Właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze ekstraktów roślinnych oraz ich zastosowanie w stomatologii – przegląd piśmiennictwa

Abstract

Oral cavity diseases, caused by bacteria and fungi, are serious problem in many countries due to their incidence and the high costs of treatment. Natural compounds extracted from plants are great alternative to conventional drugs. The aim of this study was to present medicinal properties of selected natural substances and their usage in dentistry. The current state of knowledge of the antibacterial activity against bacterium species Streptococcus mutans and antifungal activity against Candida albicans of natural extracts of plants: thyme, rosemary, green tea, garlic, ginger and cinnamon was presented. The use of medications containing
plants extracts in prevention and treatment of oral cavity diseases may be an alternative to conventional chemotherapeutics or help treatment with antibacterial and antifungal agents.

Full text

Prace poglądowe
54
Anna Błażejewska1
Natalia Dacyna2
Magdalena Trzaska3
Angelika Kobylińska4
STOMATOLOGIA WSPÓŁCZESNA vol. 23, nr 2, 2016
Schorzenia jamy ustnej wywo-
łane przez bakterie oraz grzyby
są poważnym problemem wielu
krajów z powodu częstości ich
występowania oraz wysokich
kosztów leczenia pacjentów. Sub-
stancje naturalne pozyskiwane
z roślin stanowią alternatywę
dla konwencjonalnych leków.
Celem niniejszej pracy było
przedstawienie wybranych wła-
ściwości leczniczych naturalnych
substancji i ich wykorzystania
w stomatologii. Przedstawiono
aktualny stan wiedzy dotyczący
właściwości antybakteryjnych
naturalnych ekstraktów z roślin:
tymianku, rozmar ynu, zielonej
herbaty, czosnku, imbiru i cyna-
monu, wobec bakterii z gatunku
Streptococcus
i przeciwgrzybi-
czych wobec
Candida albicans.
Słowa kluczowe:
toterapia
działanie przeciwbakteryjne
roślin
schorzenia jamy ustnej
tymianek pospolity
zielona herbata
rozmaryn
czosnek
imbir
cynamon
Key words:
totherapy
antibacterial activity of plants
oral cavity diseases
thyme
green tea
rosemary
garlic
ginger
cinnamon
Ze Studenckiego Koła Naukowego
przy Zakładzie Stomatologii Dziecięcej
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
1 Anna Błażejewska
2 Natalia Dacyna
3 Magdalena Trzaska
Opiekun koła: dr n. med. Anna Turska-Szybka
Z Zakładu Stomatologii Dziecięcej
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
4 lek. dent. Angelika Kobylińska
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med.
Dorota Olczak-Kowalczyk

lek. dent. Angelika Kobylińska
Zakład Stomatologii Dziecięcej
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
ul. Miodowa 18, 00-246 Warszawa
tel. 22 502 20 31
e-mail: kobylinska.angelika@gmail.com
Właściwości przeciwbakteryjne
i przeciwgrzybicze ekstraktów
roślinnych oraz ich zastosowanie
w stomatologii – przegląd
piśmiennictwa
Stosowanie leków zawierających
ekstrakty roślinne w profilakty-
ce i leczeniu chorób jamy ustnej
może być alternatywą dla kon-
wencjonalnych chemioterapeu-
tyków lub wspomagać leczenie
środkami przeciwbakteryjnymi
i przeciwgrzybiczymi.
Wstęp
Mimo wprowadzania nowych me-
tod profilaktycznych i leczniczych
choroby jamy ustnej stanowią
nadal poważny problem zdrowia
publicznego w wielu krajach. Głów-
nym kierunkiem zapobiegania jest
ograniczanie wpływu lub eliminacja
czynników przyczynowych, w tym
bakterii patogennych. Coraz częściej
w stomatologii wykorzystywane są
środki profilaktyczne zawierające na-
Abstract
Oral cavity diseases, caused by bacteria and fungi, are serious
problem in many countries due to their incidence and the high
costs of treatment. Natural compounds extracted from plants are
great alternative to conventional drugs. The aim of this study was
to present medicinal properties of selected natural substances
and their usage in dentistry. The current state of knowledge of the
antibacterial activity against bacterium species Streptococcus
mutans and antifungal activity against Candida albicans of natural
extracts of plants: thyme, rosemary, green tea, garlic, ginger and
cinnamon was presented. The use of medications containing
plants extracts in prevention and treatment of oral cavity diseases
may be an alternative to conventional chemotherapeutics or help
treatment with antibacterial and antifungal agents.
