Content uploaded by Myrianthe Moussa
Author content
All content in this area was uploaded by Myrianthe Moussa on May 04, 2016
Content may be subject to copyright.
Μ Ε Τ Α Π Ο Λ Ε Μ Ι Κ Ο Σ
ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1950
50
-1965
65
65/18740 .... 2010
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ - ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - Π.Ε.Β.Ε. 2010
Αθήνα 2012
2
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ
ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ
Αρχιτεκτονική, Πολιτική και
Τουρισμός στην Ελλάδα.
1950-1965
ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Π.Ε.Β.Ε. 2010
65/18740
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Π.Ε.Β.Ε. 2010
Αθήνα 2012
4
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΒΑΣΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
Π.Ε.Β.Ε. 2010
ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:
ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ
Αρχιτεκτονική, Πολιτική και Τουρισμός στην Ελλάδα.
1950-1965
(65/18740)
Επιστημονικός Υπεύθυνος:
Παναγιώτης Τουρνικιώτης, καθηγητής ΕΜΠ
Kύρια ερευνητική ομάδα:
Παναγιώτης Τουρνικιώτης, καθηγητής ΕΜΠ
Αλέκα Μονεμβασίτου, καθηγήτρια ΕΜΠ
Ερευνητική Ομάδα:
Αιμιλία Αθανασίου, υποψήφια διδάκτωρ ΕΜΠ
Σταύρος Αλιφραγκής, διδάκτωρ Πανεπιστημίου του Cambridge
Μυριάνθη Μουσά, υποψήφια διδάκτωρ ΕΜΠ
Γραμματειακή υποστήριξη: Σοφία Σιγάλα, διοικητικός ΕΜΠ
Επιμέλεια τεύχους τελικής έκθεσης:
Αιμιλία Αθανασίου
Σταύρος Αλιφραγκής
Μυριάνθη Μουσά
Ο σχεδιασμός του τεύχους της τελικής έκθεσης του Π.Ε.Β.Ε. 2010 βασίστηκε
στο πρότυπο του Π.Ε.Β.Ε. 2007 που επιμελήθηκε ο Πέτρος Φωκαϊδης.
Αθήνα, Δεκέμβριος 2012
© Ερευνητική ομάδα και ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
1950-1965
1948-1955
1946-1963
-
1947-1964
Αρχιτεκτονική
/19-53
/55-105
/107-149
/151-221
/223-276
/277-299
/9-17
7
301-306/
307-363/
365-399/
401-437/
439-486/
487-531/
535-588/
589-669/
671-677/
8 :
, , 1950-1965
277
Η προβολή της «εικόνας» της Ελλάδας στο εξωτερικό
μέσα από το περιοδικό Αρχιτεκτονική
278 :
, , 1950-1965
Εισαγωγή// Το περιοδικό Αρχιτεκτονική είναι το πρώτο ελληνικό αρχιτεκτο-
νικό περιοδικό, με αντικείμενο την προαγωγή της ελληνικής αρχιτεκτονικής.
Το πρώτο τεύχος του εκδίδεται τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 1957 και το
τελευταίο μέσα στο 1971. Είναι ευρέως γνωστό για την ενημέρωση που παρείχε
σχετικά με την ελληνική αρχιτεκτονική, την ανάδειξη πολιτιστικών θεμάτων
του τόπου μας (ζωγραφική, γλυπτική, εφαρμοσμένες-γραφικές τέχνες κ.ά.) και
τις διεθνείς τάσεις της αρχιτεκτονικής. Αυτό που ίσως δεν έχει επισημανθεί έως
σήμερα, είναι ο σημαντικός ρόλος που έπαιξε, ιδιαίτερα τις δεκαετίες του ‘50
και ‘60, στην προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό ως «πολιτιστικό προϊόν».
