Zastosowanie nowoczesnych technologii mobilnych w opiece zdrowotnej wyzwaniem dla XXI wieku

Full text

DOI: 10.5604/20812021.1208710
Niniejszy materiał jest udostępniony na licencji Creative Commons – Uznanie autorstwa 4.0 PL.
Pełne postanowienia tej licencji są dostępne pod: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode
Puls Uczelni 2016 (10) 2
przygotowanie projektu badania | study design, zbieranie danych | data collection, analiza statystyczna |
statistical analysis, interpretacja danych | data interpretation, przygotowanie maszynopisu | manuscript preparation,
opracowanie piśmiennictwa | literature search, pozyskanie funduszy | funds collection
C –
D –
F – G –
E –
A – B –
Prace poglądowe | Reviews
ZASTOSOWANIE NOWOCZESNYCH
TECHNOLOGII MOBILNYCH
W OPIECE ZDROWOTNEJ WYZWANIEM
DLA XXI WIEKU
THE USE OF MODERN MOBILE TECHNOLOGIES
IN HEALTH CARE CHALLENGE FOR THE XXI CENTURY
Mobilne zdrowie, skrótowo „m-zdrowie”, obejmuje działalność w obszarze medycyny i zdrowia publicznego wyko-
nywaną przy użyciu urządzeń mobilnych, takich jak telefony komórkowe, urządzenia do monitorowania pacjen-
tów, palmtopy i inne urządzenia bezprzewodowe. M-zdrowie jest nową, coraz szybciej rozwijającą się dziedziną,
która zaczyna odgrywać znaczenie w przemianach opieki zdrowotnej, a także może podnieść jej jakość i wydaj-
ność. Celem pracy jest przedstawienie różnorakich możliwości, jakie daje zastosowanie nowoczesnych technologii
mobilnych w opiece zdrowotnej ze szczególnym uwzględnieniem najważniejszych kategorii aplikacji m-zdrowia,
biorąc pod uwagę zarówno płynące z nich korzyści, jak i potencjalne zagrożenia związane z ich użytkowaniem.
Dzięki możliwości przechowywania danych w „chmurze”, użyciu czujników i aplikacji mobilnych m-zdrowie uła-
twia zebranie znacznej ilości danych medycznych, na temat fizjologii, stylu życia i codziennej aktywności, a także
danych o czynnikach środowiskowych. Rynek aplikacji mobilnych rozwija się bardzo szybko. Aktualnie największa
liczba aplikacji mobilnych dotyczy zdrowej aktywności fizycznej (31%), programów z informacjami medycznymi
(17%) i tzw. wellness (techniki relaksacyjne) (15%). Na dalszych miejscach znajdują się aplikacje żywieniowe (7%)
wspomagające użytkowników w przestrzeganiu diety, programy zarządzające stanem zdrowia (7%) służące np.
monitorowaniu parametrów zdrowotnych, stanów emocjonalnych, nadzorowaniu przyjmowania leków, a także
aplikacje diagnostyczne, alarmy i inne. Nowatorskie systemy m-zdrowia nie są jednak pozbawione niedoskonałości
i zagrożeń. Obawy co do bezpieczeństwa takich rozwiązań łączą się z kwestią samodzielnego podejmowania decyzji
przez użytkowników na podstawie informacji dostarczonych przez aplikacje m-zdrowia, które mogą być błędne
lub nieaktualne. Narzędzia m-zdrowia nie mają więc zastępować lekarzy, mogą natomiast pomóc w utrzymaniu
dobrego stanu zdrowia i wspierać pacjentów w radzeniu sobie z problemami zdrowotnymi.
SŁOWA KLUCZOWE: m-zdrowie, technologie mobilne, opieka zdrowotna, aplikacje m-zdrowia, samokontrola
1 Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny we
Wrocławiu
2 Modelowa Praktyka Lekarza Rodzinnego
M M
B-F1,2 A,D,E,F
M T2 A,B,E,F
D P-K1 D,F
STRESZCZENIE
© Copyright by PMWSZ w Opolu
ISSN 2080-2021 • e-ISSN 2449-9021
Mobile health (“m-health” in brief) includes activities in the field of medicine and public health, which are carried
out by using mobile devices, such as mobile phones, patient monitoring devices, personal digital assistants and
other wireless devices. M-health is a new, increasingly fast growing area, which may play a role in the process of
transformation in healthcare, while also improving its quality and efficiency. e aim of the study is to present
various opportunities offered by the use of modern mobile technologies in healthcare with a particular focus on
SUMMARY
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -

www.higherschoolspulse.com
M M B-F, M T, D P-K
38
W
Mobilne zdrowie, skrótowo „m-zdrowie”, będą-
ce tłumaczeniem angielskiego terminu mobile health
(m-health), obejmuje działalność w obszarze medy-
cyny i zdrowia publicznego wykonywaną przy użyciu
urządzeń mobilnych, takich jak telefony komórkowe,
urządzenia do monitorowania pacjentów, palmtopy
i inne urządzenia bezprzewodowe [1]. M-zdrowie jest
nową, coraz szybciej rozwijającą się dziedziną, która
zaczyna mieć znaczenie w przemianach opieki zdro-
wotnej, a może podnieść jej jakość i wydajność. Staje się
tak przede wszystkim za sprawą dynamicznego rozpo-
wszechnienia smartfonów. W roku 2010 sprzedano na
świecie 296 mln egzemplarzy [2], a w 2013 r. dostarczo-
no na światowe rynki już ponad miliard smartfonów.
