Content uploaded by Nurcan Ertug
Author content
All content in this area was uploaded by Nurcan Ertug on Oct 31, 2017
Content may be subject to copyright.
HEMŞİRELİKTE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA DERGİSİ 2017;14 (3): 192-197 doi:10.5222/HEAD.2017.192
192
Hemşirelik Öğrencilerinin Bireysel
Yenilikçilik Prolleri ve Yenilikçiliğin
Önündeki Engellerin İncelenmesi
Investigating the Individual Innovativeness
Proles and Barriers to Innovativeness in
Undergraduate Nursing Students
NURCAN ERTUĞ*
HAYDAR KAYA**
* N Ertuğ, Yrd. Doç. Dr.
Ufuk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara
Yazışma Adresi / Address for Correspondence:
Nurcan Ertuğ, Yrd. Doç. Dr.
Mevlana Bulvarı (Konya Yolu) No: 86-88, 06520 Balgat / Ankara
Tel.: 0 312 204 44 50 Faks: 0 312 204 44 38
e-posta: ertugnurcan@gmail.com
** H Kaya, Uzman Hemşire
Lösante Çocuk ve Yetişkin Hastanesi, Ankara
ÖZ
Amaç: Bu çalışma, hemşirelik öğrencilerinin bireysel yenilikçilik pro-
lleri ile yenilikçiliğin önündeki engelleri belirlemek amacıyla yapıl-
mıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipteki çalışmaya, Ankara’da iki üniversitede öğ-
renim gören 277 hemşirelik öğrencisi katılmıştır. Verilerin toplanma-
sında sosyodemograk veri toplama aracı, 20 maddelik bireysel yeni-
likçilik ölçeği ve 40 maddeli ve üç alt boyuta sahip olan yenilikçiliğin
önündeki engeller anketinden yararlanılmıştır. İstatistiksel değerlen-
dirmede ortalama, t-testi ve One-way ANOVA analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma sonucunda hemşirelik öğrencilerinin bireysel ye-
nilikçilik puan ortalaması 63.92±10.061’dir. Bu puana dayalı olarak
öğrenciler “düşük düzeyde yenilikçi” olarak değerlendirilmiştir. Yeni-
likçilik kategorileri açısından incelendiğinde ise öğrenciler “sorgula-
yıcı” kategorisinde yer almıştır. Kız öğrencilerin bireysel yenilikçilik
puanları (64.36±9.911) erkek öğrencilerinkinden (60.59±10.728)
yüksek bulunmuştur. Öğrencilere göre yenilikçiliğin önündeki en
yüksek öncelikli engel “Yabancı dil yetersizliği nedeniyle güncel bilgi-
ye etkili bir şekilde ulaşılamaması”dır. Yenilikçiliğin önündeki yüksek
öncelikli engellerin çoğunlukla kurumsal kategoride yer aldığı bulun-
muştur.
Sonuç: Hemşirelik öğrencilerinin yenilikçilik düzeyi düşük bulunmuş-
tur. Hemşirelik eğitimi verilen kurumlarda eğitim içeriğinin öğrencile-
rin yenilikçilik prolini artırıcı yönde gözden geçirilmesi ve bu konuda
etkinlikler düzenlenmesi önerilmiştir.
Anahtar kelimeler: Bireysel yenilikçilik; hemşirelik öğrencileri; yenilikçiliğin
önündeki engeller.
Geliş Tarihi: 25.10.2016, Kabul Tarihi: 12.07.2017
ABSTRACT
Aim: This study was conducted to determine individual innovative-
ness proles and the barriers to innovativeness in nursing students.
Method: A total of 277 nursing students studying at two universities
in Ankara, Turkey participated in this descriptive study. The data were
collected using a socio-demographic data collection tool, the twenty-
item Individual Innovativeness Scale, and the Barriers to Innovative-
ness questionnaire consisting of three dimensions and forty items. Data
were evaluated using mean, t-test and One-way ANOVA analyses.
Findings: The mean individual innovativeness score was 63.92±10.061.
Based on this score, students had “a low level of individual innovati-
veness”. Taking the innovativeness categories into account, students
were included in the “early majority” category. The individual inno-
vativeness scores of female students (64.36±9.911) were higher than
male students (60.59±10.728). According to the students, the greatest
barrier to innovativeness was “being unable to access information in
an efcient way due to the lack of a foreign language”. The majority of
the greatest barriers to innovativeness were found in the institutional
category.
Conclusion: The innovativeness prole level of nursing students was
low. It is recommended that nursing faculties revise the educational
content in nursing schools in order to increase the students’ innova-
tiveness proles, and more activities should be designed for this goal.
Keywords: Individual innovativeness; nursing students; barriers to innova-
tiveness.
