ArticlePDF Available

Aktywność fizyczna w życiu współczesnego człowieka

Authors:

Abstract

W obecnych czasach dobre zdrowie i sprawność fizyczna traktowane są jako warunek podstawowych kompetencji zawodowych i społecznych, a także środek do osią- gnięcia lepszej jakości życia. Powiązania aktywności fizycznej ze zdrowiem dobitnie wykazują, że podejmowanie aktywności fizycznej to obowiązek i integralny element całodziennego rytmu życia człowieka. W niniejszej pracy przedstawiono zdrowotne korzyści związane z podejmowaniem aktywności fizycznej, wskazano międzynarodowe strategie i plany uczestnictwa w aktywności oraz nakreślono problemy i wyzwania stojące przed społeczeństwem w kontekście znaczenia i promocji aktywności fizycznej w życiu współczesnego człowieka.
e-Wydawnictwo Narodowego Centrum Badania Kondycji Fizycznej j
Aktywność fizyczna w życiu współczesnego człowieka
Elżbieta Biernat
Katedra Turystyki, Kolegium Gospodarki Światowej, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
STRESZCZENIE. W obecnych czasach dobre zdrowie i sprawność fizyczna traktowane są ja-
ko warunek podstawowych kompetencji zawodowych i społecznych, a także środek do osią-
gnięcia lepszej jakości życia. Powiązania aktywności fizycznej ze zdrowiem dobitnie wykazu-
ją, że podejmowanie aktywności fizycznej to obowiązek i integralny element całodziennego
rytmu życia człowieka. W niniejszej pracy przedstawiono zdrowotne korzyści związane z po-
dejmowaniem aktywności fizycznej, wskazano międzynarodowe strategie i plany uczestnictwa
w aktywności oraz nakreślono problemy i wyzwania stojące przed społeczeństwem w kon-
tekście znaczenia i promocji aktywności fizycznej w życiu współczesnego człowieka.
Życie współczesnego człowieka związane zarówno
z dobrodziejstwami cywilizacji, jak i z jej negatywnymi
konsekwencjami wymusza nowy styl pracy (z pełnym
uznaniem dla profesjonalizmu, wysokich aspiracji i silnej
potrzeby samorealizacji) oraz powiązaną z nim nową sztu
życia, nowy styl życia w tym lansowane wzory wypoczyn-
ku, podróże po świecie, wysokie aspiracje materialne i kon-
sumpcyjne, uczestnictwo w kulturze etc. W takiej rzeczy-
wistości dobre zdrowie i sprawność fizyczna traktowane
są jako warunek podstawowych kompetencji zawodowych
i społecznych, a także środek do osiągnięcia lepszej jakości
życia. Postęp w naukach medycznych sprawił wprawdzie,
że wydłuża się średnia długość życia, ale badania wskazu
jednocześnie, że procesy starzenia zaczynają się wcześniej
i postępują zdecydowanie szybciej niż w poprzednich poko-
leniach, a symptomy schorzeń cywilizacyjnych zaczynają się
pojawiać w coraz młodszym wieku. Medycyna naprawcza
często bezradna wobec znanych chorób cywilizacyjnych,
a tym bardziej wobec nowych zagrożeń zdrowotnych – ape-
luje o docenianie znaczenia profilaktyki i promocji zdrowia.
Rola aktywności fizycznej jest wyjątkowo istotna w pre-
wencji chorób cywilizacyjnych. Wskazuje się, że brak re-
gularnych ćwiczeń fizycznych jest przyczyną rozwoju co
najmniej 20 chorób przewlekłych. Wyniki badań epidemio-
logicznych i klinicznych dowodzą, że choroby te powszech-
niej występują u osób, które w małym stopniu podejmują
aktywność fizyczną albo nie podejmują jej w ogóle. Hipo-
kinezja (brak ruchu lub jego niedostateczna dawka) uzna-
wana jest wręcz za jedno ze źród epidemii otyłości (Cordero-
MacIntyre i wsp., 2006) i towarzyszącego jej zespołu me-
tabolicznego (Bloomgarden, 2004), uznawana jest również
za jedną z przyczyn powstawania chorób niedokrwiennych
serca (Janssen, 2007; Zdrojewski i wsp., 2004) i chorób
nowotworowych (Mao i wsp., 2003). Z kolei w przeciwień-
stwie do hipokinezji, odpowiednia dawka aktywności fi-
zycznej przynosi wiele korzyści zdrowotnych (Bruunsga-
ard, 2005), między innymi poprawia wydolność układu
krążenia i oddychania (Watts i wsp., 2004) oraz opóźnia
pojawianie się objawów tych schorzeń (Booth i wsp., 2002).
Zwiększa również pojemność życiową płuc, głębokość
oddechu i zużycie tlenu, a zmniejsza liczbę oddechów na
minutę i wielkość długu tlenowego. Ponadto, silne mięśnie
oddechowe kształtuklatkę piersiową, powodując jej roz-
rost i poprawę postawy ciała, przez co znacznie uspraw-
niają zaopatrzenie organizmu w tlen (Schnohr i wsp., 2006).
Wysiłek fizyczny powoduje korzystne zmiany również
w układzie ruchu: zwiększa masę i siłę mięśniową, wzmac-
nia i stabilizuje stawy, zwiększa ich zakres ruchomości,
wzmacnia przyczepy, ścięgna i więzadła oraz zapobiega
zwyrodnieniom stawów (Rosemann i wsp., 2008). Podtrzy-
muje także prawidłową mineralizację kości (Vuori, 1995),
zapobiega i koryguje wady postawy, a w przypadku bólu
Adres do korespondencji:
Prof. Elżbieta Biernat, Katedra Turystyki, Kolegium Gospodarki Świa-
towej, Szkoła Główna Handlowa, Al. Niepodległości 128, Budynek C,
pokój 6/2, VI piętro, 02-554 Warszawa.