Również w tym samym roku po raz pierwszy sprzedano
więcej smartfonów niż klasycznych telefonów komórko-
wych [3]. Prognozuje się, że do 2017 r. 3,4 mld ludzi na
całym globie będzie miało smartfony, a połowa z nich
będzie korzystać z aplikacji m-zdrowia [4].
Dzięki spadkowi cen urządzenia te stają się po-
wszechnie dostępne. Średnia cena sprzedaży spa-
dła z 444 $ w 2010 r. do 297 $ w 2014 r. [5]. Drugim
czynnikiem finansowym sprzyjającym rozwojowi
m-zdrowia jest postępujący spadek cen połączeń inter-
netowych z jednoczesnym wzrostem ich przepustowo-
ści, np. cena 1000 Mbps z 1245 $ w 1999 r. spadła do
16 $ w 2013 r. [6]. Istotne stało się również to, że dla
współczesnych smartfonów czy tabletów niemal stan-
dardem jest posiadanie cyfrowego aparatu fotogra-
ficznego czy modułu GPS. Te wbudowane urządzenia
tworzą dodatkowe możliwości dla implementowanych
aplikacji m-zdrowia.
Narzędzia m-zdrowia opierają się na różnych tech-
nologiach. Podstawowymi i najbardziej rozpowszech-
nionymi rozwiązaniami technicznymi w tej dziedzinie
są smartfony, tablety, inteligentne zegarki (smartwat-
ches) oraz tzw. monitory aktywności. Oczywistym jest,
że jako hardware muszą być one wyposażone w odpo-
wiednie oprogramowanie. Dopiero w takim połączeniu
stają się narzędziem m-zdrowia. Dzięki możliwości
przechowywania danych w „chmurze”, użyciu czujni-
ków i aplikacji mobilnych m-zdrowie umożliwia zbie-
ranie znacznej ilości danych medycznych na temat
fizjologii, stylu życia i codziennej aktywności, a także
danych o czynnikach środowiskowych. Do typowych
przykładów takich aplikacji należą rozwiązania służą-
ce informacji i narzędzia motywacyjne, np. przypomi-
nające o zażyciu leków lub oferujące porady na temat
ćwiczeń i sposobów odżywiania. Dzięki takim rozwią-
zaniom użytkownicy mają łatwiejszy dostęp do infor-
macji o swoim zdrowiu w dowolnym miejscu i czasie.
Celem pracy jest więc przedstawienie różnorakich
możliwości, jakie daje zastosowanie nowoczesnych
technologii mobilnych w opiece zdrowotnej ze szcze-
gólnym uwzględnieniem najważniejszych kategorii
aplikacji m-zdrowia, biorąc pod uwagę zarówno płyną-
ce z nich niewątpliwe korzyści, jak i potencjalne zagro-
żenia związane z ich użytkowaniem.
R  -
Rynek aplikacji mobilnych rozwija się bardzo szyb-
ko. Stymuluje go, opisane powyżej, rozpowszechnienie
smartfonów. Obecnie istnieje ponad 100 tys. aplikacji
zdrowotnych dostępnych w sklepach z oprogramowa-
niem dla systemów Android i iOS. Dynamikę rozwoju
jasno uwypukla fakt, że 36% wydawców tego typu opro-
gramowania weszło na rynek w ostatnich kilku latach.
Przeciętny wydawca posiada 7 aplikacji zdrowotnych
i zatrudnia od 3 do 100 pracowników [7]. Aktualnie
największa liczba aplikacji mobilnych dotyczy zdrowe-
go stylu życia i tzw. wellness. W roku 2013 dwadzieścia
najbardziej popularnych darmowych aplikacji w dzie-
dzinie sportu, sprawności fizycznej i zdrowia miało
łącznie 231 mln instalacji na całym świecie [8]. Jednak,
jak przewiduje raport Research 2 Guidance, ich popu-
larność będzie stopniowo spadać na korzyść oprogra-
mowania do zdalnego monitoringu i konsultacji [7].
Ponad 30% wszystkich aplikacji w działach „Zdro-
wie i fitness” oraz „Medyczne”, dostępnych w sklepach
Apple App Store, Google Play, BlackBerry Appworld
i WindowsPhone Store, stanowią monitory aktywności
i instruktaże ćwiczeń fizycznych. Drugą i trzecią naj-
większą grupą są programy z informacjami medyczny-
mi (16,6%) i „Wellness” (15,5%). Aplikacje z informa-
cjami medycznymi dostarczają wiedzy o lekach, choro-
the most important categories of m-health applications, taking into account both their benefits and potential
risks associated with their use. With the ability to store data in the “cloud”, using sensors and mobile applications,
m-health facilitates collecting a large number of medical data, information on physiology, lifestyle and daily activi-
ties, as well as data on environmental factors. Mobile applications market is developing very quickly. Currently, the
largest number of mobile applications relate to pro-health physical activity (31%), programs of medical informa-
tion (17%) and the so-called. ‘wellness’ (relaxation techniques) (15%). Further down, there are nutritional applica-
tions (7%) to assist users in complying with diet programs, health management programs (7%), e.g., monitoring
health parameters, emotional states, overseeing medication, as well as diagnostic applications, alarms and others.
Innovative m-health systems are not free of imperfections and threats. Concerns about the safety of such solu-
tions involve the issue of independent decision-making by users on the basis of information provided by m-health
applications, which may be incorrect or outdated. M-health tools should not replace doctors. However, they may
help to maintain good health and assist patients in coping with their illnesses.
