Herbicydowa ochrona sałaty

Abstract

Problem of weeds and weed management with recommended herbicdes ( propyzamide, pendimethaline, fluzazifop, clethodym) in Poland is described

Full text

warzywa@plantpress.pl
5/2017
warzywa
68
OCHRONA
prof. dr hab. Adam Dobrzański
Skierniewice
S
ałatę można uprawiać w różnych
okresach sezonu wegetacyjnego
i dlatego zbiorowiska chwastów
w jej uprawie są bardzo zróżni-
cowane. W sałacie uprawianej
wczesną wiosną występują głównie
chwasty wschodzące w temperaturze
nawet poniżej 5ºC, np.: gwiazdnica po-
spolita, gorczyca polna, komosa biała,
jasnota różowa i purpurowa, tasznik
pospolity, chwasty rumianowate, sta-
rzec zwyczajny, wilczomlecz obrotny,
rdestówka powojowata różne gatunki
rdestów. W zbiorowisku chwastów
z późniejszych terminów uprawy – po
połowie maja, zwłaszcza w uprawie po-
plonowej, oprócz wymienionych, mogą
pojawiać się: blekot pospolity, żółtlica
drobnokwiatowa i owłosiona, szarłat
szorstki i tępolistny, chwastnica jedno-
stronna, włośnica zielona, rdest plami-
sty, a także psianka czarna. Spotykane
są też chwasty wieloletnie (np. perz,
ostrożeń polny, rzepicha leśna) trudne
do zniszczenia w okresie wegetacji sa-
łaty, który zależy od odmiany, terminu
sadzenia i sposobu uprawy – dla sałaty
kruchej wynosi 50–90 dni, dla odmian
sałaty masłowej 40–60 dni, a niektórych
odmian sałaty rzymskiej ok. 80 dni.
Szkodliwość chwastów
Krótki okres wegetacji sałaty powo-
duje, że jest ona mniej wrażliwa na kon-
kurencję ze strony chwastów niż inne
gatunki warzyw. Ponadto sałatę uprawia
się zazwyczaj z rozsady, która daje sobie
łatwiej radę z konkurencją chwastów.
Niemniej jednak zachwaszczenie po-
woduje skutki negatywne. Oprócz ob-
niżenia plonu, na zachwaszczonej plan-
tacji zacieniona przez chwasty może
tworzyć niekształtne główki, gorszej
jakości. Chwasty obniżają temperaturę
gleby o 2–4ºC, a to w sałacie uprawianej
na wczesny zbiór opóźnia plonowanie.
Zalecane zwłaszcza w uprawie wiosen-
nej, nakrywanie sałaty osłonami (niskie
tunele, płaskie przykrycie włókniną)
nie tylko przyspiesza plonowanie, ale
też wzrost chwastów. Jeżeli nie można
wcześniej zastosować herbicydów, od-
chwaszczać można dopiero po zdjęciu
osłon, po upływie 2–3 tygodni. Przy
dużym zachwaszczeniu masa chwastów
w czasie zdejmowania osłon może prze-
kroczyć nawet o ponad 20% masę sałaty.
Chwasty pobierają znaczne ilości wody,
dlatego są szczególnie groźne w okresie
suszy na polach sałaty uprawianej bez
nawadniania. Największa szkodliwość
chwastów trwa od sadzenia rozsady
do zakrycia międzyrzędzi przez liście.
Należy zwracać uwagę na likwidację
chwastów spokrewnionych z sałatą, na-
leżących do tej samej rodziny co sałata,
np. starzec zwyczajny, żółtlice, rumiany
i rumianki, sałata kompasowa i mlecz
zwyczajny, a także z wieloletnich
– mlecz polny i ostrożeń. Ich obecność
powoduje wzrost zagrożenia chorobami
grzybowymi, zwłaszcza szarą pleśnią,
i mogą być one atakowane przez te same
szkodniki co sałata. Chwasty przerasta
-
jące ponad sałatę utrudniają wykony-
wanie zabiegów ochrony roślin i zbiór.
