İŞLETME YÖNETİMİNDE SANAYİ 4.0 KAVRAMI İLE FARKINDALIK OLUŞTURARAK ETKİN BİR ŞEKİLDE DEĞİŞİMİ SAĞLAMAK

Abstract

Nowadays, it is observed that international economic competition has gradually increased
in the field of international finance. Along with the increase in competition,
technological innovations and inventions have also increased. In line with these
technological improvements, industrial structures have undergone changes, and it
is established that national industries should change accordingly. The change and
transformation process due to these technological improvements is described as the
fourth industrial revolution or industry 4.0. This term consists of three compounds,
which are Cyber-Physical System, Internet of Things, and Internet of Services. It
encompasses product improvements, production processes, improving postproduction
service processes and their communication with each other, information exchange
between machinery and products, autonomous control and optimization,
and physical processes in factories with modular structures. The systematic of Industry
4.0 also includes the communication of things with each other as well as
their communication with human beings. The aim of this study is to raise awareness
of business administrators and employees, academic personnel and university
students, and all public administrators and workers in our country concerning this
topic. Therefore, we aim to describe the term “Industry 4.0” in order for this concept
to be embraced by the aforementioned groups, to ascertain that the global
market share of our country increases quickly through the businesses that have embraced
this concept. We also intend to inform other businesses that have yet to embrace
this great change, so that they would embrace this great change as soon as
possible. In this regard, by means of - secondary data analysis concerning the concept
of Industry 4.0, the study aims to raise awareness of Turkish businesses and to
ascertain that Turkish businesses do not miss this opportunity of technological improvement,
transformation and restructuring. Therefore, the study describes the
basic concepts and scope of Industry 4.0, along with analyzing different restructuring
theories in business administrations.

Full text

_____________________________________________________________________________________
Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date
13.07.2017 13.09.2017
Naci Atalay DAVUTOĞLU
Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler M.Y.O,
İşletme davuta@erciyes.edu.tr
Birol AKGÜL
Erciyes Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Y.O., Dış Ticaret ve Lojistik
birolakgul@hotmail.com
Erşan YILDIZ
Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler M.Y.O., Turizm ve Otel İşletmeciliği
eyildiz@erciyes.edu.tr
İŞLETME YÖNETİMİNDE SANAYİ 4.0 KAVRAMI İLE FARKINDALIK
OLUŞTURARAK ETKİN BİR ŞEKİLDE DEĞİŞİMİ SAĞLAMAK
1
Öz
İşletme yönetiminde geleceğin vizyonu olan Sanayi 4.0; ürün geliştirimi, üretim sü-
reci, üretim sonrası hizmet süreçlerinin iyileştirilmesi ve birbirleriyle iletişimi, ma-
kineler ile ürünler arasında bilgi alışverişi, otonom kontrol ve optimizasyon, modü-
ler yapılı fabrikalardaki fiziksel işlemleri içerir. Sanayi 4.0 aynı zamanda Siber-
Fiziksel Sistem, Nesnelerin İnterneti ve Hizmetlerin İnterneti olmak üzere üç kav-
ramın bileşkesinden oluşur. Yani Sanayi 4.0 kavramı nesnelerin birbirleriyle ileti-
şimimin yanı sıra insanlarla olan iletişimi de ele alır.Bu çalışmada Sanayi 4.0 kav-
ramı irdelenerek, küresel pazarda yer bulmaya çalışan ülkemizde, başta işletmeler-
de; yöneticiler ve çalışanlar, üniversitelerde; akademisyenler ve öğrenciler, tüm
kamu kurum-kuruluş yöneticileri ve çalışanlarında farkındalık yaratmaktır. Bu kap-
samda Sanayi 4.0 kavramını tanıtarak, benimsenmesini sağlama, Sanayi 4.0 kav-
ramını benimsemiş işletmeler aracılığı ile ülkemizin küresel pazar payının hızlı
1
Alanya Alaattin Keykubad Üniversitesi ev sahipliğinde düzenlenen II. Uluslararası Sosyal Bilimler
Sempozyumu'nda sunulmuştur.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
545
yükselişini sağlama, bunun yanı sıra işletmelerin büyük değişime zaman geçirme-
den uyumunu sağlamak amacıyla bilgilendirmektir.
Sonuç olarak çalışmada amaç; Sanayi 4.0 kavramını ikincil el veri olarak ifade edi-
len literatür taramasıyla teorik açıdan analiz etmek, işletmelerin vizyon ve bilgi bi-
rikimlerine farklı bir bakış açısı kazandırmak ve yeniden yapılandırılması için fır-
satın kaçırılmamasını sağlamaktır. İşletmelerin güçlü olması ancak fırsatları yaka-
laması ve bunu iç dinamiklerinde kullanması ile mümkündür. İşletmeler faaliyetle-
rinde değer zinciri oluşturacaklarsa öncelikle geleceğin endüstri devrimi sayılan
Sanayi 4.0 ile fırsatları yakalayıp bünyelerine uyumlaştırarak farkındalık yaratıp
yeni nesil işletmeler olabilirler.
Anahtar kelimeler: Sanayi 4.0, Siber-Fiziksel Sistem, Nesnelerin İnterneti,
Hizmetlerin İnterneti.
ECONOMIC EFFECTS OF RESTRUCTURING ON BUSINESSES AND
SECTORS IN ACCORDANCE WITH NATIONAL INDUSTRY 4.0
Abstract
Nowadays, it is observed that international economic competition has gradually in-
creased in the field of international finance. Along with the increase in competition,
technological innovations and inventions have also increased. In line with these
technological improvements, industrial structures have undergone changes, and it
is established that national industries should change accordingly. The change and
transformation process due to these technological improvements is described as the
fourth industrial revolution or industry 4.0. This term consists of three compounds,
which are Cyber-Physical System, Internet of Things, and Internet of Services. It
encompasses product improvements, production processes, improving postproduc-
tion service processes and their communication with each other, information ex-
change between machinery and products, autonomous control and optimization,
and physical processes in factories with modular structures. The systematic of In-
dustry 4.0 also includes the communication of things with each other as well as
their communication with human beings. The aim of this study is to raise aware-
ness of business administrators and employees, academic personnel and university
students, and all public administrators and workers in our country concerning this
topic. Therefore, we aim to describe the term “Industry 4.0” in order for this con-
cept to be embraced by the aforementioned groups, to ascertain that the global
market share of our country increases quickly through the businesses that have em-
braced this concept. We also intend to inform other businesses that have yet to em-
brace this great change, so that they would embrace this great change as soon as
possible. In this regard, by means of - secondary data analysis concerning the con-
cept of Industry 4.0, the study aims to raise awareness of Turkish businesses and to
ascertain that Turkish businesses do not miss this opportunity of technological im-
provement, transformation and restructuring. Therefore, the study describes the
basic concepts and scope of Industry 4.0, along with analyzing different restructur-
ing theories in business administrations.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
546
Keywords: Industry 4.0, Cyber-Physical Systems, Internet of Things, In-
ternet of Services
Giriş
Vizyon sahibi ülkeleri, işletmeleri, internete dair her şeyin üretimde daha fazla kullanımı ve
bunun endüstriyel proseslere etkisi, stratejik yeni tartışmalara, yeni yönelimlere itmiştir. Kulla-
nılan kavramlar konusunda henüz bir karmaşa yaşansa da içerik konusunda tüm öncü unsurlar,
internet dünyasının makine dünyasına etkisi ve bu etkileşimin ortaya çıkaracağı yeni olanaklar
ile bambaşka bir gelecek oluşturma peşindeler. İnternetin üretimde kullanılmasının yaratacağı
yeniliklerin bir devrim niteliğinde olacağı vurgusu Sanayi 4.0 başlığı olarak tanımlamaktadır.
4.Sanayi Devrimi ya da Sanayi 4.0 kavramı internet ve mobil bilgisayarlar yardımı ile özellikle
yüksek teknoloji gerektiren ürünlerin üretim sürecini değiştirmeye başlayacaktır. Bir yandan
ürünler daha akıllı, müşterilerin ihtiyaçlarına göre daha özelleştirilmiş bir şekilde üretilebilecek-
ken, diğer yandan da müşteri gereksinimleri gittikçe çeşitlenerek artmaya, bunun sonucunda da
artan rekabetle birlikte ürünlerin yaşam döngüleri kısalmaya başlayacaktır. Sonuçta tüm bu sü-
reç internetle, mobil cihazlarla, sensörlerle ve diğer akıllı cihazlarla birleştirilip Nesnelerin İn-
terneti kavramını ortaya çıkaracaktır. Bu kapsamda 4. Endüstri Devrimi kavramı ilk olarak
2011’de Almanya Hannover Fuarı’nda kullanıldı ( EBSO, 2015).
4.Sanayi Devrimi ile üretim sürecinde, fabrikalardaki makineler, bilgisayarlar, sensörler ve di-
ğer entegre bilgisayar sistemleri birbirleriyle bilgi alışverişinde bulunarak, insanlardan neredey-
se tamamen bağımsız olarak kendi kendilerini koordine ve optimize ederek üretim yapabilecek-
tir. Optimizasyonun sağladığı avantajlar sonucunda üretim süresi, maliyetler, enerji miktarı
düşerken üretim miktarı ve kalitesi artacaktır. 4.Sanayi Devrimi ile üretilen ürünler, tıpkı üretil-
dikleri makineler gibi sürekli internete bağlı olacak, sensörleri sayesinde bulundukları çevreyi
inceleyip gerektiğinde yine kendi yetenekleri ölçüsünde fiziksel tepki verebilecek ve bunu ya-
parken de tüm dünya genelinde internete bağlı diğer cihazlarla gerçek zamanlı olarak bilgi alış-
verişinde bulunabilecektir (Ege, 2014).
Bu yeni üretim tekniğinin beraberinde getirdiği esneklik sayesinde müşteriye özel ürünlerin
üretimi de çok kısa bir süre içinde mümkün olabilecektir. Üstelik tüm bu üretim sürecinin, ge-
rektiğinde birbirinden binlerce kilometre uzaktaki çok az sayıda insanın katılımıyla gerçekleşe-
bilecektir. Günümüzün modern sistemlerinden farklı olarak, üretilen her bir ürün benzersiz bir
seri numarasına dolayısıyla bir kimliğe sahip olacak, ayrıca belleklerinde sadece bazı temel
bilgileri değil kendi geçmişlerini de tutacaktır. Yani Sanayi 4.0; küresel boyutta sanayi üretimini
yüksek teknoloji ile donatarak, makineler arası iletişim çağına, Siber Fiziksel Sistemlere geçişi
esas almakta olup, ekonomiden sosyal düzene kadar yapacağı radikal dönüşümler ile çok yakın
bir gelecekte yeni bir sanayi devrimine geçileceğini de ortaya koymaktadır. Bu süreçte, akıllı
fabrikalar ile akıllı ürün uygulamaları kendini gösterecektir (Hellinger & Seeger, 2011).
Son günlerde her platformda konuşulan, henüz ilk evresinde olduğumuz 4. Sanayi Devrimi ko-
nusunda gerçekçi adımlar atmak için hem üretici firmalara hem de teknoloji şirketlerine ciddi
görevler düşmektedir. Özellikle Almanya, ABD, Çin gibi büyük ekonomi ve sanayiye sahip
devletlerin, bu coğrafyalarda yer alan büyük üreticilerin yaptığı yatırımlar düşünüldüğünde,
Türk sanayicileri ve teknoloji sağlayıcıları olarak, bu devrimi ancak elimizdeki bütün kaynakları
ve imkânları zorlayıp teknolojiye gerekli yatırımı yaparak yakalama şansımız olduğunu unut-
mamamız gerekiyor (Yılmaz, 2014).

