Content uploaded by Przemysław Paweł Grzybowski
Author content
All content in this area was uploaded by Przemysław Paweł Grzybowski on Aug 24, 2016
Content may be subject to copyright.
A preview of the PDF is not available
Morycek w szkole. Żydowskie dowcipy o edukacji, w dialogu międzykulturowym
Abstract
Przedstawione w książce zagadnienia nawiązują do idei integracji międzykulturowej i budowania wspólnoty poprzez radosny śmiech - zwłaszcza w odniesieniu do fascynującej, choć trudnej przeszłości. Ich podstawą jest komizm zawarty w żydowskich dowcipach i anegdotach o edukacji oraz wspólnota śmiechu i humoru ukształtowana w rozmaitych okolicznościach. W poprzedzającym część antologiczną eseju popularnonaukowym, zostały przedstawione argumenty potwierdzające tezę, że w zróżnicowanym kulturowo środowisku, dowcip i towarzyszący mu śmiech mogą stanowić czynnik dialogu międzykulturowego oraz narzędzie edukacji międzykulturowej.
Zamiarem zespołu opracowującego niniejszą książkę była popularyzacja działalności Fundacji dla Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w bydgoskim Fordonie i zachęcenie do współpracy poprzez zainteresowanie wspólnym dziedzictwem kulturowym.
cytowanie:
P.P.Grzybowski: Morycek w szkole. Żydowskie dowcipy o edukacji, w dialogu międzykulturowym. Fundacja dla Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2016, 178 s., ISBN 978-83-927223-0-4 (patronat medialny: Oficyna Wydawnicza Impuls)
słowa kluczowe:
śmiech, humor, dowcip, anegdota, edukacja międzykulturowa, dziedzictwo kulturowe, kultura żydowska, Żydzi, edukacja
... 7 Przykłady te pochodzą ze skeczu Sęk, który w kabarecie "Dudek" w 1967 r. przedstawili Edward Dziewoński i Wiesław Michnikowski. Dalsze egzemplifikacje -w artykule konsekwentnie zapisywane kursywą -zostały zaczerpnięte z następujących opracowań: Budzyński 2000; Gromacka 1991;Grzybowski 2016;Krasowska 2015;Raczek 1979. 2) pochylenia głosek o>u: un (=on), uni (=oni); również przesunięcie artykulacyjne samogłoski y oraz a ku tyłowi (Napoleon buł=był) czy widłubione w kości słoniowej (=wydłubane); 3) zwężenia e>i: kupiec pirszy gildy (=organizacja kupiecka w Rosji); albo (w dłuższej wypowiedzi): mógł się ożenić z kobite młode, nawet takie, co ma jeszcze mliko pod nosem, a on sobie ożenił z takie stare, cio już nigdzie mlika nie ma; 4) rozszerzenia y/i>e: bardzo sempatyćny; numezmaty (=numizmaty); 5) wahania w zakresie użycia samogłosek i-y: wyrzucać-wirzucać; wykształcenie-wikształcenie; kapitał-kapytał; 6) wymiana samogłosek o>i (zwężenie + przednie położenie masy języka): ...
W artykule przestawiono rozumienie następujących pojęć: ‘szmonces’, ‘humor’, ‘komizm’, ‘opowiastka’. Ponadto, sporządzono rejestr ponad 30 cech językowych, które najwyraźniej odróżniają polszczyznę ogólną od mowy Żydów zamieszkujących Polskę w okresie międzywojennym i zasymilowanych w pierwszym pokoleniu. Jednocześnie przybliżono świat diaspory żydowskiej, opisywanej często za pomocą sygnalizowanego wyżej subkodu (znacznika). Pokazano zatem: a) ludzi – ich wady, zalety, profesje, a także b) przedmioty używane w przestrzeni (zazwyczaj) sztetla oraz zbiór wydarzeń i pojęć kształtujących egzystencję osób wyznania mojżeszowego. Szkic kończy wyliczenie dodatkowych zadań, jakie pełnił język szmoncesowy. Wśród tych ostatnich wymieniono: identyfikowanie, bawienie/rozbawianie (nośnik humoru), edukowanie oraz popularyzowanie
Śmiech w edukacji. Od szkolnej wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową to najobszerniejsza w Polsce monografia na temat śmiechu, uśmiechu, komizmu, humoru, wyśmiewania i poczucia humoru w edukacji. Zawiera charakterystykę tych zjawisk w perspektywie historycznej i porównawczej; rekonstrukcje polskich i zagranicznych badań oraz koncepcji naukowych na temat śmiechu w szkole; propozycje wykorzystania zabawnych lektur i innych materiałów na zajęciach, w domu, w grupach rówieśniczych itp.; liczne przykłady związanych ze szkołą dowcipów, kawałów, przezwisk, humoru z prac i zeszytów. Autor zwraca szczególną uwagę na śmiech jako czynnik poprawy atmosfery w klasie szkolnej i relacji nauczycieluczeń, środek służący do uzyskania wysokiej jakości życia w sferze publicznej oraz budowania wspólnot śmiechu na zasadzie edukacji międzypokoleniowej. Część analityczną uzupełnia obszerny przewodnik bibliograficzny na temat śmiechu zawierający źródła w kilku językach. Książka przeznaczona jest dla osób zainteresowanych śmiechem w różnych kontekstach oraz wykorzystujących śmiech w praktyce edukacyjnej i codziennych relacjach w szkole, rodzinie, pracy zawodowej itp. Z pewnością zainteresuje badaczy zjawisk społecznych; nauczycieli; rodziców; studentów pedagogiki, psychologii, medycyny i nauk o zdrowiu; animatorów świetlic i kół zainteresowań; a także pracowników socjalnych; członków organizacji pozarządowych; wolontariuszy; lekarzy; pielęgniarki; terapeutów itp. To opracowanie niezbędne dla piszących prace dyplomowe na temat śmiechu oraz zajmujących się edukacją międzykulturową - nie tylko w szkole.