HEMŞİRELİKTE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA DERGİSİ 2017;14 (3): 192-197
193
Son yıllarda teknolojik ve bilimsel gelişmelere bağlı ola-
rak sağlık bakım uygulamaları da değişmektedir. Ortala-
ma ömrün uzaması, sağlık sorunlarının ve kronik hasta-
lıkların artması, bununla birlikte hastalıkların tanı, teda-
vi yöntemleri ve bakım hizmetlerinin gelişmesi sağlık çalışanla-
rının da kendilerini yenileme ve yeniliğe uyum sağlama gerek-
sinimini ortaya çıkarmaktadır.[1,2]
Yenilik yeni ve değerli olan bir düşünce ya da bilgiyi, doğru yer
ve zamanda somutlaştırarak, topluma yararlı ürün ya da sürece
dönüştürmektir.[3] İnovasyon ise Latince bir kelime olup,
“innovare” kökünden türemiştir ve yeni, farklı bir ürün ya da
düşünce üretmek anlamına gelmektedir.[4] Türk Dil Kurumu
ise inovasyonu yenileşim olarak tanımlamıştır.[5] Bireylerin
gereksinimleri sonucunda ortaya çıkan ürün ve hizmetlerin
sunulmasını içeren inovasyon kavramı, gereksinimlerin hızlı ve
iyi şekilde sunulmasını sağlar.[6]
Uluslararası Hemşireler Konseyi’nin (ICN) 2009 yılındaki
teması inovasyon üzerinedir. Hemşirelik hizmetlerinde
kalitenin artırılması, uygun bakım modellerinin oluşturulması
ve sürdürülmesinde inovasyon önemli yer tutar. ICN,
hemşirelik hizmetlerinin temeli olan “bakım” kavramının
öneminin vurgulanması ve etkin olması ile mesleki gelişme
sağlanacağı, bunu yapabilmek için de mevcut uygulamaları
yinelemek yerine, hemşirelik eğitiminde yenilikçi düşünceye
sahip hemşirelerin yetiştirilmesi, bilimsel bilgilere dayalı bakım
hizmetleri sunulması ve yenilikçi düşünceye sahip olunması
gerektiğini belirtmektedir.[7]
Sağlıklı olmak temel insan haklarından biridir. Hemşireler sağ-
lığın korunması, geliştirilmesi, tedavi, bakım ve rehabilitasyon
süreçlerinde yer almaktadır. Bu nedenle hemşireler süreçlerle
ilgili değişiklikleri, gelişmeleri ve yenilikleri takip ederek uyum
sağlamak durumundadırlar.[7]
Hemşirelik bakım hizmetinde gereksinimleri belirlemek ve bu
gereksinimleri gidermek adına hemşirelerin yenilikçi düşünceye
sahip bireyler olmaları, yeniliğe açık olmaları, yenilikçi
yaklaşımlara karşı gelmemeleri, yenilikler düşünüp
uygulamaları ve yenilikçi rolünü etkin bir şekilde kullanmaları
gerekmektedir.[2] Hemşirelerle yapılan bir çalışmada,
hemşirelerin genellikle mevcut uygulamalar ya da geliştirilmiş
yeniliği uygulama eğiliminde oldukları, yenilik yapma sürecinde
ise yöneticilerini ve iş arkadaşlarını etkileme ve kabul ettirmeye
çalıştıkları, risk ve tartışmalara girmedikleri sonucuna
ulaşılmıştır.[8]
Yenilikçiliğin önemi ve farkındalığının artması, hem ülkemizde
hem de dünyada hemşirelik alanında inovatif gelişmelerin
artmasına olanak tanımıştır. Bu gelişmelerin en önemlilerinden
birisi, Amerikan Hemşireler Birliği’nin (American Nurses
Assocation=ANA) hemşirelik müfredatını yine gözden geçirmek
için çalışmalar başlatmasıdır. Yenilikçi hemşirelerin
yetiştirilebilmesi için hemşirelik eğitimi veren öğretim
elemanlarının yeniliğe açık olmaları gerekmektedir.[6,9] Kanıta
dayalı hemşirelik kavramının yaygınlaşması, akreditasyon,
verilen teorik bilginin beceriye dönüşmesi için simülasyon
maketlerinin kullanılması ve bakım hizmetinde standardizasyon
sağlanmaya çalışılması gibi değişiklikler, hemşirelik alanında
son yıllarda gelişmekte olan yenilikçi uygulamalardır.[7,9] Bu
değişimlerin hemşirelerin eleştirel düşünme ve karar verme
becerilerini arttırdığı ve buna bağlı olarak hemşirelik bakım
hizmetlerindeki nitelikli insan gücü gereksinimini karşılamada
etkili olduğu söylenebilir. Ülkemiz sağlık hizmetlerinde
hemşirelerin bakım alanındaki bilgi ve becerilerini geliştirmek
ve alandaki eğitimli bireylerin sayısını artırmak amacıyla planlı
girişimler ve uygulamalar yapılmaktadır.[10] Yenilikçi
hemşirelerin yetişmesinin, hemşirelik eğitiminin yenilikçilik
anlayışı çerçevesinde yürütülmesi ile olası olacağı
düşünülmektedir. Literatürde yöneticiler[11], öğretmenler[12,13]
ve öğretmen adaylarının[14-16] bireysel yenilikçilik prolleri
veya yenilikçiliğin önündeki engeller ile ilgili çalışmalar
mevcuttur ancak bu konuda hemşirelik öğrencileri ile yapılan
çalışmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle bu çalışma yenilikçilik
proli ve engelleri konusunda hemşirelik öğrencileri ile yapılan
ilk çalışma özelliği taşımaktadır.
