Content uploaded by Cyrille Michon
Author content
All content in this area was uploaded by Cyrille Michon on Mar 28, 2020
Content may be subject to copyright.
Aquinas on Free
Will and Intellectual
Determinism
Tobias Homann
School of Philosophy, The Catholic University of America,
Washington, D.C.
Cyrille Michon
Département de philosophie, Université de Nantes
This work is li censed under a Cr eative Commons
Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 License.
<www.philosophersimprint.org//>
From the early reception of Thomas Aquinas up to the present, many have
interpreted his theory of liberum arbitrium (which for Aquinas is free will
specically as the power to choose among alternatives) to imply intellectual
determinism: we do not control our choices, because we do not control the
practical judgments that cause our choices. In this paper we argue instead
that he rejects determinism in general and intellectual determinism in par-
ticular, which would eectively destroy liberum arbitrium as he conceives
of it. We clarify that for Aquinas moral responsibility presupposes liberum
arbitrium and thus the ability to do otherwise, although the ability to do oth-
erwise applies dierently to praise and blame. His argument against intellec-
tual determinism is not straightforward, but we construct it by analogy to his
arguments against other deterministic threats (e.g., the one posed by divine
foreknowledge). The non-determinism of the intellect’s causality with respect
to the will results from his claims that practical reasoning is defeasible and
that the reasons for actions are not contrastive reasons.
-
-
-
-
liberum arbitrium
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
liberum arbitrium
-
liberum arbitrium
-
liberum
arbitrium
liberum arbitrium-
liberum arbitrium
liberum
arbitrium
liberum arbitrium-
-
-
liberum arbitrium-
-
-
-
liberum arbitrium
-
-
liberum arbitrium-
liberum arbitrium
-
liberum arbitrium-
-
-
Contra doctrinam retrahentium a religioneCDR De perfectione spiritu-
alis vitaeDPSV Expositio libri PeryermeniasELPQuaestiones disputatae de
maloQDMQuaestiones disputatae de veritateQDVQuaestiones de quolibet
Quodl.Summa theologiaeST
Quaestiones disputatae de potentiaQDPScriptum super libros Sententiarum
In Sent.Summa contra GentilesSuper RomanosIn Rom.
-
liberum arbitrium -
liberum ar-
bitrium
libera voluntas
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
QDVQDV QDV
-
-
quod non
potest non esseST-
-
-
immutabiliter determinatum ad unum
(QDV
-
Metaphysics
gratiaEnchiridion
In Sent. STIn Rom.
1. Freedom of the Will and Liberum Arbitrium
-
-
-
liberum arbitrium
libe-
rum arbitrium
libertas voluntatis, libera voluntas
liberum arbitrium-
1.1. Freedom of the Will and Sourcehood
-
-
-
De civitate Dei De correptione et
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
-
sub ratione boni-
(ST
-
liberum arbitrium
-
ST QDM
-
STST
SCG QDVQDP ST
-
QDV QDP
ST
SCGCDR
QDP
-
-
De civitate Dei
-
liberum arbitrium
-
do will
-
ST
liberum arbitrium
liberum arbitrium
STST
QDVSTST
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
QDP ST
QDPST-
source
ultimate source
-
absolutely ultimate source
willagainst her willST
ST
absolute ultimate source
ST
1.2. Liberum arbitrium: Sourcehood and Alternative Possibilities
-
liberum arbitrium
liberum arbitrium
ST
liberum arbitrium liberum arbitrium
-
liberum arbitrium
libera voluntas
(voluntarium secundum rationem perfectam
principium
-
-
(ST QDV -
ibid.
-
STELP
SCGQDVQDP ST
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
liberum arbitrium
-
-
-
liberum arbitrium
liberum arbitrium (ST QDM
liberum arbitrium-
libe-
rum arbitrium
liberum arbitrium
liberum arbitrium -
liberum arbitrium
li-
berum arbitriumliberum arbitriumQDM
In Sent.