KEYWORDS: m-health, mobile technologies, health care, m-health applications, self-control
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -

Puls Uczelni 2016 (10) 2: 37–43
Zastosowanie nowoczesnych technologii mobilnych w opiece zdrowotnej wyzwaniem dla XXI wieku 39
bach, objawach, zawierają porady, co robić w razie wy-
stąpienia określonych dolegliwości. Dział „Wellness” to
z kolei zbiór wszelkiego rodzaju technik relaksacyjnych,
instruktarze jogi, pilates, porady na temat urody, itp. Na
dalszych miejscach znajdują się aplikacje żywieniowe
(7,4%) wspomagające użytkowników w przestrzeganiu
diety, informujące o zawartości witamin, składników
odżywczych, kaloryczności produktów spożywczych.
Programy zarządzające stanem zdrowia reprezentują
piątą z największych grup aplikacji m-health (6,6%).
Programy te służą monitorowaniu i obrazowaniu pa-
rametrów zdrowotnych, nadzorowaniu przyjmowania
leków, śledzeniu zachowania, stanów emocjonalnych
i/lub dostarczają informacji na temat specyficznych grup
chorób, np. cukrzycy, otyłości, chorób serca. Wszystkie
pozostałe kategorie aplikacji m-zdrowia, jak np. elektro-
niczny rekord pacjenta (personal health record – PHR),
ustawiczna edukacja medyczna (continuing medical
education – CME), aplikacje diagnostyczne, alarmy
i „przypominacze” SMS, stanowią znacząco mniejszą
pulę niż wspomniane powyżej (patrz ryc. 1) [7].
Jak podaje Labruna [9], 84% lekarzy używa smart-
fonów (39% w 2007 r.), a 52% tabletów (19% w 2011 r.)
do celów zawodowych, 48% używa zarówno smartfo-
nu, jak i tabletu. Najpopularniejsze aplikacje wykorzy-
stywane w tej grupie służą do sprawdzania interakcji
leków, dostępu do elektronicznego rekordu pacjenta,
postawienia diagnozy. Głównymi powodami korzysta-
nia z aplikacji m-zdrowia jest zwiększenie wydajności
pracy pod względem czasu i kosztów oraz poprawa ja-
kości opieki i komunikacji z pacjentem.
W  -
 
Cukrzyca
Jednym z wiodących obszarów m-zdrowia są pro-
gramy dotyczące cukrzycy. Epidemia cukrzycy znajduje
odzwierciedlenie w liczbie aplikacji przeznaczonych dla
pacjentów dotkniętych tą chorobą. Programy oferują
różne zastosowanie, głównie samodzielne monitoro-
wanie poziomów glikemii, ale także raportowanie spo-
życia węglowodanów, aktywności fizycznej, masy ciała,
ciśnienia tętniczego, rejestrowanie przyjmowanych da-
wek leków doustnych czy insuliny, kalkulatory dawko-
wania insuliny i inne [10].
W roku 2013 dla chorych z cukrzycą było dostępnych
ok. 390 aplikacji na platformę iOS oraz 380 na platformę
Android. W większości są one bardzo podobne do siebie
i oferują jedną bądź dwie funkcjonalności. Najczęściej
jest to możliwość prowadzenia samokontroli poziomów
glikemii. Co ciekawe, aplikacje projektowane na system
iOS mają zazwyczaj więcej zastosowań niż te na system
Android, okazało się jednak, że mnogość funkcji ne-
gatywnie koreluje z ich użytecznością. Dominującym
językiem jest angielski, a grupą odbiorczą są pacjenci.
Niewiele (4,6%) programów posiada możliwość bezpo-
średniej współpracy z glukometrami [11].
Jak podają doniesienia naukowe, w wielu przypad-
kach aplikacje m-health okazały się skuteczne w moni-
torowaniu chorych z cukrzycą. W australijskim badaniu
uzyskano znaczącą poprawę kontroli glikemii u osób
dorosłych z cukrzycą typu 1 przy zastosowaniu mobil-
30,90%
16,60%
15,50%
7,40%
6,60%
2,60%
2,10%
1,60%
1,10%
0,60%
13,60%
aktywność fizyczna
informacje medyczne
wellness (aplikacje relaksacyjne)
odżywianie
monitorowanie,
zarządzanie stanem zdrowia
rekord zdrowotny pacjenta (PHR)
ustawiczna edukacja medyczna (CME)
przestrzeganie zaleceń lekarskich
alarmy i „przypominacze”
zdalne konsultacje (m-konsultacje)
inne
Źródło: Opracowano na podstawie raportu: Research 2 Guidance, the app market specialists. mHealth App Developer Economics 2014 [7].
Rycina 1. Kategorie aplikacji m-zdrowia
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -

www.higherschoolspulse.com
M M B-F, M T, D P-K
40
nej aplikacji na smartfona (Glucose Buddy) z otrzymy-
waniem cotygodniowej zwrotnej informacji tekstowej
od certyfikowanego cukrzycowego edukatora (Certified
Diabetes Educator). Osoby stosujące program po 9 mie-
siącach obniżyły poziom hemoglobiny glikowanej śred-
nio z 9,08 do 7,80%, natomiast w grupie kontrolnej nie
zaszły istotne zmiany (8,47% v. 8,58%) [12].
