburzeń zachowania,
namocy postanowienia sądu umieszczonych w zakładzie
poprawczym. Średnia wieku w grupie uczestniczek z zabu-
rzeniami zachowania wynosiła 16 lat (SD=1,54).
Grupę kontrolną stanowiło 59 uczennic gimnazjum i za-
sadniczej szkoły zawodowej. Średnia wieku w tej grupie
wynosiła 15 lat (SD=1,74). Szczegółową charakterystykę
badanych przedstawiono w tab. 1. Badania zostały przepro-
wadzone naterenie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjal-
nych w okresie od września 2016 dostycznia 2017 roku.
Do oceny struktury obrazu siebie wykorzystano Listę
Przymiotnikową ACL (Adjective Check List) autorstwa
Harrisona B. GoughaiAlfreda B. Heilbruna w adaptacji
polskiej. ACL jest testem osobowości złożonym z listy 300
przymiotników, które tworzą 37 skal i są uporządkowa-
ne w 5 grup: modus operandi, podskalę potrzeb, podska-
le tematyczne, podskale analizy transakcyjnej oraz podska-
lę oryginalności– inteligencji (Juros i Oleś, 1993). Wyniki
we wszystkich podskalach testu, jak również wskaźnik sa-
moakceptacji zostały obliczone za pomocą programu kom-
puterowego. Podkreślając przymiotniki w ACL, dziewczęta
odpowiadały napytanie o realny obraz siebie.
Do zbadania nasilenia gniewu i tendencji dojego tłumienia
posłużyła Skala Ekspresji Gniewu (SEG) Niny Ogińskiej-
-Bulik i Zygfryda Juczyńskiego (2001). Współczynniki
rzetelności SEG mieszcząsię w granicach 0,73–0,83 dla
gniewu kierowanego nazewnątrz i 0,67–0,84 dla gnie-
wu kierowanego dowewnątrz. Zidentyfikowano także
po dwa czynniki dla każdego z dwóch stylów ekspresji
gniewu. W przypadku gniewu kierowanego nazewnątrz
czynniki te określono jako gniew pośredni i bezpośredni,
a w przypadku gniewu kierowanego dowewnątrz– jako
gniew kontrolowany i gniew tłumiony (Ogińska-Bulik
i Juczyński, 2001).
W celu uzyskania informacji o charakterze społeczno-demo-
gracznym przeprowadzono wywiady strukturalizowane.
Badania zostały wykonane w modelu korelacyjnym. Doopi-
su zmiennych w grupach wykorzystano: średnią (M), od-
chylenie standardowe (SD), liczebność (f) i procent (%).
Doustalenia kierunku i siły związków między zmienny-
mi służył współczynnik korelacji liniowej Pearsona. W celu
określenia istotności różnic między grupami zastosowano
test t-Studenta.
WYNIKI
Prezentację wyników badań rozpoczęto od statystyk opi-
sowych uwzględnionych zmiennych. Analizy nie wykaza-
ły istotnych statystycznie różnic w zakresie stylów ekspresji
gniewu między dziewczętami z zaburzeniami zachowania
a dziewczętami z grupy kontrolnej (tab. 2).
Social anddemographic
characteristics
Cechy społeczno-demograficzne
Study group
Grupa badana
n=59
Control group
Grupa kontrolna
n=59
f%f%
Education
Wykształcenie
Elementary
Podstawowe 50 84.75 53 89.83
Lower secondary
Gimnazjalne 9 15.25 6 10.17
Size ofplace ofresidence
Wielkość zamieszkiwanej miejscowości
Village
Wieś 10 16.95 24 40.68
Small town up to25,000 inhabitants
Miasteczko do25 tys. mieszkańców 4 6.78 7 11.86
Town up to100,000 inhabitants
Miasto do100 tys. mieszkańców 10 16.95 22 37.29
City up to200,000 inhabitants
Miasto do200 tys. mieszkańców 18 30.51 3 5.08
City up to300,000 inhabitants
Miasto do300 tys. mieszkańców 17 28.81 3 5.08
Type offamily oforigin
Typ rodziny pochodzenia
Two-parent family
Rodzina pełna 11 18.64 41 69.49
Single-parent family
Rodzina niepełna 48 81.36 18 30.51
Rating offinancial status
Ocena sytuacji materialnej
Very good
Bardzo dobra 9 15.25 21 35.59
Good
Dobra 19 32.20 28 47.46
Sufficient
Dostateczna 24 40.68 8 13.56
Poor
Zła 4 6.78 2 3.39
Very poor
Bardzo zła 3 5.08 0 -
Tab. 1. Social anddemographic profile ofthe study group
andthe control group
Tab. 1. Społeczno-demograczna charakterystyka grupy bada-
nej i grupy kontrolnej

Agnieszka Kruczek
318
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
subscales, transactional analysis subscales andoriginality-
intelligence subscale (Juros andOleś, 1993). eresults on
all subscales ofthe test andthe self-acceptance index were
calculated using a computer programme. When marking
adjectives on the ACL the girls responded tothe question
about their real self-image.
e Anger Expression Scale (Polish: Skala Ekspresji Gniewu,
SEG) by Nina Ogińska-Bulik andZygfryd Juczyński (2001)
was used toanalyse the intensity ofanger andthe tendency
tosuppress it. ereliability coecients ofSEG are within
the range of0.73–0.83 for externalised anger and0.67–0.84
for internalised anger. Two factors each were also identi-
ed for both styles ofanger expression. For externalised
anger these factors were dened as indirect anddirect an-
ger andfor internalised anger as controlled andsuppressed
anger (Ogińska-Bulik andJuczyński, 2001).
Structured interviews were used toobtain social anddemo-
graphic information.