Herbicydy wuprawie sałaty
Biorąc pod uwagę bardzo krótki
okres wegetacji, zwłaszcza odmian
masłowych i sadzonych na zbiór let-
ni ochronę sałaty przed chwastami
należy opierać głównie na metodach
niechemicznych, ale herbicydy też są
zalecane. Po wiosennej uprawie roli,
przyspieszającej wschody chwastów,
zabiegi uprawowe można uzupełnić jed-
nym z herbicydów, których składnikiem
czynnym jest glifosat, ale tylko tymi,
w których etykietach zaznaczono, że
mogą być używane wiosną, np.: Aco-
mac, Clayton Rhizeup SL, Etna 360 SL,
Katamaran 360 SL, Figaro 360 SL, Ro-
undup 360 SL, Torinka SL, Roundup
Active 360, Roundup Max 2, Roundup
Flex 480, Vesuvis, a nie tylko w okre-
sie letnio-jesiennym. Rożne glifosaty są
też zalecane w okresie letnio-jesiennym
po zbiorach przedplonu. Zalecenia te
podano w etykietach środków, a tak-
że w „Programie Ochrony Warzyw”.
Zabiegi uprawowe, siew, sadzenie
rozpoczynać, gdy na chwastach wystę-
pują objawy działania środka, ale nie
wcześniej niż po 5–7 dniach od zabiegu,
lepiej po 2–3 tygodniach, zwłaszcza na
lżejszych glebach. Glifosaty są przezna-
czone głównie do niszczenia perzu i nie-
których wieloletnich chwastów dwuli-
ściennych. Przewidując uprawę sałaty
na polu, gdzie takie chwasty występują
lepiej je stosować w okresie letnio-je-
siennym po zbiorze przedplonu lub na
10–14 dni przed zbiorem zbóż w celu
Herbicydowa
ochrona sałaty
Ze względu na krótki okres wegetacji sałata jest mniej wrażliwa na
konkurencję ze strony chwastów niż inne gatunki warzyw. Jednak
zachwaszczenie upraw może powodować m.in.: zniekształcanie główek,
obniżenie jakości i wysokości plonu, a możliwości chemicznego zwalczania
chwastów na plantacji sałaty są ograniczone.
Uprawa sałaty, w której chwasty zniszczono mechanicznie i ręcznym pieleniem.
Zdjęcia: A. Dobrzański

warzywa@plantpress.pl 5/2017
warzywa
69
OCHRONA
Atpolan Soil Maxx to jedyny na rynku przebadany
adiuwant nowej generacji przeznaczony do
środków ochrony roślin, biostymulatorów i innych
agrochemikaliów stosowanych doglebowo.
Dzięki starannie dobranej mieszaninie olejów
oraz substancji powierzchniowo-czynnych
wykazuje wielokierunkowe działanie.
W przypadku herbicydów doglebowych zapewnia:
ich aktywację poprzez zwiększenie
rozpuszczalności substancji aktywnej
optymalne rozmieszczenie i utrzymanie
substancji aktywnej w strefi e kiełkowania
nasion chwastów
lepszy kontakt z cząsteczkami glebowymi,
penetrację gruzełków i pobranie przez chwasty
wzrost skuteczności chwastobójczej, zwłaszcza
w warunkach mniej korzystnych
(susza glebowa, silne opady)
ograniczenie fi totoksyczności w stosunku do roślin
uprawnych
ograniczenie przemieszczania herbicydu w głąb
profi lu glebowego i skażenia wód gruntowych
Wielofunkcyjny adiuwant
do agrochemikaliów
stosowanych doglebowo
REKLAMA
ich desykacji z jednoczesnym zniszcze-
niem chwastów. Słomy po desykacji nie
wolno używać do ściółkowania mię-
dzyrzędzi. W przypadku zwalczania
chwastów włącznie z desykacją roślin
okrywowych (np. mieszanka żyta ozi-
mego z wyką, gorczyca i inne), w któ-
rych planowane jest sadzenie, opryski-
wać należy nie później niż 2–3 tygodni
przed sadzeniem. Najlepiej sadzić po
całkowitym zaschnięciu chwastów
i niszczonych roślin. Zdesykowane ro-
śliny można rozdrobnić mechanicznie.