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
547
Bu şekilde değerlendirdiğimizde; işletmeler üretim ve yönetim politikalarını 4. sanayi devrimi
doğrultusunda güncellemelidir ki, yüksek gelirli ekonomiler grubuna dâhil olabilsin ve bu ge-
lişmelerin dışında kalmasın. Yani işletmeler teknolojiyi kullanma alanındaki başarısının üçte
birini üretmek anlamında kullanabilirse çok önemli bir yol kat edecektir. Aksi takdirde kaçınıl-
maz bir son olan, rekabet gücünü kaybetme ve küresel ekonominin gerisinde kalarak vasatlıktan
çıkamama ile karşı karşıya kalır. Çünkü Sanayi 4.0’a uyum sağlayamayan işletmeler zamana
yenik düşüp kaybedecektir.
İşletmelerin ihtiyacı olan ilk şey, sağlam bir vizyon ve yol haritasıdır. Sanayi 4.0 ile ilgili viz-
yonu oluşturup, yol haritasını çizerken kendi üretim dinamiklerini, mevcut koşulları ve iyileş-
tirme noktalarının farkında olmaları, sektörel dinamikleri ve beklentileri iyi analiz etmeleri çok
önemlidir. Ayrıca işletmelerin internet, sanallaştırma gibi kavramları merkezinde barındıran
Sanayi 4.0 vizyonunu ve beraberinde gelecek fırsatları da iyi anlamaları gerekmektedir.. Belirsiz
bir yolda kaybolmak yerine, adımları doğru belirleyip doğru zamanda atmak işletmeleri bir
adım öne çıkaracaktır.
Sonuç olarak; 4.Sanayi Devrimi hayata geçirildiğinde üretim sürecindeki değişikliklerden sade-
ce işletmeler değil, tüm bireyler ve toplumlar etkilenecektir. Bu çalışmada temel amaç bu etki-
nin olumlu yanlarını şimdiden görüp işletmelerin Sanayi 4.0'a göre üretim ve yönetim modelin-
de gerekli düzeltici önlemleri alması, biran önce stratejik dönüşüme uyum sağlamak için büyük
değişimi başarabilmesidir.
1) Sanayi 4.0Kavramın Oluşum Süreci ve Kapsamı
Endüstriyel toplumlarda, endüstriyel devrim süreci geçmişten günümüze, birinci sanayi devrimi
olarak su ve buhar gücünün daha verimli kullanılmasını sağlayan mekanik tezgâhların 18’inci
yüzyılın sonunda bulunmasıyla gerçekleştirilmiştir. Bu devrime yol açan en önemli gelişmeler-
den biri, buharla çalışan makinenin icat edilmesi olmuştur. Daha sonra mekanik dokuma tezgâhı
icat edilerek dokuma işleminin makineleşmesi sağlanmıştır. İlk olarak İngiltere'de ortaya çıkan
bu devrim, Batı Avrupa’ya, Kuzey Amerika’ya ve Japonya’ya sıçramış ve ardından da bütün
dünyaya yayılmıştır. İlk endüstriyel devrim ile insan emeğinin yerine makineler geçmiş, maden
ve metal kullanımı artmış ve ulaştırma alanında gelişmeler sağlanmıştır. Kısaca bu kavrama
Sanayi 1.0 olarak su ve buhar kullanımı ile çalışan mekanik sistemler denir. Teknoloji Devrimi
olarak da adlandırılan ikinci endüstriyel devrim, elektrik enerjisinin yardımıyla imalatta iş bö-
lümü ve seri üretim kabiliyetini ortaya çıkarmıştır. İlk montaj hattı mezbahaları ve Ford’un
1913’te başlattığı “üretim bandı” tekniği bu devrimin özünü oluşturmuştur. Kısaca bu kavrama
Sanayi 2.0 olarak elektrik enerjisinin kullanılması denir. Üçüncü endüstriyel devrim elektriğin
seri üretimde kullanılmaya başlanması ve üretim hattının geliştirilmesi ile üretimde mekanik ve
elektronik teknolojilerin yerlerini dijital teknolojiye bırakmasına sebep olan programlanabilir
makinelerin kullanılmasıyla ortaya çıkmış ve ilk ikisine göre nitelik bakımından biraz farklılık
göstermektedir (Kagermann, Wahlster & Helbig, 2013). Bu devrimin temel bileşenleri, bilgi
işlem teknikleri, haberleşme teknikleri ve bunların ortak gerçekleştirme aracı olan mikro-
elektronik’tir. Dünyanın bugün içinde bulunduğu ve üçüncü endüstriyel devrim diye adlandırı-
lan yeni endüstriyel dönemi kısaca, bilgisayar ve internetin baş döndürücü bir hızla ilerlediği
informatik devrim olarak da kabul edilmektedir. Bu dönem’de işletmeler bilgi üretme, işlemleş-
tirme ve bilgi iletişim alanında sağlandığı gelişmelerle, bir patlama geliştirerek zamanımızda
ekonomik ve stratejik dengeleri değiştirecek nitelik kazanmıştır. Kısacası bu kavrama Sanayi
3.0 olarak elektronik ve bilişim teknolojilerinin üretime entegre edilmesi denir.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
548
Günümüzde ise yeni bir endüstriyel devrime doğru ilerlenmektedir. Sanayi 4.0 olarak tanımla-
nan bu yeni devrim ile Siber-Fiziksel Sistemlere dayalı üretim ile kişiselleştirme, görselleştirme,
hibritleştirme ve kendince en iyileştirme olarak tanımlanan kurgusal mükemmelliğe bir yolcu-
luk başlamıştır (Brettel, Friederichsen, Keller & Rosenberg, 2014). Kısacası bu kavrama Sanayi
4.0 olarak sanal ve fiziksel sistemlerin entegrasyonuyla akıllı makineler ile birlikte yapay zeka
denir. Sanayi 4.0 kavramı ilk olarak 2011 yılında Hannover Fuarı’nda 4. Sanayi/Endüstri dev-
rimi (TÜSİAD, 2016) vurgusu ile ifade edildikten sonra günümüz işletme dünyasına Ekim
2012'de Bosch Şirketinde yönetici olan Siegfried Dias ve SAP AG firmasında üst düzey yöneti-
ci olan Hennig Kagermann tarafından oluşturulan çalışma grubunun hazırladıkları 4. Sanayi
Devrimi öneri dosyasını Alman Federal Hükümeti'ne vermesi ve Nisan 2013 tarihinde Hanno-
ver Fuarı'nda bu çalışma grubunun Sanayi 4.0 raporunu sunmasıyla girmiştir. Rapora göre, Sa-
nayi 4.0'ın başarıya ulaşabilmesi, donanım mimarisinin belirlenmesi ve standardizasyonu, kar-
maşık sistemlerin yönetilebilmesi, kapsamlı ve yüksek hızlı bir haberleşme altyapısının sağ-
lanması, iş emniyeti ve güvenlik emniyetinin oluşturulması, çalışma organizasyonu ve tasarım,
eğitim ve profesyonel gelişimin devamlılığı, mevcut mevzuatın uyarlanması, kaynakların verim-
li kullanılması referans olarak belirtilen sekiz önemli konunun gerçekleştirilmesini içermektedir
(Landscheidt & Kans, 2016). Yine bu tarihte Alman Hükümetinin işletmelerin üretim süreçleri-
ni bilgisayarlaştırma yönünde teşvik etme ve yüksek teknoloji ile donatması projesi olarak kabul
edilen Sanayi 4.0 kavramı aynı zamanda dördüncü sanayi devrim olarak da adlandırılır.
Şekil 1. Sanayi'nin Gelişim Tarihi
Kaynak: Trenkle, A. (2014). “Industry 4.0 Challenges Applications and Potentials”, Uluslara-
rası İleri Endüstriyel Otomasyon Kongre ve Sergisi, 5 Aralık 2014, İstanbul.
Sanayi 4.0 teknolojilerin ve değer zinciri organizasyonların kolektif bir bütünüdür. Sanayi
4.0 genel olarak Nesnelerin İnterneti, Hizmetlerin İnterneti, Siber-Fiziksel Sistemler olmak
üzere üç yapıdan oluşmaktadır. Yani Sanayi 4.0 kavramı ile modüler yapılı akıllı fabrikaları,
fiziksel işlemleri, siber-fiziksel sistemlerle izleme, fiziksel dünyanın sanal bir kopyasını oluş-

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
549
turma ve merkezi olmayan kararların verilmesi oluşturur (Lee, Bagheri & Kao, 2015). Sanayi
4.0‘da Nesnelerin İnterneti ile Siber-Fiziksel Sistemler birbirleriyle ve insanlarla gerçek zamanlı
olarak iletişime geçip işbirliği içinde çalışabilecektir. Hizmetlerin İnterneti ile Sanal organizas-
yonlar kurarak hem iç hem de çapraz örgütsel hizmetler sunulabilecek ve değer zincirinin kulla-
nıcıları tarafından değerlendirilebilecektir (TÜSİAD, 2016).
Sanayi 4.0 Siber Fiziksel Sistem içeren üretim ve servis yeniliği üzerinde yoğunlaşmaktadır.
Siber Fiziksel Sistemlerde, Bulut Bilişim Sistemi gibi imalat sektöründe verimliliği, kalite ve
esnekliği artırmak için sistemlere entegre edilecek, olası verim durumlarını analiz ederek reka-
bet ortamında avantaj sağlayacaktır (Pal, Schantz, Rohloff & Loyall, 2009). Endüstriyel devri-
min bu yeni sürümü için daha fazla yazılım ve akıllı sistemlerin iç içe geçtiği, tahmin yapan ileri
algoritmalar üreten yapay zekâya sahip elektroniksel sistemlere ihtiyaç olduğu bilinmektedir.
Kendi kendini yönetebilen, karar verebilen anlık haberleşebilen sistemler üretilmesi bu projenin
kapsamı içinde yer almaktadır (Lee, Michaloski, Proctor, Venkatesh & Bengtsson, 2010).
Siber Fiziksel Sistemler genel olarak üretimdeki hesaplamaları fiziksel süreçlerle birleştiren
sisteme verilen isimdir. İşletmelerin sahip olduğu bilgisayarlar ve ağlar, geri besleme döngüsüy-
le fiziksel süreçlerin hesaplamalarını kontrol ve takip ederler (Yang, Usynin & Hines, 2006). Bu
sistemler çoğunlukla ağa bağlı çalıştırıcılar, kontrol ve haberleşme ünitelerinden oluşmuştur.
Dağıtılmış kontrol ve yönetim, zaman sınırı olmayan, ölçeklenebilir ve kendi kendisini yönetme
özelliklerine sahiptir. Fiziksel dünyadaki hızlı gelişmelerin var olmasıyla birlikte, hesaplama ve
iletişim kapasitesi Siber Fiziksel Sistemler için eşsiz bir fırsat oluşturmaktadır (Onat & Miri,
2005). Yüksek güvenilirlik isteyen medikal cihazlar ve sistemler, trafik kontrolü ve güvenliği,
gelişmiş otomasyon sistemleri, süreç kontrolü, enerji koruma, çevresel koruma, ölçüm cihazları,
kritik kontrol mekanizmaları (elektrik arz talebi, su kaynakları ve iletişim sistemleri gibi), (Ac-
hatz, 2009) robotik sistemler, savunma sistemleri, üretim ve akıllı yapılar bunlara örnek olarak
verilebilir (Einsiedler, 2013). Siber-Fiziksel Sistemler herhangi bir hatada çalıştıkları objeler ya
da kullanıldıkları alanlara göre değişiklik göstermesiyle birlikte, insanlara zarar verebilme ihti-
mali olduğundan bu sistemleri böyle hatalara karşı daha güvenli hale getirecektir (Imtiaz &
Jasperneite, 2013).
Sanayi 4.0 ile internete bağlı her nesnenin üretim alanında daha fazla kullanımını ile birlikte
endüstriyel alanda köklü değişimler olacak, internetin ve yapay zekânın, akıllı makinelerin üre-
timinde kullanılması ile birlikte iş geliştirmeden-mühendisliğe kadar birçok alanda yenilik sağ-
lanacaktır. Öncelikle endüstriyel toplumlarda ve daha sonrada bu trendi yakalamaya çalışan
diğer toplumlarda her sektördeki işletmeler için Endüstri 4.0 kavramının önemli bir şekilde
gündeme gelmesini ise teknolojik değişim hızı, yenilikçi teknolojiler, müşteriye özel çözüm
gereksinimleri, pazar ve müşterilerin çeşitliliğinin artması, maliyetlerin azaltılması, globalleş-
me, ürün bulunurluğu ve hızlı teslimatın artan önemi, artan enerji maliyetleri ve çevresel far-
kındalık, üretimde ağ yapısı, esneklik ve uyumluluk, otonom yani kendi kendine öğrenen, karar
veren ve bilgiye dayalı sistemler oluşturur (TÜSİAD, 2016).
Gelecek yüzyılın işletmeleri için vizyon olacak Endüstri 4.0'ın temel amacı bilişim teknoloji-
si ile endüstriyi bir araya getirmesidir. Yani bugünün klâsik donanımlarından farklı olarak dü-
şük maliyetli, az yer kaplayan, az enerji harcayan, az ısı üreten, ancak bir o kadar da yüksek
güvenilirlikte çalışan donanımlar ve bu donanımları çalıştıracak işletim ve yazılım sistemlerinin
kaynak ve bellek kullanımı açısından tutumlu olmasıdır. Kısacası artan ürün çeşitliliğine adapte
olabilme yeteneğine sahip, esnek, kaynakları verimli kullanan, müşterileri ve iş partnerlerini