Antibacterial and antifungal properties
of plant extracts and their use in dentistry
– a literature review
Stomatologia Współczesna;
vol. 23, nr 2, 2016, 54-57

STOMATOLOGIA WSPÓŁCZESNA vol. 23, nr 2, 2016 55
turalne składniki roślinne o działaniu
przeciwbakteryjnym lub przeciwza-
palnym. Są one uważane za skutecz-
ną alternatywę dla środków synte-
tycznych w zapobieganiu i leczeniu
zapaleń tkanek przyzębia, choroby
próchnicowej, halitozy, zmian o cha-
rakterze nadżerek i owrzodzeń błony
śluzowej. Profilaktyczne stosowanie
produktów pochodzenia roślinnego
może zmniejszać także późniejsze
koszty leczenia chorób jamy ustnej
(Taheri i wsp. 2011). Naturalnymi
składnikami środków leczniczych
o właściwościach przeciwbakteryj-
nych stosowanymi w stomatologii
są m.in.: Migdałecznik chebułowiec
(Terminalia chebula) (Gupta i wsp.
2015), Aloes zwyczajny (Aloe Vera)
(Gupta i wsp. 2014) oraz Nagietek
zwyczajny (Calendula of ficinalis)
(Khairnar i wsp. 2013).
Celem pracy było przedstawienie
właściwości leczniczych wybranych
substancji naturalnych oraz możliwo-
ści ich zastosowania w stomatologii
na podstawie przeglądu badań.
Rozmaryn
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus
officinalis L.) to roślina należąca
do rodziny jasnotowatych, od dawna
stosowana w kosmetyce i lecznic-
twie oraz jako przyprawa kuchenna.
Wykazuje działanie przeciwdrobno-
ustrojowe, konserwujące, antyoksy-
dacyjne, przeciwwirusowe i przeciw-
grzybicze (Kowalska, Olejnik 2010).
Rozmaryn stosowany jest w postaci
suszonych lub świeżych liści oraz
olejku eterycznego. Dowiedziono
silniejszego działania przeciwbak-
teryjnego olejku eterycznego niż
ekstraktów metanolowych czy wod-
nych rozmarynu (Kowalska, Olejnik
2010). W badaniach skryningowych
wyciągów rozmarynu uzyskanych
ze 135 roślin najwyższe właściwości
przeciwdrobnoustrojowe posiadały
ekstrakty etylooctanowe i heksano-
we. Hamowały one wzrost grzybów
C. albicans przy MIC (minimal inhi-
bitory concentation – MIC) < 10 µg/ml
(Kowalska, Olejnik 2010). W ba-
daniach Ho i wsp. (2008) potwier-
dzono hamujący wpływ rozmarynu
na produkcję proteazy przez grzyby
Candida albicans. Może to stanowić
ochronę przed inwazją i przylega-
niem grzyba do tkanek gospodarza,
a także formowaniem się płytki
nazębnej. Ekstrakty rozmarynu
mają działanie przeciwbakteryjne
wobec drobnoustrojów S. mutans
i S. sobrinus, odpowiedzialnych
za rozwój choroby próchnicowej.
W badaniach aktywności wodnych
i metanolowych ekstraktów rozma-
rynu wobec bakterii Streptococcus
spp. dowiedziono działania hamują-
cego wzrost S. sobrinus przy MIC 16
i 4 mg/ml. Wyciąg wodny rozma-
rynu redukował w 50% aktywność
enzymatyczną bakterii przy stężeniu
1,42 mg/ml, natomiast wyciąg me-
tanolowy przy stężeniu 0,34 mg/ml
(Kowalska, Olejnik 2010). Potwier-
dzono również bakteriobójcze dzia-
łanie metanolowego ekstraktu roz-
marynu wobec bakterii próchnico-
twórczych S. mutans i S. sanguinis.
Miał on działanie hamujące na
wzrost bakterii kariogennych przy
MIC wynoszącym 4 mg/ml wobec
S. mutans i 2 mg/ml dla S. sanguinis
(Kowalska, Olejnik 2010). Ostatnie
badania porównujące skuteczność
leczenia zapaleń dziąseł płukanką
zawierającą Zingiber of ficinale, Ro-
smarinus officinalis i Calendula of-
ficinalis (5% v/w) z chlorheksydyną
i placebo, przeprowadzone na grupie
60 pacjentów, potwierdziły możli-
wość jej wykorzystania klinicznego.