Διαβάζοντας ανάμεσα στα άρθρα, θα παρατηρήσουμε πως καθόλη την 15χρονη
πορεία του περιοδικού, η προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό αποτελεί θέμα
μείζονος σημασίας. Από το πρώτο κιόλας τεύχος η θεματολογία εμπεριέχει το
ζήτημα της σύμπραξης της Αρχιτεκτονικής για την ανάπτυξη του Τουρισμού
και γίνεται εκτενής αναφορά σε θέματα Αναστηλώσεων. Η μετάφραση των
άρθρων σε τρεις ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά) αποκαλύ-
πτει τις προθέσεις των συντελεστών για την διάδοση και κυκλοφορία του στο
εξωτερικό. Χαρακτηριστική είναι η εμμονή των συντακτών για την ανάπτυξη
δεσμών και τη συνεργασία με ξένα ιδρύματα και το βαθύ αίσθημα ευθύνης
που φέρουν, θεωρώντας πως το περιοδικό αποτελεί πρεσβευτή της Ελλάδος
στο διεθνές πολιτισμικό σκηνικό. Θέματα όπως: το κτιριακό έργο του ΕΟΤ,
οι ελληνικές συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις, τα καλλιτεχνικά γεγονότα και
φεστιβάλ διεθνούς εμβέλειας, οι παρουσιάσεις δράσεων του ΕΟΤ για την
προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό, απευθύνονται και στον ξένο αναγνώστη.
Στο θέμα αυτό επιχειρείται μια διαφορετική ανάγνωση της Αρχιτεκτονικής,
από τη σκοπιά του ερευνητή που μελετά τη δομή, τη σύνταξη και το περιεχό-
μενο του περιοδικού με μια οπτική, διαφορετική από αυτή που συνηθίζουμε
να ερευνούμε ως Αρχιτέκτονες σε ένα Αρχιτεκτονικό επιστημονικό περιοδικό.
Δεν μας απασχολεί και τόσο η ίδια η πληροφορία, δηλαδή το περιεχόμενο των
άρθρων, τα γεγονότα ή η περιγραφή τους ως ντοκουμέντα, όσο η ίδια η σύντα-
ξη του περιοδικού, η επιλογή των περιεχομένων του, η δομή του, η επιλογή
της εικονογράφησης, η επιλογή της μετάφρασης και λεπτομέρειες που αποκα-
λύπτουν την πρόθεση των συντακτών για την κατασκευή μιας «εικόνας» της
Ελλάδας με στόχο την προβολή της ως «πολιτιστικό προϊόν» στους αναγνώστες
του εξωτερικού.
Βασική πηγή της έρευνας είναι όλα τα τεύχη του περιοδικού Αρχιτεκτονική από
το 1957 έως το 1971 και τα πρακτικά των συνεδριάσεων του ΔΣ του ΕΟΤ έως
το τέλος του 1962. Τα πρακτικά για το 2ο εξάμηνο του 1959 δεν έχουν βρεθεί,
όμως το κενό αυτό καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από τα πρακτικά των επόμε-
νων ετών.
278
1:
Σ
-
Α.