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
550
entegre eden akıllı fabrikalar oluşturmaktır. Bu fabrikalar ileri teknoloji, haberleşme ve akıllı
sistemleri, internet ve bulut bilişim sistemi üzerinden bir ağla birbirlerine bağlayarak gerçekleş-
tirebilir. Eğer bu fabrikalarda Endüstri 4.0 stratejisi gerçekleşirse üretim süresi, maliyetler ve
üretim için ihtiyaç duyulan enerji miktarı azalacak, üretim miktarı ve kalitesi artacaktır (EBSO,
2015).
Günümüzde Sanayi 4.0 kavramını ele alan ülkeleri öncüler, potansiyeli olanlar, çekimserler ve
gelenekselciler olmak üzere dört ana gruba ayırabiliriz. Sanayi 4.0 'ın öncülerini başta Almanya
olmak üzere Finlandiya, İsviçre, İsveç, İrlanda, Sanayi 4.0'a potansiyeli olan ülkeleri ise Hol-
landa, İngiltere, Norveç, Belçika, Danimarka ve Fransa, Sanayi 4.0 konusunda çekimser olan
ülkeleri ise İspanya, Estonya, İtalya, Portekiz, Polonya, son olarak Sanayi 4.0 kavramına gele-
neksel açıdan bakarak kendi teknolojilerini değiştirmeme konusunda ısrarcı olan ülkeleri ise
Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Litvanya, Slovenya, Slovakya olarak sıralayabiliriz.
Endüstri 4,0’ın günümüzde önemli bir yere sahip olması, işletmelerin üretim ve yönetimlerinde
zaman geçirmeden büyük değişimleri yapmasını şu beş nedene bağlayabiliriz (Yılmaz, 2014):
Yüksek Rekabet Gücü; Fabrika donanımı ve bunun için gerekli olan gömülü sistemlerde, maki-
nenin internet ve güçlü ağlarla bezenmesi, işletmelerin daha verimli ve küresel anlamda daha da
rekabetçi olmasını sağlanmasıdır. Esnek Üretim; Küresel rekabette önemli faktörler arasında
değişikliklere verilebilecek reaksiyon, adaptasyon önemli yer tutmaktadır. Endüstri 4.0 ile şef-
faflık sağlanacak ve dolayısıyla esnek ve hızlı reaksiyon yeteneği kazanılacaktır. Üretim proses-
leri daha yalın ve belli coğrafi ortamlara bağımlılığı veya bağımsızlığı optimize edilmiş şekilde
dizayn edilecektir. Özel Üretim; Eski sistemde üretim ve onun çeşitli aşamaları kesin çizgilerle
belliyken gelecek dönemde enformasyon teknolojileri sayesinde, üretimden beklenen ani reak-
siyonlar gösterilebilir hale gelecektir. İnovatif İş Modeller; Değişik akıllı sistemlerin birbirleri
ile bağ kurması neticesinde oluşacak yeni akıl, yeni hizmet ve iş modelleri yaratacaktır. Obje-
lerde toplanacak farklı datalar yine değişik ağlarda yeni modellerin üretilmesine olanak sağlaya-
caktır. Yeni Çalışma Şekli veya Zamanlaması; Yeni akıllı asistan sistemleri çalışanlara yeni
olanaklar sunacaktır. Çalışma süreleri daha esnek ve bağımsız hale gelebilecektir.
Sanayi 4.0 kavramını yapısına entegre eden, üretim ve yönetim yapısını büyük değişime uyum-
laştıran, Siber-Fiziksel Sistem, Nesnelerin İnterneti, Hizmetlerin İnterneti gibi kavramlara yer
veren işletmeler, büyük üretim serilerinin makineler ve robotlarla yapılması ile esneklik artışı,
daha yüksek otomasyonla daha hızlı üretim için verimlilik artışı ile birlikte yüksek iş güvenliği,
artan ergonomi ile iyi çalışma koşulları, üretim sürecindeki veri tutarlılığı sayesinde iş birliği
olanaklarının gelişimi, kaynak verimliliği ile çevresel koruma, üretim sürecindeki yeni teknoloji
olanakları ile inovasyon kapasitesinin artırılması, veri ve simülasyon teknikleri sayesinde üretim
hızında artış, daha çok sensör ile hatalara müdahale edilmesi sonucu kalite artışı, işletme cirola-
rında artış nedeniyle milli gelirde artış, mekanik ve mühendislik alanında istihdam artışı ve bili-
şim teknolojisinin gelişimiyle yeni sektörlerin, mesleklerin ve yeni iş alanlarının ortaya çıkışı,
akıllı fabrikalarda akıllı ürünler üretilerek hayatımızın kolaylaşması, 3 D yazıcılarla herkesin
üretim yapması sonucu, üretenle tüketenin aynı olması gibi kavramlarla endüstriyel değişimde
büyük avantajlar sağlarlar (EBSO, 2015).
Sanayi 4.0 kavramına gereken önemi vermeyen, projeler üretmeyen, yapısını ve çalışanlarını re-
organize etmeyen, zamana yenik düşen, büyük değişimi gerçekleştirmeyen, teknolojik yapısını
geleceğin sanayi devrimine göre uyumlaştırmayan, Sanayi 4.0'ı hızlandırmakla ilgili yeterli bilgi
ve beceri eksikliğine sahip işletmeler bunun sonucu olarak, iş gücü talebinin azalması ve işgücü

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
551
tehdidinin oluşması, Sanayi 3.0 ayak uydurulması sonucu Sanayi 4.0 için isteksizlik oluşması,
riske girmek istememe sonucu paydaşlar arasındaki uyuşmazlıklar, değişimin maliyetli oluşu,
geriye dönüşün imkansız ve aşırı maliyetli olması gibi zorluklar ile karşı karşıya kalacaktır
(Dombrowski & Wagner, 2014).
Ayrıca işletmelerde üretim süreçlerinin bütünlüğünün korunması isteği, dijitalleşme sürecinin
uzun süreyi kapsaması, işletmelerde üretim sürecinde standardizasyonun uygun hale getirile-
memesi ve programlanmasının yapılamaması, Sanayi 4.0 'a ayak uyduramayan geri kalmış sek-
törlerin zamanla yok olması, iş hayatında Siber Güvenlik konusunun yetersiz kalması, geliş-
memiş veya az gelişmiş ülkelerde kaynak yetersizliği dolayısıyla resmi politikaların oluşturula-
maması, yatırımın geri dönüş süresinin belirsizliği, işletmelere ait verilerin, fikri mülkiyetlerin
ve iş sırlarının korunamaması, işletmelerde çalışanların nitelik profillerinin genişletilememesi
sonucu iş tanımlarının, iş içeriklerinin ve gereksinimlerinin Sanayi 4.0'a uygun olmaması gibi
kavramlarla işletmelerin karşılaşacağı dezavantajları ise değişimin önündeki diğer zorluklar
olarak ifade ederiz (Baines, Lightfoot, Benedettini & Kay, 2009).
2) Sanayi 4.0’ın Teknolojik Faktörleri
Geleceğin sanayi üretimini şekillendirecek Sanayi 4.0'ın teknolojik faktörleri; bulut bilişim sis-
temi, büyük veri, sistem entegrasyonu, simülasyon, nesnelerin interneti, siber-fiziksel sistemler,
otonom robotlar, akıllı fabrikalar, üç boyutlu (3'D) yazıcılar, artırılmış gerçekler olarak on grup
altında toplanır (Ötleş & Özyurt, 2016).
Şekil 2. Sanayi 4.0'ın Teknolojik Faktörleri
Bulut Bili-
şim Siste-
mi
sistemi
Büyük
Veri
Sistem Enteg-
rasyonu
Simülasyon
Nesnelerin
İnterneti
Siber
Fiziksel
Sistemler
Otonom
Robotlar
Akıllı
Fabrikalar
3'D
Yazıcılar
Arttırılmış
Gerçekler
SANAYİ 4.0

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
552
Kaynak: EBSO (2015). Ege Bölgesi Sanayi Odası, “Sanayi 4.0 Uyum Sağlayamayan Kaybede-
cek”, Ege Bölgesi Sanayi Odası Dergisi, Ekim 2015.
2.1) Bulut Bilişim Sistemi
Bilişim aygıtları arasında ortak paylaşımı sağlayan hizmetlere verilen ortak bir isimdir. Yani
tüm uygulama, program ve verilerin sanal bir sunucuda yani bulutta toplanması ve internete
bağlı her bir cihazın bilgilere, verilere, programlara kolayca ulaşımın sağlanabildiği hizmetlerin
bütününe denir. Kısacası Bulut Bilişim Sistemi temel kaynaktaki yazılım ve bilgilerin paylaşı-
mını sağlayarak mevcut bilişim hizmetinin bilgisayarlar ve diğer aygıtlardan elektrik dağıtıcıla-
rına benzer bir biçimde bilişim ağı üzerinden her türlü veri ve bilgi dağıtılmasını sağlayan sis-
temdir. Böylece, bulutta yer alan makinelere ait veriler ve işlevlerin artmasıyla üretim sistemle-
rine veri kullanımına bağlı olarak daha fazla hizmet sunulacaktır. Hatta süreçleri takip ve kont-
rol eden sistemlerin bile buluta taşınması kolaylaşacaktır. Buna göre gelecekte, bilgisayar hard
disklerinin yerini bu sistemin alacağı düşünülmektedir. Bu sistem sayesinde bilişim, tamamen
ayrı bir sektör haline gelecek, bilişim teknolojisi üreten toplumlar Sanayi 4.0 kavramını daha iyi
algılayacak, sürdürülebilir rekabette ön sıralarda olacaktır.
2.2) Büyük Veri Analizi
Toplumsal medya paylaşımları, ağ günlükleri, blog, fotoğraf, video, log dosyaları vb. gibi deği-
şik kaynaklardan toparlanan tüm verinin, anlamlı ve işlenebilir biçime dönüştürülmüş biçimi
olarak tanımlanmaktadır. Büyük veri; web sunucularının logları, internet istatistikleri, sosyal
medya yayınları, bloglar, mikrobloglar, iklim algılayıcıları ve benzer sensörlerden gelen bilgiler,
GSM operatörlerinden elde edilen arama kayıtları gibi büyük sayıda bilgiden oluşmaktadır.
Kısaca Üretim sistemleri dışında, kurumsal ve müşteri bazlı yönetim sistemleri gibi birçok farklı
kaynaktan elde edilen verilerin toplanması ve kapsamlı şekilde değerlendirilmesini sağlanmak
ve gerçek zamanlı karar verme süreçlerinde standart hale getirip geleceği planlanmaktır. Böyle-
ce üretimin kalitesi yükselmekte, enerji tasarrufu sağlanmakta ve ekipman bakımı kolaylaşmak-
tadır. Büyük veri ile işletmeler sahip oldukları bilgileri güçlendirecek ve yöneticiler büyük veri-
lerden faydalanarak üretim esnasındaki gerçek zamanlı kusurları, hataları ve eksiklikleri anlaya-
bilecektir. Yani büyük veri ile süreçleri optimize etme kaynakları verimli kullanma ve beklenen
ürün kalitesini koruma potansiyelini çok daha erken aşamalarda belirlenmesine yardımcı olacak-
tır. Büyük veri aynı zamanda doğru analiz metotları ile yorumlandığında işletmelerin stratejik
kararlarını amaçlarına uygun şekilde almalarına, risklerini daha iyi yönetmelerine ve yenilik
yapmalarına imkân sağlayacağından işletmeler için büyük önem taşımaktadır. Özellikle Sanayi
4.0'ın yüksek rekabet ortamında, işletmelerin bir adım öne geçebilmek için fark yaratmak zo-
runda olmaları, en ufak bir bilginin bile büyük önem taşıması sonucu büyük veri aracılığıyla
doğru bilgilere zaman geçirmeden sahip olma ve bunu hızlı değişim amacıyla kullanma bu kav-
ramın önemini ortaya koymaktadır.
2.3) Sistem Entegrasyonu
İşletme içerisinde evrensel veri entegrasyon ağlarının geliştirilmesiyle işletmelerin, birimlerin,
mevkilerin birbirleriyle daha uyumlu çalışmasına denir. Bu kavram aynı zamanda mühendislik
tasarımı, üretim ve hizmet fonksiyonları, müşteriler, tedarikçiler, dağıtım kanalındaki her bir
işletmenin sistem entegrasyonu ile birbirine bağlı olmasını da ifade eder. Ayrıca nihai ürünler,
makineler, alt bileşenler ve malzemeler dijital ayak izine bağlı olacaktır. Kısaca sistemlerin
entegrasyonu da denilen bu kavramla üretim daha verimli, esnek, hızlı ve sorunsuz olacaktır.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
553
Bunun yanı sıra makineler, bir sonraki üretim adımını başlatmak için yeni bir bileşenin, üretim
sürecini tamamladığı an diğer makinelerle veya lojistik ekipmanlara bilgi aktaracaktır. Sistem
entegrasyonunda akıllı fabrika yeni durumlara otomatik olarak uyum sağlayacak, satış emirleri-
ne uyum gösterecek, üretim programlarını koordine edecek ve optimizasyon işlemlerini gerçek-
leştirecektir.
2.4) Simülasyon
Ürünlerin, malzemelerin ve üretim süreçlerinin tasarım aşamasında üç boyutlu olarak gerçek
zamanlı veriler kullanarak hazırlanan sanal modele denir. Diğer bir deyişle teknik anlamda ger-
çek bir dünya süreci veya sisteminin işletilmesinin zaman üzerinden taklit edilmesidir. Bu bağ-
lamda simülasyon sistem nesneleri arasında tanımlanmış ilişkileri içeren sistem veya süreçlerin
bir modelidir. Yani sistem nesneleri arasında tanımlanmış ilişkileri içeren sistem veya süreçlerin
sanal bir modelidir. Bu sanal modelde; makineler, ürünler ve insanlarla beraber fizikisel dünya-
nın sanal gerçekliği oluşturulur. Bu sayede operatörlerin üretim hattındaki ürünler için gerçek
zamanlı üretime geçmeden önce sanal olarak test etme fırsatının doğmasını sağlar.
2.5) Nesnelerin İnterneti
Dijital ağa ve internete sahip olan nesnelerin, sanal bir kimlik kazanması yoluyla, çevreleriyle
fiziksel ve sosyal bağlamda iletişim halinde olmalarıdır. Yani nesnelerin, interneti aracı olarak
kullanmaları ile birbirleriyle iletişim içerisinde olmaları ve işleri kendilerinin yönetmeleridir.
Bu kavram sayesinde fabrikalardaki yönetim ve üretim akıllı robotlar tarafından gerçekleştirile-
bilecek, bir terslik söz konusu olduğunda süreçler, makineler akıllı robotlar tarafından otomatik
olarak durdurulacak yani üretim ve üretim süreci yönetimi pratikleşecek, ürünlerin üzerine yer-
leştirilen sensörler ve akıllı etiketler, tedarik zinciri boyunca ürünlerin kendini yönetmesini sağ-
layarak tedarik zinciri daha akıllı hale gelecek, makinelerin üzerinde yer alacak olan akıllı
ölçüm cihazları ve sensörler, nerede ne kadar enerji kullanılması gerektiğini ölçerek optimum
enerji düzeyini belirleyecek ve gereksiz enerji kullanımını engelleme sonucu enerji ve altyapı
maliyetleri azalacak, akılı fabrikalardaki akıllı robotlar üretimin her sürecini yönettiği için daha
az insan kaynağına ihtiyaç duyulacak, üretim sürecinin daha verimli bir biçimde yönetilmesi,
maliyetlerde ve giderlerde azalama sonucu gelir ve kar düzeyinde artış sağlanacaktır.
Nesnelerin İnterneti daha fazla sayıda cihazın, hatta yarı mamullerin bile standart teknolojilerle
birbirlerine bağlanarak büyük veri kavramından faydalanmasına izin verecektir. Bu sayede do-
nanımlar hem birbirleriyle hem de gerekirse merkezi kontrol sistemleriyle iletişim kurabilecek-
tir. Dolayısıyla analiz ve karar verme süreçlerinin tek elden yapılması ortadan kalkacak, gerçek
zamanlı karar verme süreçleri mümkün olacaktır.
2.6) Siber-Fiziksel Sistemler
Gözlemleme, koordinasyon ve kontrol gibi üretim süreçlerindeki temel prensiplerin, hesaplama
ve iletişim bileşkesinden oluşan karma teknoloji tarafından yönetilen sistemdir. Yani fiziksel
makineleri siber teknoloji ile bütünleştirme yoluyla daha akıllı hale getirmektedir. Dolayısıyla
süreç bir bütün halinde siber-fiziksel sistemler olarak ifade edilmektedir. Günümüzde, siber
dünya ile makineler arasındaki bu bütünleşme bizi aynı zamanda nano-teknoloji ile tanıştırmış-
tır.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
554
2.7) Otonom Robotlar
Önceden programlanmış görevleri yerine getiren elektro-mekanik cihazlar olarak tanımlanmak-
tadır. Akıllı robotlar doğrudan bir operatörün kontrolünde çalışabildikleri gibi bilgisayar prog-
ramı aracılığı ile de bağımsız olarak da çalışabilmektedir. Akıllı robotlar esnek üretim ortamla-
rında diğer makinelerle, malzemelerle ve bileşenlerle etkileşime geçerek üretkenliğin artışını
sağlayacaktır. Günümüzde akıllı robotlar en çok endüstriyel alanlarda kullanılmaktadır. Akıllı
Robot Teknolojisi modern literatürde, robotik veya mekatronik olarak adlandırılmaktadır. Me-
katronik, mekanik ve elektronik kelimelerinin birleştirilmesinden oluşmuştur ve ilk kez Japon-
ya'da kullanılmıştır. Sonuç olarak Akıllı Robotlar imalat sanayisinin hemen hemen tüm faaliyet
alanlarında kullanılmakla birlikte sıklıkla otomotiv sanayisinde kullanılmaktadır.
2.8) Akıllı Fabrikalar
Karmaşık üretim süreçlerini hızlı ve sorunsuz bir şekilde yöneten, ürünleri sorunsuz ve daha
uzun ömürlü olan, ileri teknoloji kullanan, otonom robotlarla üretimi gerçekleştiren fabrikalara
denir. Akıllı fabrikalarda insanlar, otonom robotlar, birbirini kontrol eden makineler ve diğer
üretim faktörleri birbirleriyle derin bir etkileşim içindedir. Ayrıca bu fabrikalarda makineler
birbirleriyle iletişim kurarak siber güvenlik çerçevesinde çalışmakta, bir sorun ile karşılaştığında
otomatik olarak üretimi durdurma ve sorunu düzeltme konusunda ayrıcalığa sahiptir. Akıllı
fabrikalarda lojistik, güvenirlik, zamanlama, sürdürebilirlik gibi kavramlar ideal sistem tarafın-
dan gerçekleştirilir. Sonuç olarak Akıllı fabrikalarda yalın üretim şekli ile tam zamanında üreti-
min gerçekleştirilmesi makinelerin kendi üretim kaynaklarını planlamasıyla gerçekleştirilir.
2.9) Üç boyutlu (3D) Yazıcılar
Dijital üç boyutlu bilgisayar verisini elle tutulabilecek gerçek nesnelere dönüştüren makinelere
denir. Bu tür yazıcıyla elektronik parçalar ve motorlar dışında bütün mekanik parçaların basımı
yapılabilmektedir. Üç boyutlu yazıcılar ile modelleme, 3D baskı, yüzey iyileştirme gibi işlerin
yapılmasının yanı sıra genetikten bilişim teknolojilerine, tıptan sanayiye, şehir planlamadan
gıdaya kadar tüm işlerde kullanılmaktadır. 3 D yazıcılarla müzik aletleri, oyuncaklar, insan do-
kuları, biyo-organik dokular gibi ürünler üretilmektedir. Üretim maliyetlerini büyük oranda
düşüren bu cihazlar, gelişmekte olan ülkeler için de üretim ve yenilik konusunda çığır açacaktır.
Üretim teknolojisinde devrim yaratacak nitelikte değişiklikler ve yenilikler getiren bu kavramla
yaratıcı fikirler ve tasarımlar gerçek modellere, son ürünlere, parçalara ve prototiplere hızlı şe-
kilde dönüştürülebilecektir (EBSO, 2015).
2.10) Artırılmış Gerçekler
Gerçek dünyadaki çevrenin ve içindekilerin bilgisayar tarafından üretilen ses, görüntü, grafik
verileriyle zenginleştirilerek meydana getirilen canlı, doğrudan veya dolaylı fiziksel görünümü-
dür. Kısaca gerçekliğin bilgisayar tarafından değiştirilmesi ve artırılmasıdır. İşletmeler bu tek-
nolojinin yardımıyla etrafındaki bilgi ile etkileşime girebilir, sayısal bilgi işleneği ile çevresiyle
ilgili yapay bilgi ve öğelerin doğru kullanılması vasıtasıyla gerçek dünyayla ilgili verilere ko-
laylıkla ulaşabilir.
3) Sanayi 4.0 Uygulaması İle Ortaya Çıkacak Olası Değişimler ve Değişime Uyum Sağla-
ma Kriterleri
Dördüncü sanayi devrimini bugünden başlayarak araştıran, anlayan ve analiz ederek bünyelerini
bu kavrama uygun hale getiren işletmeler, yarının büyük ve yeni nesil işletmelerini oluşturabi-
lirler. Yakın bir gelecek içerisinde işletmeler bu trendi yakalayabilirse, ilk olarak akıllı fabrika-