E-mail: elzbieta.biernat@sgh.waw.pl
E.Biernat / e-Wydawnictwo NCBKF, 2014:1-4
2
krzyża stwarza szansę powrotu do codziennych czynności
(Chakravarthy i wsp., 2002). Zwiększa równiprzekrój
i objętość włókien mięśniowych, napięcie, siłę i sprężystość
mięśni (przez co stabilizuje układ kostny i wzmacnia tzw.
gorset mięśniowy). Zmiany biochemiczne w mięśniach
prowadzą do poprawy odporności na zmęczenie oraz do
szybszej odnowy sił (Dziak, 2006). Ćwiczenia fizyczne
mogą również usuwać lub zmniejszać zaburzenia równo-
wagi i koordynacji ruchów (Wytyczne UE dotyczące ak-
tywności fizycznej, 2008).
Regularna aktywność fizyczna skutkuje pozytywnymi
zmianami także w odniesieniu do funkcjonowania układu
nerwowego: wspomaga sprawność intelektualną (Abu-Omar
i wsp., 2004a), zmniejsza napięcia nerwowe, stany depre-
syjne i lękowe (Haris i wsp., 2006), poprawia jakość snu
(Guszkowska, 2009) i samopoczucie (Abu-Omar i wsp.,
2004b). Ma także pozytywny wpływ na układ hormonalny,
gdyż wspomaga budowę i czynność przysadki zgowej
co w konsekwencji prowadzi do intensyfikacji rozwoju
fizycznego. Ponadto umiarkowany, systematyczny wysiłek
wpływa na ogół korzystnie na układ immunologiczny po-
przez zwiększenie odporności organizmu na zachorowania
(Rothenbacher i wsp., 2003). Powoduje również zwiększenie
współczynnika pracy użytecznej (poprzez poprawę koordy-
nacji ruchów), a także poprawę wydolności (wzrost mocy
aerobowej) i sprawności fizycznej (Lemura i wsp., 2000).
Nie do przecenienia jest pozytywny wpływ wysiłku fizycz-
nego na funkcjonowanie organizmu w wieku starszym i
zjawisko tzw. pozytywnego starzenia się (successfull
ageing). Opóźnia bowiem procesy demencji i postępowanie
choroby Alzheimera (Rovio i wsp., 2005). Osoby syste-
matycznie trenujące deklaru wyższą subiektywocenę
stanu zdrowia, lepsze samopoczucie, zarówno z punktu
widzenia fizycznego, jak i psychicznego, oraz cieszą się
lepszą jakością życia (Kozdroń, 2006).
Rozliczne powiązania aktywności fizycznej ze zdrowiem
dobitnie wykazują, że w obecnej cywilizacji podejmowa-
nie aktywności fizycznej to obowiązek i integralny element
całodziennego rytmu życia człowieka. To sposób zacho-
wania się, tryb życia. Dlatego takie organizacje światowe,
jak WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), FIMS (Między-
narodowa Federacja Medycyny Sportowej), CDDS (Komitet
Rozwoju Sportu), NIH (Narodowy Instytut Zdrowia w Sta-
nach Zjednoczonych), UNESCO (Organizacja Narodów
Zjednoczonych do spraw Oświaty), zaniepokojone ogrom-
nymi stratami, jakie ponoszą społeczeństwa w wyniku na-
rastającej hipokinezji i niskiego stanu sprawności fizycznej
obywateli, wezwały do promocji prozdrowotnej aktywności
fizycznej jako zasadniczego celu nowoczesnej strategii zdro-
wia publicznego. Opiniotwórcze towarzystwa naukowe, takie
jak ESC (European Society of Cardiology), EAS (European
Atherosclerosis Society), ESH (European Society of Hyper-
tension) podkreślają, że podniesienie poziomu aktywności
fizycznej społeczeństwa jest równie istotne jak np. leczenie
nadciśnienia tętniczego, zaburzeń przemiany lipidowej czy
walka z nałogiem palenia tytoniu (Bijnen i wsp., 1994).
Wskazują na prozdrowotną aktywność fizycz jako zasad-
niczy cel nowoczesnej strategii zdrowia. Nowe tendencje
utrzymania tzw. health-related fitness
1
wydasię łatwiej-
sze, prostsze i tańsze niż ograniczenie czynników ryzyka
2
.
Państwa członkowskie UE sporządzają krajowe plany
wspierające aktywność fizyczną, a także wytyczne poma-
gające instytucjom rządowym i podmiotom prywatnym
promować świadomość, dotyczącą korzyści wynikających
z systematycznego wysiłku i zmiany niezdrowych nawy-
ków (Wytyczne UE dotyczące aktywności fizycznej, 2008).
Świadomość skuteczności wysiłku fizycznego w profilak-
tyce i leczeniu chorób cywilizacyjnych daje szansę więk-
szego zainteresowania aktywnością fizyczną. Wzrost po-
ziomu wykształcenia czy przynależność do grupy zawo-
dowej mogą być czynnikami pogłębiającymi świadomość
ludzi, a w efekcie czynnikami kształtującymi potrzeby i na-
wyki aktywnego stylu życia nie tylko jednostki, ale i całego
społeczeństwa.