The study was conducted using a correlational model.
Themean (M), standard deviation (SD), number (f)
andpercent (%) were used todescribe the variables inthe
groups. ePearson linear correlation coecient was used
todetermine the direction andstrength oflinks between
the variables. In order todetermine the signicance ofdif-
ferences between the groups the Student’s t-test was used.
RESULTS
e presentation ofthe study results started with descrip-
tive statistics ofthe analysed variables. Analysis did not
demonstrate any statistically signicant dierences inthe
styles ofanger expression between girls with conduct dis-
order andgirls from the control group (Tab.2).
Dierences inthe structure ofself-image
ingirls with conduct disorder
andgirls from the control group
Statistical analysis revealed that girls with conduct disor-
der checked a higher total number ofadjectives than girls
from the control group. ey also selected more unfavour-
able adjectives andfewer favourable adjectives. Individuals
from the study group achieved signicantly lower scores on
the communality scale (Tab.3).
Comparative analysis using the Student’s t-test shows that
girls with conduct disorder displayed a weaker tenden-
cy for endurance andwere less active innurturing others.
In addition, they maintained friendships with other people
toa lesser degree than girls from the control group (Tab.4).
Topical scales were analysed next. Girls from a detention
centre had lower self-condence anda less idealised image
ofthemselves andturned out tobe less creative than pupils
from the control group (Tab.5).
Transactional analysis subscales were constructed based
on the Eric Berne’s theory (as described inJuros andOleś,
1993). Berne considered human behaviour tobe the
Różnice w strukturze obrazu siebie
u dziewcząt z zaburzeniami zachowania
i dziewcząt z grupy kontrolnej
Analizy statystyczne pozwoliły stwierdzić, żedziewczęta
z zaburzeniami zachowania zaznaczały większą całkowitą
liczbę przymiotników niż dziewczęta z grupy kontrolnej.
Wskazywały też większą liczbę przymiotników o zabarwie-
niu negatywnym, a mniejszą– o zabarwieniu pozytywnym.
Osoby z grupy eksperymentalnej uzyskały istotnie niższe
wyniki w skali typowości (tab.3).
Wyniki analizy porównawczej przeprowadzonej za pomocą
testu t-Studenta pokazują, żedziewczęta z zaburzeniami za-
chowania ujawniały słabszą tendencję dowytrwałości oraz
Variable
Zmienna
Study group
Grupa badana
Control group
Grupa kontrolna
t p
M SD M SD
Internalised anger
Gniew kierowany dowewnątrz 28.80 6.44 29.05 7.37 −0.20 0.842
Suppressed anger
Gniew tłumiony 18.12 5.70 19.40 5.06 −1.28 0.202
Controlled anger
Gniew kontrolowany 10.51 3.20 9.53 3.07 1.68 0.095
Externalised anger
Gniew kierowany nazewnątrz 23.86 7.30 22.10 6.38 1.39 0.168
Indirect anger
Gniew pośredni 9.76 3.78 8.93 3.61 1.22 0.226
Direct anger
Gniew bezpośredni 14.53 4.64 13.16 3.81 1.75 0.084
Tab. 2. Dierences inanger expression styles between girls with
conduct disorder andthe control group
Tab. 2. Różnice w stylach ekspresji gniewu między dziewczę-
tami z zaburzeniami zachowania a grupą kontrolną
Variable
Zmienna
Study
group
Grupa badana
Control
group
Grupa
kontrolna
t p
M SD M SD
Nck– total number ofchecked
adjectives
Nck– całkowita liczba
przymiotników
41.49 8.72 36.67 8.26 3.06 0.003
Fav– number offavourable
adjectives
Fav– liczba przymiotników
pozytywnych
40.66 8.83 46.74 7.62 −3.96 0.000
Ufv– number ofunfavourable
adjectives
Ufv– liczba przymiotników
negatywnych
54.17 10.38 49.70 8.60 2.52 0.013
Com– communality
Com– typowość 31.05 11.79 36.21 8.18 −2.73 0.007
Tab. 3. Dierences inthe structure ofself-image between girls
with conduct disorder andthe control group– modus
operandi
Tab. 3. Różnice w strukturze obrazu siebie między dziewczę-
tami z zaburzeniami zachowania a grupą kontrolną–
modus operandi

Relationship of self-image and self-acceptance with the expression of anger in girls diagnosed with conduct disorder
Związek obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu w grupie dziewcząt z diagnozą zaburzeń zachowania
319
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324 DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
expression ofthree basic ego states: parent (including two
components: control andnurturance), adult andchild (“free
child” and“adapted child”) (McKay etal., 2007). ese are
certain patterns ofbehaviour that involve emotions, views
as well as manner ofacting andcommunicating. efoun-
dation ofego states are childhood experiences. All ofthe
mentioned ego functions are present inevery transaction
andall ofthem play a role inthe adaptation andsocial eec-
tiveness ofan individual. Analysis demonstrated the pres-
ence ofstatistically signicant dierences between girls with
conduct disorder andgirls from the control group interms
ofthe following ego states: nurturing parent, adult andfree
child– girls from youth detention centres achieved lower
scores (Tab.6).
In addition, dierences between the groups on such scales
as low originality, low intelligence andlow originality, high
intelligence were found. Detention centre inmates presented
były mniej aktywne, jeśli chodzi o opiekowaniesię inny-
mi. Ponadto w mniejszym zakresie podtrzymywały przyja-
cielskie związki z ludźmi niż dziewczęta z grupy kon trolnej
(tab.4).
W następnej kolejności poddano analizom skale tematycz-
ne. Dziewczęta z placówki resocjalizacyjnej miały mniej-
sze zaufanie dosamych siebie i mniej wyidealizowany ob-
raz siebie, a także okazałysię mniej twórcze niż uczennice
z grupy kontrolnej (tab.5).