Amaç
Araştırmanın amacı hemşirelik öğrencilerinin bireysel
yenilikçilik prolleri ile yenilikçiliğin önündeki engelleri
belirlemektir.
Yöntem
Bu tanımlayıcı çalışma 2015-2016 öğretim yılında Ankara’da
biri devlete, diğeri bir vakfa ait olan iki üniversitede öğrenim
gören hemşirelik bölümünün tüm öğrencileri ile yapılmıştır.
Veri toplama aracı 368 öğrenciye dağıtılmıştır. Araştırmaya
katılmak gönüllülük esasına dayandığı için veri toplama
araçlarının 277’si geri dönmüştür (yanıtlanma oranı: %75).
Veri Toplama Araçları
Veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde
sosyodemograk veri toplama aracı, ikinci bölümde “bireysel
yenilikçilik ölçeği” (BYÖ) ve son bölümde “yenilikçiliğin
önündeki engeller” (YÖE) anketi bulunmaktadır. Bu araçlara ait
detaylar aşağıda yer almaktadır.
Sosyodemograk Veri Toplama Aracı
Bu araçta katılımcıların yaş, öğrenim yılı, genel not ortalaması
(GNO), yenilikçilik ile ilgili seminer/konferansa katılma
durumu, aile gelir düzeyi, en çok yaşanan yer, mezun olunan
lise türü, anne veya babanın eğitim düzeyini içeren sorular
bulunmaktadır.
Bireysel Yenilikçilik Ölçeği
Beşli likert tipindeki BYÖ, Hurt ve arkadaşları[17] tarafından
geliştirilmiş ve Kılıçer ve Odabaşı[18] tarafından Türkçeye
HEMŞİRELİKTE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA DERGİSİ 2017;14 (3): 192-197
194
uyarlanarak geçerlik-güvenirliği yapılmıştır. Orijinal ölçeğin ve
Türkçeye uyarlanmış ölçeğin Cronbach alfa katsayısı sırasıyla
0.89 ve 0.82’dir. Çalışmamızdaki BYÖ’nün Cronbach alfa
katsayısı ise 0.81 olup, güvenirlik yönünden orijinal ve
Türkçeye uyarlama çalışmasına benzer bulunmuştur. BYÖ
değişime direnç, kir önderliği, deneyime açıklık ve risk alma
olmak üzere dört boyuttan oluşmaktadır. Ölçekten alınabilecek
toplam puan 14-94 arasında değişmektedir. Toplam puana
göre öğrencilerin BYÖ kategorileri şu şekildedir: 80 üzeri
yenilikçi, 69-80 öncü, 57-68 sorgulayıcı, 46-56 kuşkucu ve 46
altı gelenekçi.
Yenilikçilik puanına göre BYÖ puanı 68 üzerinde olanlar
“yüksek düzeyde yenilikçi”, 68-64 arasında olanlar “orta
düzeyde yenilikçi” ve 64 altında olanlar ise “düşük düzeyde
yenilikçi” olarak adlandırılmaktadır.
Yenilikçiliğin Önündeki Engeller Anketi
YÖE anketi Kılıçer ve Odabaşı[15] tarafından geliştirilmiş ve
geçerlik-güvenirlik çalışması yapılmıştır. Orijinal ölçeğin
Cronbach alfa katsayısı 0.91’dir. Çalışmamızdaki YÖE’nin
Cronbach alfa katsayısı ise 0.95 olup, güvenirlik yönünden
orijinal çalışmaya benzer bulunmuştur. Bireysel (10 madde),
kurumsal (23 madde) ve toplumsal (7 madde) olmak üzere üç
alt boyuttan oluşan 40 maddelik YÖE anketi beşli likert
tipindedir.
Veri Toplama
Veriler, öğrencilere toplu olarak ulaşabilmek için öğretim
elemanları ile iş birliği yapılarak ders bitiminden itibaren sınıf
ortamında toplanmıştır. Anketler öğrencilere dağıtılmış ve
doldurulana kadar beklenerek toplanmıştır.
Verilerin Analizi
Verilerin analizi SPSS 21.0 kullanılarak yapılmıştır (IBM
Corporation, Armonk, NY, USA). BYÖ ve YÖE anketi
skorlarının belirlenmesinde ortalama ve standart sapmayı
içeren tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. İstatistiksel
anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak belirlenmiştir. Bağımsız
değişkenlerin yenilikçiliğe etkilerinin belirlenmesinde t-testi ve
ANOVA analizi kullanılmıştır. Bu araştırmada, BYÖ’nün
Cronbach alfa değeri 0.818 ve YÖE’nin Cronbach alfa değeri ise
0.952 bulunmuştur. Buna göre her iki ölçek de bu araştırma
örneklemi için yüksek derecede güvenilir olarak
değerlendirilmiştir.