Obecnie symptomy zmian w podejściu do aktywnego
stylu życia obserwuje się szczególnie w kręgach ludzi mło-
dych, a także dobrze sytuowanych – ze środowiska biznesu,
kultury i mediów. Coraz więcej ludzi z tego środowiska gra
w tenisa lub uprawia inne gry sportowe, aerobik, ćwiczenia
na siłowni, a sezonowo narciarstwo, żeglarstwo, jazdę kon.
Przyciąga ich tzw. klubowy sposób spędzania czasu wolnego,
1
Health-related fitness odnosi się do tych komponentów spraw-
ności, które są efektem korzystnego i niekorzystnego wpływu
zwykłej aktywności fizycznej i które mają związek z poziomem
stanu zdrowia. Komponenty te określonezdolnością do podej-
mowania codziennej aktywności żwawo i z wigorem oraz takim
stanem cech i zdolności, który wskazuje na niskie ryzyko przed-
wczesnego rozwoju chorób i osłabienia sił w wyniku aktywności.
2
Grębocki określa czynniki ryzyka jako „każde zjawisko, o ile
istnieje statystycznie istotny związek między nim, a wystąpieniem
jakiegoś niekorzystnego rezultatu - choroby, inwalidztwa czy przed-
wczesnej śmierci”; (por. Grębocki, 1992).
Aktywność fizyczna w życiu człowieka
3
w którym ważną funkcję pełnią kontakty towarzyskie, wspól-
ne zajęcia turystyczne i sportowo-rekreacyjne i dbałość o
wygląd i urodę fizyczną. W nowoczesnej cywilizacji kon-
sumpcyjna kultura masowa w przeważającej mierze oparta
jest na odwołaniu się do wartości hedonistyczno-estetycz-
nych. Ważne jest racjonalne postępowanie z asnym cia-
łem, troska o zdrowie. Takim wartościom, jak odnowa,
regeneracja organizmu i wypoczynek, nadaje się status
„megatrendu” czy wręcz społecznego obowiązku. W cywi-
lizacji, w której dysharmonia między wydolnością fizyczną,
sprawnością umysłową i psychiczną, zdrowiem i odporno-
ścią człowieka a stawianymi zadaniami stale się powiększa,
kulturową powinnością staje się kształtowanie prozdro-
wotnych wzorów zachowań; wzorów, które nieuchronnie
wiążą się z przeciwdziałaniem hipokinezji i otyłości, które
zwalczają bierny tryb życia oraz złe nawyki żywieniowe;
wzorów, w których kładzie się nacisk na odpowiednią hi-
gienę, czystość i warunki środowiska. Jest to jeden z sensów
tego, co nazywamy poziomem kultury fizycznej danej zbio-
rowości, czy kapitałem kultury fizycznej w danej grupie.
Współczesna kultura fizyczna jako suma zachowań
w obszarach: kultury ruchu, żywienia, komunikowania się
i ekspresji ruchowej, zajęć wolnoczasowych, dbałości o ciało,
o wygląd zewnętrzny – doskonale wpisuje się w ten obraz.
Stanowi swoisty rodzaj usług tzw. kompensacyjnych, które
obejmują rodzaje działalności niezbędnej dla prawidłowego
funkcjonowania sprawności fizycznej człowieka i jego sił
witalnych (o złożonym fizyczno-psychicznym charakterze).
Należą do nich turystyka, sport, działalność rekreacyjna,
resocjalizacyjna, rehabilitacyjna i wypoczynkowa, a w pew-
nym sensie również profilaktyczna. Mając na uwadze zalety
tych form ich uzasadnione i niekwestionowane światowe
awanse z troską zadajemy sobie pytanie, jakie miejsce
na liście rankingowej pod względem dbałości o zdrowie,
rozwój i sprawność zajmuje nasze społeczeństwo?
Systematyczna aktywność fizyczna współczesnych Po-
laków jest procesem stale rozwijającym się. Z jednej strony
podejmuje ją coraz więcej osób, z drugiej zaś – dla pewnych
kręgów społecznych jest ona nadal niedostępna. Badania
związków pomiędzy zróżnicowaniem (uwarstwieniem)
społecznym a zachowaniami w czasie wolnym najczęściej
ograniczają się do analizowania tradycyjnych czynników
demograficznych, takich jak: płeć, wiek, przynależność
zawodowa, wykształcenie czy dochody. Oczywiście zna-
czenie tych czynników dla wyjaśnienia skali i charakteru
zróżnicowań społecznych w tej dziedzinie jest bardzo duże.
W badaniach jednak dobrze byłoby sięgać do różnych in-
nych uwarunkowań, czynników subiektywnych, odwołu-
jących się np. do kryteriów prestiżu społecznego.
Jak wiadomo, zróżnicowanie społeczne dotyczy zarów-
no poziomu, jak i charakteru podejmowanej aktywności
fizycznej. O ile zróżnicowanie form aktywności fizycznej
jest czymś oczywistym (a nawet pożądanym), gdyż wynika
z indywidualnych potrzeb, motywów, preferencji, o tyle
zróżnicowanie społeczne poziomu tej aktywności (np. uczest-
nictwo lub brak uczestnictwa) jest ważnym problemem
społecznym. Z punktu widzenia polityki państwa pożądane
jest jak najszersze podejmowanie przez społeczeństwo pol-
skie aktywności fizycznej (w dowolnej formie), ponieważ
pełni ona wiele funkcji społecznych i ekonomicznych. Pod-
stawowe z nich (zdrowotne, wypoczynkowe, wychowaw-
cze, poznawcze) decydują o tym, że w większości krajów
na świecie aktywność fizyczna przestała być indywidualną
sprawą człowieka, a stała się ważną kwestią społeczną oraz
elementem polityki. Również w naszym kraju jest to pro-
blem wymagający stałego monitoringu i diagnozy. Tym
bardziej istotny, że niski poziom (niedostateczną dawkę
lub brak jakiegokolwiek wysiłku fizycznego) stwierdzono
u prawie 1/3 badanej warszawskiejodzieży (Biernat,
2011a). W dodatku zauważono tendencję spadku poziomu
aktywności w miarę przechodzenia na wyższy stopień edu-
kacji (Biernat, 2011b). Wydaje się, że polska edukacja
szkolna winna mieć poważniejszy wpływ na późniejszą
kulturę fizyczną młodych ludzi (zarówno w aspekcie ilo-
ściowym, jak i jakościowym). Winna kłaść większy na-
cisk na uświadomienie prozdrowotnych korzyści z wysił-
ku fizycznego i wpajanie nawyku regeneracji organizmu.