Περιοδικό Ετος Αριθμός
αντιτύπων Σχόλιο
Αρχιτεκτονική 1957 7000 771 εγγεγραμμένοι αρχιτέκτονες στο ΤΕΕ το 1963
Αρχιτεκτονική 1958 10000
Αρχιτέκτονες 2011 15500 το κλαδικό περιοδικό των Αρχιτεκτόνων, μέχρι τον Σεπτέμβριο/Οκτώβριο4 του 2011 έβγαινε
σε τόσα αντίτυπα όσα είναι τα εγγεγραμμένα μέλη του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ
Δομές 2012 10000 το περιοδικό απευθύνεται αμιγώς σε αρχιτέκτονες
Ελληνικές Κατασκευές 2012 16000 απευθύνεται και στο ευρύτερο κοινό εκτός από αρχιτέκτονες (διατίθεται και στα περίπτερα)
Αρχιτεκτονικά Θέματα 2012 2500 ετήσια επιθεώρηση αρχιτεκτονικής
Θέματα Χώρου+Τεχνών 2012 2500 ετήσια επιθεώρηση αρχιτεκτονικής
παρατήρηση σήμερα οι ενεργοί Αρχιτέκτονες σύμφωνα με το ΤΕΕ5 είναι 18.641
279
«» 279
Πληροφορίες για την έκδοση. Οι βασικοί συντελεστές και συνεργάτες// Το
περιοδικό κυκλοφορεί σε διμηνιαία τεύχη στις αρχές του 1957, υπό τη διεύθυν-
ση του Αρχιτέκτονα Αντώνη Κ. Κιτσίκη, ο οποίος ήταν και ιδιοκτήτης του
περιοδικού, και υπεύθυνο ύλης τον Κώστα Δ. Κιτσίκη, Αρχιτέκτονα – Καθηγητή
ΕΜΠ. Από το 1957 έως το 19711, εκδίδονται 93 τεύχη, ορισμένα εκ των οποίων
είναι διπλά. Το περιοδικό από το 1958 και μετά τυπώνεται σε 10.000 τεύχη, έναν
τεράστιο αριθμό αντιτύπων, όταν το προσδόκιμο για ένα τέτοιο έντυπο σύμφω-
να με τον εκδότη είναι 3.0002. Ο ίδιος λέει «όταν δε επληροφορήθησαν ότι το
πρώτο τεύχος εξεδίδετο εις 7.000 αντίτυπα, ενώ υπολόγιζαν ότι και 3.000 θα
ήταν αρκετά, μας εχαρακτήρισαν ως αφελείς» τελικά όμως «το πρώτο τεύχος
της Αρχιτεκτονικής προ πολλού έχει εξαντληθεί», διότι η Αρχιτεκτονική δεν είναι
απλά ένα κλαδικό περιοδικό με περιορισμένο ενδιαφέρον που απευθύνεται
μόνο στους τεχνικούς, αλλά προσφέρει στην «ανύψωση της εκπολιτιστικής
στάθμης της χώρας». Η παραπάνω άποψη τεκμηριώνεται από τον αριθμό των
αντιτύπων της σε σύγκριση με τον αριθμό των Αρχιτεκτόνων της εποχής, που
όπως γράφει ο Διον. Ζήβας3 σε επιστολή του στο περιοδικό, είναι 771 εγγεγραμ-
μένοι αρχιτέκτονες στο ΤΕΕ το 1963. Πράγματι συγκρίνοντας τον αριθμό των
αντιτύπων με σημερινά περιοδικά (βλ. πίνακα 1), αναγνωρίζουμε την ευρεία
κυκλοφορία της Αρχιτεκτονικής.
Ο Αντώνης Κ. Κιτσίκης6 Αρχιτέκτονας και Decorateur, όπως υπογράφει τα
άρθρα του, υιός του καθηγητή ΕΜΠ Κώστα Δ. Κιτσίκη (βλ. την επόμενη παράγρα-
φο) είναι διευθυντής και ιδιοκτήτης του περιοδικού. Γεννήθηκε στην Αθήνα το
1924. Το 1943 εισάγεται στην Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ7. Αποφοιτά το 1953
και εργάζεται στο γραφείο του πατέρα του. Παρά τις διαφωνίες μαζί του, σε
σημείο που, όπως λέει ο ίδιος, να διαχωρίσουν τα αρχιτεκτονικά τους γραφεία
το 19578, συνεργάζονται για το περιοδικό λόγω της ακαδημαϊκής του ιδιότη-
τας και του αξιόλογου έργου του σε μελέτες και κατασκευές, όπως θα έκανε
με οποιονδήποτε άλλο αξιόλογο αρχιτέκτονα με τα παραπάνω προσόντα. Το
Δεκέμβριο του 1960 ο πατέρας του σταματά να είναι υπεύθυνος για την ύλη του
περιοδικού, πιθανώς λόγω της υποψηφιότητάς του ως βουλευτή στις εκλογές
του 1961. Και ο ίδιος αργότερα βάζει υποψηφιότητα ως Δήμαρχος στον Δήμο
Αθηναίων.