Tylko w sałacie z rozsady przed jej
sadzeniem, na uprawioną i przygotowa-
ną, najlepiej wilgotną, ale nie na glebę
nadmiernie nasyconą wodą, można
użyć Stomp 455 CS (pendimetalina
455 g/l) w maksymalnej dopuszczonej
dawce – 3,5 l/ha. Na lżejszych glebach
i o małej zawartości próchnicy dawkę
można obniżyć do 2,5–3 l/ha. Innych
pendimetalin dostępnych w handlu nie
można zastępczo stosować. Do obniżo-
nej dawki w celu poprawienia skutecz-
ności wskazany jest dodatek jednego
Sałata jest wrażliwa na pozostało-
ści w glebie herbicydów. Niektóre
wolno rozkładają się w glebie i ich
następcze działanie może uszka-
dzać, hamować wzrost i nawet
zniszczyć sałatę. Takie herbicydy
zalecane są w zbożach, kukurydzy
i rzepaku, a także w niektórych
roślinach warzywnych. Na przykład
po aplikacji w zbożach środków,
których substancjami czynnymi
są orasulam + piroksysulam +
aminopyralid (Lancet Plus 125 WG
i Mustang Forte 195 SE) i orasulam
+ aminopyralid + 2,4-D (Kantor For-
te 195 SE) bezpośrednio po zbiorze
i w roku następnym nie należy sałaty
uprawiać. Po herbicydzie Dragon NT
(orasulam + aminopyralid) sałatę
lepiej uprawiać nie wcześniej niż po
23–25 miesiącach i słomy nie uży-
wać do ściółkowania międzyrzędzi,
a obornika ze słomy zbóż traktowa-
nych tymi herbicydami nie używać
co najmniej przez 6 miesięcy, a lepiej
dłużej i dobrze wymieszać z glebą.
Po chlorosulfuronie zalecanym
w zbożach (np. Glean 75 WG i 12
innych) sałatę można uprawiać po
16–24 miesiącach. Po rzepaku,
w którym stosowano Navigator
360 SL (chlopyralid + pikloram +
aminopyralid) sałaty nie powinno się
uprawiać przez 18 miesięcy. W przy-
padku warzyw następcze działanie
dotyczy herbicydów, które zawierają
takie substancje czynne (s.cz.), jak:
urochloridon, linuron, metazachlor,
metrybuzyna, rimsulfuron. Dlate-
go należy się dokładnie zapoznać
z informacjami o następstwie roślin
podawanymi w etykietach herbi-
cydów. W „Programie Ochrony
Warzyw” podano okresy rozkładu
w glebie tylko dla herbicydów zale-
canych w warzywach, mianowicie
DT50 – okres rozkładu herbicydu do
połowy jego początkowej zawartości
i DT90 – okres rozkładu herbicydu
do 90% początkowej zawartości po
zastosowaniu. Powinno to ułatwić
wybór stanowiska w zmianowaniu.
W przypadku środków aplikowa-
nych w innych uprawach należy się
dokładnie zapoznać z informacjami
o następstwie roślin podawanymi
w etykietach herbicydów. Gdy
istnieje jakiekolwiek podejrzenie,
że herbicydy zastosowane w roku
poprzednim, czy też w uprawie
poprzedzającej poplonowy siew lub
sadzenie sałaty mogą ją uszkadzać
to lepiej jej nie uprawiać. W celu
zmniejszania ryzyka uszkodzeń
przez pozostałości herbicydów za-
leca się wykonać orkę na głębokość
co najmniej 20 cm i uprawiać sałatę
z rozsady doniczkowej z dużą bryłą
korzeniową. Podłoże do wypełniania
doniczek powinno być w tym przy-
padku bardzo bogate w substancję
organiczną (z dużym udziałem torfu),
która sorbuje herbicyd i zmniejsza
jego totoksyczne działanie. Wska-
zane jest nawożenie organiczne tylko
dobrze rozłożonym kompostem.