Aktywność fizyczna w dzieciństwie może bowiem deter-
minować zachowania w życiu dorosłym.
Dlatego, wykorzystanie czasu wolnego przez młodych
ludzi, jak i przedstawicieli różnych grup społeczno-zawo-
dowych a szczególnie podejmowanie aktywnych jego
form (sportu, rekreacji, turystyki) stanowi pole badawcze,
którego nie da się pominąć w ocenach procesów gospo-
darczo-społecznych (Biernat, 2011a). Pomiar faktycznego
uczestnictwa w tych formach i ocena ogólnego poziomu
aktywności fizycznej społeczeństwa mogą stanowić miarę
konsumpcji czasu wolnego jako istotnego elementu życia
współczesnego człowieka. Wiedza tego rodzaju jest waż-
ną podstawą do optymalizacji naszej egzystencji.
E.Biernat / e-Wydawnictwo NCBKF, 2014:1-4
4
Piśmiennictwo
1. Abu-Omar K., Rütten A., Lehtinen V. Mental health and physi-
cal activity in the European Union. Sozial und Präventivmedizin
2004a, 49(4):301-309.
2. Abu-Omar K., Rütten A., Robine J.M. Self-related health and
physical activity in the European Union. Sozial und
Präventivmedizin, 2004b, 49(4):235-242.
3. Biernat E. Aktywność fizyczna mieszkańców Warszawy na
przykładzie wybranych grup zawodowych. Szkoła Główna
Handlowa, Urząd m. st. Warszawy. Biuro Sportu i Rekreacji,
Warszawa, 2011a.
4. Biernat E. Sport and other motor activities of Warsaw students.
Biom. Hum. Kinet., 2011b, 3:10-13.
5. Bijnen F.C., Caspersen C.J., Mosterd W.L. Physical inactiv-
ity as a risk factor for coronary heart disease: a WHO and
International Society and Federation of Cardiology position
statement. Bulletin WHO, 1994, 72:1-4.
6. Bloomgarden Z.T. Type 2 diabetes in the young. Diabet. Care
2004, 27:998-1010.
7. Booth F.W., Chakravarthy M.V., Gordon S.E., Spangenburg E.E.
Waging war on physical inactivity: using modern molecular
ammunition against an ancient enemy. J. Appl. Physiol., 2002,
93:330.
8. Bruunsgaard H. Physical activity and modulation of systemic
low-level inflammation. J. Leukocyte Biol., 2005, 78:1-17.
9. Cordero-MacIntyre Z., Peterson R., Fukuda D., Gungur S.
Obesity a worldwide problem. W: Czyz S., Viviani F. New
Horizons. 24th International Council for Physical Activity
and Fitness Research Symposium. Elsevier Urban & Partner,
Wrocław, 2006:61-71.
10. Chakravarthy M.V., Joyner M.J., Booth F.W. An obligation
for primary care physicians to prescribe physical activity to
sedentary patients to reduce the risk of chronic health condi-
tions. Mayo Clinic Proceedings, 2002, 77:165-173.
11. Dziak A. Urazy i uszkodzenia sportowe narządu ruchu. W:
Jegier A., Nazar K., Dziak A. (red.) Medycyna sportowa.
PTMS, Warszawa 2006:247-376.
12. Grębocki R. Przemiany współczesnej medycyny, jej główne
trendy i ideologie w perspektywie socjologicznej. W: Lato-
szek M. (red.) Socjologia medycyny w uczelni. Gdańskie
Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1992:35-40.
13. Guszkowska M. Ćwiczenia fizyczne a psychika kobiet ko-
rzyści i zagrożenia. W: Guszkowska M. (red.) Aktywność
ruchowa kobiet. Formy, uwarunkowania, korzyści, zagroże-
nia. AWF, Warszawa 2009, 275-288.
14. Haris A.H., Cronkite R., Moos R. Physical activity, exercise
coping, and depression in a 10-year cohort study of depressed
patients. J. Affective Disord., 2006, 93:79-85.
15. Janssen I. Physical activity, fitness, and cardiac, vascular,
and pulmonary morbidities. W: Bouchard C., Blair S.N.,
Haskell W.L. (red.): Physical Activity and Health. Human
Kinetics, Champaign 2007:161-172.
16. Kozdroń E. Zorganizowana rekreacja ruchowa kobiet w star-
szym wieku w środowisku miejskim. AWF, Warszawa 2006.
17. Lemura L.M., von Duvillard S.P., Mookerjee S. The effects
of physical training of functional capacity in adults. Ages 46
to 90: a metaanalysis. J. Sports Med. Phys. Fitness, 2000,
40:1-10.
18. Mao Y., Pan S., Wen S.W., Johnson K.C. Physical activity
and the risk of lung cancer in Canada. Am. J. Epidemiol., 2003,
158:564-575.