Araştırmanın Etik Yönü
Araştırmanın yapıldığı üniversitelerden birinin araştırma etik
kurulundan (2014/348) ve araştırmanın yapıldığı kurumlardan
yazılı onay alınmıştır. Öğrencilerden aydınlatılmış onam
alınarak çalışmaya katılmadıkları takdirde araştırmacılarla olan
ilişkilerinin olumsuz yönde etkilenmeyeceği ve anketlere isim
yazmalarının gerekmediği belirtilmiştir. Böylece öğrencilerin
anketi baskı altında kalmadan rahat bir şekilde doldurmaları
sağlanmıştır.
Bulgular
Araştırmaya katılan 277 öğrencinin yaş ortalaması 20.45±2.450,
%88.4’ü kadın ve %55.6’sı vakıf üniversitesinde öğrenim
görmektedir (Tablo 1). Devlet ve vakıf üniversitesinde öğrenim
gören öğrencilerin sosyodemograk özellikleri benzerdir.
Tablo 1: Katılımcıları tanıtıcı özellikler
ÖĞRENCILER n %
Yaş ortalaması 20.45±2.450
Kurum
Devlet üniversitesi 123 44.4
Vakıf üniversitesi 154 55.6
Cinsiyet
Kadın 245 88.4
Erkek 32 11.6
Sınıf
Birinci 84 30.3
İkinci 73 26.4
Üçüncü 65 23.5
Dördüncü 55 19.8
Genel Not Ortalaması
0.00-2.19 43 15.5
2.20-2.99 96 34.7
3.00-4.00 54 19.5
Bildirmeyen 84 30.3
Seminer/Konferansa Katılma
Evet 87 31.4
Hayır 190 68.6
Aile Gelir Durumu
1499 ve altı 43 15.5
1500-3499 167 60.3
3500 ve üzeri 67 24.2
En Fazla Yaşanılan Yer
Köy-kasaba 21 7.6
İlçe 73 26.4
İl 183 66.1
Toplam 277 100
Tüm öğrencilerin alt boyutlara göre ve toplam bireysel
yenilikçilik puanları Tablo 2’de verilmiştir. Öğrencilerin BY
puan ortalaması 63.92±10.061 olarak bulunmuştur. Tablo 2,
madde puan ortalaması yönünden incelendiğinde, en yüksek
puanın (3.85) “deneyime açıklık”, en düşük puanın (2.78) ise
HEMŞİRELİKTE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA DERGİSİ 2017;14 (3): 192-197
195
“değişime direnç” alt boyutlarından alındığı görülmektedir.
Tablo 2. Öğrencilerin Boyutlara Göre ve Toplam Bireysel
Yenilikçilik Puan Ortalamaları ve Madde Ortalamaları
BOYUTLAR
n
Ort.
SD
Madde Ort.
Madde SD
Değişime
direnç
277 22.23 5.795 2.78 0.724
Fikir
önderliği
277 18.16 4.043 3.63 0.809
Deneyime
açıklık
277 19.26 4.536 3.85 0.907
Risk alma 277 6.73 1.792 3.36 0.896
TOPLAM 277 63.92 10.061 3.19 0.503
Yenilikçilik kategorileri göz önüne alındığında öğrenciler
sorgulayıcı kategorisinde yer almaktadır. Öğrencilerin BYÖ’den
aldıkları ortalama puan, yenilikçilik düzeyi açısından
incelendiğinde ise öğrenciler “düşük düzeyde yenilikçi” olarak
değerlendirilmiştir.
Tablo 3. Bazı Değişkenlere Göre Yenilikçiliğin Önündeki
Engeller Anketi Madde Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması
DEĞIŞKENLER
n
Madde Ort.
SD
Test
Cinsiyet
Kadın 223 3.53 0.596 t=2.331
p=0.021*
Erkek 30 3.26 0.548
Genel Not Ortalaması
Düşüka43 3.36 0.572 F=4.356
p=0.014*
a<b,c
Ortab95 3.65 0.522
Yüksekc53 3.48 0.583
En Fazla Yaşanılan Yer
Köy-kasabaa21 3.147 0.462 F=6.605
p=0.002**
a<b,c
İlçeb69 3.661 0.484
İlc163 3.474 0.633
*p<0.05; **p<0.01
Öğrencilerin bağımsız değişkenleri ile BYÖ’den aldıkları
puanlar karşılaştırılmıştır. Öğrencilerin cinsiyeti ile BYÖ’den
aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık
bulunmuştur (t=2.00, p<0.05). Erkek öğrenciler 60.59±10.728
puan almışken kız öğrenciler 64.36±9.911 puan almıştır.
