Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach

Abstract

Trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że wielkie imprezy sportowe mają
wpływ na destynacje-organizatorów. Poszczególne kraje, regiony lub miasta
decydują się na udział w walce o przyznanie praw organizacji wielkich
wydarzeń sportowych z różnych względów. Wynika to nie tylko z możliwości
poprawy podstawowych, wymiernych wskaźników społeczno-gospodarczych
(np. wzrost PKB, wzrost liczby przyjeżdżających turystów itp.), ale obejmuje
również inne korzyści, w tym poprawę wizerunku destynacji jako atrakcyjnej
pod względem inwestycyjnym czy turystycznym. Należy zgodzić się ze
stwierdzeniem, że sektor turystyczny jest jednym z ważniejszych beneficjentów
wielkich imprez sportowych. Jednym z ważniejszych mierników określających
wpływ imprezy na sektor turystyczny są zmiany w strukturze ruchu
turystycznego, m.in. pod względem liczby turystów oraz liczby udzielonych
noclegów.
Celem niniejszego artykułu jest próba oszacowania zmian zachodzących w
wielkości ruchu turystycznego w roku realizacji wielkiej imprezy sportowej i w
latach kolejnych. Autor ma świadomość, że organizacja wydarzeń sportowych
nie jest jedynym czynnikiem decydującym o wielkości ruchu turystycznego w
danej destynacji. Zamiarem było raczej ukazanie, czy w wybranych
przypadkach można mówić o zjawisku tzw. efektu barcelońskiego,
określającego pozytywne, często o znacznych rozmiarach, zmiany w sektorze
turystyki. Przedstawioną analizę oparto o wybrane dane statystyczne, obrazujące
wielkość ruchu turystycznego w danej destynacji (miejskiej, krajowej).

Full text

Jacek Borzyszkowski
EFEKT BARCELOŃSKI W TURYSTYCE. ANALIZA WPŁYWU
WYBRANYCH WIELKICH WYDARZEŃ SPORTOWYCH NA RUCH
TURYSTYCZNY W DESTYNACJACH-ORGANIZATORACH
1. Wprowadzenie
Trudno nie zgodzić się ze stwierdzeniem, że wielkie imprezy sportowe mają
wpływ na destynacje-organizatorów. Poszczególne kraje, regiony lub miasta
decydują się na udział w walce o przyznanie praw organizacji wielkich
wydarzeń sportowych z różnych względów. Wynika to nie tylko z możliwości
poprawy podstawowych, wymiernych wskaźników społeczno-gospodarczych
(np. wzrost PKB, wzrost liczby przyjeżdżających turystów itp.), ale obejmuje
również inne korzyści, w tym poprawę wizerunku destynacji jako atrakcyjnej
pod względem inwestycyjnym czy turystycznym. Należy zgodzić się ze
stwierdzeniem, że sektor turystyczny jest jednym z ważniejszych beneficjentów
wielkich imprez sportowych. Jednym z ważniejszych mierników określających
wpływ imprezy na sektor turystyczny są zmiany w strukturze ruchu
turystycznego, m.in. pod względem liczby turystów oraz liczby udzielonych
noclegów.
Celem niniejszego artykułu jest próba oszacowania zmian zachodzących w
wielkości ruchu turystycznego w roku realizacji wielkiej imprezy sportowej i w
latach kolejnych. Autor ma świadomość, że organizacja wydarzeń sportowych
nie jest jedynym czynnikiem decydującym o wielkości ruchu turystycznego w
danej destynacji. Zamiarem było raczej ukazanie, czy w wybranych
przypadkach można mówić o zjawisku tzw. efektu barcelońskiego,
określającego pozytywne, często o znacznych rozmiarach, zmiany w sektorze
turystyki. Przedstawioną analizę oparto o wybrane dane statystyczne, obrazujące
wielkość ruchu turystycznego w danej destynacji (miejskiej, krajowej).
2. Wpływ wielkich imprez sportowych na sektor turystyczny
Wielkie imprezy sportowe wpływają na wiele sfer życia społeczno-
gospodarczego ich organizatorów. Gospodarcze efekty ich organizacji można
podzielić na bezpośrednie i pośrednie. Efekty bezpośrednie obejmują:
dr, Katedra Turystyki i Rekreacji, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku.

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
2
 krótkookresowy wzrost przychodów z turystyki zagranicznej związany z
napływem kibiców i gości w okresie trwania imprezy,
 zwiększenie nakładów inwestycyjnych na infrastrukturę sportową,
turystyczną i transportową oraz
 krótkookresowy wzrost popytu związany z wydatkami na organizacyjną
stronę przedsięwzięcia.
Do efektów pośrednich organizacji imprezy zaliczyć można:
 zwiększenie atrakcyjności turystycznej kraju i związany z tym
długookresowy wzrost liczby turystów i konsumpcji turystycznej,
 wzrost produktywności gospodarki, będący wynikiem ilościowej i
jakościowej poprawy stanu infrastruktury transportowej,
 zwiększenie prywatnych inwestycji krajowych oraz
 wzrost atrakcyjności inwestycyjnej kraju, prowadzący do zwiększonego
napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych i dodatkowego wzrostu
potencjału gospodarczego1.
Turystyka jest jednym z ważniejszych beneficjentów wielkich wydarzeń
sportowych. Potwierdza to przykład Igrzysk Olimpijskich (tab. 1).
Tabela 1. Podstawowe dochody i koszty związane z Igrzyskami Olimpijskimi
Lp.
Faza
Dochody
Koszty
1.
Faza
przedolimpijska
 Turystyka
 Działalność
budowlana
 Wydatki inwestycyjne
 Utracone korzyści z
niezrealizowanych
projektów
 Przygotowawcze koszty
operacyjne
2.
Faza finałowa
Igrzysk
Olimpijskich
 Turystyka
 Stadiony i
infrastruktura
 Miejsca pracy
związane z imprezą
 Dochody związane z
imprezą (bilety,
sponsoring itd.)
 Wydatki operacyjne
związane z imprezą
 Utracone korzyści z
niezrealizowanych
projektów
3.
Faza
poolimpijska
 Turystyka
 Stadiony i
 Utrzymywanie stadionów i
infrastruktury
1 Borowski J. (red.), Raport na temat wpływu przygotowań i organizacji Mistrzostw Europy w
Piłce Nożnej UEFA EURO 2012™ na gospodarkę Polski przygotowany na zleceni spółki celowej
Ministra Sportu i Turystyki, PL.2012 sp. z o.o., Warszawa 2010, s. 12-13.

