Content uploaded by Çetin Yaman
Author content
All content in this area was uploaded by Çetin Yaman on Dec 31, 2016
Content may be subject to copyright.
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
İLKÖĞRETİM OKULLARINDA OKUYAN SPORCU ÖĞRENCİLERİN
SPOR YAPMALARINDA OKUL VE AİLE FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ
(SAKARYA İL ÖRNEĞİ)
Çiğdem KOTAN1 Gülten HERGÜNER2 Çetin YAMAN3
ÖZET
Toplumda sorumluluk yüklenecek yetişkinlerin iyi alışkanlıklar edinmesinde, bireyler arası ve toplumlar arası
sağlıklı ilişkiler kurulmasında çocukluk döneminde başlayan sporun büyük önemi vardır. Çocukların ilkokuldan itibaren sportif
faaliyetlere yönlendirilmesi onlara iyi alışkanlıklar kazandırılmasında etkilidir. Sporun ve sporcunun toplumda hak ettiği konuma
ulaşması için öncelikle spor olgusu içinde geniş bir araştırma yapılmalıdır. Sporcunun başarıya ulaşması için sporcuyu olumsuz
yönde etkileyen faktörlerin belirlenerek ortadan kaldırılması gerekir. Temel eğitim döneminde çocuğun sportif ve kişilik
gelişimine olumsuz etkide bulunmak veya hiç etkide bulunmamak onun gelecekteki başarısının sınırlarını belirlemektedir.
Sosyolojik açıdan bakıldığında spor başarısının sağlanmasında önemli kurumlar aile ve sonrasında okuldur. Bu araştırmanın
amacı, İlköğretim okullarında okuyan sporcu öğrencilerin spor yapmalarında okul ve ailenin etkisini ortaya koymaktır
Araştırmada mevcut durumu ortaya çıkartmayı amaçlayan betimsel bir yöntem kullanılmıştır. Verilere anket uygulamasıyla
ulaşılmıştır. Bu araştırmanın evrenini farklı spor dallarıyla uğraşan ilköğretim (4. 5. 6. 7. ve 8. Sınıf) kademesindeki sporcu
öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerini elde etmek amacıyla bir anket uygulanmıştır. 20 sorudan oluşan anketi 500
öğrenci cevaplandırmıştır. SPSS 15.0 programı kullanılarak çalışmanın betimsel istatistikleri olan frekanslar ve yüzdeler
hesaplanmıştır. Yapılan çalışma sonucunda; ailenin eğitim ve gelir düzeyinin, ailede sporcu olma durumunun, çocuğun spor
yapması üzerinde etkili olduğu, özellikle ailenin spora ilgisinin çocuğun spor yapmasına karsı tutumunu olumlu etkilediği
belirlenmiştir. İlköğretim okullarındaki spor malzeme ve tesis yetersizliğinin öğrenciyi spordan uzaklaştırdığı, okulun spora karşı
olumlu tutumunun öğrencinin spora karsı ilgisini arttırdığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Spor, Yönlendirme, Okul, Aile, Başarı
¹Çiğdem KOTAN: Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü
²Gülten HERGÜNER: Sakarya Üniversitesi Öğr. Üyesi
THE EFFECTS OF SCHOOL AND FAMİLY FACTORS ON SPORTS
ACTİVİTİES FOR SPORTS STUDENTS İN PRİMARY SCHOOLS: A
CASE STUDY OF SAKARYA
ABSTRACT
Sports which starts from childhood has got a big importance for the adults who will have responsibility in the
society to gain good habits and establish healthy relations both between individuals and societies. Guiding students for sports
activities at childhood is effective to help them gain good habits. It is a must to make a vast research in the field of sport to raise
sport and athlete to the place they deserve in society. To enable an athlete to be successful, the factors affecting him/her in
negative ways should be eliminated. Either affecting child’s sports and personality development negatively during basic
education period or even not affecting them determines his/her success borders in the future. From the sociological
perspective, first family then school is important institutions to provide sports success. The aim of this research is to present the
effect of school and family on sporting activities for sport students in primary schools. In this study a descriptive survey model is
applied to detect the present situation. A poll has been carried out for the purpose of getting datum Girl – Boy athlete students
who still do different sports activities in their elementary education (4th, 5th, 6th, 7th, 8th grades) constitute the group of
research. Five hundred students participated in the survey answering the poll which has got 20 questions. Descrpitive statistics
of the research, frequencies and percentiles, have been calculated by using SPSS 15.0 (Statistical Packet for the Social
Science). According to the results of the present study, it has been determined that the level of parents’ education and family
income, the existence of a sportsman in family and attitude of the family towards sport affect child's doing sports; especially
family's interest in sports affects positively students' sports activities. In addition to these, physical education activities in
elementary education, application of these activities, sports environment of students and interest level to the athlete students
give a direction to their sport interest. The lack of sports equipments and inefficiency of sports facilities at primary schools
discourages students from sports whereas the positive attitude of the school towards sports raises their interest in sport.