Zastrzeżenia może budzić natomiast zgodność apli-
kacji z wytycznymi dotyczącymi samokontroli w cu-
krzycy. W badaniu przeprowadzonym przez Brelanda
i wsp. [13] sprawdzano w jakim stopniu programy
uwzględniają standardy Amerykańskiego Stowarzy-
szenia Edukatorów Diabetologicznych (American Asso-
ciation of Diabetes Educators – AADE). Stowarzyszenie
to wyróżnia siedem obszarów zachowań prozdrowot-
nych: zdrowe żywienie, aktywność fizyczna, kontrola
cukrzycy, przyjmowanie leków, rozwiązywanie proble-
mów, decyzje służące zdrowiu, redukcja ryzyka. Żaden
z badanych programów nie obejmował wszystkich 7
obszarów, średnio zajmował się dwoma, a najczęstszy-
mi były zdrowe odżywianie i kontrola glikemii.
Dermatologia
Do najliczniejszych w tej dziedzinie aplikacji nale-
żą: informacje ogólnodermatologiczne, samokontrola/
/diagnostyka, przewodniki po chorobach skóry, ma-
teriały edukacyjne, informacje o kremach z filtrem
i o promieniowaniu UV. Do aplikacji cieszących się naj-
większym zainteresowaniem należą Ultraviolet ~ UV
Index, VisualDx, SPF, iSore i inne. Jak podaje Brewer
i wsp. [14], w większości aplikacje przeznaczone są dla
pacjentów (51,1%), dla branży medycznej stanowią
41,0%, a dla obu tych grup 7,9%.
Największe zainteresowanie odbiorców budzą te
mobilne aplikacje dermatologiczne, które dostarczają
porad, jak chronić się przed promieniowaniem słonecz-
nym, informują o ryzyku oparzeń słonecznych, indeksie
UV, ilości produkowanej w skórze witaminy D, zawiera-
ją alarmy o konieczności nałożenia kremu do opalania.
Wykorzystują one do tego celu chociażby informacje
o położeniu użytkownika z modułu GPS w smartfonie.
Jak pokazują doniesienia naukowe, aplikacje mogą być
skuteczne. Użytkownicy takich programów spędzają
mniej czasu na słońcu i częściej podejmują pożądane
zachowania zdrowotne – chronią się w cieniu, używają
więcej kremów ochronnych. Mimo to, jak wynika z ba-
dań, nie ma istotnej różnicy w ilości poparzeń słonecz-
nych pomiędzy tą grupą osób a osobami niekorzystają-
cymi z tego typu oprogramowania [15].
Innym zastosowaniem mobilnych aplikacji derma-
tologicznych są programy do analizy zmian skórnych
poprzez możliwość fotografowania ich smartfonem.
Pomagają one w określeniu, czy dana zmiana jest ła-
godna czy złośliwa. Badanie opublikowane w 2013 r.
przez Wolfa i wsp. [16] przeanalizowało 4 tego typu
aplikacje pod kątem czułości, swoistości oraz wartości
predykcyjnej wyników pozytywnych i negatywnych.
Trzy aplikacje używały automatycznych algorytmów,
czwarta przekazywała wykonaną fotografię do oceny
dermatologowi. Okazało się, że nie są one wystarczają-
co dokładne. Czułość wykrywania zmian wahała się od
6,8 do 98,1%, swoistość od 30,4 do 93,7%, pozytywna
wartość predykcyjna wynosiła od 33,3 do 42,1%, a ne-
gatywna od 65,4 do 97,0%. Trzy z czterech badanych
programów w ponad 30% nieprawidłowo klasyfikowało
czerniaki jako zmiany niebudzące niepokoju. Jak moż-
na się było spodziewać, najbardziej czuła okazała się
aplikacja przekazująca zdjęcia do analizy dermatologo-
wi. W tym przypadku tylko jedna z 53 zmian złośliwych
została oceniona błędnie jako niezłośliwa.
Aplikacje żywieniowe i odchudzanie
Dużym zainteresowaniem cieszą się aplikacje ży-
wieniowe i programy służące odchudzaniu, jak np.
MyFitnessPal, MyNetDiary, Lose It. Wspomagają one
użytkowników w przestrzeganiu diety, pozwalają na
opracowanie indywidualnego programu żywienia,
informują o zawartości witamin, składników odżyw-
czych i mineralnych w produktach żywnościowych.
Warto podkreślić, że wśród licznych programów ży-
wieniowych na rynku aplikacji mobilnych znajduje się
również polska aplikacja Zdrowy Apetyt, która zawiera
liczne porady żywieniowe, kalkulator kalorii, pozwa-
la na opracowanie indywidualnego tygodniowego pla-
nu żywieniowego oraz tzw. zegar żywieniowy – alert
o nadchodzących porach posiłków i piciu wody [17].
Doniesienia naukowe w kwestii skuteczności od-
chudzania z zastosowaniem aplikacji mobilnych są
niejednoznaczne. W brytyjskim badaniu porównywa-
no skuteczność odchudzania poprzez kontrolowanie
przyjmowanych kalorii przy zastosowaniu aplikacji na
smartfony (My Meal Mate), strony internetowej i pro-
wadzeniu dziennika w formie papierowej. Po 6 mie-
siącach badania największy średni spadek masy ciała
(-4,6 kg) miał miejsce w grupie stosującej smartfony.
Osoby posługujące się dziennikiem analogowym schu-
dły średnio o 2,9 kg, a korzystające ze strony interne-
towej o 1,3 kg [18]. Natomiast w badaniu Lainga i wsp.