Jacek Borzyszkowski
3
infrastruktura
 Kapitał ludzki
 Rewitalizacja miast
 Wizerunek
 Utracone korzyści z
niezrealizowanych
projektów
Źródło: European Economic Outlook June 2004, PricewaterhouseCoopers 2004, s. 18.
Sektor turystyczny, jako jeden z nielicznych, jest tym, który na wszystkich
etapach związanych z realizacją imprezy olimpijskiej generuje (lub powinien
generować) wymierne korzyści gospodarcze. Dlatego też miasta (lub państwa)
organizatorzy w szczególny sposób dbają o właściwe przygotowanie imprezy.
Co ciekawe, szczególne znaczenie dla tych destynacji ma tzw. faza pofinałowa,
czyli związana z bezpośrednimi efektami i oddziaływaniem danej imprezy na
sektor turystyczny. W zamyśle organizatorów imprezy, właściwie
przeprowadzona powinna przyczynić się do wykreowania (lub polepszenia)
wizerunku destynacji jako atrakcyjnej pod względem turystycznym. Tego typu
następstwa określane są tzw. „efektem barcelońskim” (z uwagi na znamienity
przykład Igrzysk Olimpijskich w Barcelonie w 1992 r.). Generalnie przyjmuje
się, że ekonomiczne następstwa Igrzysk Olimpijskich (co można również
odnieść do innych imprez sportowych) można podzielić na krótkookresowe oraz
długookresowe2.
Analizując ruch turystyczny do destynacji, będącej organizatorem
wielkiego wydarzenia sportowego, należy pamiętać, że niekoniecznie może on
ulec zwiększeniu. Zachowania odwiedzających można pogrupować w
następujący sposób:
 „przypadkowi” – turyści przyjeżdżający do miejscowości, niezależnie od
faktu organizacji wydarzenia,
 „zmieniający termin” – turyści zamierzający odwiedzić miejscowość, lecz
w innym terminie,
 „odwiedzający z powodu wydarzenia” – osoby, przyjeżdżający z powodu
wydarzenia,
 „wydłużający pobyt” – osoby, które i tak miały zamiar przyjechać do
danej miejscowości, ale wydłużyły swój pobyt ze względu na wydarzenie,
 „unikający” – osoby, które zrezygnowały z przyjazdu do miejscowości3.
Szczególnie niebezpieczne jest ostatnie zjawisko. Wielu turystów może być
przekonanych o tym, że impreza sportowa spowoduje zatłoczenie miasta.
Ponadto wiele osób może nie znać dokładnego terminu imprezy i na wszelki
wypadek będą skłonni zrezygnować z przyjazdu do miasta będącego
gospodarzem4. Przykładem mogą być zachowania turystów w związku z
2 Economic Impacts of Olympic Games, Locate in Kent, Kent 2009, s. 3.
3 Preuss H., Destination Fussball 2006, ITB Kongress – Markt Trends & Innovations 2006,
March, 11th 2006, Berlin 2006, s. 4.
4 Borzyszkowski J., Szwichtenberg A., Wpływ wielkich wydarzeń sportowych na rynek
turystyczny organizatorów. W: Gospodarka turystyczna w XXI wieku: problemy i perspektywy

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
4
Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w 2002 r. Liczba turystów europejskich
przyjeżdżających do Korei Płd. uległa znacznemu zwiększeniu. Wzrost ten był
jednak zniwelowany przez spadek liczby Japończyków podróżujących służbowo
do tego kraju. Tym samym liczba turystów w okresie turnieju oscylowała w
granicach 460 tys. osób, identycznie jak w roku poprzednim5. Inne zagrożenie
wynika z faktu, że turysta sportowy jest zdeterminowany głównie poprzez
wydarzenia sportowe i jego przyjazd do destynacji-organizatora nie uczyni z
niego typowego turysty wakacyjnego (wypoczynkowego)6.
Warto podkreślić inne znaczenie organizacji wielkich imprez sportowych.
Dla przykładu, turystyka sportowa odgrywa znaczącą rolę w promocji funkcji
turystycznej destynacji7, chociaż w zakresie wpływu wydarzeń sportowych na
wizerunek destynacji zdania są podzielone. Podczas, gdy S. S. Kim i A. M.
Morrison wskazują na zmianę wizerunku Korei Płd. po World Cup 20028,
przykład Igrzysk Olimpijskich w Sydney udowodnił, że wizerunek Australii nie
uległ zmianie9.
Podsumowując, organizacja wielkich imprez sportowych może przyczynić
się do znacznych zmian w strukturze społeczno-gospodarczej destynacji. Nie
można jednak z góry zakładać jedynie pozytywnych następstw.
3. Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie (1992) i ich wpływ na sektor
turystyczny – zjawisko „efekty barcelońskiego”
Letnie Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie wskazywane są za wzór, jeżeli chodzi
o oddziaływanie na wiele aspektów życia społeczno-gospodarczego, w tym
również sektora turystycznego. Należy zauważyć, że w literaturze nie ma
szczegółowych analiz, dotyczących wskaźników (w tym również
rozwoju w skali regionalnej i lokalnej, pod red. S. Bosiackiego, AWF w Poznaniu. Poznań 2008s.
169.
5 Menezes M.G., Considerations on the Economic Impact of the 2010 FIFA World Cup on South
Africa, Thesis Submitted in Fulfilment of the Requirements for the Degree of Master of Econom-
ics, Department of Economics and Economic History, 2010, s. 41.
6 Kurtzman J., Economic Impact: Sport Tourism and the City. Journal of Sport Tourism, 2005, nr
10, 1, s. 49.
7 Ribeiro J.C., Viseu J., Delalande T., Rodrigues C., UEFA Euro 2004 Visitors Analysis, Universi-
ty of Minho, December, 2004, s. 5.
8 Kim S., Morrison A., Change of Images of South Korea Among Foreign Tourists After the 2002
FIFA World Cup. Tourism Management, 2005, nr 26, s. 233-247.
9 Rivenburgh N., Louw E., Loo E., Mersham G., The Sydney Olympics and Foreign Attitudes
Towards Australia, Sustainable Tourism CRC, Summary sheet, [on-line]. 2002 [Dostęp 18
grudnia 2013]. Dostępny w World Wide Web:
www.crctourism.com.au/CRCBookshop/Documents/FactSheets/SydneyOlympics-
foreignAttitudes.pdf.