Keywords: Sport, Guidance, School, Family, Success
1 Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü Beden Eğitimi Öğretmeni
2 Sakarya Üniversitesi Eğtim Fakültesi Beden Eğitimi Bölümü
3 Sakarya Üniversitesi BESYO
49
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
GİRİŞ
Bireylerin beden eğitimi ve spor dünyasını tanımasını sağlayan ilk sosyal
kurum ailedir. Ailenin sosyalleşme üzerindeki bu etkisi, çocuğun beden eğitimi ve
spor aktivitelerine katılıp katılmayacağını ve katılıyorsa da ne şekilde katılacağını
belirlemektedir Ailelerin bu konudaki yaklaşımı, çocuklarının bu aktivitelere katılıp
katılmamaları noktasında neredeyse en belirleyici unsurdur (Erdemli, 1991:50).
Ailelerin sporla ilgili olması çocuğun spora katılımında, hatta sporun toplumun
çoğunluğunca yapılmasında olumlu bir etkendir (McPherson ve diğ., 1986:49). Aileler
tarafından spora pozitif değer biçme, nesiller arasında spora ilgiyi arttırır. Bundan
başka, aileler de spora katılıyor ya da geçmişte sporla ilgilenmişlerse, yine aileler
spor yapmaya devam ediyor ya da düzenli olarak televizyondan spor programlarını
seyrediyorlarsa, aileler çocuklarının sporda başarılı olmalarını ümit ediyorlarsa ya da
amaçlıyorlarsa, aileler spora aktif katılım için çocuklarını cesaretlendiriyorlarsa ve
spor aile içinde genel bir konuysa, çocuklar sporla daha fazla ilgilenebilir ve katılımda
bulunabilir (McPherson ve diğ, 1986:40. Okullar aileden sonra ikinci sosyalleşme
kurumlarıdır. Okulun kendine has sosyokültürel özelliklerinin öğrencinin okul
başarısında olduğu kadar spor başarısında da etkilidir (Kılcıgil, 1998,57).Okullar hem
eğitim merkezleridir, hem de aynı yas guruplarının bir araya geldiği yerlerdir. Bu
nedenle, beden eğitimi açısından okullarımız geniş boyutlu birer kaynaktır. Çünkü
çocuklarımızın ve de orta öğrenimde ki gençlerimizin büyüme dönemleri okul
çağlarına rastlamaktadır. Beden gelişiminin hızlandığı bu dönemlerde sporla direnç,
çeviklik ve bazı alışkanlıklar kazanılması önemlidir (Karasüleymanoğlu,1995:50).
Çocukların temel eğitim becerilerinin geliştirilmesi yeteneklerinin tespit edilerek
başarılı sporcuların bulunması ve yetiştirilmesi sporumuzun geleceği açısından
önemlidir. Bunun içinde ailelerin sporun bütün faydalarına inanmaları ve okul-aile
işbirliğine önem vermeleri gerekmektedir. Kısaca ailelerin çocuklarını bu konuda
eğitmeleri için spor kültürüne sahip olmaları gereklidir. Yeterli bilgiye sahip aileler
çocuklarını en sağlıklı şekilde spor yapmaları için teşvik edecek ve destek
olacaklardır (Hergüner, 1991:91).Bir eğitim yuvası olan okullarımıza beden eğitimi ve
sporun yaygınlaştırılması, ,sevdirilmesi ve teşviki ile ilgili önemli görevler
düşmektedir. Spor sevgisi temel eğitim gibi ailede başlatılıp okulda a desteklenerek
pekiştirildiği takdirde, fert okul ve kitle sporunda geniş bir taban oluşturulabilir
(Hergüner, 1992:61).