Yapılan istatistiksel analizlerde öğrencilerin kurum, sınıf
düzeyi, GNO, yenilikçilik ile ilgili seminer/konferansa katılma
durumu, aile gelir düzeyi, en çok yaşanan yer, mezun olunan
lise türü, anne veya babanın eğitim düzeyi gibi bağımsız
değişkenler ile BYÖ’den alınan puanlar arasında herhangi bir
farklılık bulunmamıştır (p>0.05).
Tablo 4. Yenilikçiliğin Önündeki Yüksek Öncelikli Engeller
MADDELER Engel
katego-
risi
Ort. SD
15 Yabancı dil yetersizliği nedeniyle gün-
cel bilgiye etkili bir şekilde ulaşılamaması Bireysel 3.70 1.079
27 Sınavların veya ödevlerin yaratıcılığı
destekler nitelikte olmaması Kurumsal 3.68 1.011
39 Bireyin risk alamaması Bireysel 3.65 0.931
10 Öğrenci değişim programlarının
yetersizliği Kurumsal 3.65 1.008
25 Yaratıcılığı destekleyici farklı derslerin
olmaması Kurumsal 3.64 1.013
21 Öğretim sürecinin üst düzey düşün-
me becerilerini geliştirememesi Kurumsal 3.63 0.999
11 Eğitim kurumlarındaki teknolojik
araçların sınırlılığı Kurumsal 3.62 1.089
13 Kurum tarafından verilen teknik
konularla ilgili desteğin yetersizliği Kurumsal 3.61 1.002
Tablo 5. Yenilikçiliğin Önündeki Düşük Öncelikli Engeller
MADDELER Engel
katego-
risi
Ort. SD
17 Aile yapısının yenilikçiliği destekle-
memesi Toplumsal 3.13 1.113
12 Bireyin sahip olduğu dini değerleri Bireysel 3.16 1.176
37 Teknolojinin hızlı değişimi Toplumsal 3.39 1.077
14 Ders içeriklerinin güncel konuları
barındırmaması Kurumsal 3.40 1.111
28 Toplum tarafından kabul edilmeme
korkusu Bireysel 3.41 1.101
3 Eğitim kurumlarında gerçekleştirilen
projelerde öğrencilere görev verilme-
mesi
Kurumsal 3.43 1.011
2 Yeniliklerin maliyetinin yüksek olması Bireysel 3.44 0.937
34 Öğretim elemanı değişim programla-
rının yetersizliği Kurumsal 3.45 1.026
Öğrencilerin YÖE anketinden aldıkları puan ortalamaları
değerlendirilmiş olup, toplam madde puan ortalaması
3.49±0.596 bulunmuştur. Bazı bağımsız değişkenlere göre
yenilikçiliğin önündeki engeller anketi madde puan ortalamaları
Tablo 3’te sunulmuştur. Kız öğrencilerin (3.53±0.596) YÖE
anketi madde puan ortalaması, erkek öğrencilerinkinden
(3.26±0.548) yüksek bulunmuştur (p<0.05). Yapılan varyans
analizinde öğrencilerin GNO’su ile YÖE anketi puan ortalaması
arasında fark bulunmuş olup, yapılan Bonferroni düzeltmesinde
bu farklılığın notu düşük olan öğrencilerden kaynaklandığı
belirlenmiştir (p<0.05). Buna göre notu düşük olan öğrenciler,
Hemşirelik Öğrencilerinin Bireysel Yenilikçilik Prolleri ve Yenilikçiliğin Önündeki Engellerin İncelenmesi
HEMŞİRELİKTE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA DERGİSİ 2017;14 (3): 192-197
196
notu orta ve yüksek olan öğrencilerden daha az engel
belirtmişlerdir. Son olarak öğrencilerin en çok yaşadığı yere
ilişkin YÖE anketi madde puan ortalamaları arasında farklılık
belirlenmiştir. Yapılan post-hoc analize göre bu farklılık en çok
köy-kasabada yaşamış olan öğrencilerden kaynaklanmaktadır.
Bu öğrencilerin puan ortalaması diğerlerinden düşüktür
(p<0.05). Bu öğrenciler en fazla ilçe veya ilde yaşayan
öğrencilerden yenilikçiliğe yönelik olarak daha az engel
belirtmişlerdir. Yapılan istatistiksel analizlerde öğrencilerin
kurum, sınıf düzeyi, yenilikçilik ile ilgili seminer/konferansa
katılma durumu, aile gelir düzeyi, mezun olunan lise türü, anne
veya babanın eğitim düzeyi gibi bağımsız değişkenler ile YÖE
anketi madde puan ortalamaları arasında herhangi bir farklılık
bulunmamıştır (p>0.05).
Öğrencilerden elde edilen veriler doğrultusunda yenilikçiliğin
önündeki yüksek öncelikli engeller ve kategorileri Tablo 4’te
sunulmuştur. Öğrencilere göre bu engellerin ilki bireysel
kategoridedir ve kendilerinin yabancı dil yetersizliği ile ilgilidir.