Jacek Borzyszkowski
5
turystycznych), które można by uznać za występowanie efektu barcelońskiego.
Tym samym trudno jednoznacznie określić, czy w danej destynacji efekt ten
wystąpił, czy też nie.
Jak zauważono, efekt barceloński nie ogranicza się jedynie do sektora
turystycznego. Oddziaływanie to ma zdecydowanie szerszy zasięg, zarówno pod
względem gospodarczym, jak i społecznym. Okazuje się również, że wieloletnie
zwiększenie aktywności gospodarczej miało miejsce nie tylko w mieście, ale i
całym regionie10. Generalnie, można założyć, że tzw. efekt barceloński (lub
model barceloński) można rozpatrywać w trzech aspektach, tj. jako:
 model organizacji imprezy,
 model gospodarczego wpływu igrzysk, zwłaszcza w zakresie inwestycji
nie związanych bezpośrednio z igrzyskami,
 model transformacji miejskiej, poprawy atrakcyjności i pozycjonowania
strategicznego11.
Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie przyczyniły się również do innych
następstw. Jednym z nich był bezsprzeczny awans miasta w rankingu
najatrakcyjniejszych miast europejskich. W 1990 r. Barcelona zajmowała 11.
miejsce, a w 2001 r. – już 6. Warto podkreślić, że spośród pierwszej 30-tki tak
wysoki awans zanotowały jeszcze tylko Madryt (z 17 na 8) oraz Berlin (z 15 na
9)12. Jednocześnie sam wizerunek Barcelony uległ wyraźnej poprawie.
Dotychczas miasto pozostawało w tle stolicy kraju, Madrytu. Organizacja
Igrzysk Olimpijskich przyczyniła się do tego, że Barcelona stała się jednym z
atrakcyjniejszych miejsc pod względem wypoczynku lub organizacji
konferencji13. Ta praktycznie całkowita transformacja miasta zajęła zaledwie 10
lat, podczas gdy proces ten zazwyczaj trwa zdecydowanie dłużej14. Znaczne
zmiany odnotowano w wielkości ruchu turystycznego. Spośród 10 wielkich
aglomeracji europejskich (Barcelona, Praga, Berlin, Amsterdam, Madryt,
Londyn, Rzym, Monachium, Dublin, Paryż) w latach 1990-2000 właśnie w
Barcelonie odnotowano najwyższy wzrost liczby udzielnych noclegów (o 105%;
dla porównania druga w klasyfikacji Praga – o 75%)15.
Jak wspomniano, Igrzyska Olimpijskie w Barcelonie są stawiane jako wzór
właściwego oddziaływania wielkiej imprezy sportowej na organizatora,
10 Brunet F., The Economic Impact of the Barcelona Olympic Games, Barcelona: the legacy of the
Games 1992-2002. W: M. de Moragas, M. Botella (red.), Barcelona: l’herència dels Jocs. 1992-
2002, Centre d’Estudis Olímpics UAB, Planeta, Ajuntament de Barcelona, Centre d’Estudis
Olímpics UAB. Barcelona 2002, s. 10.
11 Brunet F., dz. cyt., s. 12.
12 Brunet F., dz. cyt., s. 17.
13 What price euphoria? The Economist, 3 July, 2004, s. 28.
14 Calvita N., Ferrar A., Behind Barcelona’s Success Story. W:Transforming Barcelona, Marshall,
T. (ed), New York: Routledge, 2004. s. 47.
15 Duran P., The impact of the Olympic Games on tourism. Barcelona: the legacy of the Games
1992-2002. W: M. de Moragas, M. Botella (red.), Barcelona: l’herència dels Jocs. 1992-2002,
Centre d’Estudis Olímpics UAB, Planeta, Ajuntament de Barcelona, Barcelona 2002, s. 7.

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
6
zarówno pod względem ogólnogospodarczym, jak i w zakresie turystyki.
Wyraźne zmiany na rynku turystycznym Barcelony zauważono już po
Igrzyskach Olimpijskich (tab. 2).
Tabela 2. Dynamika zmian wybranych wielkości rynku turystycznego Barcelony
w latach 1990-2002
Lp.
Wielkość
1990
1992
2000
2001
2002
Zmiany
2002/1990
(1990=100)
1.
Liczba hoteli
118
148
187
203
223
189
2.
Liczba pokoi w
hotelach (w tys.)
10,3
13,4
15,6
18,1
19,6
191
3.
Liczba miejsc
noclegowych w
hotelach (w tys.)
18,6
25,1
31,3
34,3
36,9
199
4.
Wykorzystanie
miejsc
noclegowych (w
%)
71
64
84
79
b.d.
-
5.
Liczba turystów (w
tys.)
1 733
1 875
3 141
3 379
b.d.
195a
6.
Liczba udzielonych
noclegów (w tys.)
3 796
4 333
7 778
7 969
b.d.
210a
Objaśnienia: b.d. – brak danych, a – zmiany w okresie 2001-1990.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Duran P., The impact of the Olympic Games on tour-
ism. Barcelona: the legacy of the Games 1992-2002. W: M. de Moragas, M. Botella (red.), Barce-
lona: l’herència dels Jocs. 1992-2002, Centre d’Estudis Olímpics UAB, Planeta, Ajuntament de
Barcelona, Barcelona 2002, s. 6-7.
W tab. 2 za okres bazowy przyjęto 1990 r., czyli 2 lata przed Igrzyskami
Olimpijskimi. Chciano tym samym ukazać stan wybranych wielkości w okresie
przed Olimpiadą. Analizując dane, można stwierdzić, iż w okresie 1990-2002
nastąpiło „dwukrotny rozwój” rynku turystycznego miasta. Dotyczy to nie tylko
elementów podaży turystycznej (liczba hoteli, pokoi czy miejsc noclegowych),
ale i popytu, tj. liczby turystów i udzielonych noclegów. Zmiany odnotowano
również w zakresie wzrostu zainteresowania turystyka biznesową. Liczba
wydarzeń biznesowych i uczestników w latach 1990-2000 przedstawiała się
następująco:
 1990 – 373 wydarzenia i 105 tys. uczestników,
 1992 – 310 i 108 tys.,
 2000 – 1380 oraz 269 tys.16.
16 Duran P., dz. cyt., s. 9.

Jacek Borzyszkowski
7
Trudno wskazać drugą podobną imprezę sportową (a zarazem
organizatora), w której podstawowe wskaźniki turystyczne uległyby podobnemu
zwiększeniu. „Przewaga” Barcelony na innymi organizatorami Igrzysk
Olimpijskich wynika również ze zdecydowanie najlepszych wskaźników w
zakresie sektora turystycznego, w tym również liczby przyjeżdżających turystów
(ryc. 1).
Rycina 1. Wskaźniki liczby odwiedzających wybrane miasta olimpijskie w
okresie 2 lat przed i 2 lat po imprezie finałowej (wartość 100 dla 2 lat przed
imprezą)
Źródło: Brunet F., The Economic Impact of the Barcelona Olympic Games, Barcelona: the legacy
of the Games 1992-2002. W: M. de Moragas, M. Botella (red.), Barcelona: l’herència dels Jocs.
1992-2002, Centre d’Estudis Olímpics UAB, Planeta, Ajuntament de Barcelona, Centre d’Estudis
Olímpics UAB. Barcelona 2002, s. 23.
Przykład 4 miast, będących organizatorem Igrzysk Olimpijskich ukazuje, że
w Barcelonie odnotowano najwyższy wzrost liczby przyjeżdżających turystów.