50
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
MATERYAL ve YÖNTEM
Araştırmada mevcut durumu ortaya çıkartmayı amaçlayan betimsel bir yöntem
kullanılmıştır.
Araştırmanın amacı; İlköğretim okullarında okuyan sporcu öğrencilerin spor
yapmalarında okul ve ailenin etkisini ortaya koymaktır.
Sporcu öğrencilerin spora ara verme nedenlerini, ailenin çocuğun sporla ilgili
maddi ihtiyaçları karşılama durumlarını, ailenin spordan beklentilerini, aile ve okulun
spora karşı tutumunu, branş seçimlerinde etkili nedenleri, okul imkanlarının ve
bunların kullanılabilirliğinin belirlenerek elde edilen bilgilerin, öğrencinin (demografik)
kişisel bilgilerine yani ailelerin eğitim düzeyi, mesleği, ortalama aylık gelir düzeyi,
ailede sporcu olup-olmama durumu, sporcu öğrencilerin okudukları okul türü ve
cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamak temel amaçtır. Bu araştırmada
ilköğretim okullarında okuyan sporcu öğrencilerin spor yapmalarına ilişkin aile ve
okulun etkisinin belirlenerek ailede ve okullarda pozitif spor anlayışının
benimsenmesi, uygun spor ortamlarının oluşturulması ve eğitim programlarının
geliştirilmesi açısından önemli olacağı, ayrıca alanda yapılacak benzer bilimsel
çalışmalara veri teşkil edeceği ümit edilmektedir.
Araştırmanın Evreni: Araştırmanın evreni Sakarya ilinde ilköğretim
okullarındaki 3, 4, 5, 6, 7, 8. sınıflarda okuyan lisanslı aktif spor yapan öğrencilerden
oluşmaktadır. Spor faaliyetlerine katılımın ve sporcu öğrenci sayılarının ağırlıkta
olduğu 24 ilköğretim okulu araştırma kapsamına alınmıştır. Bu okullarda okuyan
1158 lisanslı sporcu öğrenci arasından random (tesadüfi) yöntemi ile seçilen toplam
500 sporcu öğrenci örneklemi oluşturmaktadır.
Araştırmanın Anketi: Araştırmada 150 öğrenciden oluşan pilot gruba taslak
anketle ön uygulama yapılmış, alınan veri sonuçlarına göre alanında uzman kişilerin
görüş ve tavsiyeleri alınarak son sekli verilmiş ve likert yöntemi ile 20 soruluk anket
hazırlanmıştır. Sakarya ili içerisinde 24 ilköğretim okulundaki sporcu öğrencilere
uygulanmıştır. 500 anket geçerli sayılmıştır. Anketin güvenilirlik katsayısı (crocbanh-
alpha) 0,548 olarak hesaplanmıştır. İnceleme türü çalışmalarda alfa değerinin 0,5’e
kadar makul kabul edilebileceği bazı araştırmacılarca öngörülmektedir (Altunısık ve
diğ. 2004:115). SPSS 15.0 programı kullanılarak çalışmanın betimsel istatistikleri
olan frekanslar ve yüzdeler hesaplanmıştır.
51
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
BULGULAR
Araştırmaya katılan sporcu öğrencilerin %92,4’ü devlet okulu, % 7,6’sı özel
okul öğrencileridir.
Sporcu öğrencilerin %52,2’ sının ailesinde halen spor yapan birisi varken
%47,8’inde spor yapan bir aile üyesi bulunmamaktadır. Branş seçiminde %45,4 ile
aile, %25,4’ü arkadaş,%16,4’ü öğretmen ,%12,8’i ünlü sporcu etkili olmuştur.