İkinci sıradaki engel kurumsal olup öğrenciler sınavların veya
ödevlerin yaratıcılığı destekler nitelikte olmadığını
belirtmişlerdir. Üçüncü sıradaki engel bireysel kategoride yer
almaktadır ve öğrenciler risk alamamayı bir engel olarak
belirtmişlerdir. Tablo 4’te de görüldüğü üzere diğer öncelikli
engellerin kurumsal olduğu belirlenmiştir.
Öğrencilerin yenilikçiliğin önündeki düşük öncelikli engelleri
ve bunların kategorileri Tablo 5’te verilmiştir. Öğrencilere göre
düşük öncelikli engellerin ilki aile yapısının yenilikçiliği
desteklememesi olup, toplumsal kategoridedir. İkinci sıradaki
engel bireysel olup, dini değerler ile ilgilidir. Öğrencilere göre
üçüncü sıradaki engel ise teknolojinin hızlı değişimidir. Tablo
5 incelenecek olursa düşük öncelikli engellerin her üç
kategoriye dağılmış olduğu görülmektedir.
Tartışma
Bu çalışmada hemşirelik öğrencilerinin bireysel yenilikçilik
prolleri ve yenilikçiliğin önündeki engeller araştırılmıştır.
Öğrencilerin BYÖ’den aldıkları puan ortalaması 63.92±10.061
olarak bulunmuştur.
Öğrencilerin BYÖ’nün alt boyutlarından aldıkları madde puan
ortalamaları incelendiğinde en yüksek puanın (3.85) “deneyime
açıklık”, en düşük puanın (2.78) ise “değişime direnç” alt
boyutlarından alındığı görülmektedir. Bu bulgu Kılıçer[19],
Çuhadar ve arkadaşları[16] ve Özgür’ün[20] çalışmaları ile
örtüşmektedir. Alt boyutlar yönünden öğrencilerin yenilikleri
takip etme konusunda değişime açık oldukları ağır basmakla
birlikte, bu değişimi fazla risk almadan gerçekleştirmek
istediklerini söylemek olasıdır.
Öğrencilerin, literatüre benzer şekilde “sorgulayıcı” kategorisi
altında yer aldığı belirlenmiştir.[14,16,19,21] Dolayısıyla çalışma
örneklemimizin, sorgulayıcıların genel özellikleri olan[19]
yeniliği benimseme konusunda ihtiyatlı davrandığı, risk alma
konusunda çok fazla istekli olmadığı ve yeni bir fikri
benimsemeden önce büyük bir zamanı onun hakkında
düşünmeyle geçirdiği söylenebilir.
Yenilikçilik düzeyi açısından incelendiğinde ise öğrenciler
“düşük düzeyde yenilikçi” olarak değerlendirilmiştir.
Literatürde öğrencilerle yapılan yenilikçilik çalışmaları
incelendiğinde öğrencilerin yenilikçilik düzeyinin “düşük
düzeyde yenilikçi” ve “orta düzeyde yenilikçi” arasında değiştiği
belirlenmiştir. Yapılan çalışmalarda öğrencilerin “düşük
düzeyde yenilikçi” olduğu bildirilmiştir.[14,21,22] Bu bulgu,
çalışmamızın bulgularını destekler niteliktedir. Ancak, yapılan
bazı çalışmalarda ise, öğrenciler “orta düzeyde yenilikçi” olarak
bulunmuştur.[16,19] Bu farklılıkların öğrencilerin bireysel
özelliklerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Çalışmamızda öğrencilerin cinsiyetine göre BY puanı arasında
farklılık bulunmuştur. Kız öğrencilerin puanı erkeklerin
puanından daha yüksektir. Bu bulgumuz Gür-Erdoğan ve
Zafer-Güneş’in[23] çalışması ile paraleldir. Ancak literatür
incelendiğinde cinsiyet ile ilgili çok farklı sonuçlara
rastlanmaktadır. Örneğin, bir çalışmada erkek öğrencilerin
puanı yüksek bulunurken[24], birçok çalışmada cinsiyet
yönünden herhangi bir farklılık bulunmamıştır.[14,16,19,20,25]
Çalışmamızda, kız öğrencilerin puanının yüksek olmasının
bireysel özelliklerden kaynaklanmış olabileceği
düşünülmektedir.
Bu çalışmada, hemşirelik öğrencilerinin kurum, sınıf düzeyi,
GNO, yenilikçilik ile ilgili seminer/konferansa katılma durumu,
aile gelir düzeyi, en çok yaşanan yer, mezun olunan lise türü,
anne veya babanın eğitim düzeyi gibi bağımsız değişkenler ile
BYÖ’den alınan puanlar arasında herhangi bir farklılık
bulunmamıştır. Yapılan bazı çalışmalarda da, aile eğitim
düzeyine göre BY puanlarında fark bulunmaması çalışmamız
bulguları ile benzerlik göstermektedir.[19,20] Ancak yapılan
literatür taramasında öğrencilerin aile gelir düzeyi[19], GNO[23,26]
ve sınıf düzeyine göre[14,20,22] bireysel yenilikçilik puanlarında
fark bulunduğu belirlenmiştir. Tüm bu farklılıklar öğrencilerin
farklı özelliklere sahip olmasından kaynaklanabilir.