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
8
Co ciekawe, w przypadku Barcelony raptowny wzrost liczby turystów
odnotowano bezpośrednio w kolejnych latach po rozgrywkach olimpijskich. W
Seulu natomiast liczba turystów wzrastała dynamiczniej jeszcze przed
Igrzyskami. W tym względzie i pod kątem innych mierników (np. dotyczących
wielkości bazy noclegowej) wyniki Barcelony są zdecydowanie lepsze niż
innych organizatorów Igrzysk Olimpijskich (w tym Seulu, Atlanty czy Sydney).
Niestety, należy mieć na uwadze, że przypadek Barcelony jest praktycznie
„jedynym w swoim rodzaju”, a nawet bardziej wyjątkiem niż regułą17. Praktyka
pokazała, że żaden organizator olimpiady nie osiągnął podobnego wyniku co
Barcelona. M.G. Menezes18 uważa ponadto, że Igrzyska Olimpijskie nie były
jedyną przyczyną „efektu barcelońskiego”.
4. Wielkie wydarzenia sportowe a ruch turystyczny – wybrane przykłady
Przykłady Igrzysk Olimpijskich pokazują, ze ich wpływ na ruch turystyczny
może być bardzo zróżnicowany. Dla przykładu, Igrzyska Olimpijskie w Atlancie
w 1996 r. „wygenerowały” 1,1 mln turystów, w Barcelonie (1992) – 0,4 mln, a
w Los Angeles (1984) – 0,6 mln19. Tego typu imprezy mają wpływ na sektor
turystyczny nie tylko w okresie jej organizacji, ale co szczególnie istotne –
powinny przynosić wymierne korzyści w dalszych latach. VisitBritain,
narodowa organizacja turystyczna (NTO) Wielkiej Brytanii oszacowała, że
Igrzyska Olimpijskie w Londynie w 2012 r. powinny przynieść ok. 2 mld GBP
dodatkowych dochodów z turystyki w latach 2008-2017, z czego ok. 2/3
powinno być wygenerowane po samych Igrzyskach20.
W dalszej części dokonano porównania zmiany liczby turystów
odwiedzających kraje, będące organizatorem trzech wielkich imprez
sportowych, tj. Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, Mistrzostw Świata w Piłce
Nożnej oraz Letnich Igrzysk Olimpijskich rozgrywanych w latach 2000-2008 z
dynamiką regionie i na świecie (tab. 3). Szacuje się, że należą one do
największych wydarzeń sportowych na świecie21. Zamiarem autora było
ukazanie, czy dana impreza sportowa przyczynia się do zwiększonego ruchu
turystycznego w całym kraju i tym samym, czy można mówić o występowaniu
efektu barcelońskiego. Analizę oparto na 5 latach – roku rozgrywania imprezy
sportowej oraz 4 kolejnych latach.
17 Brunet F., dz. cyt., s. 10.
18 Menezes M.G., dz. cyt., s. 8.
19 European Economic Outlook June 2004, PricewaterhouseCoopers 2004, s. 20.
20 Economic Impacts…, dz. cyt., s. 8.
21 Active and Adventure: EURO 2008: Before and After, September 2008, [on-line]. [Dostęp 06
stycznia 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.tourism-review.

Jacek Borzyszkowski
9
Tabela 3. Zmiany w przyjazdowym ruchu turystycznym w krajach, będących
organizatorem wielkiej imprezy sportowej na tle wskaźników regionalnych i
światowych
Lp.
Państwo/Region
Rok 0
Rok +1
Rok +2
Rok +3
Rok +4
Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2000
1.
Belgia
b.d.
-0,1
+4,2
-0,4
+0,3
2.
Holandia
+3,2
-5,0
+1,0
-4,3
+5,1
3.
Europa
+6,1
-0,5
+2,4
+0,6
+4,3
4.
Świat
+7,4
-0,5
+2,8
-1,5
+10,1
Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2004
1.
Portugalia
-0,8
-0,3
+6,3
+9,2
b.d.
2.
Europa
+4,3
+4,3
+5,0
+4,1
+0,4
3.
Świat
+10,1
+5,5
+5,5
+6,1
+2,0
Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA 2008
1.
Austria
+5,6
-2,6
+3,0
+4,6
+4,9
2.
Szwajcaria
+1,9
-3,7
+4,0
-1,1
+0,4
3.
Europa
+0,4
-4,9
+3,3
+6,2
+3,4
4.
Świat
+2,0
-3,8
+6,6
+4,6
+4,0
Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej FIFA 2002
1.
Japonia
+9,8
-0,5
+17,8
+9,6
+9,0
2.
Korea Płd.
+3,9
-11,1
+22,4
+3,5
+2,2
3.
Azja i Pacyfik
+8,8
-9,0
+27,3
+7,8
+8,0
4.
Świat
+2,8
-1,5
+10,1
+5,5
+5,5
Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej FIFA 2006
1.
Niemcy
+10,1
+3,6
+1,9
-2,7
+10,9
2.
Europa
+5,0
+4,1
+0,4
-4,9
+3,3
3.
Świat
+5,5
+6,1
+2,0
-3,8
+6,6
Letnie Igrzyska Olimpijskie 2000
1.
Australia (Sydney)
+10,9
-1,5
-0,3
-1,5
+9,6
2.
Azja i Pacyfik
+14,7
+5,1
+8,8
-9,0
+27,3
3.
Świat
+7,4
-0,5
+2,8
-1,5
+10,1
Letnie Igrzyska Olimpijskie 2004
1.
Grecja (Ateny)
-4,7
+10,9
+8,6
+9,2
-1,4
2.
Europa
+4,3
+4,3
+5,0
+4,1
+0,4
3.
Świat
+10,1
+5,5
+5,5
+6,1
+2,0
Letnie Igrzyska Olimpijskie 2008
1.
Chiny (Pekin)
-3,1
-4,1
+9,4
+3,4
+0,3
2.
Azja i Pacyfik
+1,1
-1,7
+12,7
+6,1
+7,0
3.
Świat
+2,0
-3,8
+6,6
+4,6
+4,0
Objaśnienia: Rok 0 – rok rozgrywek danej imprezy sportowej; rok 1,2,3,4 – lata kolejne; pola
zacienione oznaczają wartości, które dla danego roku są mniejsze jednocześnie od wartości
regionalnych i światowych.