Tablo 1. Ailenin öğrencinin sporla ilgili maddi ihtiyaçlarını karşılayabilme
düzeyi
Değişkenler Her
zaman Nadiren Sık Sık Hiçbir
zaman
Toplam
Spor yapmam için gerekli f 321 93 75 11 500
tüm malzemeyi temin eder % 64,2 18,6 15,0 2,2 100
Antrenman ve müsabakalara gidiş f 361 55 60 24 500
geliş yol masraflarımı karşılar % 72,2 11,0 12,0 4,8 100
Sporda daha başarılı olmam için f 150 139 63 148 500
yaz spor okullarına gönderir % 30,0 27,8 12,6 29,6 100
Spor kulübüne yazdırır. f 207 144 54 94 499
% 41,5 28,9 10,8 18,8 100
Spor kulübü masraflarımı f 317 43 64 76 500
düzenli öder % 63,4 8,6 12,8 15,2 100
Branşımla ilgili yardımcı f 103 172 74 151 500
kitap ve dergiler alır % 20,6 34,4 14,8 30,2 100
Daha başarılı olmam için f 255 103 82 60 500
Yardımcı ek gıdalar alır % 51,0 20,6 16,4 12,0 100
Ailelerin spor malzemelerini her zaman temin %64,2, ailenin yol masraflarımı
karşılaması oranı %72,2 iken, yaz spor okullarına her zaman gönderme oranı %30,0
ile düşük olduğu görülmüştür.
Tablo 2. Ailenin spora ve çocuğunun spor yapmasına karşı tutumu
Her
Zaman Nadiren Sık sık Hiçbir
zaman Toplam
Dereceye girdiğimde veya f 277 113 70 40 500
başarılı olduğumda ödüllendirir. % 55,4 22,6 14,0 8,0 100
Beni devamı spor yapmam için f 310 86 76 28 500
teşvik ederler. % 62,0 17,2 15,2 5,6 100
Antrenmanlarımı izlemeye f 140 181 77 102 500
gelirler. % 28,0 36,2 15,4 20,4 100
Müsabaka ve yarışmalarımı f 211 133 73 83 500
izlemeye gelirler. % 42,2 26,6 14,6 16,6 100
Başarılı olamadığımda beni f 364 48 58 30 500
teselli ederler. % 72,8 9,6 11,6 6,0 100
Başarılı olmazsam beni f 18 25 16 441 500
cezalandırırlar. % 3,6 5,0 3,2 88,2 100
Evde spor programları ve. f 214 144 94 48 500
müsabakaları izlenir. % 42,8 28,8 18,8 9,6 100
Evde sporla ilgili gazete ve f 195 152 87 66 500
dergi haberleri okunur. % 39,0 30,4 17,4 13,2 100
Sporun derslerimi olumsuz f 47 131 61 261 500
etkilediğini düşünür. % 9,4% 26,2 12,2 52,2 100
Sporu bırakmam için bana f 26 38 16 420 500
baskı yaparlar. % 5,2% 7,6% 3,2 84,0 100
52
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
Ailenin çocuğu başarılı olduğunda her zaman ödüllendirme oranı % 55,4 iken,
başarılı olmadığında ceza %88,2 ve sporu bırakması için baskı %84,0 oranında
hiçbir zaman çıkmıştır. Ayrıca %62,0’si her zaman Spor yapması için teşvik edildiğini
ifade etmiştir.. Ailelerin çocuğunun antrenmanlarını her zaman izleme oranı % 28,0
iken, müsabaka ve yarışmalarını her zaman izleme oranı %42,2’dir. Tablo sonuçları
ailelerin çocuklarının spor yapmalarına karşı olumlu tutum segilediklerini
göstermektedir.
Tablo 3. Sporcu öğrencinin spora ara verme nedenlerine ilişkin görüşlerinin
dağılımı
Çok az Az Orta Fazla Çok fazla Toplam
Ailemin yorulmamı f 187 74 67 32 56 416
istememesi % 45,0 17,8 16,1 7,7 13,5 100
Ailemin maddi f 249 78 67 8 14 416
zorluklar yaşaması % 59,9 18,8 16,1 1,9 3,4 100
Ailemin derslerimin f 154 78 116 38 37 423
aksadığını düşünmesi % 36,4 18,4 27,4 9,0 8,7 100
Öğretmenlerimin izin f 263 49 47 28 23 410
vermemesi % 64,1 12,0 11,5 6,8 5,6 100
Sporda kendimi f 223 74 54 26 38 415
başarısız hissetmem % 53,7 17,8 13, 6,3 9,2 100
Okulumdaki malzeme f 189 45 91 41 49 415
ve saha yetersizliği % 45,5 10,8 21,9 9,9 11,8 100
Spora ara verme nedenlerinden Ailenin çocuklarının yorulmasını istememesi
yüzünden ara verme %13,5 ile ilk sırada, okuldaki malzeme ve saha yetersizliği
yüzünden ara verme seçeneği de %11,8 ile ikinci sıradadır. Ailelerin bilinçlendirilmesi
ve okulların malzeme/saha ihtiyaçlarının giderilmesi çocukların spora ara vermesinin
engelleyecektir.