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
555
lar ile üretim teknolojisine bağlı yönetim yapısını, ikinci olarak akıllı ürün çeşitliliği ile her ürü-
nün koduna göre müşteri özellikli üretimi, son olarak da satış sonrası hizmet anlayışıyla ürünle-
rin kontrolünü gerçekleştirmek üzere Hizmetlerin İnterneti kavramına yer verebilirler. Sanayi
4.0 anlayışını benimseyen yarının işletmeleri; Nesnelerin İnterneti ve Siber-Fiziksel Sistemler
ile daha karmaşık ve akıllı ürünler üretilebilmesi, seri üretimden müşteri ihtiyaçlarına göre özel
üretime geçilebilmesi, üretim tesisleri ile ürünlerin gerçek zamanlı veri ve bilgi alışverişine
başlanması, hammadde ve kaynak tüketimini en aza indirerek, verimliliğin sağlanması, kendi
kendini organize eden robot teknolojisinin benimsenmesi ile robot teknolojine uygun yeni iş
politikaları geliştirilmesi, ürün yaşam döngüsünü kısaltarak, üretimde hata payını en aza indir-
me, 3D yazıcılarla dünyanın her noktasında her türlü hammadde, ara mamul ve nihai ürünü
gerçeğine yakın üretilebilme, sanal dünya ile iç içe girilmesinden dolayı işletmelerin küresel
pazar payının artması, iş sağlığı ve güvenliğinin robot teknolojisi kullanarak daha iyi yapılması,
robotların üretim süreçlerini hızlandırdığından dolayı, çalışma saatlerinin daha esnek hale gel-
mesi gibi olası değişimleri yaşarlar (EBSO, 2015).
Geleceğin vizyonu olan Sanayi 4.0 kavramıyla yoğrulmuş bugünün işletmeleri kendilerini ya-
rınlara hazırlayacak ise, değişime uyum sağlayabilmek için gelişim ve değişimin temel noktaları
için öncelikleri belirlemesi, değişimin işgücüne uzun vadedeki etkisini ortaya koyması, işletme-
ler arası standardizasyonu sağlaması için yeni iş modelleri tanımlanması ve uygulanabilir olma-
sı, işletmedeki tüm veriler ve iş prensiplerine uygun dijital programlar ve akıllı sistemlerle ana-
litik analizlere yönelik yeni teknolojiler geliştirilmesi, karmaşık sistemlerin sistem entegrasyonu
ve bulut bilişim sistemleri ile yönetilmesi, her sektördeki işletmelere ait dijital bir alt yapının
oluşturulması, kendilerini yönetebilmeleri ve yeni işbirlikleri sağlanması, ürünlerin bilgi taşıma-
sı ve bunu tüketicilere sunması, işletme ve üretim performansının en üst düzeye çıkarılması,
nesnelerin interneti ile tüm fabrikalara, işletmelere, genel olarak iş dünyasına hâkim olması,
açık vermeyen bir güvenlik için sibernetik güvenlik ağının oluşturulması, Sanayi 4.0'a uygun
robot teknolojine göre iş organizasyonu ve tasarımının yapılması, akıllı fabrikalarda akıllı üre-
tim yapabilmek ve personelin profesyonelleşmesi için düzenli olarak bilişim teknolojileri, ino-
vasyon, girişimciliği güçlendirme gibi eğitimden geçirilmesi, sistem entegrasyonu ile işletme
kaynaklarının etkili ve verimli kullanılması ile maliyetlerin düşürülmesi gibi kriterleri yerine
getirmesi gerekir (EBSO, 2015).
4) Üçüncü Sanayi Devrimi İle Dördüncü Sanayi Devrimi Arasındaki Temel ve Sistematik
Farklılıklar
20. yüzyılın ilk yarısı, iki büyük dünya savaşıyla ve ülke sınırlarının alt üst olmasıyla şekillen-
miş ve sanayileşme ile teknolojik ilerleme anlamında, önceki dönemlere kıyasla yavaşlama or-
taya çıkmış olsa da 1950’li yıllarla birlikte, dijital teknoloji gelişmeye başlamış ve 3.Sanayi
Devrimi’nin temelleri atılmıştır. Özellikle Z1 olarak adlandırılan ve mekanik elektrikle çalışan
hesap makinesinin üretilmesi, sonrasında bilgisayara kadar uzanan, çığır açıcı dijital gelişmeler,
üretim süreçlerine de yeni bir boyut kazandırmıştır. 3.Sanayi Devrimi’ni ortaya çıkaran bir diğer
önemli gelişme süper bilgisayarla birlikte iletişim teknolojilerinin gelişmesidir.
Üretim süreçlerinde bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin kullanılmaya başlanması, çok daha
küçük, mekanik ve pratik ürünlerin gündelik hayata girmesini sağlamıştır. Öyle ki; bu süreçte
makineler, iş hayatında olduğu gibi gündelik hayata da hâkim olmaya başlamış, böylece beden
gücüne duyulan gereksinim kişisel yaşam içerisinde de ortadan kalkmaya başlamıştır (EBSO,
2015). 1970’lerden bugüne kadar süren dönem, elektronik, bilgi ve iletişim teknolojilerinin geli-

