Content uploaded by Jan Lazur
Author content
All content in this area was uploaded by Jan Lazur on May 20, 2017
Content may be subject to copyright.
Selen zakres terapeutyczny dla organizmu człowieka
Konrad Dobosz, Katarzyna Kała, Jan Lazur, Bożena Muszyńska
Wydział Farmaceutyczny Uniwrsytetu Jagellońskiego, Katedra Botaniki
Farmaceutycznej, ul. Medyczna 9, 30-688, Kraków
Selen jest pierwiastkiem należącym do 16 grupy układu okresowego
pierwiastków, występuje on w postaci wolnej w trzech odmianach
alotropowych, jednakże w tej formie nie ma działania biologicznego. W
latach 60. dwudziestego wieku nazywano go pierwiastkiem życia,
ponieważ jest on niezbędny do zachowania prawidłowych funkcji
organizmu człowieka i jego właściwego rozwoju oraz wzrostu. Wchodzi w
skład ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmów żywych
aminokwasów takich jak selenocysteina i selenometionina, które są
elementem budulcowym kilkudziesięciu białek. Odgrywają one zarówno
rolę strukturalną, jak i enzymatyczną. Selen, wchodząc w skład
peroksydazy glutationu, jest ważnym antyoksydantem, bierze udział w
zmiataniu wolnych rodników. Ogranicza szkodliwe procesy peroksydacji
lipidów, kwasów nukleinowych (DNA, RNA), a więc chroni komórki
przed deformacją i uszkodzeniami genetycznymi. Jest czynnikiem
zapobiegającym procesom proliferacji i wzrostu komórek nowotworowych.
Ma działanie prewencyjne w stosunku do: raka jelita grubego, płuc, krtani,
prostaty, żołądka i przełyku. Selen zapobiega rozwojowi miażdżycy,
zmniejsza ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Nazywany jest on
pierwiastkiem młodości, gdyż współdziałając z witaminą E opóźnia ich
starzenie się organizmu człowieka, przyspiesza regenerację komórek oraz
łagodzi dolegliwości menopauzalne. Uczestniczy w metabolizmie
1
hormonów tarczycy, jako katalizator syntezy ich aktywnych form.
Stymuluje układ immunologiczny, wykazuje właściwości przeciwzapalne i
antywirusowe (hamuje progresję zakażenia wirusem HIV ograniczając
rozwój choroby – AIDS). Pierwiastek ten jest konieczny do prawidłowego
wzrostu i odgrywa ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych w
ośrodkowym układzie nerwowym. Jednak główny problem w leczniczym
zastosowaniu tego pierwiastka to jego wąski zakres terapeutyczny. Stężenie
we krwi powinno się mieścić pomiędzy 80 μg/L, a 120 μg/L. Wszelkie
odchylenia od normy są związane ze wzrostem ryzyka wystąpienia lub
progresji ciężkich chorób.
Piśmiennictwo
1. Opoka W., Muszyńska B., Rutkowska A., Schlegel-Zawadzka M.,
Płonka. Właściwości fizykochemiczne i biologiczne wybranych
pierwiastków Wydawnictwo ZOZ Ośrodka UMEA Shinoda-Kuracejo,
Kraków, 2015.
2. Duntas L. H.,Benvenga S. Selenium: an element for life. Endocrine,
2015, 48(3), 756-775.
e-mail prezentującego: uran16@o2.pl
2