Variable
Zmienna
Study
group
Grupa
badana
Control
group
Grupa
kontrolna
t p
M SD M SD
Ach– need for achievement
Ach– potrzeba osiągnięć 45.41 6.97 47.58 7.08 −1.66 0.099
Dom– the need for dominance
Dom– potrzeba dominacji 47.41 7.02 48.96 6.91 −1.20 0.231
End– the need for endurance
End– potrzeba wytrwałości 47.17 8.76 50.53 8.78 −2.06 0.042
Ord– the need for order
Ord– potrzeba porządku 47.83 7.96 49.82 8.06 −1.34 0.183
Int– need for intraception
Int– potrzeba rozumienia siebie i innych 39.25 10.26 40.95 9.91 −0.90 0.368
Nur– need for nurturance
Nur– potrzeba opiekowania się 41.80 8.76 45.00 7.31 −2.13 0.035
Aff– need for affiliation
Aff– potrzeba afiliacji 44.46 9.85 50.98 9.46 −3.64 0.000
Het– need for heterosexuality
Het– potrzeba kontaktów
heteroseksualnych
46.49 7.86 49.21 8.79 −1.76 0.082
Exh– need for exhibition
Exh– potrzeba ujawniania się 53.73 7.50 56.49 7.92 −1.93 0.056
Aut– need for autonomy
Aut– potrzeba autonomii 54.24 8.25 53.58 6.88 0.47 0.642
Agg– need for aggression
Agg– potrzeba agresji 53.10 10.96 50.75 8.73 1.27 0.206
Cha– need for change
Cha– potrzeba zmiany 44.97 6.70 46.02 8.97 −0.72 0.475
Suc– need for succorance
Suc– potrzeba wsparcia 50.56 6.54 51.00 7.66 −0.33 0.739
Aba– need for self-abasement
Aba– potrzeba upokorzenia 49.53 7.75 47.49 7.83 1.41 0.163
Def– need for deference
Def– potrzeba podporządkowania się 48.51 10.54 49.47 6.51 −0.59 0.556
Tab. 4. Dierences inthe structure ofself-image between girls
with conduct disorder andthe control group– need
subscales
Tab. 4. Różnice w strukturze obrazu siebie między dziewczę-
tami z zaburzeniami zachowania a grupą kontrolną–
podskale potrzeb
Variable
Zmienna
Study
group
Grupa badana
Control
group
Grupa
kontrolna
t p
M SD M SD
Crs– counselling readiness
Crs– gotowość naporadnictwo 45.93 10.18 43.09 9.55 1.55 0.124
SCn– self-control
SCn– samokontrola 46.49 8.09 46.93 7.66 −0.30 0.765
SCfd– self-confidence
SCfd– zaufanie dosiebie 48.32 9.00 52.26 8.44 −2.43 0.017
PAdj– personal adjustment
PAdj– przystosowane osobiste 42.41 9.42 44.88 5.90 −1.69 0.094
Iss– ideal self scale
Iss– skala idealnego obrazu siebie 47.54 8.52 54.88 7.85 −4.82 0.000
Cps– creative personality scale
Cps– skala osobowości twórczej 47.58 7.83 51.56 7.29 −2.83 0.005
Mls– military leadership scale
Mls– skala zdolności przywódczych 40.32 8.72 42.75 7.32 −1.62 0.107
Mas– masculinity scale
Mas– skala męskości 47.75 8.64 50.11 10.17 −1.35 0.180
Fem– femininity scale
Fem– skala kobiecości 41.83 8.71 42.86 6.51 −0.72 0.474
Tab. 5. Dierences inthe structure ofself-image between girls with
conduct disorder andthe control group– topical subscales
Tab. 5. Różnice w strukturze obrazu siebie między dziewczę-
tami z zaburzeniami zachowania a grupą kontrolną–
podskale tematyczne
Variable
Zmienna
Study group
Grupa badana
Control
group
Grupa
kontrolna
t p
M SD M SD
CP– critical parent
CP– krytyczny rodzic 48.27 10.26 49.33 8.53 −0.61 0.546
NP– nurturing parent
NP– wychowujący rodzic 45.22 10.20 49.54 7.49 −2.59 0.011
A– adult
A– dorosły 41.93 9.03 45.07 6.06 −2.19 0.031
FC– free child
FC– wolne dziecko 48.44 6.68 53.28 6.95 −3.83 0.000
AC– adapted child
AC– przystosowane dziecko 54.81 7.28 52.30 6.60 1.95 0.054
Tab. 6. Dierences inthe structure ofself-image between girls
with conduct disorder andthe control group– Berne’s
transactional analysis subscales
Tab. 6. Różnice w strukturze obrazu siebie między dziewczę-
tami z zaburzeniami zachowania a grupą kontrolną–
podskale analizy transakcyjnej według Berne’a

Agnieszka Kruczek
320
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
low originality, low intelligence andlow originality, high in-
telligence toa lesser degree than pupils from the control
group (Tab.7).
Statistically signicant dierences between girls with con-
duct disorder andpupils from the control group were also
found for the self-acceptance index. Individuals from the
study group had a lower level ofself-acceptance than the
ones from the control group (Tab.7).
Links between self-image andthe styles
ofanger expression among girls
with conduct disorder
e higher the number offavourable adjectives checked by
the girls on the ACL was, the higher the level ofinternalised
anger andthe lower the level ofexternalised anger did the
girls display, both inan indirect anda direct manner.
e higher the number ofunfavourable adjectives checked
by the detention centre inmates was, the lower their level
ofinternalised anger andcontrolled anger andthe high-
er their level ofindirectly or directly externalised anger
was (Tab.8).
e higher the need for aggression ofindividuals with con-
duct disorder was, the lower their level ofinternalised anger
andthe lower the degree towhich they controlled andsup-
pressed anger was; however, the level ofindirectly or direct-
ly externalised anger was higher.