Öğrencilerin bağımsız değişkenlere göre YÖE anketi madde
puan ortalamaları değerlendirilmiş olup, cinsiyet, GNO ve en
fazla yaşanılan yer ile ilgili farklılıklar görülmüştür. Kız
öğrencilerin bireysel yenilikçilik prollerinin erkeklerinkinden
yüksek bulunduğu göz önüne alındığında, kızların erkeklere
göre daha fazla engel belirtmiş olmaları doğal bir sonuç olarak
değerlendirilebilir. Benzer olarak, GNO açısından en az engel
belirten grup GNO’su en düşük olan öğrenciler iken, en fazla
yaşanılan yer açısından en az engel belirten grup köy-kasabada
yaşayan öğrenciler olması da beklendik bir sonuçtur denilebilir.
Çalışmamızda, aile gelir düzeyi ve bulgular bölümünde
belirtilen diğer bağımsız değişkenler YÖE’yi etkilememektedir.
Kılıçer ve Odabaşı’nın[15] eğitim fakültesi öğrencilerinin
yenilikçiliğin önündeki engelleri inceledikleri araştırmada, kız
öğrenciler erkek öğrencilerden daha fazla engel belirtmiş olup,
HEMŞİRELİKTE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA DERGİSİ 2017;14 (3): 192-197
197
aile gelir düzeyinin YÖE’yi etkilemediği belirlenmiştir. Bu
sonuçlar, bulgularımızı destekler niteliktedir. Literatürde
Kılıçer ve Odabaşı’nın[15] çalışması dışında YÖE’nin incelendiği
başka bir çalışmaya rastlanmamıştır.
Çalışmamızda, her ne kadar en yüksek öncelikli engeller ço-
ğunlukla kurumsal kategoride yer alsa da en yüksek öncelikli
ilk engel bireysel kategoride olan yabancı dil yetersizliğidir. Ça-
lışma grubumuzdaki öğrenciler özeleştiri yaparak kendi yaban-
cı dillerini iyi görmemekte ve buna bağlı olarak yabancı dil
kullanılarak yapılan yenilik ve güncellemeleri kaçırdıklarını
düşünmektedir. Bilim dünyası tarafından bilim dilinin çoğun-
lukla İngilizce kabul edildiği varsayımından yola çıkarak bunu
engel olarak görmüş olabilirler. Öğrencilere göre en düşük ön-
celikli engel aile yapısının yenilikçiliği desteklememesidir. Her
ne kadar ailenin bu konudaki önemini göz ardı edemesek de
öğrenciler büyük olasılıkla yenilikçiliği, eğitim kurumlarında
edinilen bir özellik olarak görmüş olabilirler.
Sonuç
Ülkemizde hemşirelik öğrencilerinin bireysel yenilikçilik
prolleri veya yenilikçiliğin önündeki engellerin belirlendiği bir
çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla çalışmamız bu grup ile
yapılan ilk çalışma olma özelliğindedir. Bu çalışmada hemşirelik
öğrencilerinin bireysel yenilikçilik prolleri ile yenilikçiliğin
önündeki engeller belirlenmiştir. Buna göre bireysel yenilikçilik
düzeyleri açısından incelendiğinde öğrencilerin yenilikçilik
düzeyinin düşük olduğu görülmüştür. Bireysel yenilikçiliğin 5
kategorisi açısından ele alındığında, öğrencilerin ortalama
puanının üçüncü kategoride (sorgulayıcılar) yer aldığı
belirlenmiştir. Öte yandan öğrencilerin yenilikçiliğin önündeki
engeller algısına bakıldığında en yüksek öncelikli engellerin
çoğunlukla kurumsal olduğu göze çarpmaktadır. Cinsiyetin
hem bireysel yenilikçiliği hem de yenilikçiliğin önündeki
engeller algısını etkilediği görülmüştür.
Çalışma sonuçları doğrultusunda hemşirelik öğrencilerinin
bireysel yenilikçilik profilini artırmaya ve yenilikçiliğin
önündeki engelleri azaltmaya yönelik olarak üniversitelerde
çeşitli etkinlikler yapılması, eğitim-öğretim programının
yenilikçiliği artırıcı yönde güncellenmesi, öğrencilerin yeniliği
takip edebilecek düzeyde yabancı dil gelişimine destek
olunması, derslerin veya sınavların yaratıcılığı destekler şekilde
yapılandırılması önerilmektedir.
KAYNAKLAR
1 . Köse B. Tüketici yenilikçiliği ve yeniliklerin benimsenmesi: Bir yenilik
olarak mobil internet. Afyon Kocatepe Üniversitesi: Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Doktora Tezi. Afyonkarahisar: 2012.
2 . Arslan H, Konuk-Şener D. Hemşirelikte yeni ve önemli bir kavram:
Girişimcilik. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik
Dergisi. 2012; 20(2):140-145.