Στα περιεχόμενα της Αρχιτεκτονικής συναντούμε πολλά έργα του μικρής κλίμα-
κας (εξοχικές κατοικίες), μεγάλης κλίμακας (όπως πολυκατοικίες και ξενοδο-
χεία, π.χ. το ξενοδοχείο με υπόγειο κινηματογράφο στην Πλατεία Ομονοίας9 επί
της 3ης Σεπτεμβρίου) καθώς και εσωτερικά (π.χ. η διαμόρφωση του γραφείου
του Σοφοκλή Βενιζέλου που υπήρξε πρωθυπουργός της Ελλάδας10). Εργα του,
κυρίως εσωτερικά, εμφανίζονται με έγχρωμη εκτύπωση στο περιοδικό11 και
ενίοτε κοσμούν και το εξώφυλλο.
Επιχειρηματικό πνεύμα ο Αντώνης Κιτσίκης, εκτός από τα πάμπολλα ιδιωτικά
έργα και τη διεύθυνση του περιοδικού, είναι πολυπράγμων όπως ο πατέρας
του. Το 1960 εγκαινιάζει τη μόνιμη έκθεση οικοδομής12 στο κέντρο της Αθήνας
επί της οδού Βαλαωρίτου 9α, ως μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Δομικών Κέντρων,
την οποία διαρκώς εμπλουτίζει και επεκτείνει. Στ α εγκαίνια και τις κοινωνι-
κές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στον χώρο παρευρίσκονται πάντα
προσωπικότητες της πολιτικής και της κοσμικής Αθήνας, όπως η Βασίλισσα
Φρειδερίκη13 ή ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής. Τέλος, το 1970
ιδρύει τη Λέσχη-Εντευκτήριο και Club της Αρχιτεκτονικής που συστεγαζόταν με
την έκθεση ως πολυχώρος στην Πανεπιστημίου αρ. 1014. Με την ίδια επωνυμία
Αρχιτεκτονική η μουσική σκηνή λειτουργεί μέχρι σήμερα υπό άλλη διεύθυνση
και σε διαφορετικούς χώρους.
280 :
, , 1950-1965
Ο Κώστας Δ. Κιτσίκης15 (1893-1969), Αρχιτέκτονας και Καθηγητής στο ΕΜΠ,
ήταν υπεύθυνος της ύλης του περιοδικού έως τον Δεκέμβριο του 196016.
Γεννήθηκε το 1893 στην Αθήνα. Το 1913 αποφοιτά από το Πολυτεχνείο
Charlottenburg17 στο Βερολίνο. Εως το 1915 που επιστρέφει στην Ελλάδα, λόγω
του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, εργάζεται στο Δήμο του Βερολίνου με την ιδιότη-
τα του αρχιτέκτονα. Μετά το τέλος του πολέμου διατελεί μέλος της Διεθνούς
Επιτροπής Ανοικοδομήσεως της Θεσσαλονίκης (1917-1919), υπηρετεί στο
Υπουργείο Συγκοινωνιών και Δημοσίων έργων ως Διευθυντής του τμήματος
Μελετών (1917-1921), παράλληλα είναι εταίρος του Πολεοδομικού Ινστιτούτου
Λονδίνου (T.P.I.A. London). Το 1921 ιδρύει το αρχιτεκτονικό του γραφείο και
εκπονεί πάμπολλες μελέτες για έργα στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα. Το
1940 εκλέγεται τακτικός καθηγητής στην έδρα της Γενικής Κτιριολογίας και
Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του ΕΜΠ. Το 1956 εκλέγεται Κοσμήτορας της
Ανώτατης Σχολής Αρχιτεκτόνων στο ΕΜΠ, ενώ από το 1961 εμπλέκεται και
με την πολιτική ως υποψήφιος βουλευτής του συνδυασμού της Ε.Ρ.Ε.18 στην
Αθήνα.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του τιμάται με διακεκριμένα αξιώματα και
τίτλους με πιο σημαντικό αυτόν του Προέδρου του Ελληνικού Τμήματος
της Διεθνούς Ενωσης Αρχιτεκτόνων (UIA), για δύο θητείες. Είναι μέλος της
Εκτελεστικής Επιτροπής του Ελληνικού Τμήματος της UNESCO. Εκπροσωπεί
πάμπολλες φορές τους Ελληνες Αρχιτέκτονες σε διεθνείς συναντήσεις στο
εξωτερικό και προεδρεύει σε αρκετές από αυτές. Ενα σημαντικό όραμα του Κ.