Tablo 4. Okulda spora ve spor yapmaya karşı tutumun öğrenci görüşleri
dağılımı
Her
zaman Nadiren Sık SıkHiçbir
Zaman Toplam
f 341 81 33 45 500
Müsabaka zamanları okul idaresi
tarafından izinli sayılırım %68,2 16,2 6,6 9,0 100
f 146 164 50 140 500 Öğretmenlerim önemli
müsabakalarımı izlemeye gelirler %29,2 32,8 10,0 28,0 100
f 193 142 80 85 500 İsteyen herkesin katılabileceği spor
turnuvaları yapılıyor %38,6 28,4 16,0 17,0 100
f 306 104 51 39 500 Sportif basarı gösterenler ödüllendirilir
%61,2 20,8 10,2 7,8 100
f 243 127 67 63 500 Öğretmenlerimden bazıları spor
yapmam için beni daima destekler %48,6 25,4 13,4 12,6 100
f 218 149 75 58 500 Arkadaşlarımdan Spordaki
basarımdan dolayı övgüler alırım %43,6 29,8 15,0 11,6 100
f 68 103 43 286 500 Okulumda sporcuları motive edici
kamp veya geziler yapılır %13, 20,6 8, 57,2 100
f 51 161 54 234 500 Bazı öğretmenlerim sporun derslerimi
olumsuz etkilediğini söylemektedir %10,2 32,2 10,8 46,8 100
f 31 32 14 423 500 Bazı öğretmenlerim sporu bırakmam
için baskı yapmaktadırlar %6,2 6,4 2,8 84,6 100
53
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
Öğrencilerin %68,2’sı müsabakalar için okul idaresinden izin konusunda sorun
yaşamadıklarını, %61,2’si başarılı sporcuların ödüllendirildiğini, Öğretmenlerin
%46,8’inin sporun çocukların derslerini olumsuz etkilemediğini düşündüklerini
belirtmişlerdir. Öğretmenler tarafından öğrenciye sporu bırakması için baskı
yapılmadığı da % 84,6 oranında hiçbir zaman seçeneği ile tespit edilmiştir.
Tablo 5. Okulun mevcut spor imkânları ve bunların kullanılabilirlik durumu
Katılıyorum Fikrim
Yok
Katılmıyorum Toplam
f 295 64 141 500
Beden Eğitimi Derslerinde branşımla ilgili
egzersizler yapamıyorum % 59,0 12,8 28,2 100
f 223 73 204 500
Branşımla ilgili spor malzemeleri yeterli
değil % 44,6 14,6 40,8 100
f 273 67 160 500
Mevcut spor malzemelerini istediğim
zaman kullanamıyorum % 54,6 13,4 32,0 100
f 251 57 192 500
Kendi spor branşını yapacak uygun saha
yok % 50,2 11,4 38,4 100
Mevcut spor Sahalarını istediğim f 275 65 160 500
Zaman kullanamıyorum % 55,0 13,0 32,0 100
f 271 117 112 500
Okul kütüphanesinde spor branşları ile
ilgili kaynak yeterli değil % 54,2 23,4 22,4 100
f 303 43 154 500
Kullanabileceğimiz soyunma odaları yok
% 60,6 8,6 30,8 100
f 370 37 93 500
Kullanabileceğimiz kendimize ait dolaplar
yok % 74,0 7,4 18,6 100
f 413 34 53 500
Beden eşitimi dersi veya egzersiz sonrası
kullanabileceğimiz duşlar yok % 82,6 6,8 10,6 100
f 398 40 62 500
Beden eğitimi dersi veya egzersiz sonrası
sıcak su kullanma imkânımız yok % 79,6 8,0 12,4 100
Öğrencilerin %44,6’sı branşıyla ilgi spor malzemeleri yeterli bulmamakta,
%54,6’sınında mevcut spor malzemelerini istedikleri zaman kullanamamaktadır.
%74’ü kendisine ait dolabı yokken, %50,2’si branşına uygun saha bulamamaktadır.