-
liberum arbitrium
liberum arbitrium-
ST
liberum arbitrium
liberum arbitrium
liberum arbitrium
Liberum arbitrium
liberum arbitri-
um
liberum arbitrium
QDV
liberum
arbitrium
SCG
(QDM
liberum arbitrium
liberum arbitrium
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
arbitrium-
-
liberum arbitrium
-
-
-
-
absolute
liberum arbitrium-
QDM
-
ST
STST
1.3. Compatibilist and Incompatibilist Interpretations of Sourcehood and Al-
ternative Possibilities
-
-
-
-
-
-
liberum
liberum arbitrium In Sent.QDV
QDVSCGST-
In Sent.ST
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
ST
liberum arbitrium
-
2. Liberum Arbitrium and Moral Responsibility
liberum arbitrium
liberum arbitrium
-
liberum arbitrium-
li-
berum arbitrium
-
liberum arbitrium
-
2.1. Moral Responsibility without Alternative Possibilities?
-
libe-
rum arbitrium
-
-
-
liberum arbitrium-
-
-
-
liberum arbitrium
-
-
-
QDV ST ST QDM
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
liberum arbitrium
liberum arbitrium -
ST
-
-
QDV
liberum arbitrium
QDVST
QDM
ST
liberum arbitrium-
liberum arbitrium -
-
QDM
liberum
arbitrium-
liberum arbi-
trium liberum arbitrium
(QDV
-
-
liberum arbitrium
liberum arbitrium
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
liberum arbitriumliberum arbitrium
2.2. An Asymmetrical Account of Moral Responsibility?
liberum arbitrium -
blameworthy
praiseworthy
-
QDV
liberum arbitriumlibe-
rum arbitrium
-
-
liberum arbitrium
ST QDM
QDM
liberum arbitrium
QDV
ST
QDMSCGQDM-
Nicomachean Ethics
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
De libertate arbitrii
-
De libertate arbitrii-
-
2.3. Aquinas on Moral Praise and Alternative Possibilities
-
liberum arbitrium
Contra Iulianum opus imperfectum
De libertate arbitrii
QDV
QDVQDV
-
-
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
ST
-
-
DPSV
-
stabilis in bono
CDR
CDR
(QDV
liberum
arbitrium
-
-
QDV
Nicomachean Eth-
ics
-
secundum se praised -
honored
In Sent.QDV
-
quaestio articulus -
quaestio
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
SCG
liberum arbitrium
liberum arbitrium
liberum arbitrium ST
QDV
-
-
or badly
liberum arbitrium
(QDV
Sir.
(QDV
STST De virtutibus in communi
-
-
Letter to the Romans
Epistula ad Paulinam et Armentarium
CDR
-
-
SCG ST
does -
liberum arbitrium
in the present
-
CDRDPSV
Epistula felix est necessitas, quae in meliora
compellit
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
liberum arbitrium
In Sent.
-
liberum
arbitrium
-
Ibid.
-
QDVQDV
QDV -
-
In Sent.
(QDV
-
ST
-
liberum arbitrium
liberum arbitrium -
In Sent.
sin
liberum arbitrium-
liberum arbitrium
liberum arbitrium
-
liberum arbitrium
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
liberum arbitrium
liberum arbitrium
-
liberum arbitrium
-
liberum arbitrium
-
3.1. The Threat from Divine Foreknowledge
liberum arbitrium
ELP
-
-
In Sent. QDV ST
QDV
-
liberum
arbitrium
liberum arbitrium
-
liberum arbitrium
3. Threats to Liberum Arbitrium
-
liberum arbitrium
libertas liberum arbi-
trium
liberum arbitrium
QDV
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
t1
t0t2
t2
t1t0-
t2
ST
contingentium
QDVIn Sent.
t1-
c t2
t1
∴t1c t2
-
-
-
-
-
-
QDV -
ST-
In Sent.-
necessary
consequence necessity of the consequent
-
-
ST
QDVIn Sent.
ST-
QDVIn Sent.
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
t0
t2
′ t1t2
′
-
-
-
STQDV
ST
Perihermeneias In Sent. QDV
∴ t1 t2
liberum arbitri-
um
-
-
In Sent. QDVST
Philosophiae consolatioIn Sent.