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
10
Źródło: UNWTO Tourism Highlights 2001 Edition, UNWTO, Madrid 2001, s. 2, 4, 5; UNWTO
Tourism Highlights 2003 Edition, UNWTO, Madrid 2003, s. 2, 4; UNWTO Tourism Highlights
2004 Edition, UNWTO, Madrid 2004, s. 2, 5; UNWTO Tourism Highlights 2005 Edition,
UNWTO, Madrid 2005, s. 3, 6, 7; UNWTO Tourism Highlights 2006 Edition, UNWTO, Madrid
2006, s. 3, 6, 7; UNWTO Tourism Highlights 2007 Edition, UNWTO, Madrid 2007, s. 3, 6, 7;
UNWTO Tourism Highlights 2008 Edition, UNWTO, Madrid 2008, s. 3, 5, 6; UNWTO Tourism
Highlights 2009 Edition, UNWTO, Madrid 2009, s. 4, 6, 7, ; UNWTO Tourism Highlights 2010
Edition, UNWTO, Madrid 2010, s. 4, 6, 7, ; UNWTO Tourism Highlights 2011 Edition, UNWTO,
Madrid 2011, s. 4, 6, 7; UNWTO Tourism Highlights 2012 Edition, UNWTO, Madrid 2012, s. 4,
7, 8; UNWTO Tourism Highlights 2013 Edition, UNWTO, Madrid 2013, s. 4, 8, 9.
Podane w tab. 3 dane jednoznacznie wskazują, że w większości
przypadków bezsprzecznie nie można mówić o efekcie barcelońskim. Na 53
przypadki, aż w 23 (tj. 43%) odnotowano niższe wartości niż jednocześnie dla
danego regionu lub świata. Analizując dane, trudno przypuszczać, aby
konkretna impreza sportowa w bezpośrednio sposób wpłynęła na wielkość
przyjazdowego ruchu turystycznego. Z podanych przykładów, a analizowanym
okresie jedynie w Japonii odnotowywano wartości nie mniejsze niż dla regionu
Azji i Pacyfiku i całego świata. W zdecydowanej większości należy jednak
wskazać na wartości zdecydowanie gorsze. Przykładowo, w roku organizacji
Igrzysk Olimpijskich w Pekinie, liczba turystów spadła o 3,1%, podczas gdy w
całej Azji i Pacyfiku oraz na świecie – wzrosła. Jako dobitny przykład można
również wskazać Portugalię – w 2004 r. (Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej)
liczba turystów spadła o 0,8%. Warto nadmienić, że spośród 19 krajów
europejskich w 2004 r. spadek w ruchu turystycznym odnotowano w zaledwie 3
przypadkach22!
Jako negatywny przykład można podać Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej
FIFA 2002 w Korei Płd. Spośród danych z 5 lat, aż w 3 odnotowano wartości
niższe niż dla regionu i świata. Ponadto, wg Koreańskiej Narodowej Organizacji
Turystycznej impreza wygenerowała zaledwie 713 mln USD z tytułu
przyjazdów turystów23, co dawało wartość niższą niż Igrzyska Olimpijskie w
Seulu w 1988 r.
Z drugiej strony, warto wskazać na imprezy, które mogły przyczynić się do
wzrostu liczby odwiedzających. Jak interesujący można podać przykład
Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej FIFA 2006 w Niemczech. W roku rozgrywek
(2006 r.) odnotowano ponad 2-krotnie wyższy wzrost niż w całej Europie.
Podobna przewaga była utrzymywana w latach kolejnych (poza rokiem 2007).
Sama impreza „przyciągnęła” blisko 2 mln odwiedzających, tj. prawie
dwukrotnie więcej niż się spodziewano. Innym efektem imprezy był wizerunek
22 UNWTO Tourism Highlights 2006 Edition, UNWTO, Madrid 2006, s. 6.
23 Kim S., Morrison A., dz. cyt., s. 233.

Jacek Borzyszkowski
11
Niemiec – blisko 91% turystów poleciłoby Niemcy jako cel podróży
turystycznych24.
Warto również pamiętać, że początkowe efekty realizacji imprezy nie
zawsze muszą odpowiadać oczekiwaniom organizatorów. Nie przesądza to
jednak o porażce imprezy. Przykład Igrzysk Olimpijskich w Sydney w 2000 r.
pokazuje, że wpływ ekonomiczny imprezy był stosunkowo niewielki.
Prawdziwym jednak sukcesem organizatorów i całego kraju było to, że
Australia „otrzymała” właściwy rozgłos, który potęgował efekty ekonomiczne
imprezy25. Z drugiej strony trudno jednak mówić o efektach imprezy w zakresie
przyjazdowego ruchu turystycznego.
W tym miejscu warto skazać na pewną ograniczoną przydatność
powyższych danych. Okazuje się, że dana impreza może pobudzić rynek
turystyczny danej destynacji (miasta, regionu). Niestety, w skali całego kraju
wartości te mogą zostać „zniwelowane” przez spadek liczby turystów w innych
regionach lub miastach. Przykład Sydney ukazuje, że w roku Igrzysk
Olimpijskich (2000) międzynarodowy ruch turystyczny w całym stanie Nowej
Południowej Walii wzrósł o 19% w porównaniu z 1999 r. Należy jednak
podkreślić, że wzrost ruchu turystycznego w destynacji (mieście, regionie)
będącej organizatorem ważnego wydarzenia sportowego może niekorzystnie
odbić się na wskaźnikach w innych, również na terenie tego samego kraju.
Igrzyska Olimpijskiej w Sydney w 2000 r. przykładowo spowodowały spadek
wykorzystania miejsc noclegowych w Brisbane we wrześniu 2000 r. o blisko
17% (w porównaniu z 1999 r.)26. Ruch turystyczny w Pekinie w roku
olimpijskim również nie był imponujący. W 2007 r. wielkość przyjazdowego
ruchu turystycznego wynosiła 3,83 mln turystów, podczas gdy w 2008 r. spadła
do 3,79 (o 1%). Z kolei krajowy ruch turystyczny pozostał na niezmienionym
poziomie – 140 mln turystów27.
Analizując powyższe dane warto więc pamiętać, że skala oddziaływania
danej imprezy może być różna. Trudno mówić o efekcie w skali całego kraju.
Wydaje się, że bardziej precyzyjne będzie analizowanie liczby turystów w skali
konkretnego miejsce (np. miasta, w którym rozgrywano zawody). Okazuje się
jednak, że to stwierdzenie nie do końca jest prawdziwe. Przykładowo, w
przypadku Igrzysk Olimpijskich w Atenach w 2004 r. liczba turystów w mieście
w poszczególnych latach prezentowała się następująco: 2003 r. – 2,1 mln; 2004
– 2,0 (spadek o 4,8%), 2005 – 2,3 mln (wzrost o 15%), 2006 r. – 2,5 mln
(wzrost o 9%). Liczba udzielonych noclegów wyniosła natomiast:
24 Menezes M.G., dz. cyt., s. 11.
25 Szymanski S., The Economic Impact of the World Cup. World Economics, 2002, nr 3, 1, s. 9.
26 Jennings J., The Sydney 2000 Olympic Games – Regional Lessons, 2008, [on-line]. [Dostęp 20
stycznia 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.insights.org.uk.
27 Beijing Tourism - Information on Beijing Tourism Industry, 2012 [on-line]. [Dostęp 29 stycznia
2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.chinatouronline.com.