[19], w którym użyto aplikacji MyFitnessPal, po 6 mie-
siącach nie zaobserwowano istotnej różnicy pomiędzy
grupą kontrolną i stosującą program. Choć większość
badanych zgłaszała duże zadowolenie z aplikacji, to już
po miesiącu jej stosowania zaobserwowano gwałtowny
spadek liczby logowań.
Przyjmowanie leków, pierwsza pomoc
Przyjazną i z pewnością pomocną, zarówno dla pa-
cjentów, jak i lekarzy, aplikacją zdrowotną jest dr Poket
[20], dzieło studentów Politechniki Gdańskiej. Program
dba o to, aby przyjmować właściwe leki, o właściwych
porach i we właściwych dawkach, a lekarzom umożli-
wia kontrolowanie swoich pacjentów poprzez spraw-
dzenie, czy stosują się do zaleceń. W sytuacji gdy lekarz
lub opiekun danej osoby nie otrzyma powiadomienia
o wzięciu leku, może on odpowiednio zareagować.
Aplikacja informuje także o interakcjach leków z alko-
holem, czy dany lek upośledza zdolność prowadzenia
pojazdów oraz czy jest bezpieczny dla kobiet w ciąży,
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -

Puls Uczelni 2016 (10) 2: 37–43
Zastosowanie nowoczesnych technologii mobilnych w opiece zdrowotnej wyzwaniem dla XXI wieku 41
matek karmiących piersią bądź dzieci (nazwę leku
wprowadza się poprzez sfotografowanie kodu paskowe-
go na opakowaniu). Uzupełnieniem aplikacji dr Poket
jest PillBox, czyli inteligentny dozownik leków, który
pomaga zarządzać domowa apteczką. Informuje on za
pomocą sygnałów świetlnych oraz dźwiękowych o ko-
nieczności przyjęcia leku o danej porze, weryfikuje czy
chory przyjął wymagane tabletki i sprawdza, czy posia-
da niezbędny zapas leków [21].
Istnieją aplikacje pomagające uczyć, trenować czy
przeprowadzić resuscytację. W metaanalizie wyko-
nanej przez holenderskich badaczy przeanalizowano
46 tego typu aplikacji. Tylko 35% spełniało aktualne
amerykańskie bądź europejskie wytyczne dotyczące
resuscytacji. Bardzo słabo wypadły też one pod kątem
łatwości użytkowania. Jedynym programem wykorzy-
stującym akcelerometr w smartfonie do oceny częstości
i głębokości uciśnięć klatki piersiowej i przekazującym
użytkownikowi te informacje w czasie rzeczywistym
był PocketCPR. Najwyżej ocenione w badaniu okazały
się programy: Reanimatie, CPR & Choking, FDNY Life
Server Beta V1.0 [22].
W  
Około 30% aplikacji m-zdrowia przeznaczonych
jest dla fachowych pracowników medycznych, ułatwia-
jąc im dostęp do bazy danych pacjentów, konsultacje
z pacjentami i monitorowanie parametrów stanu zdro-
wia, diagnostykę obrazową, uzyskiwanie informacji
o lekach i inne. Aplikacje te są bardziej zaawansowane,
zawierają terminologię medyczną, nie są łatwe do ob-
sługi dla osób niebędących pracownikami medycznymi.
W badaniu opublikowanym w 2012 r. grupa badanych
pracowników ochrony zdrowia wskazała na najbar-
dziej popularne funkcje aplikacji medycznych. Były
to: informacje na temat leków, narzędzia dostępu do
elektronicznego rekordu zdrowotnego, materiały edu-
kacyjne, narzędzia wspomagające decyzje terapeutycz-
ne. Do najbardziej popularnych programów zaliczono
Epocrates, Lexicomp, UpToDate i Medscape [23].
Część aplikacji zawiera szerokie spektrum ogólnej
wiedzy medycznej, inne dotyczą wybranych specjaliza-
cji lekarskich czy nawet ich wąskich fragmentów, takich
jak np. choroby jelita grubego w gastroenterologii [24]
czy goniometry w ortopedii [25]. W tym drugim przy-
padku aplikacje na smartfony, wykorzystując wbudo-
wane w nie czujniki położenia, okazały się niezwykle
dokładne. Z kolei na łamach Eye („Scientific Journal of
the Royal College of Ophthalmologists”) autorzy opisują
wartościowe aplikacje w dziedzinie okulistyki z podzia-
łem na te przeznaczone dla pacjentów i lekarzy [26].
Przykładem jednego z takich programów może być Eye
Handbook oferujący atlas chorób oczu, testy i kalkulato-
ry okulistyczne, kody ICD, forum użytkowników [27].
Kolejne profesjonalne zastosowanie technologii mo-
bilnych to radiologia i możliwość wyświetlania badań
obrazowych na ekranach tabletów. Zwiększenie mo-
bilności to oczywista korzyść, szczególnie w sytuacjach
awaryjnych czy realiach medycyny ratunkowej. W kilku
przeprowadzonych badaniach porównywano skutecz-
ność diagnozowania zatoru płucnego i krwotoku we-
wnątrzczaszkowego na podstawie analizy radiogramów
odczytywanych na ekranach tabletu w porównaniu do
monitora LCD. Wyniki potwierdziły równoważność obu
metod [28–29]. Przykładami programów z tej kategorii
mogą być PACS DICOM Viewer, OsiriX HD.
B   
Wykorzystanie potencjału oprogramowania mo-
bilnego w sferze zdrowia wydaje się zrozumiałe.