19. Rosemann T., Grol R., Herman K., Wensing M., Szecsenyi J.
Association between obesity, quality of life, physical activity
and health service utilization in primary care patients with
osteoarthritis. Int. J. Behav. Nutr. Phys. Act., 2008, 5:4.
20. Rothenbacher D., Hoffmeister A., Brenner H., Koenig W.
Physical activity, coronary heart disease and inflammatory
response. Arch. Intern. Med., 2003, 163:1200-1205.
21. Rovio S., Kareholt I., Helkala E.L., Viitanen M., Winblad B.,
Tuomilehto J., Soininen H., Nissinen A., Kivipelto M. Leisure-
time physical activity at midlife and the risk of dementia and
Alzheimer’s disease. Lancet Neurol., 2005, 4:705-711.
22. Schnohr P., Lange P., Scharling H., Scharling H., Jensen J. S.
Long-term physical activity in leisure time and mortality from
coronary heart disease, stroke, respiratory diseases and cancer.
The Copenhagen City Heart Study. Eur. J Cardiovasc. Prev.
Rehabil., 2006, 13:173-179.
23. Vuori I. Exercise and physical health: musculoskeletal health and
functional capabilities. Res. Q. Exerc. Sport, 1995, 66:276-285.
24. Watts K., Beye P., Siafarikas A., O’Driscoll G., Jones T.W.,
Davis E.A., Green D.J. Effects of exercise training on vascular
function in obese children. J. Pediatr., 2004, 144:620625.
25. Wytyczne UE dotyczące aktywności fizycznej. Zalecane dzia-
łania polityczne wspierające aktywność fizyczną wpływają
pozytywnie na zdrowie. Czwarty projekt skonsolidowany,
zatwierdzony przez Grupę Roboczą UE „Sport i Zdrowie”,
Bruksela, 2008.
https://d1dmfej9n5lgmh.cloudfront.net/msport/files/Downloads/
20130103151557/Wytyczne_UE_dotyczace_aktywnosci_fiz
ycznej.pdf?1357226160
26. Zdrojewski T., Bandosz P., Szpakowski P., Konarski R., Mani-
kowski A., Wołkiewicz E., Jakubowski Z., Łysiak-Szydłowska
W., Bautembach S., Wyrzykowski B. Rozpowszechnienie
głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczy-
niowego w Polsce. Wyniki badań NATPOL PLUS. Kardiol.
Pol., 2004, 61(suppl.4):1-26.
... Babiak, Transformacyjny styl…, s. 46. 30 A. Józefik, Próba określenia zakresu merytorycznego ergonomii i jej związków z pokrewnymi dziedzinami i dyscyplinami, "Ergonomia" 1982, nr 5(1-2), s. 14; J. Marcinkowski, Rola edukacji z zakresu bezpiecznych warunków pracy w kształtowaniu dobrostanu pracowniczego, "Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie" 2017, t. 35, nr 3, s. 42. ...
... Prowadzenie tak zwanego aktywnego stylu życia (z dużym udziałem aktywności fizycznej, uprawianiem różnych dyscyplin sportowych i intensywnym podróżowaniem) obserwuje się szczególnie w kręgach ludzi młodych, osób dobrze sytuowanych, przedstawicieli środowiska biznesu, kultury i mediów. Kultura masowa oparta jest na odwołaniu się do wartości hedonistyczno-estetycznych typu odnowa, regeneracja organizmu i wypoczynek, którym nadaje się status społecznego obowiązku 35 . ...
... Wszystkie testy statystyczne zostały przeprowadzone na poziomie istotności statystycznej α = 0,05. Przed przystąpieniem do analiz przeprowadzono weryfikację rzetelności mierzonych skal za pomocą testu Chi-kwadrat i sprawdzianu krzyżowego (metoda Cross-validation) 35 , który polega na podziale próby statystycznej na podzbiory, a następnie przeprowadzaniu wszelkich analiz na niektórych z nich (tzw. zbiór uczący), podczas gdy pozostałe zbiory (testowe) służą do potwierdzenia wiarygodności wyników 36 . ...
... Regular training results in better neuromuscular coordination, i.e. intentional involvement of muscles to perform a given movement and more efficient performance at lower energy costs [20]. Physical training also delays the processes of dementia and progress of Alzheimer's disease [24]. ...
... Physical activity also exerts a positive effect on the endocrine system. By supporting the structure and activity of the pituitary gland, it contributes to intensification of physical development [24] through enhancement of growth hormone (TSH) and dopamine secretion and reduction of the blood insulin concentration. Regular exercise contributes to glycaemic control, increases muscle glucose uptake, and reduces body weight in obese patients [19,32]. ...
Article
Full-text available
Currently, physiotherapist's work is to provide health services to healthy and sick people. One of the types of these services is physioprophylaxis, i.e. prophylactic activity consisting in promotion of pro-health behaviours as well as development and maintenance of the fitness and endurance of people of all ages to prevent disability. The term 'physioprophylaxis', which has been familiar to physiotherapists only, has been known in Poland in the area of health culture for merely a few years. The authors of the study believe that there is a need to promote the knowledge about the role of physioprophylaxis in the area of health culture, education, science, and society. The role of physical activity in physioprophylaxis is emphasised as well. It is evident that the legal regulations of the profession of physiotherapists are not reflected in appreciation of their comprehensive preventive and therapeutic competences in the health care system or in the general public awareness.
... Practiced individually or in a group, it has a positive effect on physical health, including strengthening muscles and increasing the body's efficiency, but also affects mental health by reducing stress and improving mood. Nowadays, good health and physical activity are treated as a condition for basic professional and social competences, as well as a means to achieve a better quality of life Di Renzo et al., 2020;Biernat, 2014). ...