Efektywność płukanki zawierającej
wodno-alkoholowe ekstrakty rozma-
rynu, imbiru i nagietka zwyczajnego
pacjentów z zapaleniem dziąseł była
porównywalna w leczeniu z płukan-
ką zawierającą chlorheksydynę (Ma-
hyari i wsp. 2016).
Tymianek
Tymianek pospolity, nazywany ina-
czej właściwym (Thymus vulgaris L.),
należy do rodziny wargowych.
W profilaktyce i terapii chorób jamy
ustnej zastosowanie znalazły olejek
tymiankowy i ekstrakty ziela tymian-
ku. Olejek tymiankowy jest skład-
nikiem past do zębów oraz płynów
do płukania jamy ustnej, takich jak
Salviasept, Dentosept, Dentosept A,
Tymsal spray, Mucosit, Listerine.
Stosowany jest także do odkażania
kanałów korzeniowych podczas
leczenia endodontycznego. W bada-
niach nad wpływem olejku tymian-
kowego na bakterie mikroaerofilne
izolowane z zakażeń jamy ustnej
dowiedziono aktywności preparatu
wobec pałeczek Gram-dodatnich
z gatunku Rothia dentocariosa oraz
Gram-ujemnych z gatunku A. acti-
nomycetemcomitans (Kędzia i wsp.
2013). Tymol może hamować rozwój
patogenów jamy ustnej, a w połącze-
niu z innymi olejkami eterycznymi
hamować rozwój choroby próchni-
cowej (Kędzia i wsp. 2013, Kędzia
2006). Stosowany w formie lakieru
u pacjentów użytkujących aparaty
ortodontyczne zmniejszał liczbę
bakterii Streptococcus mutans w płyt-
ce nazębnej. Przeciwpróchnicze dzia-
łanie tymolu porównywalne było
ze stosowaniem chlorheksydyny
i lakieru fluorowego. Jak wynika z ba-
dań in vitro przeprowadzonych przez
de Castro i wsp. (2015), a dotyczących
przeciwgrzybiczego działania tymolu
i synergizmu z nystatyną wobec grzy-
bów Candida, tymol i jego pochodne
mogą być potencjalnymi środkami
terapeutycznymi w leczeniu grzybicy
jamy ustnej. Tymol posiada działanie
grzybobójcze w stosunku do szcze-
pów C. albicans (MIC 39 µg/ml),
C. krusei (MIC 39 µg/ ml) i C. tropi-
calis (MIC 78 µg/ml). Jego działanie
jest prawdopodobnie wynikiem za-
kłóceń i/lub obecności ergosterolu
w błonie plazmatycznej. Połączenie
nystatyny i tymolu dawało synergi-
styczny efekt hamujący w stosun-
ku do grzybów chorobotwórczych
(de Castro i wsp. 2015).
Zielona herbata
Herbata zielona (Camellia sinensis)
należy do najstarszych odmian
herbat. W swoim składzie zawiera
szereg związków chemicznych: poli-
fenole, fenolokwasy flawonole (Stań-
czyk 2010, Całka i wsp. 2008, Kania,
Prace poglądowe

STOMATOLOGIA WSPÓŁCZESNA vol. 23, nr 2, 2016
56
Baraniak 2011). Zielona herbata
odgrywa ważną rolę w profilaktyce
choroby próchnicowej. Z doświad-
czeń Chunga i wsp. (cyt. za Kania,
Baraniak 2011) wynika, że pięciomi-
nutowe szczotkowanie oraz płukanie
jamy ustnej 0,2% naparem herbaty
zielonej (CTP) istotnie obniża ilość
płytki nazębnej. Dowiedziono także,
iż katechiny zawarte w ekstraktach
herbaty zielonej hamują wzrost
bakterii S. mutans i S. sobrinus przy
MIC utrzymującym się na poziomie
50-1000 µg/ml (Venkateswara i wsp.
2011). Działanie przeciwbakteryjne
porównywalne było do działania
amoksycyliny, eugenolu, cefradyny.
Kariostatyczne właściwości herbata
zielona zawdzięcza również dużej ilo-
ści fluoru obecnego w jej naparach.