Następcze działanie herbicydów
Sałata głowiasta
krucha
zachwaszczona
głównie żółtlicą.

warzywa@plantpress.pl
5/2017
70
OCHRONA
z adiuwantów, ale tylko takiego, który
jest przeznaczony do zabiegów herbi-
cydami działającymi doglebowo, np.
Atpolan Soil Maxx lub Atpolan Soil
80 EC (0,3–0,6 l/ha, najlepiej 0,5 l/ha),
albo Grounded (0,2–0,4 l/ha). Optymal-
na temperatura gleby i powietrza w war-
stwie przyglebowej w czasie zabiegu
powinna wynosić 5–15ºC a maksymal-
na 25ºC. Stomp Aqua 455 CS cechuje
bardzo szeroki zakres zwalczanych
rocznych chwastów dwuliściennych
i jednoliściennych, z chwastnicą jed-
nostronną włącznie. Na polach gdzie
nie wstępują masowo gatunki odporne
na wszystkie pendimetaliny np. starzec
zwyczajny i żółtlice może wystarczyć
1 zabieg tym środkiem. Stomp Aqua
455 CS nie ma wyznaczonego okresu
karencji, chociaż w glebie działa długo.
Dlatego w przypadkach uprawy sałaty
z wiosennego terminu sadzenia, jako
przedplonu przed innymi roślinami
trzeba zwracać uwagę na następcze
działanie pendimetaliny i po zbiorze
sałaty najlepiej wybierać do uprawy te
gatunki, w których Stomp Aqua 455 CS
jest zalecany.
W Polsce przez wiele lat, tak jak jest
w kilku innych krajach, sałatę można
było odchwaszczać propyzamidem
(Kerb 50 WP). Po wznowieniu re-
jestracji w 2014 r. sałatę wykreślono
z etykiety i środek jest dopuszczony
tylko do ochrony rzepaku. Ta substan-
cja czynna uzyskała nową rejestrację
w formie koncentratu zawiesinowego
(Kerb 400 SC) uwzględniającą sałatę,
cykorię sałatową i endywię. Środek
ten można stosować przed wschodami
sałaty uprawianej z siewu lub po sa-
dzeniu sałaty z rozsady (2,8–3,1 l/ha).
Zwalcza on wiele powszechnie spo-
tykanych w sałacie chwastów, w tym
chwastnicę jednostronną, gwiazdnicę
pospolitą, jasnotę purpurową, komosę
białą, pokrzywę żegawkę, niektóre prze-
taczniki, rdestowate, samosiewy zbóż,
tasznik pospolity, wiechlinę roczną,
włośnice. Dawka najwyższa ograni-
cza zachwaszczenie perzem. Niestety
odporne są starzec zwyczajny, żółtlica
drobnokwiatowa i owłosiona, mniszek
pospolity oraz inne gatunki spokrew-
nione z sałatą (mlecze i sałata kompa-
sowa). Warto wiedzieć, że herbicydu
Kerb 400 SC nie należy stosować na
glebach torfowych i innych zawierają-
cych duże ilości substancji organicznych
(słaba skuteczność). Nie powinno się
wykonywać oprysków w temperatu-
rze powyżej 15ºC i gdy powierzchnia
gleby jest przesuszona. Najlepiej opry-
skiwać na wilgotną glebę. Deszcz lub
deszczowanie w godzinę po zabiegu nie
obniżają skuteczności środka, lecz po-
prawiają. Wskazane jest nawadnianie do
24 godzin po zabiegu taką ilością wody,
aby gleba została zwilżona do głęboko-
ści 3–4 cm. Ze względu na długi okres
karencji (42 dni) jego aplikacja będzie
możliwa tylko w późniejszych odmia-
nach sałaty. Propyzamid długo utrzy
-
muje się w glebie. Stąd trzeba będzie
uwzględniać jego następcze działanie.