Higher self-control inthe detention centre inmates was
associated with a stronger tendency for internalised
anger andcontrolling it and a weaker tendency for
Podskale analizy transakcyjnej skonstruowane zostały
napodstawie teorii Erica Berne’a (za: Juros i Oleś, 1993).
Berne rozpatrywał ludzkie zachowanie jako wyraz trzech
podstawowych stanów ego: rodzicielskiego (obejmuje
on dwie składowe– kontrolę i opiekuńczość), dorosłego
i dziecięcego („wolne dziecko” i „dziecko przystosowane”)
(McKay etal., 2007). Są topewne schematy zachowań, obej-
mujące emocje, przekonania, sposób działania i komuniko-
wania się. Podwaliną stanów ego są doświadczenia z okresu
dzieciństwa. Wszystkie wymienione funkcje ego są obecne
w każdej transakcji i wszystkie odgrywają rolę w przystoso-
waniu i społecznej efektywności jednostki. Analizy wykazały
występowanie istotnych statystycznie różnic między dziew-
czętami z zaburzeniami zachowania i dziewczętami z grupy
kontrolnej w zakresie następujących stanów ego: wychowu-
jący rodzic, dorosły oraz wolne dziecko– dziewczęta z pla-
cówek resocjalizacyjnych uzyskały niższe wyniki (tab.6).
Ponadto stwierdzono różnice między grupami w takich ska-
lach, jak niska oryginalność i niska inteligencja oraz niska
oryginalność i wysoka inteligencja. Wychowanki placówki
resocjalizacyjnej w mniejszym zakresie niż uczennice pre-
zentowały niską oryginalność i niską inteligencję oraz niską
oryginalność i wysoką inteligencję (tab.7).
Istotne statystycznie różnice między dziewczętami z za-
burzeniami zachowania a uczennicami z grupy kontrolnej
wystąpiły także w przypadku wskaźnika samoakceptacji.
Osoby z grupy badanej miały niższy poziom samoakcepta-
cji niż te z grupy kontrolnej (tab.7).
Związki między obrazem siebie a stylami
ekspresji gniewu wśród dziewcząt
zzaburzeniami zachowania
Im więcej pozytywnych przymiotników dziewczęta wskazy-
wały w ACL, tym wyższy ujawniały poziom gniewu kiero-
wanego dowewnątrz, a niższy– gniewu kierowanego naze-
wnątrz, zarówno w sposób pośredni, jak i bezpośredni.
Im więcej przymiotników o zabarwieniu negatywnym za-
znaczały wychowanki placówki resocjalizacyjnej, tym niż-
szy był poziom gniewu kierowanego dowewnątrz i gniewu
kontrolowanego, a wyższy– gniewu kierowanego naze-
wnątrz w sposób pośredni i bezpośredni (tab.8).
Im większą potrzebę agresji prezentowały osoby z zaburze-
niami zachowania, tym niższy ujawniały poziom gniewu
kierowanego dowewnątrz oraz w tym mniejszym stopniu
kontrolowały i tłumiły gniew; rósł natomiast poziom gniewu
kierowanego nazewnątrz w sposób pośredni i bezpośredni.
Większa samokontrola wychowanek placówki resocjalizacyj-
nej wiązałasię z silniejszą tendencją dokierowania gniewu
dowewnątrz i jego kontrolowania oraz ze słabszą tendencją
dokierowania gniewu nazewnątrz w sposób bezpośredni.
Z kolei większa samoakceptacja u dziewcząt z zaburzeniami
zachowania miała związek z ograniczeniem kierowania gnie-
wu nazewnątrz w sposób pośredni i bezpośredni (tab.8).
Szczegółowe wyniki badań w zakresie pozostałych związ-
ków między obrazem siebie a stylami ekspresji gniewu
Variable
Zmienna
Study
group
Grupa
badana
Control
group
Grupa
kontrolna
t p
M SD M SD
A1– high originality, low
intelligence
A1– wysoka oryginalność, niska
inteligencja
46.95 7.56 49.09 9.34 −1.36 0.177
A2– high originality, high
intelligence
A2– wysoka oryginalność,
wysoka inteligencja
50.97 7.85 51.16 9.19 −0.12 0.904
A3– low originality, low
intelligence
A3– niska oryginalność, niska
inteligencja
50.34 9.65 54.72 8.81 −2.55 0.012
A4– low originality, high
intelligence
A4– niska oryginalność, wysoka
inteligencja
42.51 6.84 46.75 7.51 −3.19 0.002
Self-acceptance
Samoakceptacja 0.41 0.10 0.51 0.11 −5.11 0.000
Tab. 7. Dierences inthe structure ofself-image between girls
with conduct disorder andthe control group– origina-
lity-intelligence andself-acceptance scales
Tab. 7. Różnice w strukturze obrazu siebie między dziewczę-
tami z zaburzeniami zachowania a grupą kontrolną–
skale oryginalności– inteligencji oraz samoakceptacja

Relationship of self-image and self-acceptance with the expression of anger in girls diagnosed with conduct disorder
Związek obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu w grupie dziewcząt z diagnozą zaburzeń zachowania
321
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324 DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
Anger expression style
Styl ekspresji gniewu
Self-image
Obraz siebie
Internalised anger
Gniew kierowany
dowewnątrz
Controlled anger
Gniew kontrolowany
Suppressed anger
Gniew tłumiony