Article
Full-text available
The aim of the study was to characterize the determinants of physical recreation undertaken by people from Generation Z. The research was conducted in 2024. The research sample consisted of 109 respondents. The study used a survey technique. The link to the questionnaire was posted on Facebook. The most frequently indicated source of inspiration for undertaking physical activity for the respondents were social media, as well as friends. The most frequently mentioned motives for practicing physical recreation included improving physical fitness, maintaining fitness and improving figure. The most frequently undertaken forms were walking, cycling and strength training. The respondents most often exercised in their own home, apartment or dormitory. The factor hindering more frequent physical activity was mainly lack of strength and fatigue, as well as insufficient free time.
... Jest to niebezpieczna sytuacja, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, kiedy żyjemy szybko, intensywnie, w stresie i braku wolnego czasu. Aktywność fizyczna może przeciwdziałać ujemnym skutkom współczesnych czynników cywilizacyjnych, a jej brak może doprowadzić do poważnych schorzeń, a nawet śmierci [4], [5], [18]. ...
Article
Full-text available
Zdrowy styl życia, traktowany jako dbanie zarówno o zdrowie fizyczne, jak i psychiczne, ma coraz większe znaczenie w szybkim, zabieganym i intensywnym życiu współczesnego człowieka. Docenia się również coraz bardziej, dzięki bogatej ofercie rekreacyjnej, możliwość spędzania wolnego czasu z rodziną, przyjaciółmi czy znajomymi. Powyższe aspekty uwzględniane są w przygotowywanej i stale wzbogacanej ofercie turystycznej jednego z najatrakcyjniejszych miast Europy – Krakowa. Celem niniejszego artykułu jest prezentacja i analiza oferty Krakowa związanej z szeroko rozumianą rekreacją. Może być ona głównym celem przyjazdów do Krakowa lub stanowić cenne uzupełnienie kulturowego i historycznego programu pobytu. Posłużono się metodą kwerendy materiału źródłowego, zarówno zamieszczonego w Internecie, jak i publikowanego drukiem. Przeprowadzono również badania w terenie.
... Celem jej podejmowania może być m.in. dbałość o zdrowie, rekreacja, zdobycie specjalnych umiejętności sportowych, poprawa zdolności wysiłkowej (Drabik 1999;Biernat 2014). Przyczyny podejmowania aktywności fizycznej przez osoby młode różnią się od motywów uwzględnianych przez osoby starsze. ...
Article
Метою дослідження обрано вивчення медико-біологічних і психологічних особливостей підготовки й оздоровлення спортсменів-ветеранів похилого віку. Із 446 потенційно релевантних літературних джерел після аналізу назв і рефератів за критеріями відповідності й типом статті, перевірки повних текстів за типом і результатами, а також консультацій з експертами і співавторами до прикінцевої загальної вибірки було зараховано 55 джерел. Для досягнення поставленої мети застосовано порівняльний теоретичний аналіз, конкретизацію й узагальнення даних наукової, методичної літератури і контенту мережі «Інтернет», індукцію і дедукцію. Проведений аналіз літературних джерел виявив, що переважна більшість авторів вивчали особливості підготовки ветеранів віком до 35–40 років, а специфіка роботи зі спортсменами похилого віку й оздоровчий ефект від занять спортом залишилися поза увагою. Вивчено вікові зміни в організмі літніх осіб, викликані процесами старіння й зниженням їх фізичної активності. Доведено сприятливий вплив фізичної активності і занять ветеранським спортом на зміцнення й збереження здоров’я, запобігання так званим хворобам цивілізації і психічним стресам, на задоволення від життя, його тривалість і якість. Виявлено, що традиційні підходи до підготовки молодих спортсменів в олімпійському і професійному спорті не можуть бути безпосередньо перенесені на підготовку літніх спортсменів-ветеранів без урахування основних медико-біологічних і психологічних особливостей їхнього організму, без адаптації тренувальних навантажень до фізичного стану, рівня підготовленості й можливих медичних протипоказань до занять певними видами рухової активності. Доцільно також ураховувати їх преференції стосовно добору напряму фізичних навантажень і виду спорту. Проаналізовано особливості виконання й вплив на організм ветеранів фізичних навантажень аеробного і силового характеру, а також вправ на гнучкість, координацію і розслаблення. Сформульовано основні принципи планування тренувальних навантажень для спортсменів похилого віку, медичного й педагогічного контролю за їх організмом і можливі протипоказання до занять певними видами спорту, а також вимоги безпеки під час проведення занять і рекомендації щодо організації харчування спортсменів старших вікових груп. Урахування виявлених вікових медико-біологічних і психологічних змін в організмі спортсменів-ветеранів похилого віку й розроблених рекомендацій і принципів планування та контролю тренувальних навантажень, безпеки проведення занять і головних правил харчування дасть змогу вдосконалити систему їхньої спортивної підготовки, а також забезпечити зміцнення здоров’я, підтримання професійної придатності, соціальної незалежності, продовження тривалості і якості їхнього життя.