Smartfony nie są już urządzeniami dostępnymi nie-
licznej grupie zamożnych, ich użytkowanie stało się
powszechne. Każda aplikacja ma więc potencjalną
możliwość dotarcia do milionów ludzi. Jeśli założymy,
że choćby część z nich faktycznie pomaga nam zadbać
o własne zdrowie lub nawet uratować życie, ciężko
przecenić korzyści społeczne, jakie z tego wynikają.
Niestety pojawiają się już pierwsze doniesienia o braku
skuteczności, błędach merytorycznych bądź błędnych
diagnozach stawianych w oparciu o oprogramowania
m-zdrowia. Najbardziej spektakularnym przykładem
jest wspomniane już w niniejszym opracowaniu dzia-
łanie niektórych aplikacji dermatologicznych dających
fałszywie ujemne wyniki badania na obecność czernia-
ka skóry czy aplikacje do pierwszej pomocy prezen-
tujące nieaktualne wytyczne w tej dziedzinie. Pewną
ostrożność zachować też trzeba przy korzystaniu
z kalkulatorów medycznych [30].
Aktualnie (2016 r.) brak jest niestety klarow-
nych przepisów określających, które aplikacje i w ja-
kim stopniu powinny podlegać kontroli określonych
urzędów bądź instytucji. Problem ten dotyczy zarów-
no rynku amerykańskiego, jak i europejskiego. Dla
USA odpowiednim do takich zadań organem wyda-
je się być Agencja Żywności i Leków (Food and Drug
Administration – FDA). Sama Agencja zastrzega, że
jej nadzorem objęta może być tylko pewna niewielka
grupa aplikacji spełniająca definicję przyrządu me-
dycznego. Stąd obecnie tylko ok. 0,1% programów
m-health zostało zatwierdzonych przez FDA [31].
W Unii Europejskiej do pewnego stopnia omawiane
kwestie reguluje unijna Dyrektywa 2007/47/EC –
Nowe regulacje w Unii Europejskiej dla wyrobów me-
dycznych. Nie rozwiązuje ona jednak wszystkich wąt-
pliwości interpretacyjnych [32].
W odpowiedzi na ten stan rzeczy powstają pro-
gramy certyfikacji aplikacji, takie jak np. Health
Apps Library, portal National Health Service
w Zjednoczonym Królestwie, na którym umieszczane
są aplikacje skontrolowane pod względem bezpieczeń-
stwa i zgodności z zasadami ochrony danych osobo-
wych. Certyfikacja może się jednak okazać złudnym
zabezpieczeniem specjalistycznych firm sprzedających
i certyfikujących aplikacje. Firma Happtique z USA
zawiesiła swoją działalność po tym, gdy okazało się,
że niektóre certyfikowane przez nią aplikacje nie za-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -

www.higherschoolspulse.com
M M B-F, M T, D P-K
42
pewniają bezpieczeństwa przechowywania wrażliwych
danych [33]. Część inicjatyw skupia się więc bardziej
na gromadzeniu i archiwizowaniu informacji o wiary-
godnych aplikacjach zdrowotnych. Przykładem takiej
aktywności jest Europejski Katalog Aplikacji Zdrowot-
nych (European Directory of Health Apps) [34]. Na
jego stronach zebrane są informacje o ok. 200 aplika-
cjach m-zdrowia polecanych przez europejskie stowa-
rzyszenia pacjentów. Aplikacje dotyczą szerokiej gamy
zagadnień zdrowotnych, np. zażywania leków, różnych
jednostek chorobowych, aktywności fizycznej, niepeł-
nosprawności i innych.
P
Nowoczesne technologie, informatyczne i komu-
nikacyjne stają się podstawą naszego funkcjonowania
w codziennym życiu. Narzędzia m-zdrowia sprzyjają
zmianie postaw i roli pacjentów, od biernej do aktywnej
i zaangażowanej. Dobrze wyszkolony, świadomy swojej
choroby i płynących z niej konsekwencji, pacjent zostaje
aktywnie włączony w proces monitorowania i leczenia,
stając się odpowiedzialny za zbieranie, przechowywanie
i przesyłanie danych do lekarza/ośrodka medycznego.
Korzystając z czujników do pomiaru i monitorowania
parametrów życiowych oraz aplikacji mobilnych, otrzy-
muje on możliwość samokontroli oraz aktywnej posta-
wy wobec leczenia, diety lub aktywności fizycznej. Na
światowym rynku aplikacji mobilnych istnieje ponad
100 tys. aplikacji zdrowotnych prezentujących różne
kategorie zdrowotne. Aktualnie największa liczba apli-
kacji mobilnych dotyczy zdrowej aktywności fizycznej,
programów z informacjami medycznymi i tzw. wellness.
Coraz więcej zwolenników znajdują również aplikacje
żywieniowe wspomagające użytkowników w przestrze-
ganiu diety, programy zarządzające stanem zdrowia,
a także aplikacje diagnostyczne, alarmy i inne.
Nowatorskie systemy m-zdrowia nie są jednak po-
zbawione ułomności i zagrożeń. Obawy co do bezpie-
czeństwa takich rozwiązań wiążą się z kwestią samo-
dzielnego podejmowania decyzji przez użytkowników
na podstawie informacji dostarczonych przez narzę-
dzia lub aplikacje m-zdrowia, które mogą być błędne
lub nieaktualne. Może to potencjalnie zagrażać zdro-
wiu i życiu chorego. Narzędzia m-zdrowia nie mają
więc zastępować lekarzy. Mogą natomiast z pewnością
pomóc w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia i wspie-
rać pacjentów w radzeniu sobie z wieloma schorzenia-
mi i problemami zdrowotnymi.