Externalised anger
Gniew kierowany
nazewnątrz
Indirect anger
Gniew pośredni
Direct anger
Gniew
bezpośredni
SA– self-acceptance
SA– samoakceptacja 0.23 0.15 0.16 −0.39** −0.34** −0.33*
Nck– total number ofchecked adjectives
Nck– całkowita liczba przymiotników 0.01 −0.08 0.20 −0.08 −0.11 −0.04
Fav– number offavourable adjectives
Fav– liczba przymiotników pozytywnych 0.28* 0.24 0.12 −0.38** −0.35** −0.35**
Ufv– number ofunfavourable adjectives
Ufv– liczba przymiotników negatywnych −0.31* −0.28* −0.09 0.35** 0.31** 0.27*
Com– communality ofresponses
Com– typowość odpowiedzi 0.08 0.23 −0.23 −0.09 −0.12 −0.11
Ach– need for achievement
Ach– potrzeba osiągnięć 0.07 −0.04 0.18 −0.09 −0.09 0.02
Dom– need for dominance
Dom– potrzeba dominacji −0.23 −0.16 −0.18 0.22 0.09 0.29*
End– need for endurance
End– potrzeba wytrwałości 0.21 0.10 0.26* −0.18 −0.18 −0.17
Ord– need for order
Ord– potrzeba porządku 0.25 0.14 0.24 −0.29* −0.24 −0.28*
Int– need for intraception
Int– potrzeba rozumienia siebie i innych 0.21 0.10 0.22 −0.28* −0.22 −0.30*
Nur– need for nurturance
Nur– potrzeba opiekowania się 0.28* 0.15 0.29* −0.42*** −0.37** −0.42***
Aff– need for affiliation
Aff– potrzeba afiliacji 0.19 0.09 0.19 −0.38** −0.34** −0.32*
Het– need for heterosexuality
Het– potrzeba kontaktów heteroseksualnych 0.01 0.14 −0.25 −0.09 −0.02 −0.13
Exh– need for exhibition
Exh– potrzeba ujawniania się −0.49*** −0.39** −0.28* 0.40** 0.26* 0.41***
Aut– need for autonomy
Aut– potrzeba autonomii −0.31* −0.21 −0.24 0.14 0.06 0.20
Agg– need for aggression
Agg– potrzeba agresji −0.40*** −0.28* −0.31* 0.44** 0.32* 0.47***
Cha– need for change
Cha– potrzeba zmiany −0.16 −0.06 −0.14 0.20 0.03 0.15
Suc– need for succorance
Suc– potrzeba wsparcia −0.01 −0.08 0.13 0.01 −0.06 0.05
Aba– need for self-abasement
Aba– potrzeba upokorzenia 0.32* 0.25 0.22 −0.26* −0.12 −0.35**
Def– need for deference
Def– potrzeba podporządkowania się 0.12 0.09 0.11 −0.22 −0.26* −0.22
Crs– counselling readiness
Crs– gotowość naporadnictwo −0.22 −0.18 −0.12 0.24 0.28* 0.20
SCn– self-control
SCn– samokontrola 0.44*** 0.36* 0.20 −0.39** −0.25 −0.45***
SCfd– self-confidence
SCfd– zaufanie dosiebie −0.01 0.01 0.01 −0.15 −0.14 −0.12
PAdj– personal adjustment
PAdj– przystosowanie osobiste 0.33* 0.27* 0.15 −0.20 −0.10 −0.20
Iss– ideal self scale
Iss– skala idealnego obrazu siebie 0.17 0.13 0.06 −0.19 −0.15 −0.09
Cps– creative personality scale
Cps– skala osobowości twórczej 0.02 0.02 −0.01 −0.17 −0.11 −0.17
Mls– military leadership scale
Mls– skala zdolności przywódczych 0.28* 0.16 0.27* −0.22 −0.30* −0.13
Mas– masculinity scale
Mas– skala męskości −0.23 −0.16 −0.19 0.07 0.13 0.10
Fem– femininity scale
Fem– skala kobiecości 0.19 0.18 0.07 −0.13 −0.12 −0.11
Tab. 8. Links between self-image andthe styles ofanger expression inthe group ofgirls with conduct disorder (n=59)
Tab. 8. Związki obrazu siebie ze stylami ekspresji gniewu w grupie dziewcząt z zaburzeniami zachowania (n=59)

Agnieszka Kruczek
322
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
directly externalised anger. In addition, higher self-accep-
tance ingirls with conduct disorder was associated with re-
duced indirect anddirect externalisation ofanger (Tab.8).
Detailed results regarding the remaining links between self-
image andanger expression styles inthe group ofgirls with
conduct disorder ispresented inTab.8.
DISCUSSION
Adolescents with conduct disorder oen consider them-
selves tobe inferior, less important andnot particularly
worthful (Kubacka-Jasiecka, 1986). Drwal (1981) believes
that a positive self-image protects against breaking the law,
while a negative self-image has the opposite eect. ere-
sults ofthe present study also indicate that girls with con-
duct disorder had a more negative self-image incomparison
with girls from the control group. A more negative self-im-
age inthe study group was associated with more frequent
indirect anddirect externalisation ofanger, which isof-
ten considered tantamount toaggression (Juczyński, 2009)
andless eective control ofanger.
It turned out that girls with conduct disorder en-
gaged inactivities associated with nurturing other peo-
ple andsought andmaintained friendships with others
toa smaller extent than the control group. Interpersonal
relationships play a key role inthe process ofsocialisation
since they are associated with a sense ofappreciation, ac-
ceptance andrecognition (Muszyński, 2005). eresults
ofthe present study also indicate that individuals with con-
duct disorder displayed lower endurance as well as having
lower self-condence.