Potwierdzono, że u osób spożywają-
cych napar z zielonej herbaty scho-
rzenia w obrębie jamy ustnej wystę-
powały rzadziej (Venkateswara i wsp.
2011, Nugala i wsp. 2012). Wyniki
te sugerują możliwość zastosowania
ekstraktów herbaty zielonej w profi-
laktyce i leczeniu chorób dziąseł oraz
przyzębia. Istnieją także doniesienia
odnośnie wykorzystania polifenoli
zawartych w herbacie do leczenia
zakażeń grzybiczych. Opublikowane
przez Ninga i wsp. (2015) wyniki ba-
dań wskazują, iż zawarty w herbacie
galusan epigallokatechiny zwiększa
przeciwgrzybicze działanie flikona-
zolu, mikonazolu i amfoterycyny B.
Antybiotyki te w skojarzonym lecze-
niu z galusanem epigallokatechiny
mogą być stosowane w mniejszych
dawkach, zmniejszając tym samym
ryzyko wystąpienia działań niepożą-
danych i powstania lekoopornych ga-
tunków Candida (Ning i wsp. 2015).
Czosnek
Czosnek (Allium sativum L.) od daw-
na jest ceniony za swoje właściwości
hamujące rozwój bakterii, grzybów
oraz wirusów. Jest jedną z najlepiej
przebadanych roślin leczniczych,
a swoje działanie zawdzięcza licznym
składnikom aktywnym, z któr ych
głównym jest allicyna. Powstaje ona
z rozpadu biologicznie nieczynnej alli-
ny i odpowiada za charakterystyczny
zapach oraz właściwości przeciwbak-
teryjne, przeciwgrzybicze i antyagre-
gacyjne czosnku (Lutomski 2001).
Po zastosowaniu płukanki zawiera-
jącej wyciąg z czosnku dowiedziono
istotnego obniżenia miana bakterii
próchnicotwórczych w ślinie, szcze-
gólnie paciorkowców Streptococcus
mutans (Ross i wsp. 2001). Badania
innych autorów wykazały działanie
przeciwbakteryjne ekstraktu z czosn-
ku dla 28 gatunków lekoopornych
i 28 gatunków nielekoopornych
bakterii Streptococcus mutans (MIC
4-32 mg/ml; 16-128 mg/ml allicyny).
Z kolei w badaniach oceniających
działanie przeciwdrobnoustrojowe
olejku z czosnku wobec 63 bakterii
16 rodzajów występujących w przewo-
dzie pokarmowym najbardziej wraż-
liwe okazały się bakterie S. mutans
(MIC w zakresie 0,02-0,08 mg/ml)
(Ross i wsp. 2001). W badaniach
porównujących aktywność czosnku
oraz limonki wobec S. mutans, MIC
czosnku wyniósł 31,25-62,5 mg/ml,
natomiast MIC mieszaniny czosnku
i limonki 15,63-31,25 mg/ml. Bada-
nie Kima i Kyunga (2003) wskazuje
również na aktywność przeciwgrzy-
biczą czosnku. Wykazano, że podda-
ny działaniu wysokiej temperatur y
autoklawowany wyciąg z czosnku
ma istotnie silniejsze działanie prze-
ciwgrzybicze niż przeciwbakteryjne,
a największa jego aktywność dotyczy
grzybów z rodzaju Candida, Saccha-
romyces i Pichia.
Imbir
Imbir (Zingiber officinale Roscoe) jest
jedną z najstarszych roślin wykorzy-
stywanych w medycynie naturalnej.
Dowiedziono jego działania prze-
ciwbólowego, przeciwwymiotnego
oraz przeciwzapalnego (Kumar
i wsp. 2011). Właściwym surowcem
naturalnym wykorzystywanym z tej
rośliny jest kłącze, zawierające olejek
eteryczny. Głównym składnikiem
olejku z kłącza imbiru jest seskwi-
terpen zingiberen, natomiast za jego
aromat odpowiedzialny jest alkohol
seskwiterpenowy – zingiberol (Gr ys
i wsp. 2010). W badaniach potwier-
dzono antybakteryjną skuteczność
10% alkoholowego roztworu imbiru
wobec bakterii Streptococcus mutans
(strefa zahamowania wzrostu 8 mm
oraz MIC w rozcieńczeniu 1,25%)
(Giriraju, Yunus 2013). Inne badania
dowiodły antybakteryjnego działania
surowego wyciągu z imbiru wobec
Streptococcus mutans (Hasan i wsp.