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
556
şimiyle birlikte üretimin otomasyonunu sağladı. Programlanabilir mantıksal denetleyici
PLC’lerin gelişmesi sonucunda üretimde otomasyon ileri aşamalara taşınmaya başladı. Birinci
Endüstri Devrimi üretimin makineleşmesi, İkinci Endüstri Devrimi üretimin serileşmesi olarak
tanımlanırken, Üçüncü Endüstri Devrimi ise üretimin otomasyonu ve sayısallaşması olarak ta-
nımlandı. Bu dönemde bilgisayar, mikro elektronik, fiber optik, lazer gibi teknolojilerin, tele-
komünikasyon, nükleer, biyotarım ve biyogenetik gibi bilimlerin gelişimi üretimin yönünü ve
biçimini etkiledi. İletişim ve ulaşımdaki gelişmelerle, ticaret ve endüstri globalleşti. Bu süreçte
yaşanan en önemli gelişmelerden biri de dünya kaynaklarının hızla tükenmesi ve sürdürülebilir-
lik kavramının gündeme gelmesi oldu. Dolayısıyla Üçüncü Endüstri Devrimi’nde, yenilenemez
kaynaklardaki sıkıntılar ve çevresel kaygılarla güneş, rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynakları
önemli hale geldi (EBSO, 2015).
Buna karşın ilk kez 2011 yılında Hannover Fuarı’nda kullanılan 4. Sanayi Devrimi, sanayide,
genel olarak makinelerin insan gücüne gerek kalmaksızın kendilerini ve üretim süreçlerini yö-
netmeye başlamasıyla ortaya çıkmıştır. Makineler bu üst düzey ve güncel yapılarını bilgisayar,
iletişim ve internet teknolojilerinin harmanlanmasıyla ortaya çıkan karma teknolojiye borçludur-
lar. Nesnelerin İnterneti kavramıyla anılan bu ileri düzeyde gelişmiş yapı, nerdeyse üretimi ken-
di kendine gerçekleştiren bir fabrikanın kendi kendini yönetebilmesine kadar uzanmıştır. 4.
Sanayi Devrimi ya da diğer sık kullanılan adıyla Sanayi 4.0 bilişim çağının modern yüzünün,
üretim süreçlerine yepyeni bir boyut kazandırdığı ve yeni bir Sanayi Devrimi’nin yaşanmakta
olduğunu işaret etmiştir. İçinde bulunduğumuz süreçte, hızla yaygınlaşan 4. Sanayi Devrimin-
deki temel amaç, kendini yönetebilen üretim süreçlerinin olduğu akıllı fabrikaların hayata geçi-
rilmesidir. Akıllı fabrika oluşturmak ise ancak Siber-Fiziksel Sistem ve Nesnelerin İnterneti ile
mümkün olabilmektedir. O nedenle Sanayi 4.0’ı anlayabilmek için terminolojisi içerisinde sık-
lıkla kullanılan kavramları öncelikle bilmekte fayda vardır. Bu kavramlardan birçoğunun bugün
hayata geçirilmiş olması her birini Sanayi 4.0’ın ilk işaretleri olarak göstermekle birlikte, gele-
cekte neler olabileceğine dair de önemli ipuçları vermektedir. Özellikle de bugünden hayatımıza
giren ve birçok alanda etkilerini görebildiğimiz 3 Boyutlu Yazıcılar ve Nesnelerin İnterneti en
önemli ipuçlarına örnektir (EBSO, 2015).
Tablo.1 Sanayi 3.0 ile Sanayi 4.0 Arasındaki Temel ve Sistematik Farklar
Sanayi 3.0
Sanayi 4.0
 Sanayi 3.0 da üretim sürecinde makinelerin
önceden yapılandırılmaya ihtiyacı vardır,
birbirinden bağımsız olarak her kullanım ve
değişiklikte ayarlanması gerekir.
 Sanayi 4.0da üretim sürecinde makineler diğer
makinelerle iletişim kurarak ayarların yanı sıra
güvenlik mekanizmaları etrafında akıllı bir şe-
kilde çalışır.
 Sanayi 3.0 da süreç izleme oldukça zor ancak
her bir çalışan veya makine kendi verimlilik
oranında tek bir problem odaklı çalışır.
 Süreç izleme neden-sonuç ilişkisi içinde kap-
samlı olarak makineler üretimi durdurma ye-
teneğine sahip olarak sorunları düzeltmek için
akıllı makinelerdeki sensörler aracılığı ile sin-
yal verir.
 Sıradan ürünlerin üretimi kolay yapılırken,
özel ürünlerin üretiminde sıkıntılar yaşanır.
 Akıllı makineler aracılığı ile her bir müşteri
için ayrı ayrı olmak üzere aynı anda onlarca ve
birbirinden farklı ürünler üretebilme yeteneği-
ne sahip olarak üretim yapılır.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
557
 Sanayi 3.0 da envanter süreçteki değişimi
dikkate alarak stoklamaya önem verir.
 Sanayi 4.0 da akıllı fabrikalar kendi üretim
kaynaklarını dikey-yatay entegrasyon sistem-
leriyle oluşturduğundan tam zamanlı üretim
yöntemiyle müşteri odaklı çalışma sonunda
stoklamaya yer verilmez.
 Sanayi 3.0 da makineler insanın fiziksel ya-
pısı ve işgücü temeline göre dizayn edilir.
 Sanayi 4.0 makineler robot teknolojisine sahip
olarak sistemlerin entegrasyonuna göre çalış-
tıklarından işgücü temeline yer verilmez.
 Sanayi 3.0 da görevler, yetkiler, sorumluluk
ve iş tanımları, standartlar mevcut hukuki sis-
temle yapılandırılır.
 Sanayi 4.0 da yetkiler, görevler, sorumluklar,
iş tanımları ve standartlar gelecekteki hukuki
sistemlerle yapılandırılır.
 Sanayi 3.0 da mesleki eğitimlerin çoğu mes-
leksel yani teknik ağırlıklı yapılarak çalışan-
ları kalifiye olması amaçlanır.
 Sanayi 4.0 da bilişim sistemleri ile bilgi ve
veriler bulut bilişim sistemiyle daha çok robot
teknolojisine uygun olarak akıllı makinelerin
çalıştırılmasına yönelik eğitimler oluşturularak
personelin kalifiye olması amaçlanır.
 Sanayi 3.0 da karar yapısı insan odaklı olarak
yapılandırılır.
 Sanayi 4.0 da karmaşık durumlarda karar
verme yetkisi yapay zekaya sahip olan robot-
lar vasıtasıyla gerçekleştirilecek.
 Sanayi 3.0 da makineler birbirinden bağımsız
olarak çalışmaktadır.
 Sanayi 4.0 da sistemlerin entegrasyonu ile
akıllı fabrikalarda makineler birbirine bağımlı
olarak hem kendi çalışmasından hem de diğer
makinelerin çalışmasından sorumlu olacak.
Kaynak: Yazarlar tarafından derlenmiştir.
Sonuç olarak her iki sanayi devrimini karşılaştırırsak Sanayi 3.0 olarak bilinen sanayi devrimin-
de işletmeler açısından belirlenen basit görevler, tekrar eden süreçler, görev, sorumluluk, yetki
tanımları, işlem süreçleri ve süreleri için belirlenen standartlar Sanayi 4.0 ile değişecektir. Sana-
yi 4.0'la yeniden yapılanma sonucu organizasyonel yapı değişime uğrayabilecek, dolayısıyla
görevler, yetkiler, sorumluklar oldukça farklılaşabilecektir. İşlem süreçleri ve süreler için yeni-
den standartlar oluşturulabilecek, Sanayi 4.0'a uygun verilen eğitimlerin içeriği dolayısıyla çalı-
şanlardan beklenen kalifikasyonlar (özellik) farklılaşacak, karmaşık durumlarda kişisel karar
verme yetisi yapay zekaya sahip robotlar ile azalacaktır. Bulut bilişim sistemi yardımıyla görsel-
leştirme sonucu aksiyon süresinde azalma sağlanarak verimlilik artacak, sistemlerin entegrasyo-
nu sonucu arıza arama tamamen sensörler aracılığı ile akıllı fabrika ve akıllı ürünlerde oluşturu-
lacaktır. Kestirimci bakım ise tamamen yapay zekâya sahip robotlara bırakılarak zaman tasarru-
fu ile birlikte maliyetlerde optimumluk sağlanacak, yeni nesil işletmelerin oluşturulması dijital
dönüşüm denilen bu sanayi devrimiyle gerçekleştirilebilecektir. Ayrıca Sanayi 4.0 ile sektörler
arasındaki sınır kaldırılabilecek, değer zinciri dizilimi farklılaşabilecek, işletmeler arası rekabet
ile baş edebilmek açısından yeni stratejik kararlar oluşturulabilecek, işletmelerin organizasyonel
yapısı yeniden dizayn edilebilecek, işletmelerin başarılı olma faktörleri tekrardan yapılandırıla-
cak ve hizmet temelli iş modelleri yeniden tanımlanacaktır.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
558
5) Sanayi 4.0'ın Olası Uygulamalarının Sektörlere Etkileri
Sanayi 4.0'ın olası uygulamalarının sektörlere etkilerini, uluslararası işletmelere ait Sanayi 4.0
uygulamasının öngörülen sektörel etkileri ve ulusal işletmelerine ait Sanayi 4.0 uygulamasının
öngörülen sektörel etkileri olmak üzere ikiye ayırırız.
5.1) Uluslararası İşletmelere Ait Sanayi 4.0 Uygulamasının Öngörülen Sektörel Etkileri
Önceki bölümlerde de bahsedildiği gibi Endüstri 4.0 kavramı, Alman Hükümeti tarafından oluş-
turulan bir çalışma grubu tarafından ortaya çıkarılmıştır. Bu açıdan bakıldığında, Almanya’nın
Endüstri 4.0’ın öncüsü olduğunu söyleyebiliriz. Alman Hükümeti daha şimdiden endüstriyel
derneklere, araştırma enstitülerine ve şirketlere bu uygulama stratejisini geliştirmeleri için tüm
olanakları sunmuş durumdadır (Berger’den Akt. Alkan, 2014).
Almanya’nın ve dünyanın en köklü firmalarından biri olan Bosch, 2012 yılında, Sanayi 4.0’ın
üretim ve lojistik yapısını nasıl etkileyeceği yönünde araştırma yapma ve strateji geliştirmeye
yönelik bir araştırma grubu oluşturmuştur. Ayrıca Alman Hükümeti’nce talep edilen Sanayi 4.0
hakkında rapor hazırlanmasına yönelik sürece de Bosch’un liderlik etmesi, Bosch’u Sanayi 4.0
ile bütünleştirmektedir. Ancak çalışma grubu, konuyla ilgili araştırmalarını sadece Bosch düze-
yinde sürdürmekle kalmayıp, Sanayi 4.0’ün Almanya genelinde nasıl geliştirilebileceği ve uy-
gulanabileceği konusunda da çalışmaktadırlar. Bosch, çalışmaları kapsamında 2013 yılında 1
milyonu aşkın sensörü üretim süreçlerine dahil etmiştir. Bosch’un Sanayi 4.0 kapsamındaki
uygulamaları Akıllı ev ve ofis araçları, ileri endüstriyel yapılar, Lojistik ve akıllı sistemler şek-
linde gruplandırılmaktadır. Bu teknoloji ile ev ve ofislerin daha güvenli, pratik ve ergonomik
olmaları sağlamaktadır. Bir örnekle açıklamak gerekirse, ev veya ofis içine yerleştirilmiş sen-
sörler internete bağlanarak, hava durumu tahminleri konusunda bilgi edinmekte, yağmur söz
konusuysa pencereleri otomatik olarak kapatmaktadırlar. Bununla birlikte bir kişi, akıllı telefo-
nu aracılığıyla, evinde veya ofisinde bulunmasa dahi, pencerelerin kapatılması, ısıtıcıların çalış-
tırılması, yemeğin pişirilmesi gibi gündelik hayatın gerektirdiği işlevleri uzaktan yerine getire-
bilmektedir.
Sanayi 4.0 ile ilgili çalışma yapan bir diğer Alman firması Festo, farklı sektörlerde, Sanayi 4.0’a
uygun ürünlerin üretimine yönelmiştir. Festo, Sanayi 4.0 ve inovasyon ile ilgili uygulamalarını,
“Sürdürülebilir İnovasyon Yönetimi” yaklaşımıyla sürdürmektedir. Dünya genelindeki 20 farklı
teknoloji-mühendislik merkezinde üretilen yıllık ortalama 100 yeni ürün bu durumun açık bir
göstergesidir. Festo’nun özellikle robot teknolojisini geliştirme bağlamında, insanlar ve diğer
canlı türlerindeki biyonik-hareketlerle özdeş hareket edebilen makineler geliştirme yönündeki
çalışmaları dikkat çekicidir. Festo, bu konudaki çalışmalarını üniversiteler, ar-ge merkezleri ve
otomasyon teknolojisi geliştirme odaklı firmalarla yürütmektedir.
Sanayi 4.0 ile ilgili bir diğer çalışma ise Alman firması olan Siemens yapmıştır. Bu işletme Sa-
nayi 4.0 kavramı ortaya çıktıktan sonra bu konudaki gelişmeleri yakından izlediğini ve müşteri-
lerinin kaydedilen ilerlemelere birebir uyum sağlamaları yönünde çalışmalar gerçekleştireceğini
açıklamıştır. Bu bağlamda Siemens, öncelikle “dijital-akıllı fabrika” yapılanmasını ön plana
çıkarmaya başlamış ve bu konuda ödül kazanmıştır. Siemens, Sanayi 4.0’ın temeli olan nesnele-
rin interneti konusuna, dijitalleşme çalışmaları adı altında yaklaşmakta ve çalışmalarını “yeni
nesil üretim, yeni nesil-altyapı ve siber-güvenlik” başlıkları altında gruplandırmaktadır. Yeni
nesil üretim çalışmaları, akıllı fabrikalarda otomasyon haline getirilmiş üretim süreçlerinde ha-
tasız ve akıllı ürünler elde etme üzerine sürdürülmektedir.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
559
Son olarak, dijital hizmet alanında lider uluslararası IT hizmetleri sunan Alman firması Atos,
danışmanlık ve sistem entegrasyonu, yönetilen hizmetler ve dış kaynaklı hizmetler, bulut bili-
şim, büyük veri ve siber güvenlik konularında hizmet ve çözüm sunarken, aynı zamanda kendi
alanında Avrupa lideri olan Worldline aracılığıyla da ödeme ve işlem hizmetleri sağlamaktadır.
Atos, teknoloji alanındaki uzmanlığı ve sektörel bilgi birikimiyle, savunma, üretim, finans, sağ-
lık, perakende, medya, kamu telekom ve lojistik başta olmak üzere çok farklı sayıda sektörden
şirketlere hizmet ve çözüm sunmaktadır. Atos’un Endüstri 4.0 projeleri için geliştirdiği referans
modelini baz alarak, Sanayi 4.0 Referans Modeli’nde “Ürün Yaşam Döngüsü”, “Tedarik Zinci-
ri” ve “Üretim” ana süreç başlıklarında hangi “Tasarım Kriterleri” ve hangi “Teknolojilerin
Sanayi 4.0 ile birlikte hayatımıza gireceği ve işletmede hangi alanları birbirine bağlayacağı ele
alınıyor. Günlük yaşantıda etkisi her geçen gün daha fazla hissedilen, yakın bir zamanda baş
döndürücü hızla hayatı değiştirecek “Nesnelerin İnterneti” kavramı, Sanayi 4.0 ile fabrikalara
girerek üretim ortamlarını daha akıllı hale getirecek, daha karmaşık ürünleri daha kısa sürelerde
ve en yüksek kalitede üretimini sağlayacaktır. Bu yaklaşımı odağına alan Atos, üretici firmalar
için Endüstri 4.0 Fırsat Analizi hizmet modelini geliştirdi. Bu modelle iş süresi, beklentiler ve
kapsam doğrultusunda belirlenen, sektörel bazda deneyimli danışmanlarla yürütülen çalışmala-
rın nihai hedefi, elle tutulur ve firma dinamiklerine uygun bir yol haritası belirlemektir. Aynı
zamanda Sanayi 4.0 konusunda farkındalık yaratarak, uygulanabilecek senaryoları belirleyip
öncelikleri belirlemek ve bu konuda ilk adımı atmak için kapsamlı bir senaryo kütüphanesi de
oluşturmaktır.
Buna paralel olarak diğer Avrupa ülkeleri ile ABD, kendi endüstriyel değerlerini dikkate değer
oranda artırmayı planlamaktadır. ABD Hükümeti yenilikçi üretim stratejileri geliştirmenin ne
kadar önemli olduğunun farkında olduğu için, ulusal bir araştırma enstitüsü ve şirketler ağı ku-
rulmasının fonlaşması için ciddi bir bütçe ayırmayı planlamaktadır (Heng, 2014). Sanayi 4.0
atılımı, geleneksel imalat sektörlerini Çin’e ve diğer gelişmekte olan ülkelere kaptıran Batılı
ülkelerin yeni ümit ışığı olarak değerlendirilmektedir (Alkan, 2014). Amerika Birleşik Devletle-
ri’nde, Akıllı Üretim Liderlik Koalisyonu olarak bir girişim de üretim teknolojilerinin geleceği
üzerinde çalışmaktadır. Bu koalisyon, üretim zincirinin her bir basamağında yer alan aktörlerin
konsorsiyumu ile üniversiteler, devlet kurumları ve laboratuarlardan oluşmaktadır. Koalisyonun
amacı ise üretim istihbaratının benimsenmesini kolaylaştırmak için yaklaşımlar oluşturmak,
platform ve ortak altyapı gelişimi için AR-GE faaliyetlerinde bulunmak, uygulama ve savunucu
gruplar oluşturmak üzere imalatta sanayi paydaşları sağlamak şeklindedir (Heng, 2014).
ABD’de her geçen gün, nesnelerin interneti ile donatılmış akıllı şehir uygulamalarına geçişte
yeni bir örneğe rastlanmaktadır. Güncel olarak New York’ta çöp kutularının, kablosuz internet
(Wi-Fi) iletim noktası biçiminde tasarlanmaya başlanması, nesnelerin internetinin yaygınlaşma
derecesini ortaya koyması bağlamında güzel bir örnektir. Proje kapsamında her bir çöp kutusu-
nun, saniyede 50-75 megabit hızında internet erişimi sağlayacağı hesaplanmaktadır. Bu bağlantı
hızı ile internet kullanıcıları bir HD filmi 9 dakikada indirebilecek, 200 fotoğrafı 30 saniyede
yükleyebileceklerdir. Böylece, kablosuz internet erişimi her bir sokağa kadar yaygınlaşmış ol-
maktadır. New York Belediyesi ile çöpçülük uzmanı Bigbelly firması işbirliğiyle ortaya çıkan
çöp kutuları hali hazırda “akıllı” nitelikte sayılabilecek bazı ek vasıflara da sahiptir. Güneş pa-
neli takılı olan çöp kutuları buradan ürettiği elektrikle, kutunun içindeki bir düzenek iletimiyle
çöpü sıkıştırmakta, atık suyunu kanalizasyona yollamaktadır. Ayrıca çöp kutusu, nesnelerin
internet donanımı sayesinde dolmaya ve kokmaya başladığında merkeze bildirimde bulunmak-