Niektóre warzywa (np. cebula z siewu,
czosnek, szpinak) można uprawiać do-
piero po 8 miesiącach, a zboża po 12
miesiącach od zastosowania środka.
Do ochrony sałaty zarejestrowane są
3 graminicydy zwalczające tylko chwa-
sty jednoliścienne (Focus Ulta 100 EC,
Fusilade Forte 150 EC i Trivko). Focus
Ultra 100 EC można stosować tylko
w sałacie głowiastej (kruchej i masłowej)
w
uprawie
z siewu po wschodach sałaty
nie wcześniej, niż w fazie 2 liści (BBCH
12), w sałacie z rozsady po przyjęciu się
rozsady (BBCH 12–14) i nie później niż
przed początkiem tworzenia główek.
Zwalcza on roczne jednoliścienne od
2 liści do końca krzewienia (1–2 l/ha)
i perz w fazie 4–6 liści (4–5 l/ha). Nie
opryskiwać podczas długotrwałej su-
szy oraz na godzinę przed deszczem
lub nawadnianiem. Dawkę zalecaną do
zwalczania chwastów rocznych moż-
na obniżyć do 1 l/ha, a do zwalczania
perzu do 2–2,5 l/ha stosując w mieszani-
nie z adiuwantem Dash HC zalecanym
w etykiecie środka lub innym (np. Olbras
88 EC, lub Olejan 85 EC 1 l/ha). Po za-
biegu zwalczania perzu przez miesiąc nie
wykonywać uprawek mechanicznych.
Karencja – 21 dni. Fusilade Forte 150 EC
(0,6–1,25 l/ha) i Trivko (0,375–1,5 l/ha)
są zalecane po wschodach sałaty gło-
wiastej i liściowej z siewu nie wcześniej
niż w fazie 2–4 liści (BBCH 12–14),
a z rozsady po sadzeniu i jej przyjęciu
się (BBCH 14–16) tylko do zwalczania
rocznych chwastów od 2 liści do począt-
ku krzewienia. Dawek wyższych nisz
-
czących perz, zalecanych w innych wa-
rzywach nie można stosować. Deszcz lub
deszczownie w godzinę po zabiegu nie
powinny obniżać skuteczności. Karencja
dla tych środków to aż 49 dni, czyli tyle
ile wynosi okres wegetacji niektórych
odmian sałaty.
Sałata jest zaliczana do gatunków
„małoobszarowych”, dla których
asortyment zalecanych herbicydów
jest zazwyczaj niewielki, ponie-
waż producenci środków i rmy
wprowadzające je do handlu rzadko
są zainteresowani takimi uprawami.
W innych krajach Unii Europejskiej
liczba substancji czynnych, którymi
można odchwaszczać sałatę jest
również niewielka. Na przykład
w Niemczech, oprócz różnych glifo-
satów zalecanych podczas przygoto-
wywania pola do siewu lub sadzenia,
podobnie jak u nas, można przed
sadzeniem aplikować pendimetalinę
i po siewie lub sadzeniu propyza-
mid z tą różnicą, że herbicydy te
dla sałaty nie mają okresu karencji,
natomiast w Polsce karencja jest
wyznaczona. W sałacie z rozsa-
dy po sadzeniu można stosować
środek, którego s. cz. jest ufenacet
(karencja 32 dni) oraz graminicyd
cykloksydym (Focus Ultra 100 EC)
z okresem karencji 21 dni.
Zalecenia winnych krajach UE
Sałata bez herbi-
cydu – chwasty
przed zbiorem
po jednokrotnym
odchwaszczaniu
mechanicznym.
Starzec zwyczajny.