2015) oraz przeciwgrzybiczego dzia-
łania alkoholowego wyciągu (MIC
2 mg/ml) (Atai i wsp. 2009).
Cynamon
Cynamonowiec cejloński (Cinnamo-
mum zeylanicum) jest drzewem, któ-
rego kora oraz liście zawierają olejek
cynamonowy. Jego skład nie jest toż-
samy, ponieważ olejek pozyskiwany
z kory zawiera istotnie więcej aldehy-
du cynamonowego. Olejek pozyski-
wany z liści posiada więcej eugenolu
(70-80%). Olejek cynamonowy dzia-
ła przeciwzapalnie, przeciwdrobno-
ustrojowo oraz przeciwutleniająco,
ponadto jest powszechnie stosowany
w stomatologii w leczeniu zapalenia
dziąseł oraz próchnicy (Kędzia i wsp.
2015). W badaniach antybakteryjnej
skuteczności olejków eterycznych
wobec Streptococcus mutans olejek
cynamonowy miał najwyższą ak-
tywność przeciwbakteryjną wobec
bakterii Streptococcus mutans (stre-
fa zahamowania wzrostu bakterii
12,51 mm) (Chaudhari i wsp. 2012).
Badania wrażliwości 18 szczepów
Candida albicans na olejek cynamo-
nowy wykazały wysoką wrażliwość
tych szczepów. Stężenie w zakresie
< 0,06-0,12 mg/ml zahamowało
rozwój trzech gatunków grzybów,
natomiast stężenie 0,25 mg/ml
ograniczyło aktywność pozostałych
15 szczepów (Kędzia i wsp. 2015).
Wnioski
Stosowanie preparatów zawierają-
cych ekstrakty roślinne w profilak-
tyce i leczeniu chorób jamy ustnej
może stanowić alternatywę dla
konwencjonalnych chemioterapeu-
tyków bądź działać wspomagająco
Prace poglądowe

STOMATOLOGIA WSPÓŁCZESNA vol. 23, nr 2, 2016 57
w stosunku do syntetycznych środ-
ków przeciwbakteryjnych i przeciw-
grzybiczych. Istnieje wiele doniesień
potwierdzających skuteczność dzia-
łania ekstraktów roślinnych wobec
patogenów odpowiedzialnych za roz-
wój choroby próchnicowej i schorzeń
przyzębia, jednak zagadnienie to nie
zostało wnikliwie zbadane. Istnieje
potrzeba zbadania właściwości prze-
ciwbakteryjnych i przeciwgrzybi-
czych ekstraktów niealkoholowych
oraz możliwości ich wykorzystania
u pacjentów w wieku rozwojowym.
Piśmiennictwo
Taheri JB, Azimi S, Rafieian N, Zanja-
ni HA: Herbs in dentistry. Int Dent
J 2011; 61, 6: 287.
Gupta D, Gupta RK, Bhaskar DJ, Gupta V:
Comparative evaluation of terminalia
chebula extract mouthwash and chlor-
hexidine mouthwash on plaque and gin-
gival inflammation- 4- week randomized
control trial. Oral Health Prev Dent 2015;
13, 1: 5.
Gupta RK, Gupta D, Bhaskar DJ, Yadav A,
Obaid K, Mishra S: Preliminar y anti-
plaque efficacy of aloe vera mouthwash
on 4 day plaque re-growth model: rando-
mized control trial. Ethiop J Health Sci
2014; 24, 2: 139.
Khairnar MS, Pawar B, Marawar PP,
Mani A: Evaluation of Calendula offici-
nalis as an anti-plaque and anti-gingivitis
agent. J Indian Soc Periodontol 2013; 17,
6: 741.
Kowalska K, Olejnik A: Rozmaryn – ro-
ślina zielarska o potencjale terapeutycz-
nym. Post Fitoter 2010; 2, 114.
Ho SC, Tsai TH i wsp: Protective capaci-
ties of certain spices against peroxynitri-
te-mediated biomolecular damage. Food
Chem Toxicol 2008; 46, 920.
Mahyari S, Mahyari B, Emami SA,
Malaekeh-Nikouei B, Jahanbakhsh SP,
Sahebkar A, Mohammadpour AH: Eva-
luation of the efficacy of a polyherbal
mouthwash containing Zingiber officina-
le, Rosmarinus officinalis and Calendula
officinalis extracts in patients with gin-
givitis: A randomized double-blind pla-
cebo-controlled trial. Complement Ther
Clin Pract 2016; 22, 93.