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
560
tadır. Gelen bildirimlere göre çöpçüler hangi çöp kutusunu önce boşaltmaları gerektiğini bir
listeye göre izlemektedirler.
Almanya’nın teknolojik olarak ABD, Japonya ve Güney Kore ile karşılaştırıldığında, onlardan
daha geri olduğu görülmektedir. Almanya’nın yeni endüstri devrimi sürecinde başarılı olabilme-
si için mevcut internet alt yapısını geliştirmesi, AR-GE harcamalarına daha fazla ödenek ayır-
ması ve yüksek eğitimli teknik personelinin sayısını artırması gerekmektedir (Thoben, Busseb,
Denkenac & Gausemeierd, 2014). Bir diğer husus ise bilgi, haberleşme ve internet teknolojile-
rinde lider konumunda olan firmalar,yeni endüstri devrimini daha hızlı gerçekleştirebileceği göz
önüne alındığında, ABD, Güney Kore ve Japonya’nın endüstrinin bu yeni sürümüne geçişinin
daha kolay olacağı düşünülebilir (Elektrik Port., 2014).
Bu konudaki en iyi örnek ise Japon firması olan Mitsubishi, Sanayi 4.0 kapsamında, makineden
makineye (M2M) platformu oluşturmuş olup, bu platform bağlamında farklı makineler arasında
bağlantı ve nesnelerin interneti üzerinde çalışmaktadır. Özellikle bu platform kapsamında, robot
teknolojilerinin birleştirilmesi dikkat çekicidir. Bu bütünleşik teknoloji sayesinde, ultra modern
olarak nitelendirilen akıllı ürünler elde edilebilmektedir. Bu bağlamda, elde edilen ürünler özel-
likle endüstriyel robotlar üzerine yoğunlaşmaktadır (Ekovitrin, 2016).
5.2) Türkiye’deki Ulusal İşletmelere Yönelik Sanayi 4.0 Uygulamasının Öngörülen Sektö-
rel Etkileri
Türkiye dünyanın en büyük 20 ekonomisi içerisinde 16. sıradadır. Dolayısıyla küresel rekabet-
ten, inovasyona, iş kolaylığından, eğitimin niteliğine kadar birçok uluslararası sıralamada hak
ettiği yerde değildir. Türkiye’de imalat sanayi, düşük ya da orta düşük grubundadır ve yüksek
gelirli ekonomiler arasına girebilmesi için yüksek teknolojili üretime hızla geçiş yapması kaçı-
nılmazdır. Sanayi 4.0 'deki gelişmeler de bu geçişin ne kadar hızlı olması gerektiğini açıkça
ortaya koymaktadır. Çünkü Türkiye‘nin sanayi üretimi ve ihracatındaki teknoloji kullanma yo-
ğunluğu da, yüksek katma değerli ürünleri artırmasının gerekliliğini göstermektedir. Türki-
ye’nin hedefleri doğrultusunda Sanayi 4.0 için hangi sektöre veya sektörlere yoğunlaşacağı çok
önemlidir. Gerek kamu, gerekse özel sektörde ileri gelen işletmelerin yöneticileri Sanayi
4.0'daki ivmeyi yakalayabilmesi için bir ya da birden fazla sektör belirleyerek, sadece o sektör-
ler üzerinde küresel ekonomide yer alabilecek ve katma değer yaratacak şekilde konuya odak-
lanması gerekir. Çünkü sürdürülebilir rekabetin devamlılığı daima ileriye giderek çağı yakala-
mak, verimli politika ve uygulama projeleri için ileri teknolojiler kullanarak Sanayi 4.0 kapsa-
mında Siber Fiziksel Sistemler, Nesnelerin İnterneti, Hizmetlerin İnterneti kavramını kamu ve
özel sektör işletme yöneticilerine öğretebilmektir. Türkiye’deki kamu ve özel kesim işletmeler
Sanayi 4.0 kavramını devlet destekli Ar- Ge merkezleri yardımlarıyla öğrendikçe, sanayi, tekno-
loji, kalkınma politikaları daha gerçekçi olur. Daha önceki sanayi devrimlerini gerçekleştireme-
yen ülkemiz, bu devrimi yakalayabilirse bilim ve teknoloji kaldıracını katma değeri yüksek
alanlara taşıyarak rekabet edebilirliği tekrar sürdürebilecektir. Aksi takdirde telafisi mümkün
olmayan kayıplar yaşayacak ve G20 ülkeler arasındaki yerini kaybedebilecektir.
Türkiye’de Sanayi 4.0 ile ilgili çalışmalardan ilki Türkiye Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu'nun
29. toplantısında Akıllı üretim sistemlerine yönelik çalışmasıdır. Bu çalışma Türkiye sanayisi-
nin yüksek teknoloji üretiminde uluslararası rekabet gücünün artırılmasını sağlayacak akıllı
üretim sistemlerine geçiş amacıyla;

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
561
-Türkiye’nin dinamiklerine uygun yürütme, uygulama ve izleme modelinin eğitim, istihdam ve
sektörel politikalar ile ilgili analizleri de kapsayacak şekilde ilgili sektör paydaşları eşgüdümün-
de geliştirilmesi,
- Kritik ve öncü teknolojilerde (öncelikle siber fiziksel sistemler, yapay zekâ/sensör/robot tekno-
lojileri, nesnelerin interneti, büyük veri, siber güvenlik, bulut bilişim vb.) yetkinlik kazanılması-
nı sağlayacak hedef odaklı Ar-Ge çalışmalarının artırılması,
-Kritik ve öncü teknolojilerin yerli firmalarımızca üretilmelerini sağlayacak üretim altyapılarına
yönelik, pilot üretim ve gösterim desteklerini de kapsayacak şekilde, gerekli teşvik ve destek
mekanizmalarının gözden geçirilmesi ve gerçekleştirilmesi ele karar verilmesidir (TÜBİTAK,
2016).
İkinci çalışma ise TEPAV’ın (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırmalar Vakfı) TOBB ile
birlikte yaptığı çalışmadır. Bu çalışmanın içeriği işletmelerin yeteneklerini belirleme ve hangi
sektörlerin Sanayi 4.0'a uyum sağlayabileceğidir. TEPAV’ın çalışması “farkındalık sağlamak”
ve “mevcut envanteri-kapasiteyi belirlemek" olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Bu ça-
lışma ile Türkiye’nin bu yeni üretim ve ekonomik ortama uyum sağlama döneminde “Sanayi
4.0+” kavramını öğreterek farkındalık yaratmaktır. Buradaki “+” kavramını biyoteknoloji ve
nanoteknoloji oluşturuyor. TEPAV’ın çalışmasındaki dikkat çekici bir diğer unsurda Türkiye’de
Sanayi 4.0 ile ilgili iki önemli kısıtlılığın bulunmasıdır. İlki işletmeler bu yeni sürecin farkında
değil, öğrenilmesinde arayış yok ve yetişmiş insan gücü sınırlı. Diğeri ise “hukuk güvenliği” ile
ilgili idari sıkıntının varlığıdır (Ekonomik Forum, 2016).
Sanayi 4.0 ile ilgili üçüncü çalışma ise EBSO'nun ( Ege Bölgesi Sanayi Odası) yaptığı çalışma-
dır. Bu çalışma Türkiye’nin Sanayi 4.0 ile ilgili hedefleri doğrultusunda hangi sektöre veya
sektörlere yoğunlaşacağı ile ilgilidir. Yapılan çalışma sonunda yoğunlaşmak için öncelikle ima-
lat, otomotiv, tekstil olmak üzere üç sektör belirlenerek küresel ekonomide yer alabilecek ve
katma değer yaratacak şekilde Sanayi 4.0 'ın gereklerine göre yeniden dizayn edilmesi ve odak
noktalar belirlenerek Türkiye için yol haritasının çizilmesidir (EBSO, 2015).
Sanayi 4.0 ile ilgili dördüncü çalışma Sanayi ve Ticaret Bakanlığının yaptığı Sanayi Strateji
Belgeleri adlı çalışmasıdır. Bu çalışmada Bakanlık Sanayi Stratejisini, uzun dönemli vizyon
olarak yüksek teknolojili ürünlerde Afro-Avrasya'nın tasarım ve üretim üssü olmak şeklinde
belirtmektedir. Yine bu çalışma ile 2015-2018 yıllarını kapsayan Türkiye Sanayi Stratejisi'nin
genel amacını ise Türk sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya
ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünler
üretilmesi, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye duyarlı bir sanayi yapısının dönü-
şümünü hızla gerçekleştirmek olarak ele almıştır (EBSO, 2015).
Türkiye’nin belirlenen bu hedefleri gerçekleştirebilmesi için öncelikle Sanayi 4.0 kavramını orta
vadede tüm paydaşlarına benimseterek farkındalık yaratıp büyük değişim için yol haritası çiz-
mesi gerekiyor. Türkiye’nin yeni endüstri devrimini yakalaması son derece kritik bir öneme
sahiptir. Türkiye önceki sanayi devrimlerini geriden takip ettiği için, yeni endüstri kavramına
ortaya çıktığı ilk günden itibaren sıkıca sarılarak geride kalma riskini en aza indirmelidir. Buna
paralel olarak Türkiye’nin AR-GE kabiliyetini artırması ve endüstri işbirliğini teşvik etmesi
gerekir. Dünyanın hızla bilişim teknolojilerini farklı alanlara yönlendirerek yeni bir endüstriyel
döneme girdiği bu günlerde, Türkiye'nin de stratejilerini belirlemesi, proje ekibi anlayışı ile
alanlarında en iyilerden yararlanılması, bilimsel kuruluşlar ve üniversitelerin katkı sağlamaları