Κιτσίκη ήταν η αναβίωση των Αμφικτυονιών19 και η ίδρυση του Πνευματικού
Κέντρου Δελφών20, που τελικά ολοκληρώνεται μετά το θάνατό του. Τέλος ,
σημαντική είναι η συμβολή του στη διαμόρφωση του Γενικού Οικοδομικού
Κανονισμού του 1955 (ύψη, κατάργηση έρκερ, εσοχές κλπ), που επηρέασε τη
μορφολογία του αστικού τοπίου των πόλεων.
Ενας από τους βασικότερους συνεργάτες του περιοδικού καθόλη την πορεία
του είναι ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Ειδικά το έτος 1961 το περιοδικό αφιερώ-
νει σε κάθε τεύχος του σελίδες στο Γραφείο Δοξιάδη21, αλλά και αργότερα
παραμένει μόνιμος συνεργάτης του. Αλλοι σημαντικοί κατά περιόδους συνερ-
γάτες είναι οι αρχιτέκτονες: καθηγητής ΕΜΠ Παναγιώτης Μιχελής, καθηγη-
τής ΕΜΠ Κυπριανός Μπίρης, δρ. αρχιτέκτονας Βασίλειος Κασσάνδρας, δρ.
αρχιτέκτονας Ιωάννης Ν. Κουμανούδης, Δημήτριος Β. Βασιλειάδης, Κώστας Η.
Μπίρης, καθηγητής της Beaux Arts Γεώργιος Κανδύλης, καθηγητής ΑΠΘ Νίκος
Μουτσόπουλος, Θύμιος Παπαγιάννης, Τάκης Ζενέτος κλπ.
Την περίοδο Μάιος 1963 έως Δεκέμβριος 1964 αρχισυντάκτης του περιοδι-
κού υπήρξε ο Ορέστης Δουμάνης22 Πολιτικός Μηχανικός, επιμελητής/διευθυ-
ντής σημαντικών εκδόσεων της εποχής (του Δελτίου Συλλόγου Πολιτικών
Μηχανικών Αθηνών, των Τεχνικών Χρονικών, επί αρχιτεκτονικών θεμάτων
στον Ζυγό, επί τεχνικών στον Οικονομικό Ταχυδρόμο κ.ά.) και ανταποκριτής
σημαντικών διεθνών επιθεωρήσεων (Architectural Design, World Architecture,
Contemporary Architecture). Ο ίδιος αργότερα, το 1967 και το 1970 αντίστοι-
.1,2
Π: Α
281
«»
χα, εκδίδει τις ετήσιες επιθεωρήσεις: Αρχιτεκτονικά Θέματα και Θέματα
Χώρου+Τεχνών που συνεχίζουν να εκδίδονται έως σήμερα.