Article
Full-text available
Artykuł związany jest bezpośrednio z tematyką bezpieczeństwa narodowego w aspektach gospodarczych i społecznych i łączy wspomniane kwestie z aktywnością fizyczną. Autor korzysta głównie z metody analizy literatury, zarówno naukowej, jak i autobiografii osób uprawiających sport, a także analizy tekstów źródłowych. Korzystając z wymienionych metod, scharakteryzowane zostały pojęcia podstawowe dla tekstu, tj. bezpieczeństwo narodowe oraz społeczne i gospodarcze, a także tematyka aktywności fizycznej. Pokrótce zobrazowany został wpływ, jaki wywiera aktywność fizyczna na życie współczesnego człowieka, poczynając od spojrzenia z punktu widzenia socjologii, przez psychologię, aż po wpływ na fizjologię organizmu, zarówno w aspektach pozytywnych, jak i negatywnych. Dokonano także analizy, w jaki sposób ujmowane są kwestie zdrowia w najistotniejszych (zdaniem Biura Bezpieczeństwa Narodowego) dokumentach dotyczących bezpieczeństwa narodowego. Następnie wykazano, jak istotny jest wpływ aktywności fizycznej, która pozostaje często powiązana z kwestiami zdrowia człowieka, z bezpieczeństwem gospodarczym i społecznym, m.in. przez niepośledni wpływ wywierany na wydatki na opiekę zdrowotną, a także wydajność pracy. Jednak wspomniano także o możliwym odwrotnym, tj. negatywnym wpływie, który sugerują niektórzy badacze.
Article
Full-text available
Purpose: The aim was to diagnose health behaviours in order to predict and plan possible interventions. Methods: Survey, IZZ questionnaire. Material: 1154 students of the University of Physical Education, Wrocław University in the years 2015-2016. Results: Gender differences: young men significantly more often declared using non-conventional medicine (the Mann–Whitney U test 3.00; p=.002), but they used stimulants less often than young women (the Mann–Whitney U test 2.51; p=.01). Regular University students – men significantly more often declared care for their mental health (4.196; p=.000), eating habits (3.03; p=.002) then women. Students of the University of Physical Education declared undertaking significantly more activities promoting health with regard to diet (3.94; p=.000), medical behaviour (3.46; p=.000); mental health (3.26; p=.001), non-conventional medicine 83 (2.54; p=.01); stimulants (2.31; p=.02). Among the respondents who did regular exercise, the students of the University significantly more often declared using proper diet (3.46; p=.000), care for their mental health (4.42; p=.000); whereas the students of the University of Physical Education declared taking up active leisure (4.20; p=.000) and eating proper diet (2.46; p=.01). Keywords: globalizing world, health activity, young adults
Article
Full-text available
Sport and other motor activities of Warsaw students Study aim : To assess the engagement of students of Warsaw university schools in sports and in recreational motor activities. Material and methods : A cohort (n = 1100) of students attending B.S. or M.S. courses at 6 university schools in Warsaw were studied by applying questionnaire techniques. The questions pertained to participation in competitive sports and in recreational motor activities throughout the last year. Results : 8% of all students participated in competitive sports, 5% were members of college athletic clubs. Over 90% of students declared practicing leisure motor activities regularly (53%), seasonally (29%) or occasionally (11%). Most differences were related to the study year, 2 nd year students being more active than their 4 th year mates. Conclusions : Higher engagement of 2 nd than of 4 th year students in motor activities may result from obligatory, curricular physical education activities. Academic communities ought to undertake substantial effort towards shaping continuous health-directed habits of students.
Article
Full-text available
Coronary heart disease is responsible for a considerable amount of the morbidity and mortality from chronic diseases in industrialized countries. Many countries have therefore adopted prevention policies designed to reduce the prevalence of three of the major risk factors for coronary heart disease--high serum cholesterol, smoking, and high blood pressure. Physical inactivity is, however, also an important risk factor for developing coronary heart disease. This article presents a position statement by WHO and the International Society and Federation of Cardiology on physical inactivity and coronary heart disease.
Article
Full-text available
A population-based case-control study of 2,128 cases with histologically confirmed incident lung cancer and 3,106 population controls aged 20-76 years was conducted to assess the impact of recreational physical activity on lung cancer risk in Canada in 1994-1997. The multivariable-adjusted odds ratios and 95% confidence intervals for the second, third, and fourth quartiles versus the lowest quartile of total recreational physical activity were, respectively, 0.82 (95% confidence interval: 0.68, 0.98), 0.76 (95% confidence interval: 0.63, 0.92), and 0.73 (95% confidence interval: 0.60, 0.89) (p for trend=0.0008). The risk reduction was observed for both men and women and was attributed to both moderate and vigorous activities. A greater risk reduction was found for squamous cell carcinoma in women, small cell carcinoma in men, and other types/unspecified histologic subtypes in both genders. The physical-activity-associated risk reduction was more profound among smokers and those with low and medium body mass indexes. This study provides additional evidence that recreational physical activity reduces lung cancer risk. More studies are needed to confirm the differences between histologic subtypes and between genders and to address the underlying biologic mechanisms.
Chapter
The human body is designed for activity. For most of our history, physical activity was required for survival, but technological advances have eliminated much of the need for hard physical labor. As our activity levels have dropped, it has become clear that a physically inactive lifestyle can lead to a host of health problems. Physical Activity and Health, Second Edition, provides a comprehensive treatment of the research on the benefits of a physically active lifestyle in comparison with the harmful consequences of physical inactivity.