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
562
için teşvik edilmeleri ile yol haritasının oluşturulması gerekir. Maalesef Davos’ta yer alan ül-
kemizde kamu, özel ve üniversiteler tarafından ortaklaşa bir çalışma ile hazırlanmış öngörüler
ve ülkemiz özelinde oluşacak potansiyel sorunlar karşısında çözümleri tartışan bir çalışma bu-
lunmamaktadır.
Tüm bunların yansıra işletmeler tarafından yapılan çalışmalarda ise epey yol alınmış gibi gö-
zükmektedir. Bu çalışmalardan ilki Japon firması olan Mitsubishi Electric Türkiye’deki fabrika
otomasyon sistemleri, ileri robot teknolojileri, CNC-Mekatorik sistemler, klima sistemleri, uy-
dular özellikle Türksat 4A ve Türksat 4B, Marmara Ray projesinde kullanılan otomasyon tekno-
lojisi çalışmasıdır. Şirket 2016 yılı itibari ile Ev tipi klima alanında Sanayi 4.0 bünyesinde mer-
kezi İstanbul'da olacak şekilde Mitsubishi Electric Turkey Klima Sistemleri Üretim A.Ş unvanlı
şirketi üretim yeri Ocak 2018 'de olacak şekilde Manisa'da kurmayı planlamaktadır. Ayrıca Şir-
ket Doğuş ve Bursa Teknik Üniversitesi'nde Robot Eğitim merkezi kurma ve Dokuz Eylül Üni-
versitesi ile protokol imzalama son olarak Karadeniz Teknik Üniversitesi Otomasyon Laboratu-
arına ürün desteği sunma desteğinde bulunmuştur (Ekovitrin, 2016 ).
Çalışmalardan ikincisi Alman Firması olan Bosch’un Türkiye’de Sanayi 4.0 ile ilgili organizas-
yon çalışmalarını 2014 yılında Bosch Bursa Fabrikasında beyaz eşya üretim sektöründe gerçek-
leştirmiştir. Bu fabrikada küresel Sanayi 4.0 üretim zincirinin parçası olarak en son üretim tek-
nolojileri kullanılmıştır. Ayrıca lojistik robotlar, malzemeler ihtiyaç durumuna göre hemen ya-
pılandırılabilecektir. Yine bir Alman firması olan Siemens’in ülkemizde Sanayi 4.0 ile ilgili
Şubat 2014 tarihinde tanıtım toplantısı sonrası Siemens Türkiye olarak ülkemizde endüstri sek-
töründe daha verimli üretim, pazara çıkış süresinde kısalma ve daha fazla esneklik sağlama
konusunda sürekli bilgilendirme toplantıları düzenlemektedir (EKOIQ, 2014).
Çalışmalardan üçüncüsü ülkemiz için gurur kaynağı olan Zorlu Holding bünyesinde akıllı ev ve
akıllı şehir trendini yakından takip ederek akıllı ürünler üreten Vestel, 2000'li yıllardan beri tüm
süreçlerinde dijital dönüşümü sağlayarak sektörde öncü firma olma özelliğini ortaya koymuştur.
Zorlu Holding bünyesinde olan Zorlu Enerji, Zorlu Tekstil, Zorlu Gayrimenkul dijital dönüşüm
kapsamında gerçekleştirdiği uygulamalarla Sanayi 4.0 kapsamında yapılanmasını değişen dünya
koşullarına uygun şekilde oluşturmaktadır. Ayrıca Vestel'in ülkemize tanıttığı akıllı tahtalar ve
tabletler, eğitim sisteminde dijital devrim yaratmıştır. Ülkemizde akıllı ev ve akıllı şehir gibi
hayal gibi görülen konseptler hep dijital gerçeğine göre oluşmuştur (Zorlu, 2015).
Çalışmalardan dördüncüsü metal, otomotiv, uçak yan sanayi, esnek ambalaj, yapı malzemeleri,
gayrimenkul, lojistik ve enerji alanlarında faaliyet gösteren 24 şirkete sahip, sanayi, ticaret ve
hizmet grubu topluluğu olan Kibar Grubudur. Kibar Grubu uluslararası vizyona ve uygulamala-
ra sahip yapısıyla sanayi şirketlerinde dijitalleşme sürecini yıllar önce başlatarak zamanın gerek-
lerine uygun olarak güncelleme yapmaktadır. Bu nedenle Sanayi 4.0’a uyum sağlamak gibi
“yeniden başla” düğmesine basma ihtiyaçları olmamakla birlikte yine de bu konsepte uygun
olacak şekilde güncellemeler yaparak, yeni yapılacak yatırımlarda bu konuyu titizlikle göz önü-
ne alıp akıllı fabrikalar ve akıllı makinelerle birlikte yapay zekaya sahip Robot Teknolojisinin
kullanılmasını geleceğin işletme vizyonunu olarak geliştirmişlerdir (Ekonomik Forum, 2016).
Çalışmalardan beşincisi dünyanın ve Türkiye'nin otomotiv alanında dev işletmelerden biri olan
Koç Holding bünyesinde bulunan Ford Otosan'dır. Ford Otosan hâlihazırda birçok üretim pro-
seslerinde otomasyonu ve robot üretimi kullanmakta, tedarik zinciri entegrasyonu konusunda
yeni dijital teknolojiler sayesinde ciddi oranda verimlilik ve iyileştirmeler sağlamaktadır. Ayrıca
kendi üretim bünyesindeki süreçlerde akıllı otomasyon olanaklarını nasıl arıtılabileceği konu-

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
563
sunda Ar-Ge çalışmalarına da yer vermektedir. Tüm bunların yanı sıra geleceğin eğitimli insan
kaynaklarını yetiştirmek için de Ford Otosan olarak Kocaeli Üniversitesi işbirliği ile 2014 yılın-
da Kocaeli Üniversitesi VKV Ford Otosan Gölcük İhsaniye Otomotiv Meslek Yüksekokulu'nu
kurarak 337 öğrenciye yarının kalifiyeli gençlerini yetiştirmek amacıyla büyük bir yatırımı ger-
çekleştirmiştir. Bu okul'da Ford Otosan yöneticileri ve Kocaeli Üniversitesi akademisyenleri
tarafından Türkiye'de ilk defa hayata geçirilen sertifika programı olan "Endüstriyel Robot Prog-
ramcılığı"nda ilk mezunlar verilmiştir (KalDer, 2016).
Çalışmalardan sonuncusu savunma sanayinden otomotive, iş makinelerinden havacılık sektörü-
ne kadar pek çok alanda hizmet veren Hema Endüstri A.Ş, Sanayi 4.0 ile ilgili insansız çalışan
makine ve otomasyon sistemlerinin hızla devreye alınması bağlamında yeni yatırımlarında fab-
rikaların Sanayi 4.0 anlayışına uygun şekilde entegrasyonunu sağlamayı amaçlamaktadır. Buna
paralel olarak sektörün yerli ve yabancı öncü kuruluşlarıyla görüşmeler sağlayarak yeni makine,
ekipman, robot ve otomasyon ile ilgili yatırımlarını da yapmaktadır (KalDer, 2016).
Sonuç ve Değerlendirme
Endüstri devrimleri, zamana ve yenilik trendlerine uyum sağlamak amacıyla geçmişten günü-
müze kadar insanoğlu için hep bir zorunluluk olmuş ve üretkenliği devam ettirmek adına yeni
arayışlar içerisinde bırakmıştır. Hangi faaliyet dalının ya da sektörün geçmişine bakarsak baka-
lım tarihsel gelişimlerinde hep sanayi devrimi olgusu yatmaktadır. Bu açıdan bakıldığında Sa-
nayi 4.0 şüphesiz yeni sektörlerin oluşmasını, insan gücüne gerek kalmaksızın akıllı fabrikalarla
akıllı ürünlerin üretilmesini, robot teknolojisi ile emek yoğun çalışmanın zamanla sonlanmasını,
yeni mesleklerin ortaya çıkması ile nitelikli insan gücünün oluşturması gibi birçok kavramı ele
almaktadır. Günümüzde bir işletmenin, geleceğin sanayi devrimi olarak ifade edilen Sanayi
4.0'a ayak uydurabilmesi pazarlamasından iş modeline, otomasyonundan organizasyon yapısına,
üretim yapısından yönetim yapısına, yenilenmiş eğitim sisteminden personelin niteliğine kadar
uzanan tüm süreçlerin yeni konseptle uyumlaşarak değişim ve dönüşümüne uygun olarak şekil-
lenmesi ile gerçekleşir.
Yarının teknolojisi olarak ifade edilen Siber-Fiziksel Sistemler, Nesnelerin İnterneti, Hizmetle-
rin İnterneti gibi kavramlar işletmeleri geri dönülemez bir şekilde değiştirirken, geleneksel iş
modellerini de karşı konulamaz bir şekilde etkileyerek dönüşüme uğratmaktadır. Günümüzde
Sanayi 4.0‘ı uygulamak isteyen işletmelerde dönüşüm hızı çetin bir rekabetin ilk şartı olarak
benimsenmeli ve dönüşüme öncülük edenlerin ortaya çıkmasını sağlayarak başarılı işletme pro-
fili oluşturulmalıdır. Yani işletmelerin sahip oldukları tüm süreçleri birbirine entegre ederek
dönüşümü hızlandırıp açık ara öne geçerek lider olmaları, ancak yeni sanayi devrimine zaman
kaybetmeden ayak uydurması ile gerçekleşir. İşletmeler bu büyük dönüşümle, rekabetten sıyrı-
lıp sektörde kendinden söz ettirmek, müşteri sadakatini artırmak, ihtiyaç ve beklentilere daha iyi
cevap verebilmek için kişiselleştirilmiş ürün ve çözümler ortaya koymak zorundadır. Bunu ba-
şaranlar Sanayi 4.0'a uygun stratejiler geliştirerek sürdürülebilir rekabette başarılı olarak yoluna
devam ederler, aksi takdirde yok olup ticari arenadan çekilirler.
Sanayi 4.0 sadece üretim teknolojisini değiştirmekle kalmıyor satış, pazarlama, satış sonrası
hizmet ile hizmet dünyasındaki iş yapma şekillerini Hizmetlerin İnterneti kavramı ile değiştire-
rek işletmelere bambaşka bir boyut kazandırıyor. Bu açıdan bakıldığında daha fazla üretmek
için kütlesel üretimden çok müşteriye özel, nitelikli ve katma değeri yüksek ürünler üretme iş-
letmeler açısından daha önemli olmaktadır. Geçmişten günümüze kadar oluşan sanayi devrimle-
rin merkezinde ister çalışan isterse müşteri olarak hep insan faktörü vardır. Bu nedenle işletme-