In addition, girls from a detention centre achieved lower
scores on three ego states: nurturing parent, adult andfree
w grupie dziewcząt z zaburzeniami zachowania zostały
przedstawione w tab.8.
OMÓWIENIE
Młodzież z zaburzeniami zachowania częstokroć uwa-
ża siebie za gorszą, mniej znaczącą i niezbyt wartościową
(Kubacka-Jasiecka, 1986). Drwal (1981) twierdzi wręcz,
żepozytywny obraz siebie chroni przed koniktem z pra-
wem, negatywny zaś– przeciwnie. Również wyniki przepro-
wadzonych badań wskazują, iż dziewczęta z zaburzeniami
zachowania miały bardziej negatywny obraz siebie w porów-
naniu z dziewczętami z grupy kontrolnej. Bardziej negatyw-
ny obraz siebie w grupie badanej był związany z częstszym
kierowaniem gniewu nazewnątrz w sposób pośredni i bez-
pośredni– często utożsamianym z agresją (Juczyński, 2009)
oraz mniej efektywnym kontrolowaniem gniewu.
Okazało się, żedziewczęta z zaburzeniami zachowania po-
dejmowały mniejszą aktywność mającą nacelu opiekowa-
niesię innymi ludźmi oraz w mniejszym zakresie poszu-
kiwały przyjacielskich relacji z innymi i podtrzymywały
te relacje– tymczasem kontakty interpersonalne odgry-
wają kluczową rolę w procesie socjalizacji, ponieważ wią-
żąsię z poczuciem dowartościowania, akceptacji i uznania
(Muszyński, 2005). Wyniki prezentowanych badań wskazują
także, iż osoby z zaburzeniami zachowania ujawniały mniej-
szą wytrwałość, a zarazem miały mniejsze zaufanie dosiebie.
Ponadto dziewczęta z placówki resocjalizacyjnej uzyskiwały
niższe wyniki w zakresie trzech stanów ego– wychowujący
rodzic, dorosły oraz wolne dziecko– w porównaniu z rówie-
śniczkami, u których nie zdiagnozowano zaburzeń zacho-
wania. Na podstawie analiz przypuszcza się, żerzadziej wy-
kazywały troskę o innych i udzielały wsparcia; w mniejszym
Anger expression style
Styl ekspresji gniewu
Self-image
Obraz siebie
Internalised anger
Gniew kierowany
dowewnątrz
Controlled anger
Gniew kontrolowany
Suppressed anger
Gniew tłumiony
Externalised anger
Gniew kierowany
nazewnątrz
Indirect anger
Gniew pośredni
Direct anger
Gniew
bezpośredni
CP– critical parent
CP– krytyczny rodzic −0.09 −0.05 −0.10 −0.01 0.07 0.01
NP– nurturing parent
NP– wychowujący rodzic 0.23 0.13 0.21 −0.20 −0.18 −0.18
A– adult
A– dorosły 0.36** 0.31* 0.15 −0.20 −0.13 −0.21
FC– free child
FC– wolne dziecko −0.18 −0.05 −0.26* 0.11 −0.02 0.20
AC– adapted child
AC– przystosowane dziecko −0.17 −0.14 0.03 0.21 0.15 0.19
A1– high originality, low intelligence
A1– wysoka oryginalność, niska inteligencja −0.20 −0.09 −0.28* 0.10 −0.01 0.20
A2– high originality, high intelligence
A2– wysoka oryginalność, wysoka inteligencja −0.11 −0.05 −0.11 −0.07 −0.03 −0.07
A3– low originality, low intelligence
A3– niska oryginalność, niska inteligencja 0.06 −0.01 0.11 −0.06 −0.08 −0.06
A4– low originality, high intelligence
A4– niska oryginalność, wysoka inteligencja 0.21 0.20 0.04 −0.22 −0.26 −0.12
Tab. 8. Links between self-image andthe styles ofanger expression inthe group ofgirls with conduct disorder (n=59) (cont.)
Tab. 8. Związki obrazu siebie ze stylami ekspresji gniewu w grupie dziewcząt z zaburzeniami zachowania (n=59) (cd.)

Relationship of self-image and self-acceptance with the expression of anger in girls diagnosed with conduct disorder
Związek obrazu siebie i samoakceptacji z ekspresją gniewu w grupie dziewcząt z diagnozą zaburzeń zachowania
323
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324 DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
child compared totheir peers with no diagnosed conduct
disorder. On the basis ofthe analysis it ispresumed that they
demonstrated concern about others andgave them support
less frequently, focused on tasks toa smaller extent andwere
guided by emotions toa higher degree. Girls with conduct
disorder were not able tosolve their problems using adap-
tive ways ofcoping andbecame involved inconicts easi-
ly. Based on the scores on the originality-intelligence scale
it can be concluded that these girls turned out tobe less cre-
ative andjoyful andfound it more dicult toexpress their
emotions freely, both positive andnegative ones.
A hypothesis may be made that girls with conduct disor-
der presented diculties inemotional regulation andadap-
tive problem solving. is observation has been corroborat-
ed by a large number ofstudies (Plattner andKarnik, 2007;
Zmudziejewska andBasińska, 2013).
e higher the self-control ofthe detention centre inmates
was, the more frequently did they internalise andcontrol
their anger andthe less frequently did they externalise their
anger ina direct way.
Studies on the self-esteem andself-acceptance ofminors
placed inyouth detention centres suggest a link between
self-esteem andthe type anddegree ofsocial deviation
(Drwal, 1981; Maciaszczyk, 2010; Ostrowska andMilewska,
1986; Rode, 2009). In the present study girls with conduct
disorder presented a lower level ofself-acceptance than girls
from the control group. Lower self-acceptance was associ-
ated with more frequent externalisation ofanger inan in-
direct anddirect way.