Tablo 6. Ailenin çocuğunu yaz spor okullarına göndermesi ve cinsiyet ilişkisi
Cinsiyet
Sporda daha başarılı olmam için yaz spor okullarına
Gönderir Toplam
Her zaman Nadiren Sık Sık Hiçbir zaman
Kız f 36 50 17 67 170
% 21,2 29,4 10,0 39,4 100
Erkek f 114 89 46 81 330
% 34,5 27,0 13,9 24,5 100
Toplam f 150 139 63 148 500
% 30,0 27,8 12,6 29,6 100
Kızların ailelerinin yaz spor okullarına gönderme durumuna her zaman yanıtını
verenler %21,2 iken erkeklerin ise %34,5 dir. Hiçbir zaman yanıtının erkeklerde
%24,5 kızlarda %39,4 dür. Erkeklerin aileleri tarafından daha fazla yaz spor
okullarına gönderildiği görülmektedir.
54
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
Tablo 7. Ailenin çocuğunu yaz spor okullarına göndermesi ve aile aylık gelir
düzeyi ilişkisi
Aylık gelir
Düzeyi
Sporda daha başarılı olmam için yaz spor okullarına
gönderir Toplam
Her zaman Nadiren Sık Sık Hiçbir zaman
500 ytl f 17 11 4 21 53
ve altı % 32,1 20,8 7,5 39,6 100
501 ve 750 f 24 28 15 41 108
ytl arası % 22,2 25,9 13,9 38,0 100
751 ve 1000 f 41 41 23 49 154
ytl arası % 26,6 26,6 14,9 31,8 100
1001ve 1250 f 31 41 14 19 105
ytl arası % 29,5 39,0 13,3 18,1 100
1250 f 37 18 7 18 80
ytl ve üstü % 46,3 22,5 8,8 22,5 100
Toplam f 150 139 63 148 500
% 30,0 27,8 12,6 29,6 100
Tabloda başarılı olmam için yaz spor okullarına her zaman gönderir diyen
öğrencilerden ailesi ortalama aylık geliri 500 ytl ve altı olanlar %32,1’i, 501 ve 750 ytl
arası olanlar %22,2’si, 751 ve 1000 ytl arası olanlar %26,6’ı , 1001 ve 1250 ytl arası
olanlar %29,5’i, 1250 ytl ve üstü olanlar ise %46,3’ü dür.Her zaman ve sık sık
yanıtlarını veren öğrencilerden ailesinin gelir düzeyi yükseldikçe fazlalaştığı
görülmektedir.
Tablo 8. Ailenin çocuğunun antrenmanlarını izlemesi ve anne öğrenim düzeyi
ilişkisi
Anne
Öğrenim Antrenmanlarımı izlemeye gelirler
Düzeyi Her zaman Nadiren Sık Sık Hiçbir zaman Toplam
İlkokul f 56 91 35 56 238
% 23,5 38,2 14,7 23,5 100
Ortaokul f 21 38 16 19 94
% 22,3 40,4 17,0 20,2 100,
Lise f 40 38 18 26 122
% 32,8 31,1 14,8 21,3 100
Üniversite f 23 14 8 1 46
% 50,0 30,4 17,4 2,2 100
Toplam f 140 181 77 102 500
% 28,0 36,2 15,4 20,4 100
Anne üniversite mezunu ailelerin %50,0, ilkokul mezunu ailelerin %23,5, her zaman
çocuklarının antrenmanlarını izledikleri saptanmıştır. Çocuk açısından aile
bireylerinin spor faaliyetlerinde beraber olmaları onların testeklendiği düşüncesi
nedeni ile motivasyon açısından olumlu olarak etkimektedir. Yapılan çalışmada
Annelerin eğitim seviyesinin çocukların antrenmanlarında birliktelik açısından önemli
bir değişken olarak tesbit edilmiştir.