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
12
 2003 r. – 3,9 mln,
 2004 r. – 4,0 mln (wzrost o 2,6%),
 2005 r. – 4,3 mln (wzrost o 7,5%),
 2006 r. – 4,7 mln (wzrost o 9,3%),
 2007 r. – 5,1 mln (wzrost o 8,5%)28.
Porównując te dane z informacjami dla całej Grecji (tab. 3) trudno mówić o
zdecydowanej przewadze Aten, jako organizatora Igrzysk Olimpijskich w 2004
r. Trudno na obecnym etapie (2014 r.) mówić o długookresowych efektach
Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej FIFA 2010 w RPA. Niemniej, dane za 2010
r. są jednak obiecujące: w porównaniu z 2009 r. ruch turystyczny wzrósł o
15,1%, a wielkość wpływów z turystyki aż o 20,2%. Warto zaznaczyć, że w
analogicznym okresie obie wartości dla całej Afryki wyniosły odpowiednio:
8,5% oraz 7,1%29. W 2011 r. w stosunku do 2010 r. wielkości te zmieniały się
następująco:
 ruch turystyczny – RPA – wzrost o 3,3%; Afryka – spadek o 0,8%,
 wpływy z turystyki – RPA – wzrost o 5,3%; Afryka – wzrost o 7,2%.
Z kolei w 2012 r. zmiany te wynosiły odpowiednio:
 ruch turystyczny – RPA – wzrost o 10,2%; Afryka – wzrost o 5,9%,
 wpływy z turystyki – RPA – wzrost o 4,7%; Afryka – wzrost o 2,7%30.
Powyższe dane ukazują jednak, że w przypadku analizowanych wielkości
(ruch turystyczny i wpływy z turystyki) w roku rozgrywania imprezy sportowej i
w dwóch kolejnych, jedynie w przypadku wpływów z turystyki w 2011 r.
odnotowano wyższy wzrost dla kontynentu afrykańskiego niż dla RPA. Dopiero
dane za kolejne lata będą mogły ukazać, czy w przypadku RPA można mówić o
zjawisku efektu barcelońskiego.
W dalszej części dokonano analizy zmiany ruchu turystycznego w
lokalnych destynacjach, tj. trzech miastach, w których rozgrywano wielkie
imprezy sportowe, tj. Berlinie i Monachium (Mistrzostwa Świata w Piłce
Nożnej w 2006 r.) oraz w Wiedniu (Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej w 2008
r.). Za okres badawczy przyjęto 10 lat, tj. 6 – przed imprezą i 3 po imprezie (ryc.
2-4).
Dość znaczne zmiany zaszły w Berlinie, będącym jednym z miast-
organizatorów Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w 2006 r. (ryc. 2). Czy analiza
danych z rys. 2 może wskazywać na występowanie efektu barcelońskiego?
Trudno się z tym jednoznacznie zgodzić. Owszem, bezpośrednio po roku
28 Psarros M., Destination Marketing Organizations: the Case of Athens Tourism & Economic
Development Company, Breathtaking Athens. 2010, s. 17-18.
29 UNWTO Tourism Highlights 2012 Edition, UNWTO, Madrid 2012, s. 11.
30 UNWTO Tourism Highlights 2013 Edition, UNWTO, Madrid 2013, s. 11.

Jacek Borzyszkowski
13
rozgrywania Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej zauważono dość intensywny
wzrost liczby udzielonych noclegów, ale wynikało to głównie z przyjazdów
turystów zagranicznych. W latach 2006-2009 liczba udzielnych noclegów w
Berlinie wzrosła o 19%, z czego wśród turystów krajowych o 14%, a wśród
turystów zagranicznych o 27%. Są to z pewnością wartości zadowalające.
Należy jednak zauważyć, że wzrost liczby udzielonych noclegów
zaobserwowano już kilka lat przed imprezą. W latach 2003-2005 r. wartość ta
wzrosła o 28%, więc zdecydowanie więcej niż bezpośrednio po Mistrzostwach
Świata w Piłce Nożnej. Podsumowując, trudno mówić o jednoznacznym
wpływie analizowanej imprezy na wzrost podstawowych wskaźników z sektorze
turystycznym.
Rycina 2. Liczba udzielonych noclegów (w mln) w Berlinie w latach 2000-2009
Źródło: Statistics of Berlin, VisitBerlin, Berlin 2010.
Zbliżone wartości zauważono w Monachium (ryc. 3). Tu w latach 2006-
2009 łączna liczba osobonoclegów wzrosła o 11%, podczas gdy w latach 2003-
2005 o 19%. Tym samym trudno mówić o wpływie Mistrzostw Świata w Piłce
Nożnej w 2006 r. na wzrost liczby udzielonych noclegów. Proces wzrostu tych
wartości został bowiem zapoczątkowany znacznie wcześniej. Ciekawe, że już w
2009 r. liczba udzielonych noclegów turystom zagranicznym spadła o 4% w
porównaniu z 2008 r.

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
14
Rycina 3. Liczba udzielonych noclegów (w mln) w Monachium w latach 2000-
2009
Źródło: dane Munich Tourist Office.
Ciekawe zjawisko zaobserwowano w Wiedniu, mieście w którym
rozgrywano mecze Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2008 r. (ryc. 4).
Interesujące, że w latach 2002-2008 obserwowano wzrost liczby udzielonych
noclegów (łącznie o 32%), natomiast w roku bezpośrednio po imprezie (2009)
odnotowano spadek tej wartości o 4%. Co ciekawe, spadek ten wynikał ze
zmniejszonej liczby udzielonych noclegów turystom zagranicznym. Kolejne
dwa lata (2010-2011) były zdecydowanie lepsze dla wiedeńskiej turystyki – w
porównaniu z 2009 r. liczba udzielonych noclegów wzrosła o 16%. Obserwując
poszczególne dane, trudno jednak mówić o wyraźnym wpływie analizowanego
eventu na rynek turystyczny Wiednia.