P
World Health Organization: mHealth. New horizons for health 1.
through mobile technologies, Global Observatory for eHealth
series – Volume 3. WHO Library Cataloguing [online] 2011 [cyt.
7.03.2016]. Dostępny na URL: http://www.who.int/goe/publi
cations/goe_mhealth_web.pdf.
Gartner Says Worldwide Mobile Device Sales to End Users 2.
Reached 1.6 Billion Units in 2010; Smartphone Sales Grew
72 Percent in 2010. Gartner, Egham, UK [online] 2011 [cyt.
9.03.2016]. Dostępny na URL: http://www.gartner.com/newsro
om/id/1543014.
Worldwide Smartphone Shipments Top One Billion Units for the 3.
First Time, According to IDC. Business Wire [online] 2014 [cyt.
9.03.2016]. Dostępny na URL: http://www.businesswire.com/
news/home/20140127006506/en/Worldwide-Smartphone-
Shipments-Top-Billion-Units-Time.
Research 2 Guidance, the app market specialists. e mobile 4.
health global market report 2013–2017. e commercializa-
tion of mHealth applications (Vol. 3) [online] [cyt. 9.03.2016].
Dostępny na URL: https://research2guidance.com/wp-content/
uploads/2015/08/Mobile-Health-Market-Report-2013-2017-
Preview.pdf.
Koenig S. Around the World In 60 Minutes. Global Technology 5.
Market Update. Industry Analysis CEA [online] [cyt. 9.03.2016].
Dostępny na URL: http://www.cta.tech/CorporateSite/media/
blo g/2014-Global-CE-Sales-Trends_CES-Unveiled_Media-Copy.
pdf.
Meeker M. Internet trends 2014 – code conference. KPCB [onli-KPCB [onli-6.
ne] 2014 [cyt. 9.03.2016]. Dostępny na URL: http://kpcbweb2.
s3.amazonaws.com/files/85/Internet_Trends_2014_vFINAL_-
_05_28_14-_PDF.pdf?1401286773.
Research 2 Guidance, the app market specialists. mHealth App 7.
Developer Economics 2014. e State of the Art of mHealth App
Publishing [online] [cyt. 9.03.2016]. Dostępny na URL: http://
research2guidance.com/r2g/research2guidance-mHealth-App-
Developer-Economics-2014.pdf.
Sports and Fitness App Market to Expand by More an 60 8.
Percent in Five Years. Newsroom [online] 2013 [cyt. 9.03.2016].
Dostępny na URL: http://press.ihs.com/press-release/design-su
pply-chain/sports-and-fitness-app-market-expand-more-60-
percent-five-years.
Labruna T. mHealth apps: Physicians are going mobile. Healthware 9.
[online] 2015 [cyt. 7.03.2016]. Dostępny na URL: http://www.
healthwareinternational.com/infographics/mhealth-apps-phy
sicians-are-going-mobile-343#.Vt3cqpzhDct.
Demidowich AP, Lu K, Tamler R, Bloomgarden Z. An evalu-emidowich AP, Lu K, Tamler R, Bloomgarden Z. An evalu-10.
ation of diabetes self-management applications for Android
smartphones. J Telemed Telecare 2012; 18 (4): 235–238. Doi:
10.1258/jtt.2012.111002.
Arnhold 11. M, Quade M, Kirch W. Mobile applications for diabet-
ics: a systematic review and expert-based usability evaluation
considering the special requirements of diabetes patients age
50 years or older. J Med Internet Res 2014; 16 (4): e104. Doi:
10.2196/jmir.2968.
Kirwan M, Vandelanotte C, Fenning A, Duncan MJ. Diabetes 12.
self-management smartphone application for adults with type 1
diabetes: randomized controlled trial. J Med Internet Res 2013;
15 (11): e235. Doi: 10.2196/jmir.2588.
Breland JY, Yeh VM, 13. Yu J. Adherence to evidence-based guide-
lines among diabetes self-management apps. Transl Behav Med
2013; 3 (3): 277–286. Doi: 10.1007/s13142-013-0205-4.
Brewer AC, Endly DC, Henley J, Amir M, Sampson BP, Moreau JF, 14.
i in. Mobile applications in dermatology. JAMA Dermatol 2013;
149 (11): 1300–1304. Doi: 10.1001/jamadermatol.2013.5517.
Buller DB, Berwick M, Lantz K, 15. Buller MK, Shane J, Kane I,
i in. Smartphone mobile application delivering personal-
ized, real-time sun protection advice: a randomized clinical
trial. JAMA Dermatol 2015; 151 (5): 497–504. Doi: 10.1001/
jamadermatol.2014.3889.
Wolf J16. A, Moreau JF, Akilov O, Patton T, English JC 3rd, Ho J, i in.
Diagnostic inaccuracy of smartphone applications for melano-
ma detection. JAMA Dermatol 2013; 149 (4): 422–426. Doi:
10.1001/jamadermatol.2013.2382.
Zdrowy Apetyt. Aplikacja mobilna [online] [cyt.10.05.2016]. 17.
Dostępny na URL: http://www.zdrowyapetyt.pl/aplikacja-mo
bilna.