55
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
Tablo 9. Ailenin çocuğunu spora teşvik etmesi ve ailede sporcu varlığı ilişkisi
Ailede sporcu Beni devamlı spor yapmam için teşvik ederler
Varlığı durumu Her zaman Nadiren Sık sık Hiçbir zaman Toplam
Evet f 150 46 37 6 239
% 62,8 19, 15,5 2,5 100
Hayır f 160 40 39 22 261
% 61,3 15,3 14,9 8,4 100
Toplam f 310 86 76 28 500
% 62,0 17,2 15,2 5,6 100
Yukarıdaki tabloya göre ailem beni devamlı spor yapmaya teşvik eder sorusuna “her
zaman” diyen %62,8’inin ailesinde spor yapan birisinin olduğu %61,3’ünün ise
ailesinde spor yapan birisinin olmadığı görülmektedir
Tablo 10. Okuldaki malzeme ve saha yetersizliği nedeni ile spora ara verme ve
Okul türü ilişkisi
Okul Okulumdaki malzeme ve saha yetersizliği Toplam
Türü Çok az Az Orta Fazla Çok fazla Çok az
Devlet f 165 43 89 41 46 384
Okulu % 43,0 11,2 23,2 10,7 12,0 100
Özel f 24 2 2 0 3 31
Okul % 77,4 6,5 6,5 ,0 9,7 100
Toplam f 189 45 91 41 49 415
% 45,5 10,8 21,9 9,9 11,8 100
Spora ara vermelerinde bu nedenden çok fazla etkilenen 49 kişinin %12,0’unu devlet
%9,7 sini özel okulları oluşturmaktadır. Fazla etkilendiklerini ifade edenlerde özel
okullarda %0 iken devlet okullarında bu oran %10,7’dir. Devlet okullarının
imkânlarının özel okulların imkânları seviyesine getilmesi durumunda çocukların
spora ara vermelerindeki en önemli ikinci değişken ortadan kaldırılacaktır.
Tablo 11. Soyunma odası bulunma durumu ve okul türü dağılımı
Okul türü Beden eğitimi dersleri ve ders dışı egzersizler için
kullanabileceğimiz ayrı soyunma odaları yok Toplam
Katılıyorum Fikrim yok Katılmıyorum
Devlet f 289 39 134 462
Okulu % 62,6 8,4 29,0 100
Özel f 14 4 20 38
Okul % 36,8 10,5 52,6 100
Toplam f 303 43 154 500
% 60,6 8,6 30,8 100
Özel okullarda okuyan öğrencilerin %36,8’i, devlet okullarında okuyan öğrencilerin
%62,6’sı ayrı soyunma odalarının olmadığını düşünmektedir.
56
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
SONUÇ
Aileler tarafından çocuklarının spor yapmalarında en fazla destek yol
masraflarını karşılama, en az destek ise yaz spor okullarına gönderme ve branşıyla
ilgili yardımcı kaynaklar temin etme noktasındadır.(Tablo 1) Ailelerde başarıyı
ödüllendirmenin orta seviyede olduğu cezanın ve baskının az kullanıldığı, çocuğunu
spor/antrenman yaparken izlenme oranının ise yeteri derecede yüksek olmadığı
görülmektedir (Tablo 2 ). Öğrenciler en çok ailelerinin yorulmalarını istememesi
yüzünden spora ara verirken okuldaki malzeme ve saha yetersizliğinden spora ara
verenler ikinci büyük grubu oluşturmaktadır (Tablo 3). Ödüllendirmenin okullarda az
kullanıldığı, sporcular için kamp ve gezilerin az yapıldığı, öğretmenlerin öğrencilerin
yarışma ve müsabakalarını izleme oranının düşük olduğunun görülmesine rağmen
öğretmenlerin sporu bırakması için baskının az olduğu söylenebilir (Tablo 4).
Öğrencilerin yarıdan fazlası branşa yönelik çalışmalar yapamadıklarını ve uygun
saha olmadığını belirtirken, çoğunluk okullarda soyunma odası, duş alma, sıcak su
imkânlarının olmadığını belirtmiştir(Tablo 5). Hergüner (2001)’in çalışmasında benzer
sonuçlar görülmektedir. Sporcu öğrencinin en temel ihtiyaçlarının bile
karşılanamaması ve buna rağmen spor yapıyor olmaları azim ve iradeleri açısından
umut verici olmakla beraber gelecekleri yönünden de oldukça
düşündürücüdür.Sporun yaygınlaştırılması açısından okullarda ve semtlerde spor
sahaları ve malzemelerininde çoğaltılması zorunludur. Erkeklerin kızlara oranla
Aileleri tarafından yaz spor okullarına gönderilme yüzdesi daha yüksektir (Tablo 6).
Ailelerin çocukları arasında cinsiyet ayrımı gözetmeden ilgilerine göre bir spor
branşına teşvik etmeleri en doğru davranış olmalıdır. Günümüzde sporun birçok
branşında kadınlar da erkekler kadar başarılı olmaktadır (Hergüner, 1991: 90).