Jacek Borzyszkowski
15
Rycina 4. Liczba udzielonych noclegów (w mln) w Wiedniu w latach 2002-2011
Źródło: dane Vienna Tourist Board.
Podsumowując, należy podkreślić, że organizacja ważnego wydarzenia
sportowego nie musi automatycznie wpływać na wielkość przyjazdowego ruchu
turystycznego w roku rozgrywania imprezy i w latach następnych. Przykładem
podobnej sytuacji może być porównanie wielkości udzielonych noclegów w
wybranych miastach, będących Europejskimi Stolicami Kultury w latach 1995-
2003 (tab. 4).
Tabela 4. Zmiany (w %) w liczbie udzielonych noclegów w Europejskich
Stolicach Kultury w roku jubileuszowym i następnym
Lp.
Rok
Miasto
Rok jubileuszowy
Rok następny
1.
1995
Luksemburg
-4,9
-4,3
2.
1996
Kopenhaga
11,3
-1,6
3.
1997
Saloniki
15,3
-5,9
4.
1998
Sztokholm
9,4
-0,2
5.
1999
Weimar
56,3
-21,9
6.
2000
Helsinki
7,5
-1,8
7.
Praga
-6,7
5,6
8.
Reykjavik
15,3
-2,6
9.
Bologna
10,1
5,3
10.
Bruksela
5,3
-1,7
11.
Bergen
1,0
1,2

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
16
12.
2001
Rotterdam
10,6
-9,6
13.
2002
Salamanca
21,6
b.d.
14.
Bruges
9,0
b.d.
15.
2003
Graz
24,8
b.d.
16.
Średnio
12,4
-3,9
Objaśnienia: b.d. – brak danych.
Źródło: City Tourism & Culture. The European Experience, A Report of the Research Group of
the European Travel Commission and of the World Tourism Organization, by LAgroup &
Interarts, Brussels 2005, s. 13.
Okazuje się, że na 15 miast, w 2 przypadkach odnotowano spadek liczby
udzielonych noclegów w roku jubileuszowym. Tym samym można postawić
tezę, że dana impreza w większości przypadków przyczyniła się do
zwiększonego ruchu turystycznego. Niestety, trudno tu mówić o występowaniu
efektu barcelońskiego. Już w kolejnym roku, aż w 9 na 12 przypadków
odnotowano spadek przyjazdowego ruchu turystycznego (średnia wartość
wyniosła -3,9%). Można więc przypuszczać, że w przypadku tzw. Europejskich
Stolic Kultury siła oddziaływania imprezy jest stosunkowo słaba i zazwyczaj
bezpośrednio dotyczy roku, w którym zrealizowano event.
3. Podsumowanie
Analizowane powyżej przypadki ukazują, że zjawisko tzw. efektu
barcelońskiego można uznać raczej za wyjątek niż regułę. Szczegółowa analiza
danych statystycznych obejmujących popyt turystyczny (w tym liczbę turystów
oraz liczbę udzielonych noclegów) wskazuje, że trudno mówić o bezpośrednim
wpływie wielkich imprez sportowych na daną destynację. Zjawisko to jest
widoczne zarówno dla konkretnego miasta, jak i całego kraju. Nie dość, że w
wielu przypadkach nie zaobserwowano znacznego wzrostu liczby turystów, to
często zauważono spadek liczby odwiedzających. Tym samym potwierdza się
słuszność typologii zachowań turystów H. Preuss, szczególnie w zakresie grupy
„unikających”31.
Podsumowując, warto podkreślić, że twierdzenia o ogromnym wpływie
wielkich wydarzeń sportowych na gospodarkę organizatora były wielokrotnie
krytykowane przez naukowców32. Co więcej, praktycznie wszystkie studia
przypadku z tego zakresu wykazały, że ekonomiczny wpływ wydarzeń
sportowych nie był taki, jak się tego spodziewano33.
31 Preuss H., dz. cyt., s. 4.
32 Baade R.A., Matheson, V.A., Mega-sporting Events in Developing Nations: Playing the Way to
Prosperity? The South African Journal of Economics, 2004, nr 72, 5, s. 1008.
33 Horne J., Manzenreiter W., Accounting for Mega-Events. International Review for the Sociolo-
gy of Sport, 2004, nr 39, 2, s. 187.

Jacek Borzyszkowski
17
Powyższe rozważania można również odnieść do sytuacji Polski po
Mistrzostwach Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Co prawda, liczba
turystów przyjeżdżających do Polski w 2012 r. w stosunku do 2011 r. wzrosła o
1,4 mln (tj. z 13,4 mln do 14,8 mln)34, ale szacuje się, że samych kibiców
piłkarskich było ok. 0,5 mln osób, tj. znacznie mniej niż przewidywano35. O sile
oddziaływania ww. imprezy sportowej na rynek turystyczny Polski (szczególnie
w kontekście popytu turystycznego) będzie można mówić po szczegółowej
analizie danych statystycznych w kolejnych latach.
Literatura
1. Active and Adventure: EURO 2008: Before and After. September 2008, [on-line].
[Dostęp 06 stycznia 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.tourism-
review.
2. Baade R.A., Matheson, V.A., Mega-sporting Events in Developing Nations: Playing
the Way to Prosperity? The South African Journal of Economics, 2004, nr 72, 5.
3. Beijing Tourism - Information on Beijing Tourism Industry. 2012 [on-line]. [Dostęp
29 stycznia 2014]. Dostępny w World Wide Web: http://www.chinatouronline.com.
4. Borowski J. (red.), Raport na temat wpływu przygotowań i organizacji Mistrzostw
Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012™ na gospodarkę Polski przygotowany
na zleceni spółki celowej Ministra Sportu i Turystyki. PL.2012 sp. z o.o. Warszawa
2010.
5. Borzyszkowski J., Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 a
turystyka w Polsce – wstępna ocena. Turystyka Kulturowa, nr 9/2012, KulTour.pl –
Organizator Turystyki Kulturowej i Edukacyjnej, Poznań 2012.
6. Borzyszkowski J., Szwichtenberg A., Wpływ wielkich wydarzeń sportowych na
rynek turystyczny organizatorów. W: Gospodarka turystyczna w XXI wieku:
problemy i perspektywy rozwoju w skali regionalnej i lokalnej, pod red. S.
Bosiackiego, AWF w Poznaniu. Poznań 2008, ISBN 978-83-61414-04-9.
7. Brunet F., The Economic Impact of the Barcelona Olympic Games, Barcelona: the
legacy of the Games 1992-2002. W: M. de Moragas, M. Botella (red.), Barcelona:
l’herència dels Jocs. 1992-2002, Centre d’Estudis Olímpics UAB, Planeta,
Ajuntament de Barcelona, Centre d’Estudis Olímpics UAB. Barcelona 2002.
8. Calvita N., Ferrar A., Behind Barcelona’s Success Story. W:Transforming Barcelo-
na, Marshall, T. (ed), New York: Routledge, 2004. ISBN 9780415288415.
9. City Tourism & Culture. The European Experience, A Report of the Research
Group of the European Travel Commission and of the World Tourism Organiza-
tion, by LAgroup & Interarts, Brussels 2005.
34 Instytut Turystyki, 2014 [on-line]. [Dostęp 27 stycznia 2014]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.intur.com.pl.
35 Borzyszkowski J., Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 a turystyka w Polsce
– wstępna ocena. Turystyka Kulturowa, nr 9/2012, KulTour.pl – Organizator Turystyki
Kulturowej i Edukacyjnej, Poznań 2012, s. 59.