What constitutes a current challenge for intercultural education is the situation of discovering and specifying one’s own cultural (national, religious) identity by individuals or more or less numerous communities, which – due to some reasons and historical determinants – have been deprived of reliable knowledge and consciousness of their inherited identity. The individuals and groups who have not been shaped in their “indigenous identity” (and who have been frequently formed against the essential elements of their identity) start to function in a different (from the previous) way when they come to discovering and acquiring their “native identity”. They draw attention and orient their activity to the values associated with the discovered identity. They re-evaluate the process and effects of education to which they have been subjected and they undertake the rebuilding and completing the resources of “personal knowledge” in order to adjust them to the requirements of the new identity. The identity given (instilled) by the previous “course of life” is confronted with the identity to discover – along with its hidden (implicit) layers in one’s own existential experience. The sense of this experience is read “anew” and in the context of the subject matter appropriate for the acquired identity.What seems cognitively interesting for the analyses in the field of intercultural education are the situations when the previously unknown identity is discovered by mature people with a well-established social position, who practice intellectual reflection by profession – the reflection which is interwoven with revealing and specifying their own identity. In Poland, among the well-known figures who learned about their Jewish origin and faced the challenge of recognizing their identity anew are Jan Hertrich-Woleński (born in 1940, learned about his Jewish roots about 1980 as a middle-aged widely recognized philosopher in the current of analytic philosophy, deeply anchored in the philosophical-logical tradition of the Lviv-Warsaw School) and Romuald Jakub Weksler-Waszkinel (born in 1943 in the ghetto in Stare Święciany near Vilnius, as a son of Jakub and Batia Weksler, received and saved by Piotr and Emilia Waszkinel – a Polish married couple, learned about his origin at the age of 35 in 1978, already as a Roman Catholic priest who scientifically focused on French philosophy). What is suggested in the undertaken analyses in the area of intercultural education is applying the point of reference of Jan Woleński’s considerations focused on the “Jewish issues”, which to a large extent directly concern discovering and specifying his own cultural identity. On one hand, this is the confrontation with the past, especially with the shadow of the Holocaust, and also with discovering the cultural heritage of Polish Jews. This is making even with such education (in the times of communist Poland) in which the presence and activity of Jews in Polish history was marginalized. On the other hand, this point of reference means searching for such (also educational) solutions which will be currently optimal and will facilitate building a better future. Woleński formulates the idea of “double inclusivism” and, promoting this idea also with an educational goal, initiates discussion aiming at deeper insight into diagnosing the complicated Polish-Jewish relations and viewing their prospects (in 2001–2003 in the Jewish Culture Centre, Woleński conducted an authorial series of meetings with special guests, which he entitled “Poles and Jews – anew?”). Developing the idea of double inclusivism, he expresses the belief that “the Jewish issues will remain unsolved as long as Jews are treated by others as exceptional (mostly in the negative sense) and are treated as such by themselves (mostly in the positive sense). The Jewish inner exclusivism (a specific messianism), as I would call the idea of the chosen nation, and the applied (towards them) outer exclusivism are two sides of the same coin. They should be replaced by inner and outer inclusivism, that is by Jews’ acceptance of others and others’ acceptance of Jews”182. Implementing the idea of mutual acceptance (double inclusivism) understood in such a way requires appropriate intercultural education which will respect this idea.
Cymes i piołun, czyli księga humoru żydowskiego . Wydawnictwo Videograf II
- J Illg
- W Łęcka
Illg J., Łęcka W. (oprac.): Cymes i piołun, czyli księga humoru żydowskiego. Wydawnictwo Videograf II, Chorzów 2007.
Fortele niewiarygodnego Hodży Nasreddina
- I Shah
Shah I.: Fortele niewiarygodnego Hodży Nasreddina. Tłum. P. Laskowski, S. Matuszewski, Wydawnictwo Drzewo Babel, Warszawa 2004.
Uwagi mądrego niedźwiedzia o górach
- H Safrin
- M J Afanasjew
- W Kononowicz
- H Słobodnik
- J Safrin
- Sztaudynger
Safrin H.: Uwagi mądrego niedźwiedzia o górach. [w:] J. Afanasjew, M.J. Kononowicz, W. Słobodnik, H. Safrin, J. Sztaudynger: Pięć śmiechów głównych. Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1967.
(oprac.): Opowieści żydowskie na wesoło
- J Jankowski
Jankowski J. (oprac.): Opowieści żydowskie na wesoło. Wydawnictwo Literat, Toruń 2004.
Żart i anegdota trochę pobożne. Wydawnictwo Księży Marianów
- K Zaremba
Zaremba K.: Żart i anegdota trochę pobożne. Wydawnictwo Księży Marianów,
Warszawa 2002.
Z czego śmieją się… Węgrzy. Film-Press, Kielce b.r.
Szmoncesy albo ulubione dowcipy Olka Rozenfelda. Wydawnictwo Zysk i S-ka
- A Rozenfeld
Rozenfeld A.: Szmoncesy albo ulubione dowcipy Olka Rozenfelda. Wydawnictwo
Zysk i S-ka, Poznań 2011.
oprac.): Dowcipy Polski międzywojennej
- M S Fog
Fog M.S. (oprac.): Dowcipy Polski międzywojennej. Wydawnictwo Vesper, Poznań
2008.