CONCLUSIONS
The results ofthe present study indicate the existence
oflinks between self-image andanger expression ina group
ofgirls with conduct disorder. Itispresumed that inthe
case ofgirls placed inrehabilitation centres the diagnosis
ofself-image will be extremely valuable for the prediction
ofhow they will function insuch places. In particular, it will
allow topredict physical aggression towards other inmates
or sta. As a result, it will be possible todevelop adequate
corrective measures interms oftherapy andrehabilitation,
focused on building self-acceptance, positive self-image
andself-control. erapeutic work methods such as socio-
therapy, drama andpsychodrawing may also prove eective
for girls with conduct disorder functioning outside ofreha-
bilitation centres. Engaging adolescents invarious forms
ofvoluntary work such as, for example, helping atan ani-
mal shelter andorganising activities for children ina hospi-
tal or hospice brings good results. is isdue tothe devel-
opment ofempathy andthe possibility toexperience social
approval associated with such work.
Conict ofinterest
e author does not report any nancial or personal aliations toper-
sons or organisations that could negatively aect the content ofor claim
tohave rights tothis publication.
zakresie koncentrowałysię nazadaniach, a w większym ich
postępowaniem kierowały emocje. Dziewczęta z zaburze-
niami zachowania nie potrały rozwiązywać problemów za
pomocą adaptacyjnych metod radzenia sobie, z łatwością
wchodziły w konikty. Po uwzględnieniu wyników w ska-
li oryginalności– inteligencji można stwierdzić, żeokaza-
łysię mniej twórcze i radosne oraz miały większe trudności
ze swobodnym wyrażaniem swoich emocji, zarówno pozy-
tywnych, jak i negatywnych.
Można sformułować hipotezę, iż dziewczęta z zaburzeniami
zachowania prezentowały trudności w regulacji emocjonal-
nej i adaptacyjnym rozwiązywaniu problemów. Ta obserwa-
cja znajduje potwierdzenie w licznych badaniach (Plattner
i Karnik, 2007; Zmudziejewska i Basińska, 2013).
Im większą samokontrolą cechowałysię wychowanki pla-
cówki resocjalizacyjnej, tym częściej kierowały gniew
dowewnątrz i go kontrolowały oraz tym rzadziej kierowa-
ły gniew nazewnątrz w sposób bezpośredni.
Badania nad samooceną i samoakceptacją nieletnich prze-
bywających w zakładach poprawczych sugerują związek sa-
mooceny z rodzajem i stopniem wykolejenia społecznego
(Drwal, 1981; Maciaszczyk, 2010; Ostrowska i Milewska,
1986; Rode, 2009). W omawianym tu badaniu dziewczęta
z zaburzeniami zachowania prezentowały niższy poziom sa-
moakceptacji niż dziewczęta z grupy kontrolnej. Mniejsza
samoakceptacja wiązałasię z częstszym kierowaniem gnie-
wu nazewnątrz w sposób pośredni i bezpośredni.
WNIOSKI
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują nawystępowanie
związków między obrazem siebie a ekspresją gniewu w grupie
dziewcząt z zaburzeniami zachowania. W przypadku dziew-
cząt umieszczonych w placówkach resocjalizacyjnych przy-
puszcza się, iż diagnoza obrazu siebie będzie niezwykle cenna
dla predykcji sposobu funkcjonowania wychowanek nate-
renie placówki. W szczególności pozwoli przewidywać po-
jawieniesię agresji zycznej wobec innych wychowanek czy
wobec kadry. W efekcie możliwe staniesię opracowanie ade-
kwatnych działań naprawczych o charakterze terapeutycz-
nym i resocjalizacyjnym, skoncentrowanych nabudowaniu
samoakceptacji, pozytywnego obrazu siebie i samokon troli.
Także w przypadku dziewcząt z zaburzeniami zachowania
funkcjonujących poza placówkami resocjalizacyjnymi sku-
teczne mogąsię okazać takie metody pracy terapeutycznej,
jak socjoterapia, drama i psychorysunek. Pozytywne efekty
przynosi również angażowanie młodzieży w różne formy wo-
lontariatu, przykładowo– w pomoc w schronisku dla zwie-
rząt, organizację zajęć dla dzieci w oddziałach szpitalnych czy
hospicjum. Sprzyja tobowiem rozwojowi empatii i umożli-
wia wtórne doświadczenie aprobaty społecznej.
Konikt interesów
Autorka nie zgłasza żadnych nansowych ani osobistych powiązań z in-
nymi osobami luborganizacjami, które mogłyby negatywnie wpłynąć
natreść publikacji oraz rościć sobie prawo dotej publikacji.

Agnieszka Kruczek
324
© PSYCHIATR PSYCHOL KLIN 2017, 17 (4), p. 314–324DOI: 10.15557/PiPK.2017.0035
References / Piśmiennictwo
Aronson E, Wilson TD, Akert RM: Psychologia społeczna. Zysk
i Spółka, Poznań 2010.
Baumeister RF, Campbell JD, Krueger JI etal.: Does high self-esteem
cause better performance, interpersonal success, happiness, or
healthier lifestyles? Psychol Sci Public Interest 2003; 4: 1–44.
Beck JS: Terapia poznawcza. Podstawy i zagadnienia szczegółowe.
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Białecka-Pikul M: Psychopatologia rozwojowa jako dziedzina badań
nad rozwojem atypowym. Psychol Rozwoj 2011; 16: 15–25.
Borzucka-Sitkiewicz K: Środowiskowe uwarunkowania agresywnych
zachowań młodzieży. Uniwersytet Śląski, Katowice 2010.