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
18
10. Duran P., The impact of the Olympic Games on tourism. Barcelona: the legacy of
the Games 1992-2002. W: M. de Moragas, M. Botella (red.), Barcelona: l’herència
dels Jocs. 1992-2002, Centre d’Estudis Olímpics UAB, Planeta, Ajuntament de
Barcelona, Barcelona 2002.
11. Economic Impacts of Olympic Games, Locate in Kent, Kent 2009.
12. European Economic Outlook June 2004, PricewaterhouseCoopers 2004.
13. Horne J., Manzenreiter W., Accounting for Mega-Events. International Review for
the Sociology of Sport, 2004, nr 39, 2.
14. Instytut Turystyki, 2014 [on-line]. [Dostęp 27 stycznia 2014]. Dostępny w World
Wide Web: http://www.intur.com.pl.
15. Jennings J., The Sydney 2000 Olympic Games – Regional Lessons, 2008, [on-line].
[Dostęp 20 stycznia 2014]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.insights.org.uk.
16. Kim S., Morrison A., Change of Images of South Korea Among Foreign Tourists
After the 2002 FIFA World Cup. Tourism Management, 2005, nr 26.
17. Kurtzman J., Economic Impact: Sport Tourism and the City. Journal of Sport Tour-
ism, 2005, nr 10, 1.
18. Menezes M.G., Considerations on the Economic Impact of the 2010 FIFA World
Cup on South Africa. Thesis Submitted in Fulfilment of the Requirements for the
Degree of Master of Economics, Department of Economics and Economic History,
2010.
19. Munich Tourist Office, [on-line]. [Dostęp 30 stycznia 2014]. Dostępny w World
Wide Web: http://www.muenchen.de/int/en/Rathaus/tourist_office.
20. Preuss H., Destination Fussball 2006, ITB Kongress – Markt Trends & Innovations
2006, March, 11th 2006, Berlin 2006.
21. Psarros M., Destination Marketing Organizations: the Case of Athens Tourism &
Economic Development Company, Breathtaking Athens 2010.
22. Ribeiro J.C., Viseu J., Delalande T., Rodrigues C., UEFA Euro 2004 Visitors Anal-
ysis, University of Minho, December 2004.
23. Rivenburgh N., Louw E., Loo E., Mersham G., The Sydney Olympics and Foreign
Attitudes Towards Australia, Sustainable Tourism CRC, Summary sheet, [on-line].
2002 [Dostęp 18 grudnia 2013]. Dostępny w World Wide Web:
www.crctourism.com.au/CRCBookshop/Documents/FactSheets/SydneyOlympics-
foreignAttitudes.pdf.
24. Statistics of Berlin, VisitBerlin, Berlin 2010.
25. Szymanski S., The Economic Impact of the World Cup. World Economics, 2002, nr
3, 1.
26. UNWTO Tourism Highlights 2001 Edition, UNWTO, Madrid 2001.
27. UNWTO Tourism Highlights 2003 Edition, UNWTO, Madrid 2003.
28. UNWTO Tourism Highlights 2004 Edition, UNWTO, Madrid 2004.
29. UNWTO Tourism Highlights 2005 Edition, UNWTO, Madrid 2005.
30. UNWTO Tourism Highlights 2006 Edition, UNWTO, Madrid 2006.
31. UNWTO Tourism Highlights 2007 Edition, UNWTO, Madrid 2007.
32. UNWTO Tourism Highlights 2008 Edition, UNWTO, Madrid 2008.
33. UNWTO Tourism Highlights 2009 Edition, UNWTO, Madrid 2009.
34. UNWTO Tourism Highlights 2010 Edition, UNWTO, Madrid 2010.

Jacek Borzyszkowski
19
35. UNWTO Tourism Highlights 2011 Edition, UNWTO, Madrid 2011.
36. UNWTO Tourism Highlights 2012 Edition, UNWTO, Madrid 2012.
37. UNWTO Tourism Highlights 2013 Edition, UNWTO, Madrid 2013.
38. Vienna Tourist Board, [Dostęp 25 stycznia 2014]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.wien.info.
39. What price euphoria? The Economist, 3 July, 2004.
Dr Jacek Borzyszkowski
Adiunkt
Katedra Turystyki i Rekreacji
Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
e-mail: jacbo@wp.pl
tel. 058 323 89 04
Streszczenie
W artykule zawarto analizę zmian w wielkości ruchu turystycznego w
destynacjach-miastach, państwach), będących organizatorem wielkich imprez
sportowych (Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej, Mistrzostwa Świata w Piłce
Nożnej, Letnie Igrzyska Olimpijskie). Jednocześnie chciano ukazać, czy tego
typu wydarzania w bezpośredni sposób przyczyniają się do wzrostu liczby
przyjeżdżających turystów (w perspektywie kilku lat), a tym samym – czy w
analizowanych przypadkach można mówić o zjawisku efektu barcelońskiego.
Przeprowadzona analiza jednoznacznie wykazała, że efekt barceloński jest
zjawiskiem bardzo rzadkim i poza Igrzyskami Olimpijskimi w Barcelonie w
1992 r. trudno mówić o podobnej skali występowania tego zjawiska w ostatnich
latach. Analiza danych statystycznych dla poszczególnych miast oraz krajów
wykazała, że skala oddziaływania wielkich imprez masowych ma przede
wszystkim charakter lokalny lub regionalny. Trudno mówić o oddziaływania na
cały kraj, skoro w wielu przypadkach odnotowano spadek liczby turystów w
roku rozgrywania danej imprezy lub bezpośrednio w latach kolejnych.
JEL Classification: L83
Słowa kluczowe: turystyka, efekt barceloński, ruch turystyczny
BARCELONA EFFECT IN TOURISM. ANALYSIS OF THE
INFLUENCE OF SELECTED LARGE SPORTING EVENTS ON
TOURIST TRAFFIC IN SELECTED DESTINATIONS-ORGANIZERS
Summary

Efekt barceloński w turystyce. Analiza wpływu wybranych wielkich wydarzeń sportowych na
ruch turystyczny w destynacjach-organizatorach
20
The present article covers an analysis of the changes in the sizes of the tourist
traffic in those destinations (cities or states) that organize large sporting events
(the European Football Cup, the World Football Cup, the Summer Olympic
Games). The author’s intention was to demonstrate whether events of this type
have a direct contribution to increased numbers of incoming tourists (in the
perspective of several years), and whether the Barcelona effect phenomenon
appears in the cases analyzed. The analysis that was conducted demonstrated
clearly that the Barcelona effect is a very rare phenomenon. Apart from the
Olympic Games in Barcelona in the year 1992, it is hard to talk of a similar
scale of this phenomenon in the recent years. An analysis of the statistical data
for the individual cities and towns demonstrated that the scale of the impact of
mass events is chiefly of a local or regional nature. It is hard to talk of an influ-
ence on the whole state as in many cases, a reduction was observed of the num-
bers of tourists while a given event was held or directly in the years to follow.
Key words: tourism, Barcelona effect, tourist traffic