Ailelerin gelir düzeyi yükseldikçe çocuğunu spor okullarına gönderme oranı da
artmaktadır (Tablo 7). Hergüner (2001) çalışmasında benzer sonuçlar bulunmaktadır.
Anne öğrenim düzeyi arttıkça ailenin antrenmanları izlemeye gitmesi oranında artış
olmaktadır (Tablo 8). Kılıç (2006)’ın çalışmasıyla benzer sonuçlar görülmektedir.
Ailede spor yapan birisi olan öğrencilerin olmayanlara oranla ailelerinden daha fazla
spor yapması için teşvik görmektedir (Tablo 9 ). Bu sonuç Seraslan, (2003)’ın
çalışmasıyla paraleldir. Okuldaki malzeme ve saha eksikliği yüzünden spora ara
verenlerin çoğunluğu devlet okullarındadır. (Tablo 10). Özel okula gidebilen çocuklar
genelde maddi sıkıntısı olmayan ailelerin çocukları olduğundan diğer çocuklara
oranla sporla ilgili yetersizliklerle günlük yaşamlarında da daha az
karşılaşmaktadırlar ( Hergüner, 2001:313).
Özel okullarda okuyan öğrencilerin spor yapma imkânının devlet okullarında
okuyanlara oranla fazla olduğu tespit edilmiştir (Tablo11). Hergüner (2001) ve
Özşaker ve Orhun (2005)’un çalışmalarında benzer sonuçlar bulunmaktadır. Devlet
okullarının şartları da özel okullar gibi oluşturulursa okul sporu dahada canlanacak ve
sporun yaygınlaştırılması da hızlanacaktır. Zira elit sporun ve başarıların temeli
ilköğretimlerden beslenir.
57
Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2009
KAYNAKLAR
ALTUNIŞIK, R., R. Coşkun, S. Bayraktaroğlu ve E. Yıldırım. (2004), Soysal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri,Spss
Uygulamalı, Sakarya Kitabevi,s.115, Sakarya.
ERDEMLİ A. (1991). Türk-Alman Kültür Diyalogunda Spor Ahlakı ve Spor Felsefesine Yeni Yaklaşımlar, Meya
Matbaacılık ve Yayımcılık, s.50,İstanbul.
HERGÜNER, Gülten. (1991), Çocuğun Spora Yönelmesinde Ailenin Rolü Ve Önemi, On Dokuz Mayıs
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 6,s,91 Samsun.
HERGÜNER, Gülten (1992), Eğitim – Spor İlişkisi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Aralık,
Sayı 7, S.61, Samsun.
HERGÜNER, Gülten. (2001). Farklı Liselerdeki Sporcu Öğrencilerin Problem Ve Beklentilerinin Belirlenmesi
Ankara İl Örneği, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, s.92, Ankara.
KARASÜLEYMANOĞLU, Aydın (1995). Yeni Boyutlarıyla Spor, Ozan Dağıtım, .s.50,Ankara.
KILCIGİL, Ertan (1998). Sosyal Çevre- Spor İlişkileri, Bağırgan Yayınevi , s.57,Ankara.
KILIÇ, Memduh. (2006). Okul Takımlarında Yer Alan Sporcu Öğrencilerin Kulüp Bazında Spor Yapma Oranları Ve
Bunu Etkileyen Faktörler Van İli Örneği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü Beden Eğitimi Ve Spor Anabilim Dalı, Ankara.
MCPHERSON, B. D., J. E. Curtis, J. W. Loy. (1986) The Socıal Sıgnıficance of Sport, Human Kınetics Publısher,
s.40-49,Champaign.
ÖZŞAKER M., A. Orhun. (2005). İlköğretim Okullarında Beden Eğitimi Dersinin Amaç Ve İçeriğine İlişkin Sorunlar,
Editör: O. Gültekin, 4. Ulusal Beden Eğitimi Ve Spor Öğretmenliği Sempozyumu, Burfaş Ofset Tesisleri, Bursa.
SERARSLÂN, Zahit, AKKAYA L. (2000). Kocaeli' de Ortaöğretim Gençliğinin Sportif Tercihlerini Etkileyen Sosyo-
Ekonomik Faktörler; 3.Uluslar arası Spor Bilimleri Kongresi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
58