Carter MC, Burley VJ, Nykjaer C, Cade JE. Adherence to a smart-18.
phone application for weight loss compared to website and pa-
per diary: pilot randomized controlled trial. J Med Internet Res
2013; 15 (4): e32. Doi: 10.2196/jmir.2283.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -

Puls Uczelni 2016 (10) 2: 37–43
Zastosowanie nowoczesnych technologii mobilnych w opiece zdrowotnej wyzwaniem dla XXI wieku 43
19. Laing BY, Mangione CM, Tseng CH, Leng M, Vaisberg E, Mahida
M, i in. Effectiveness of a smartphone application for weight
loss compared with usual care in overweight primary care pa-
tients: a randomized, controlled trial. Ann Intern Med 2014; 161
(10 Suppl): 5–12. Doi: 10.7326/M13-3005.
Dr Poket. All about taking care [online] [cyt. 10.05.2015]. 20.
Dostępny na URL: http://www.drpoket.com/.
Łukasz Kotkowski. Takie pomysły warto wspierać – dr Poket 21.
to realne rozwiązanie realnych problemów. Spider`s Web. Blog
blisko technologii [online] 2015 [cyt. 10.05.2016]. Dostępny
na URL: http://www.spidersweb.pl/2015/10/dr-poket-pillbox-
kickstarter.html.
Kalz M, Lenssen N, Felzen M, Rossaint R, Tabuenca B, Specht M, 22.
Skorning M. Smartphone apps for cardiopulmonary resuscita-
tion training and real incident support: a mixed-methods evalu-
ation study. J Med Internet Res 2014; 16 (3): e89.
Conn J. Most-healthful apps23. . Mod Healthc 2012; 42 (50): 30–32.
O’Neill S, Brady RR. Colorectal smartphone apps: opportunities 24.
and risks. Colorectal Dis 2012; 14 (9): e530–534. Doi: 10.1111/
j.1463-1318.2012.03088.x.
Jenny J25. Y. Measurement of the knee flexion angle with
a Smartphone-application is precise and accurate. J Arthroplasty
2013; 28 (5): 784–787. Doi: 10.1016/j.arth.2012.11.013. Epub
2013 Mar 15.
Bastawrous A, Cheeseman RC, Kumar A. iPhones for eye sur-26.
geons. Eye (Lond) 2012; 26 (3): 343–354.
Chhablani J, Kaja S, Shah VA. Smartphones in ophthalmology. 27.
Indian J Ophthalmol 2012; 60 (2): 127–131. Doi: 10.4103/0301-
4738.94054.
Johnson PT, Zimmerman SL, Heath D, Eng J, Horton KM, 28.
Scott WW, i in. e iPad as a mobile device for CT display and in-
Adres do korespondencji:
dr n. med. Maria Magdalena Bujnowska-Fedak
Katedra Medycyny Rodzinnej
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
ul. Syrokomli 1
51-141 Wrocław
tel.: +48 71 326 6876, 606 103 050
e-mail: mbujnowska@poczta.onet.pl
Praca wpłynęła do redakcji: 16.03.2016
Po recenzji: 24.03.2016
Zaakceptowana do druku: 26.05.2016
Źródło finansowania
Praca sfinansowana ze środków własnych autorów.
Konflikt interesów
Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów.
Cytuj artykuł jako: Bujnowska-Fedak MM, Tomczak M, Pokorna-Kałwak D. Zastosowanie nowoczesnych technologii
mobilnych w opiece zdrowotnej wyzwaniem dla XXI wieku.
PU-HSP 2016; 10, 2: 37–43.
 Liczbawyrazów:3969  •tabele:– •ryciny:1 •piśmiennictwo:34
terpretation: diagnostic accuracy for identification of pulmonary
embolism. Emerg Radiol 2012; 19 (4): 323–327. Doi: 10.1007/
s10140-012-1037-0.
Park JB, Choi HJ, Lee JH, Kang BS. An assessment of the iPad 2 29.
as a CT teleradiology tool using brain CT with subtle intracranial
hemorrhage under conventional illumination. J Digit Imaging
2013; 26 (4): 683–690. Doi: 10.1007/s10278-013-9580-0.
Bierbrier R, Lo V, Wu RC. Evaluation of the accuracy of smart-30.
phone medical calculation apps. J Med Internet Res 2014; 16
(2): e32. Doi: 10.2196/jmir.3062.
Jayanthi A. Only about 0.1% of mHealth apps are FDA- 31.
-approved. Becker`s Health IT & CIO Review [online] 2014 [cyt.
11.03.2016]. Dostępny na URL: http://www.beckershospitalre
view.com/healthcare-information-technology/only-about-0-1-
of-mhealth-apps-are-fda-approved.html.
Mirek A. Cyber zdrowie poza prawną kontrolą? Rynek zdrowia.32.
pl [online] 2014 [cyt. 11.03.2016]. Dostępny na URL: http://
www.rynekzdrowia.pl/Prawo/Cyber-zdrowie-poza-prawna-
kontrola,146698,2.html.
Dolan B. Happtique suspends mobile health app certification 33.
program. Mobihealthnews [online] 2013 [cyt. 11.03.2016].
Dostępny na URL: http://mobihealthnews.com/28165/happti
que-suspends-mobile-health-app-certification-program/.
European Directory of Health Apps 2012–2013. A review by 34.
patient groups and empowered consumers with foreword by
Robert Madelin. European Commission Director General for
Communications Networks, Content and Technology. Patient
View [online] 2012 [cyt. 11.03.2016]. Dostępny na URL: http://
www.patient-view.com/uploads/6/5/7/9/6579846/pv_appdi
rectory_final_web_300812.pdf.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. - This copy is for personal use only - distribution prohibited. -