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
564
ler başarılı bir dönüşümü gerçekleştirmek istiyorsa personelin niteliklerini artırarak, odak nokta-
sına son tüketici olarak ifade edilen müşterileri koymalıdır. Sanayi 4.0 kavramına uyum sağla-
mış nitelikli kadrolarla birlikte merkeze insan faktörünün alınması ile kısa sürede pazar payında,
gelirlerde, karlılıkta artış sağlanır.
Bunun yanında geleceğin teknolojisi sayılan Siber-Fiziksel Sistemler ile Nesnelerin İnterneti
teknoloji tabanlı ve yenilikçi iş yapılanmalarında akıllı fabrikalar oluşturarak yapay zekaya sa-
hip robotlardan yararlanma değişim ve entegrasyon süreci olarak işletmelerin gelecek vizyonu-
nu oluşturur. İşletmeler Sanayi 4.0'a uygun değişim ile ilgili stratejiler oluştururken gerek çalı-
şanların gerekse müşterilerin kısmen geleneksel davranış kalıpları içinde ama aynı zamanda
dijital davranan bireylerden oluştuğunu unutmadan değişimi sağlamalıdırlar. Çünkü her ne ka-
dar üretim sürecini robotlar belirleyecek ise de onlara yön verecek, programlayacak yine insan
faktörüdür.
Sanayi 4.0 işletmelere yeni iş modelleri oluşturma, değer yaratma açısından teknolojik yapılan-
maya yer vererek yapısal değişimi sağlama, yeni konsepte uygun olarak nitelikli personelin
yetiştirilmesi, ürün ve süreçler açısından yenilenmiş değerler zincirine yer verme gibi çok
önemli fırsatlar getirmesinin yanı sıra işletmelerin kaynaklarını daha etkin kullanması açısından
da destekleyici nitelikte fırsatlar sunmaktadır. Yani Sanayi 4.0 işletmelere sürdürülebilirlik ve
inovasyon alanlarında yeni iş fırsatları sunmaktadır. İşletmelerin bu sanayi devriminde başarılı
olabilmeleri tanımlama, analiz, planlama, projelendirme, uygulamaya geçme ve performansı
yönetme bakımından geleneksel birikimlerini yeni konsept anlayışına uygun olarak yenilemeli
özellikle Sanayi 4.0‘ın teknolojik faktörlerini göz önüne alarak revize etmelidirler. Yani işlet-
meler geleneksel birikimlerini Nesnelerin İnterneti, Bulut Bilişim Sistemi, Robot Teknolojisi,
Siber-Fiziksel Sistemler, Siber Güvenlik, 3 D Yazıcılar, mobil ve donanımlı işgücünden yarar-
lanma gibi kavramlarla yoğurarak geleceğin işletme vizyonunu oluşturmalıdırlar.
İşletmelerin Sanayi 4.0 ile ilgili dönüşüm süreçlerinin amacına uygun olması doğru bir şekilde
verilen danışmanlık ve rehberlik hizmetlerine bağlıdır. Bu hizmetler Almanya örneğinde olduğu
gibi devlet eliyle oluşturulmuş platformlar aracılığı ile gerçekleştirilmelidir. Bu amaç için oluş-
turulan platformlar, Sanayi 4.0 dönüşümü ile oluşacak sorunlarla baş edebilme, yapılanmayı
başarılı kılmak için hem kamu hem de özel sektör işletmelerle ortak hareketliliği sağlayarak
esneklik sağlama, veri ve bilgi paylaşımını kolaylaştırarak dönüşüm sürecini sağlıklı olacak
biçimde yapılandırmayı sağlamalıdırlar.
Türkiye bu fırsatı ancak tüm paydaşları kapsayan odaklı, eşgüdümlü ve en iyi tasarlanmış bir
yaklaşımla yakalayabilir. Türkiye geleceğin trendi sayılan Sanayi 4.0 kavramını zamana yenik
düşmeden ele alarak bununla ilgili politikalar oluşturup, aktif bir değişimi benimseyerek, dönü-
şümü şekillendirmelidir. Bu dönüşümü: Üreticiler, sistem tedarikçileri, alt yapı sağlayıcıları,
politika yapıcılar, akademisyenler aracılığı ile teknolojik ilerlemeyi sağlayan ülke gerçeklerine
uygun AR-GE yapılanmasını gerçekleştirmesi ile başarır.
Bu açıdan hareketle başta Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olmak üzere, TOBB, Sanayi Odası,
Ticaret Odası, Üniversiteler gibi öncülerin yol haritası belirleyerek Türkiye’ye özgü AR-GE alt
yapısının oluşturulması bakımından destekleyici stratejilerin oluşturulmasında etkin görev alma-
ları gerekmektedir. Türkiye'de Sanayi 4.0'ın öncüleri aracılığı ile kurulacak devlet destekli AR-
GE merkezlerinde paydaşlar, Sanayi 4.0 kavramını öğrendikçe yapacakları sanayi, teknoloji,
kalkınma politikaları daha gerçekçi ve uygulanabilir olur. Türkiye gerçeğine uygun AR-GE
yapılanması ile daha önceki sanayi devrimlerini kaçırmış olsa bile, bu devrimi yakalayabilirse

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
565
bilim ve sanayi kaldıracını katma değeri yüksek alanlara taşıyarak rekabet edebilirliğini tekrar
sürdürebilecektir.
Sonuç olarak Türkiye'de Sanayi 4.0 ile ilgili farkındalık yaratılacaksa kamusal anlamda bir stra-
teji oluşturulup, devlet destekli değişimlerin yapılabilmesi, yeni sistemin gelişimi, sahiplenmesi
ve yaygınlaşması için öncelikle ulusal nitelikte AR-GE merkezleri oluşturulmalıdır. Bu merkez-
ler aracılığı ile Sanayi 4.0 ile ilgili ulusal stratejiler belirlendikten sonra gerçekçi politikalar
oluşturularak güncel programlara çevrilerek Türkiye'ye özgü yol haritasının çizilmesidir. Bu yol
haritasıyla hem işletme hem de sektörel bazda öncelikler belirlenerek uygun yatırımların ger-
çekleştirilmesi ile ulusal vizyon oluşturulmalıdır. Çünkü yeni sanayi devriminin hızı her geçen
gün çarpan etkisi ile katlanarak ekonomik yapıdan toplumsal yapıya, işletme yapısından sektö-
rel yapıya, üretim alışkanlıklarından tüketim alışkanlıklarına varıncaya kadar artmaktadır. Bu ve
bundan sonraki çalışmalarda temel amaç farkındalık yaratıp Türkiye'ye özgü Sanayi4.0 modeli-
ni oluşturarak ulusal vizyonu gerçekleştirmektir.
KAYNAKLAR
Achatz, R., Beetz, K., Broy, M., Dämbkes, H., Damm, W., Grimm, K., & Liggesmeyer, P.
(2009). Nationale Roadmap Embedded Systems. ZVEI-Zentralverband Elektrotechnik-
und Elektronikindustrie eV Kompetenzzentrum Embedded Software & Systems.
Alkan, M. (2014). “Sanayi 4.0.,” Optimist Dergisi, Ekim 2014 sayısı.
http://www.kayserito.org.tr/upload/dosyalar/file/5.pdf, Erişim Tarihi: 13.11.2016.
Baines, T. S., Lightfoot, H. W., Benedettini, O., & Kay, J. M. (2009). The servitization of manu-
facturing: A review of literature and reflection on future challenges. Journal of Manu-
facturing Technology Management, 20(5), 547-567.
Brettel, M., Friederichsen, N., Keller, M., & Rosenberg, M. (2014). How virtualization, decent-
ralization and network building change the manufacturing landscape: An Industry 4.0
Perspective. International Journal of Mechanical, Industrial Science and Enginee-
ring, 8(1), 37-44.
Dombrowski, U., & Wagner, T. (2014). Mental strain as field of action in the 4th industrial re-
volution. Procedia CIRP, 17, 100-105.
EBSO (2015). Ege Bölgesi Sanayi Odası, “Sanayi 4.0 Uyum Sağlayamayan Kaybedecek”, Ege
Bölgesi Sanayi Odası Dergisi, Ekim 2015.
http://www.inovasyon.org/pdf/EBSO.Sanayi-4.0_Raporu.Ekim.2015.pdf, Erişim Tarihi:
13.11.2016.
Ege, B. (2014). 4.Sanayi Devrimi, Bilim ve Teknik Dergisi Mayıs 2014.
http://bortecin.com/4_End%C3%BCstri_Devrimi.pdf, Erişim Tarihi: 13.11.2016.
Einsiedler, I. (2013). Embedded Systeme für Industrie 4.0. Product. Manag, 18, 26-28.
EKOIQ (2014). “Akıllı” Yeni Dünya: Dördüncü Sanayi Devrimi Endüstri 4.0: Bilişimin En-
düstriyle Buluştuğu Yer Türkiye “Akıllı” Üretime Hazır mı? Aralık ayı özel eki 2014.
http://ekoiq.com/wp-content/uploads/2014/12/ekoiq-ek-d.pdf, Erişim Tarihi:
15.11.2016.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
566
Ekonomik Forum (2016). "Akıllı Fabrikalar Geliyor" 16. Kapak konusu 016-027, 2016.
http://haber.tobb.org.tr/ekonomikforum/2016/259/016_027.pdf, Erişim Tarihi;
20.11.2016.
Ekovitrin (2016). "Türkiye 4. Sanayi Devrimine açık" Ekovitrin aylık dergi, Eylül 2016.
http://www.ekovitrin.com/dergi2016/eylul/13-masahiro.pdf, Erişim Tarihi 15.11.2016.
Elektrik Port. (2014). “Endüstri 4.0 Nedir? 4. Sanayi Devrimi Gerçekleşiyor”,
http://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/endustri-4-0-nedir--4-sanayi-devrimi-
gerceklesiyor/11563#ad-image-0, Erişim Tarihi:13.11.2016.
Hellinger, A., & Seeger, H. (2011). Cyber-Physical Systems. Driving force for innovation in
mobility, health, energy and production. Acatech Position Paper, National Academy of
Science and Engineering, (0), 2.
Heng, S. (2014). Industry 4.0: Upgrading of Germany's Industrial Capabilities on the Horizon.
Imtiaz, J., & Jasperneite, J. (2013, July). Scalability of OPC-UA down to the chip level enables
“Internet of Things”. In Industrial Informatics (INDIN), 2013 11th IEEE International
Conference on (pp. 500-505). IEEE.
Kagermann, H., Helbig, J., Hellinger, A., & Wahlster, W. (2013). Recommendations for Imple-
menting the strategic initiative INDUSTRIE 4.0: securing the future of German manu-
facturing industry; final report of the Industrie 4.0 working group. Forschungsunion.
KalDer (2016). Kalite Derneği, "Üretimde robot teknolojileri hızla çoğalıyor, Endüstri 4.0 yeni
dünyanın üretim metodu oluyor " Kalite Dergisi, Ocak-Mart yayını, sayı 183, İstanbul.
2016, http://www.kalder.org/images/uploads/2016kalder123.pdf, Erişim Tarihi:
13.11.2016.
Landscheidt, S., & Kans, M. (2016). Automation Practices in Wood Product Industries: Lessons
learned, current Practices and Future Perspectives. In The 7th Swedish Production Sym-
posium SPS, 25-27 October, 2016, Lund, Sweden. Lund University.
Lee, B. E., Michaloski, J., Proctor, F., Venkatesh, S., & Bengtsson, N. (2010, January). Mtcon-
nect-based kaizen for machine tool processes. In ASME 2010 International Design En-
gineering Technical Conferences and Computers and Information in Engineering Con-
ference (pp. 1183-1190). American Society of Mechanical Engineers.
Lee, J., Bagheri, B., & Kao, H. A. (2015). A cyber-physical systems architecture for industry
4.0-based manufacturing systems. Manufacturing Letters, 3, 18-23.
Onat, I., & Miri, A. (2005, August). An intrusion detection system for wireless sensor networks.
In Wireless And Mobile Computing, Networking And Communications,
2005.(WiMob'2005), IEEE International Conference on (Vol. 3, pp. 253-259). IEEE.
Ötleş S., Özyurt V. H. (2016). Endüstri 4.0; Gıda Sektörü Perspektifi Dünya Gıda Dergisi Mayıs
2016. http://egeplm.ege.edu.tr/wp-content/uploads/2016/05/endustri40_dunya_gida.pdf,
Erişim Tarihi: 15.11.2016.
Pal, P., Schantz, R., Rohloff, K., & Loyall, J. (2009, July). Cyber physical systems security
challenges and research ideas. In Workshop on Future Directions in Cyber-physical
Systems Security.

İşletme Yönetiminde Sanayi 4.0 Kavramı İle Farkındalık Oluşturarak Etkin Bir Şekilde De-
ğişimi Sağlamak
The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 544-567
567
Thoben, K. D., Busse, M., Denkena, B., & Gausemeier, J. (2014). Editorial: System-integrated
Intelligence–New Challenges for Product and Production Engineering in the Context of
Industry 4.0. Procedia Technology, 15, 1-4.
Trenkle, A. (2014). “Industry 4.0 Challenges Applications and Potentials,” Uluslararası İleri
Endüstriyel Otomasyon Kongre ve Sergisi, 5 Aralık 2014, İstanbul.
http://www.kayserito.org.tr/upload/dosyalar/file/5.pdf, Erişim Tarihi: 13.11.2016.
TÜBİTAK (2016). Bilim Teknik Yüksek Kurulu 29. Toplantısı Akıllı Üretim Sistemlerine
Yönelik Çalışmaların Yapılması 2016/101(Y).
https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/2016_101.pdf, Erişim Tarihi: 13.11.2016.
TÜSİAD (2016). Türkiye Sanayi ve İşadamları Derneği "Türkiye’nin Küresel Rekabetçiliği için
Bir Gereklilik Olan Sanayi 4.0 Gelişmekte olan Ekonomi Perspektifi" Yayın No: TÜ-
SİAD-T 2016-03/576 Mart 2016. http://www.tusiad.org/indir/2016/sanayi-40.pdf, Eri-
şim Tarihi: 13.11.2016.
Yang, D., Usynin, A., & Hines, J. W. (2006, November). Anomaly-based intrusion detection for
SCADA systems. In 5th intl. topical meeting on nuclear plant instrumentation, control
and human machine interface technologies (npic&hmit 05) (pp. 12-16).
Yılmaz, A. (2014). "Almanya ve Endüstri 4.0", Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültü-
rel Çalışmalar Dergisi, Nisan 2014, İstanbul. http://extim.de/wp-
content/uploads/2014/05/moment%20dergisi%20nisan%202014.pdf, Erişim Tarihi:
15.11.2016.
Zorlu (2015). "Dijital Dönüşüm" Türkiye'de ve dünyada Zorlu dergisi, Zorlu holding iç iletişim
yayını, yayın no; 50 İstanbul, Temmuz-Eylül ayı 2015.
http://www.zorlu.com.tr/assets/u/981691-ZORLU%20SAYI%2050.pdf, Erişim Tarihi:
16.11.2016.