Article
An adequately functioning musculoskeletal system is a key factor for functional capacity, independence, and good quality of life. Impaired functional capacity and degenerative diseases of the musculoskeletal organs are one of the most prevalent and increasing sources of morbidity and suffering. Physical activity positively influences most structural components of the musculoskeletal system that are related to functional capabilities and the risk of degenerative diseases. Physical activity also has the potential to postpone or prevent prevalent musculoskeletal disorders, such as mechanical low back pain, neck and shoulder pain, and osteoporosis and related fractures. Exercise can contribute to the rehabilitation of musculoskeletal disorders and recovery from orthopedic surgery. A substantial part of the age-related decline in functional capabilities is not due to aging per se but to decreased and insufficient physical activity. Physical activity has great potential to favorably influence both the normal and pathological structures, functions, and processes. Musculoskeletal benefits of physical activity can be attained by people of all ages and with various diseases. This potential is substantial because many benefits are gained by activity which is moderate in amount and intensity. Scientific evidence is sufficient to recommend regular lifelong physical activity as part of a healthy lifestyle for everyone in order to enhance musculoskeletal health and functions for individual and population levels. However, several important issues regarding the effects, effectiveness, feasibility, and safety of exercise to improve various aspects of musculoskeletal health and functional capabilities need further research.
Article
There is a progressive decline in the functional capacity (FC) of the cardiovascular system with aging. This deterioration is reflected in a decrease in the maximal oxygen consumption (VO2max). The purpose of this quantitative review was to determine the effects of various components of the exercise prescription on FC in older individuals (ages 46-90 years). This study synthesized the results of 27 studies by meta-analysis, which generated a total of 34 effect sizes. Each effect size represented an independent measure of the impact of physical training on maximal oxygen consumption (VO2max). A total of 720 subjects were included in this review. The studies were coded according to intensity, session duration, length of training and mode of exercise. A significant difference was found (p < 0.001) in FC between studies in which the intensity of exercise was > or = to 80% of VO2max compared to those with training intensities of 60-75% of VO2max. A significant difference was found (p < 0.002) for exercise duration; namely, a duration of > or = 30 minutes produced significantly greater improvements in VO2max when compared to an exercise duration less than 30 minutes. There was no significant difference reported in FC between studies that lasted 15 or more weeks in duration compared to those that lasted less than 15 weeks. Finally, there was no significant difference reported in FC in studies that utilized a walk/jog training mode compared to those which utilized cycle ergometry. Despite the inevitable decline in VO2max with aging, exercise training imparts favorable adaptations in FC in individuals well into their seventh and eighth decades of life.
Article
Physical inactivity increases the risk of many chronic disorders. Numerous studies have convincingly demonstrated that undertaking and maintaining moderate levels of physical activity (eg, brisk walking 3 hours a week) greatly reduces the incidence of developing many chronic health conditions, most notably type 2 diabetes mellitus, obesity, cardiovascular disease, and many types of cancers. However, the underlying mechanistic details of how physical activity confers such protective effects are not well understood and consequently constitute an active area of research. Although changing an individual's ingrained behavior is commonly perceived to be difficult, encouraging evidence suggests that intensive and repeated counseling by health care professionals can cause patients to become more physically active. Therefore, counseling patients to undertake physical activity to prevent chronic health conditions becomes a primary prevention modality. This article summarizes the vast epidemiologic and biochemical evidence supporting the many beneficial health implications of undertaking moderate physical activity and provides a rationale for incorporating physical activity counseling as part of routine practice in the primary care setting.
Article
A hypothesis is presented based on a coalescence of anthropological estimations of Homo sapiens' phenotypes in the Late Paleolithic era 10,000 years ago, with Darwinian natural selection synergized with Neel's idea of the so-called thrifty gene. It is proposed that humans inherited genes that were evolved to support a physically active lifestyle. It is further postulated that physical inactivity in sedentary societies directly contributes to multiple chronic health disorders. Therefore, it is imperative to identify the underlying genetic and cellular/biochemical bases of why sedentary living produces chronic health conditions. This will allow society to improve its ability to effect beneficial lifestyle changes and hence improve the overall quality of living. To win the war against physical inactivity and the myriad of chronic health conditions produced because of physical inactivity, a multifactorial approach is needed, which includes successful preventive medicine, drug development, optimal target selection, and efficacious clinical therapy. All of these approaches require a thorough understanding of fundamental biology and how the dysregulated molecular circuitry caused by physical inactivity produces clinically overt disease. The purpose of this review is to summarize the vast armamentarium at our disposal in the form of the extensive scientific basis underlying how physical inactivity affects at least 20 of the most deadly chronic disorders. We hope that this information will provide readers with a starting point for developing additional strategies of their own in the ongoing war against inactivity-induced chronic health conditions.
Article
We sought to estimate the risk for coronary heart disease (CHD) associated with leisure time physical activity (LTPA) and work-related physical strain (WRPS) after careful adjustment for other established risk factors and to elucidate the association of physical activity with various hemostatic and inflammatory markers. Case-control study including 312 patients aged 40 to 68 years with stable CHD (angiographically confirmed) and 479 age- and sex-matched controls. Main outcome measures were odds ratio for CHD associated with LTPA and WRPS and associations of physical activity with inflammatory and other biochemical markers after adjustment for covariates. LTPA showed a clear inverse association with risk of CHD. Compared with subjects who reported no summer LTPA, the odds ratio for CHD was 0.85 (95% confidence interval [CI], 0.47-1.53) in the category <1 h/wk; 0.60 (95% CI, 0.38-0.95) in the category 1-2 h/wk; and 0.39 (95% CI, 0.26-0.59) in the category >2 h/wk, after full adjustment for covariates. Similar results were obtained for winter LTPA. By contrast, there was a strong positive association between WRPS and risk of CHD. Furthermore, levels of C-reactive protein, serum amyloid A, interleukin 6, and intercellular adhesion molecule 1 were inversely and independently associated with LTPA, but not with WRPS. This study provides further evidence that LTPA, but not WRPS, is associated with a decreased risk of CHD, effective at even moderate levels. It further demonstrates that LTPA is associated with beneficial effects on the inflammatory response. This may represent one mechanism to explain the benefits of LTPA on coronary risk.