Brzezińska A: Społeczna psychologia rozwoju. Wydawnictwo Nauko-
we Scholar, Warszawa 2000.
Diagnostic andStatistical Manual ofMental Disorders. Fifth edition
(DSM-5). American Psychiatric Association, Arlington, VA 2013.
Drwal RŁ: Osobowość wychowanków zakładów poprawczych. Bada-
nia nad funkcjami podkultury zakładowej. Zakład Narodowy im.
Ossolińskich– Wydawnictwo, Wrocław 1981.
Frick PJ: Developmental pathways toconduct disorder: implications
for serving youth who show severe aggressive andantisocial
behavior. Psychol Schs 2004; 41: 823–834.
Hołyst B: Kryminologia. Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1999.
Iniewicz G: Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży z perspek-
tywy teorii przywiązania. Psychiatr Pol 2008; 42: 671–682.
Juczyński Z: Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia.
Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa 2009.
Juros A, Oleś P: Struktura czynnikowa i skupieniowa Testu Przymiot-
nikowego ACL H. G. Gougha i A. B. Heilbruna (Przydatność dla
diagnostyki psychologicznej). In: Brzeziński J, Hornowska E (eds.):
Z psychometrycznych problemów diagnostyki psychologicznej.
Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1993: 171–201.
Kernis MH, Grannemann BD, Barclay LC: Stability andlevel ofself-
esteem as predictors ofanger arousal andhostility. J Pers Soc Psy-
chol 1989; 56: 1013–1022.
Kubacka-Jasiecka D: Struktura „ja” a związek między agresywnością i lękiem.
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1986.
Larkby CA, Goldschmidt L, Hanusa BH etal.: Prenatal alcohol exposure
isassociated with conduct disorder inadolescence: findings from a birth
cohort. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2011; 50: 262–271.
Maciaszczyk P: Agresywność a asertywność młodocianych sprawców
przestępstw. Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodo-
wej im. prof. Stanisława Tarnowskiego, Tarnobrzeg 2010.
Maniglio R: Significance, nature, anddirection ofthe association
between child sexual abuse andconduct disorder: a systematic
review. Trauma Violence Abuse 2015; 16: 241–257.
McKay M, Davis M, Fanning P: Sztuka skutecznego porozumiewania
się. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
Moore AA, Silberg JL, Roberson-Nay R etal.: Life course persistent
andadolescence limited conduct disorder ina nationally represen-
tative US sample: prevalence, predictors, andoutcomes. Soc Psy-
chiatry Psychiatr Epidemiol 2017; 52: 435–443.
Muszyński H: Zarys teorii wychowania. Wydawnictwo PWN, Warsza-
wa 2005.
Niebrzydowski L: O poznawaniu i ocenie samego siebie. Nasza Księ-
garnia, Warszawa 1976.
Oakley C, Harris S, Fahy T etal.: Childhood adversity andconduct
disorder: a developmental pathway toviolence inschizophrenia.
Schizophr Res 2016; 172: 54–59.
Ogińska-Bulik N, Juczyński Z: Skala Ekspresji Gniewu– SEG. In:
Juczyński Z (ed.): Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii
zdrowia. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzy-
stwa Psychologicznego, Warszawa 2001: 47–54.
Oleś M: Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości.
T. VI: Metody diagnostyczne w badaniach dzieci i młodzieży.
Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2005.
Ostrowska K, Milewska E: Diagnozowanie psychologiczne w krymi-
nologii. Przewodnik metodyczny. Wydawnictwo ATK, Warsza-
wa 1986.
Pecyna M: Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle
psychologii klinicznej. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1998.
Plattner B, Karnik N, Jo B et al: State andtrait emotions indelinquent
adolescents. Child Psychiatry Hum Dev 2007; 38: 155–169.
Popielarska A: Psychiatria wieku rozwojowego. Wydawnictwo Lekar-
skie PZWL, Warszawa 1989.
Presnall N, Webster-Stratton CH, Constantino JN: Parent training:
equivalent improvement inexternalizing behavior for children
with andwithout familial risk. J Am Acad Child Adolesc Psychia-
try 2014; 53: 879–887, 887.e1–2.
Rhee SH, Friedman NP, Corley RP etal.: An examination ofthe devel-
opmental propensity model ofconduct problems. J Abnorm Psy-
chol 2016; 125: 550–564.
Rode M: Charakterystyka wybranych cech psychicznych nieletnich
dziewcząt. In: Gulla B, Wysocka-Pleczyk I (eds.): Przestępczość
nieletnich. Dziecko jako ofiara i sprawca przemocy. Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009: 87–110.
Seals D, Young J: Bullying andvictimization: prevalence andrelation-
ship togender, grade level, ethnicity, self-esteem, anddepression.
Adolescence 2003; 38: 735–747.
Siemionow J: Niedostosowanie społeczne nieletnich: działania, zmia-
na, efektywność. Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011.
Szecówka-Nowak M: Dziecko z zaburzeniami zachowania. In: Cytow-
ska B, Winczura B, Stawarski A (eds.): Dzieci chore, niepełno-
sprawne i z utrudnieniami w rozwoju. Oficyna Wydawnicza
Impuls, Kraków 2008: 495–508.
Walker D, Holtfreter K: Adolescent motherhood, depression,
anddelinquency. J Child Fam Stud 2016; 25: 939–948.
Zhou J, Yao N, Fairchild G etal.: Altered hemodynamic activity
inconduct disorder: a resting-state fMRI investigation. PLoS One
2015; 10: e0122750.
Zmudziejewska A, Basińska MA: Zagniewane przestępczynie. Cha-
rakterystyka gniewu doświadczanego przez nieletnie sprawczynie
przestępstw. Pol Forum Psychol 2013; 18: 226–244.