QDV
ST-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
-
QDP
QDP
QDM
ST
QDV
-
-
liberum arbitrium QDM
ST
3.2. The Threat from God’s Ecacious Will
-
certissima et infal-
libilissima
liberum arbitriumST
liberum arbi-
triumliberum arbitrium
(ST
li-
berum arbitriumST
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
Summa theologiae
-
ST
ST
according to the mode
ST
-
QDVST
-
liberum arbitrium
ST
-
QDVST
-
liberum arbitrium
QDVST
QDV
-
-
QDV
-
possible in prin-
ciple
QDV
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
liberum arbitrium -
QDV
-
-
liberum arbitrium
3.3. Threats from Created Causes
liberum arbitrium
-
(ST
liberum arbitriumST
liberum ar-
bitrium
ST
li-
berum arbitrium
-
-
ST
liberum arbitrium
t1
t0t2t2
t1 t0
t2
∴t1t2
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
3.4. The Threat of Intellectual Determinism
liberum arbitrium
-
-
ELP
-
-
-
-
-
ELP
-
-
ST-
ST ST
QDM
-
QDVST
In Sent.QDVELPQDM
ST
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
t1t2
-
liberum
arbitrium-
4. Four Rival Interpretations
-
-
moral psychology
-
-
-
-
A→A
-
-
t1
t0 t2-
t1
t0
In Sent.-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
A→A
A→A-
-
-
QDV STQDM
Quodl. Opera omnia
Quodl.Opera omnia
-
-
-
modal theory
-
-
-
4.1. Intellectualist Interpretations
-
A
A
A↔A-
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
-
-
QDV
-
appetituiQDV
-
-
-
ST
ST
QDM
-
-
QDV
liberum arbitrium-
A-
A
AA-
4.2. Voluntarist Interpretations
li-
berum arbitrium
-
A→
A
A→A
A
QDM
SCGQDM
ST ST Sententia libri Ethicorum
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
liberum arbitrium
-
-
-
-
-
QDV
that
A
A A
-
-
-
-
-
-
4.3. Compatibilism and Conditional Freedom
-
liberum arbitrium -
-
QDV
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
liberum arbitriumQDV
-
-
liberum arbitri-
umliberum arbitrium
-
liberum arbitrium
(determinatum ad unum-
(QDV
-
-
-
-
pace -
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
liberum arbitrium
-
5.1. Practical Inference and Deliberation
-
-
-
liberum arbitrium
liberum arbitri-
um-
5. Alternative Possibilities in Practical Reasoning
liberum arbitrium
-
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
-
-
5.2. The Defeasibility of Practical Inferences
-
-
ST
ST -
QDM
ST
-
QDM
ST
-
-
-
ELP
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
′-
-
-
-
-
human being
as a physician
-
-
-
′
-
-
′′
-
-
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
QDM
-
-
-
-
(QDM
-
ST
-
5.3. Aquinas on Practical Reasoning
-
-
-
-
bonum est multiplex
ad unumST
-
-
QDMSTSCG-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
akrasia Nicomachean Ethics
-
-
-
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
-
-
-
ST
-
-
ST QDM
ST-
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
Conclusion
-
-
-
-
-
-
-
weighs
weighting-
-
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
-
-
-
-
liberum ar-
bitrium
-
Bibliography
Intention
The Philosophy of Georg
Henrik von Wright
De libertate arbitrii-
Ethica Nicomachea, -
Contra Iulianum opus imperfectum
liberum arbitrium-
liberum arbitrium
liberum arbi-
trium-
liberum arbitrium -
liberum arbitrium
-
-
-
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
The Journal of Philosophy
Ox-
ford Studies in Medieval Philosophy
International Philosophical Quarterly
-
Archiv für Geschichte der Philosophie
Journal of
the History of Philosophy
Freedom and Determinism,
The Theology of Thomas Aquinas
Medieval Phi-
losophy and Theology
Henrici de Gandavo Opera omnia
Archiv für Geschichte der Philosophie
The Cambridge History of Moral Philosophy
Vivarium
Philo-
sophical Studies
-
De ciuitate Dei libri XX -
De correptione et gratia-
Enchiridion ad Laurentium de de et spe et caritate
Epistulae
Anicii Manlii Severini Boethii Philosophiae consolatio
Cahiers du
Centre de recherches historiques
Weakness of Will from Plato to the Present
Free Will
-
-
The Oxford Handbook of Free Will
Responsibility and Control: A
Theory of Moral Responsibility
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
Papers on Time and Tense
Freedom and the Human Person
American
Catholic Philosophical Quarterly
American Catholic Philosophical Quarterly
Aquinas
-
Faith, Freedom and Rationality-
Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P.M. edita
Quaestiones disputatae de potentia
Quaestiones disputatae
Scriptum super libros Sententiarum magistri Petri Lombardi Episcopi
Parisiensis
Summa contra Gentiles
Super Epistolam ad Romanos lecturaSuper Epistolas S. Pauli Lec-
tura
An Essay on Free Will
Agency and Answerability: Selected Essays-
Aquinas and the
-
Journal of
the History of Philosophy
Virtues of the Will: The Transformation of Ethics in the Late Thirteenth
Century
Human and Divine
Agency: Anglican, Catholic, and Lutheran Perspectives, -
Revue internationale de philosophie
Le temps, l’éternité et la prescience de Boèce à Thomas
d’Aquin
Saint Thomas d’Aquin
Making Sense of Freedom and Responsibility
Revue thomiste
Philosophical Explanations
Persons and Causes: The Metaphysics of Free Will
La profondeur de l’amour divin: La prédestination dans
l’œuvre de saint Thomas d’Aquin
Thomas Aquinas on Human Nature: A Philosophical Study
of 1a 73–89
Philosophy
tobiashoffmannandcyrillemichon Aquinas on Free Will
hilosohersimrint olnomay
The Journal of Philosophy
Essays on
Freedom of Action-
The Oxford Hand-
book of Aquinas
-
Metaphysical
Themes in Thomas Aquinas
Meta-
physical Themes in Thomas Aquinas II
The Journal of Philosophy
Freedom within Reason