Kędzia A, Ziółkowska-Klinkosz M, Las-
smann Ł, Włodarkiewicz A, Kusiak A,
Kochańska B: Wrażliwość na olejek
tymiankowy (Oleum Thymi) bakterii
mikroaerofilnych wyizolowanych z za-
każeń jamy ustnej. Post Fitoter 2013;
3, 159.
Kędzia A: Ocena wrażliwości bakterii
beztlenowych na olejek tymiankowy.
Post Fitoter 2006; 3, 131.
de Castro RD, de Souza TM, Bezerra LM,
Ferreira GL, Costa EM, Cavalcanti AL:
Antifungal activity and mode of action
of thymol and its synergism with nystatin
against Candida species involved with in-
fections in the oral cavity: an in vitro stu-
dy. BMC Complement Alternative Med
2015; 15, 417.
Stańczyk A: Właściwości zdrowotne
wybranych gatunków herbat. Bromatol
Chemia Toksykol 2010; 4, 498.
Całka J, Zasadowski A, Juranek J: Niektó-
re aspekty leczniczego działania zielonej
herbaty. Bromatol Chemia Toksykol
2008; 1, 5.
Kania M, Baraniak J: Wybrane właści-
wości biologiczne i farmakologiczne
zielonej herbaty (Camellia sinensis). Post
Fitoter 2011; 1, 34.
Venkateswara B, Sirisha K, Chava VK:
Green tea extract for periodontal health.
J Indian Soc Periodontol 2011; 15, 18.
Nugala B, Namasi A, Emmadi P, Krish-
na PM: Role of green tea as antioxidant
in periodontal disease: the Asian para-
dox. J Indian Soc Periodontol 2012; 16,
313.
Ning Y, Ling J, Wu CD: Synergistic
effects of tea catechin epigallocatechin
gallate and antimycotics against oral
Candida species. Arch Oral Biol 2015;
60, 1565.
Lutomski J: Fascynacja czosnkiem
– wczoraj i dziś. Post Fitoter 2001; 5, 4.
Ross ZM, O´Gara EA, Hill DJ, Sleighthol-
me HV, Maslin DJ: Antimicrobial proper-
ties of garlic oil against human enteric
bacteria: evaluation of methodologies
and comparison with garlic oil sulfides
and garlic powder. App Environ Micro-
biol 2001; 67, 475.
Kim JW, Kyung KH: Antiyeast activity
of heated garlic in the absence of alliina-
se enzyme action. J Food Sci 2003; 68,
5: 1766.
Grys A, Łowicki Z, Parus A: Medicinal
properties of ginger (Zingiber officinale
Roscoe). Post Fitoter 2010; 1, 42.
Kumar G, Karthik L, Bhaskara RK: A
review on pharmacological and phyto-
chemical properties of Zingiber officinale
Roscoe (Zingiberaceae). J Pharma Res
2011; 4, 9: 2963.
Giriraju A, Yunus GY: Assessment
of antimicrobial potential of 10% ginger
extract against Streptococcus mutans,
Candida albicans, and Enterococcus fa-
ecalis: an in vitro study. Indian J Dent Res
2013; 24, 4: 397.
Hasan S, Danishuddin M, Khan AU: Inhi-
bitory effect of zingiber officinale towards
Streptococcus mutans virulence and caries
development: in vitro and in vivo studies.
BMC Microbiol 2015; 15, 1: 1.
Atai Z, Atapour M, Mohseni M: Inhibi-
tory effect of ginger extract on Candida
albicans. Amer J Appl Sci 2009; 6, 6: 1067.
Kędzia A, Ziółkowska-Klinkosz M, Ku-
siak A, Kochańska B, Kędzia AW , Woj-
taszek-Słomińska A: The activity in vitro
of cinnamon oil (Oleum Cinnamomi)
against yeastlike fungi. Post Fitoter
2015; 1, 16.
Chaudhari LK, Jawale BA, Sharma S,
Sharma H, Kumar CD, Kulkarni PA:
Antimicrobial activity of commercially
available essential oils against Streptococ-
cus mutans. J Contemp Dent Pract 2012;
13, 1: 71.
Prace poglądowe