3 . Luecke R. İş Dünyasında Yenilik ve Yaratıcılık. Çeviri, T. Parlak.
İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları; 2008. s. 3-9.
4 . Yamaç K. Nedir bu inovasyon? Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi. 2001;
1(3):6-8.
5 . Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_
gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.57611228a30bc2.54462795. Erişim
tarihi: 20 Ağustos 2016.
6 . Güngör G, Göksu A. Kamu inovasyon uygulaması: Türkiye örneği. 1st
International Symposium on Innovative Technologies in Engineering
and Science. Sakarya; 2013: 1245-1254.
7 . International Council of Nurses. Delivering quality, serving
communities: nurses leading care innovations 2009. http://www.icn.ch/
publications/2009-delivering-quality-serving-communities-nurses-
leading-care-innovations/ Erişim tarihi: 20 Ağustos 2016.
8 . Sönmez B, Yıldırım A. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin
yenilikçi davranışları ve yenilikçi davranışlarını etkileyen faktörlere
ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi.
2014; 1(2):49-59. doi:10.5222/SHYD.2014.049.
9 . Dil S, Uzun M, Aykanat B. Hemşirelik eğitiminde inovasyon.
International Journal of Human Sciences. 2012; 9(2):1217-1228.
10 . Herdman EA. Hemşirelik ve yenilikçilik. Hemşirelikte Eğitim ve
Araştırma Dergisi. 2009; 6(2):2-4.
11 . Coklar AN. Individual innovativeness levels of educational
administrators. Digital Education Review. 2012; 22:100-110.
12 . Demir-Başaran S, Keleş S. Yenilikçi kimdir? Öğretmenlerin yenilikçilik
düzeylerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi. 2015; 30(4):106-118.
13 . Akın-Kösterelioğlu M, Demir F. Öğretmenlerin bireysel yenilikçilik
düzeyinin öğretmen liderliğine etkisi. International Journal of Social
Science. 2014; 26:247-256. doi:10.9761/JASSS2271.
14 . Korucu AT, Olpak YZ. Öğretmen adaylarının bireysel yenilikçilik
özelliklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim
Teknolojisi Kuram ve Uygulama. 2015; 5(1):111-127.
15 . Kılıçer K, Odabaşı HF. Yenilikçiliğin önündeki engellerin araştırılması:
Türkiye’deki teknoloji lideri öğretmen adaylarının görüşleri. Hacettepe
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013; 28(2):246-265.
16 . Çuhadar C, Bülbül T, Ilgaz G. Öğretmen adaylarının bireysel yenilikçilik
özellikleri ile teknopedagojik eğitim yeterlikleri arasındaki ilişkinin
incelenmesi. İlköğretim Online. 2013; 12(3):797-807.
17 . Hurt HT, Joseph K, Cook CD. Scales for the measurment of
innovativeness. Human Communication Research. 1977; 4(1):58-65.
18 . Kılıçer K, Odabaşı HF. Bireysel Yenilikçilik Ölçeği (BYÖ): Türkçeye
uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi. 2010; 38:150-164.
19 . Kılıçer K. Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi öğretmen adaylarının
bireysel yenilikçilik prolleri. Anadolu Üniversitesi: Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Doktora Tezi. Eskişehir: 2011.
20 . Özgür H. Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme
eğilimleri ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin çeşitli
değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi. 2013; 9(2):409-420.
21 . Demiralay R, Bayır EA, Gelibolu MF. Öğrencilerin bireysel yenilikçilik
özellikleri ile çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşlukları ilişkisinin
incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2016; 5(1):161-
168.
22 . Adıgüzel A. The relation between candidate teachers’ moral maturity
levels and their individual innovativeness characteristics: A case study
of Harran University Education Faculty. Educational Research and
Reviews. 2012; 7(25):543-547. http://dx.doi.org/10.5897/ERR12.089.
23 . Gür-Erdoğan D, Zafer-Güneş D. The Relationship between Individual
Innovatiness and Change Readiness Conditions of Students Attending
Faculty of Education. Procedia – Social and Behavioral Sciences. 2013;
106:3033-3040. doi:10.1016/j.sbspro.2013.12.349.
24 . Yuksel I. Rogers’ diffusion of innovation model in action: Individual
innovativeness proles of pre-service teachers in Turkey. Croatian
Journal of Education. 2015; 17(2):507-534. doi:10.15516/cje.
v17i2.871.
25 . Kert SB, Tekdal M. Comparison of individual innovativeness perception
of students attending different education faculties. Gaziantep University
Journal of Social Sciences. 2012; 11(4):1150-1161.
26 . Adıgüzel A, Kaya A, Balay R, Göçen A. Öğretmen adaylarının bireysel
yenilikçilik özellikleri ile öğrenmeye ilişkin tutum düzeyleri. Millî
Eğitim. 2014; 204:135-154.
Hemşirelik Öğrencilerinin Bireysel Yenilikçilik Prolleri ve Yenilikçiliğin Önündeki Engellerin İncelenmesi