Είναι προφανές πως στις σελίδες του περιοδικού δημοσιεύονται τα έργα
των σημαντικότερων εκπροσώπων της Ελληνικής αρχιτεκτονικής: Αρη
Κωνσταντινίδη, Χαράλαμπου Σφαέλλου, Δημήτρη Πικιώνη, Προκόπη
Βασιλειάδη, Αχιλλέα Σπανού, Εμμανουήλ Βουρέκα, Περικλή Σακελλάριου,
Ιάσονα Ρίζου, Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα, Σάββα Κονταράτου, Κωνσταντίνου
Καψαμπέλη, Παύλου Μιχαλέα, Θουκυδίδη Βαλεντή, Νίκου Βαλσαμάκη,
Ιππόλυτου Παπαηλιόπουλου, Κίμωνα Λάσκαρη, Δημήτριου Τριποδάκη,
Δημήτριου Φατούρου, Ρέννου Κουτσούρη, Πάτροκλου Καραντινού, Κλέωνα
Κραντονέλλη, Νίκου Δεσύλλα, Διονύση Ζήβα, Γιάννη Λαζίδη, Πάνου Τσολάκη,
Αλέκου Ι. Ζάννου, Σθένη Μολφέση, Μαργαρίτη Αποστολίδη, Αγγελου Σιάγα,
Στ. Βασιλείου, Μίμη Λουκάκου, Νίκου Καλογερά, Δημήτρη και Σουζάνας
Αντωνακάκη κ.ά.
Οπως γράφουν και οι εκδότες στο φύλλο των περιεχομένων σε αρκετά τεύχη,
συνεργάτες του περιοδικού είναι όλοι οι αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί23, επιστή-
μονες συγγραφείς και καλλιτέχνες. Οι συνεργασίες στέλνονται στη Διεύθυνση
του Περιοδικού και δημοσιεύονται με τη σειρά τους όσες κρίνονται κατάλληλες.
Συνεργασίες ξένων δημοσιεύονται μόνο αν αναφέρονται στην Ελλάδα ή ενδια-
φέρουν άμεσα το ελληνικό κοινό. Για τα διεθνή αρχιτεκτονικά νέα το περιοδικό
συνεργάζεται με ξένους ανταποκριτές από περισσότερες από 12 χώρες. Τέλος,
στο περιοδικό αρθρογραφούν συστηματικά αρκετοί άνθρωποι της τέχνης
και του πνεύματος, όπως ο τεχνοκριτικός Τώνης Σπητέρης, οι ζωγράφοι Παν.
Μαθιόπουλος, Μίλτης ΠαρασκευαΪδης καθώς και άλλοι, με τους οποίους το
περιοδικό είχε μακροχρόνια συνεργασία.
Το 1971, το περιοδικό κάνει μια στροφή προς τα κοσμικά θέματα και επιχει-
ρεί να γίνει 15νθήμερο, αν και τελικά καταφέρνει να εκδώσει μόνο 10 τεύχη.
Μετονομάζεται σε Αρχιτεκτονική & διακόσμηση και στη θεματολογία του
προστίθενται πιο εκλαϊκευμένα άρθρα, με αποκορύφωμα αυτά που ασχολού-
νται με τη σύγχρονη μόδα ή με τα αστρολογικά νέα24. Ταυτόχρονα τα επιστη-
μονικά άρθρα σταδιακά περιορίζονται. Η εικονογράφηση των εξώφυλλων
αρχικά παρουσιάζει θέματα διακόσμησης (κουζίνα, εφηβικό δωμάτιο κλπ) και
στη συνέχεια καταλήγει σε μοντέλα κατά τα πρότυπα των γυναικείων περιοδι-
κών25. Τα εξώφυλλα συνοδεύονται από αντίστοιχους τίτλους.
Αυτή είναι και η τελευταία χρονιά της εκδόσεώς του. Είναι πιθανό η στροφή σε
ένα νέο κοινό να έφερε την παρακμή του, αφού έχασε τους μόνιμους αναγνώ-
στες του και έπρεπε να ανταγωνιστεί καθιερωμένα μαζικά περιοδικά (Εικόνες,
Γυναίκα κ.ά.) που στηρίζονταν από μεγάλους εκδοτικούς οίκους.
.3,4,5,6
Τ 1971,
.
282 :
, , 1950-1965
Οι επιδιώξεις της Αρχιτεκτονικής. Το εισαγωγικό σημείωμα της συντάξεως//
«Εκδίδοντες την Αρχιτεκτονική έχομεν το αίσθημα ότι πληρούμε μιαν
ανάγκη η οποία κατέστη προ πολλού έκδηλος. Αλλαι χώραι, μκρότεραι
της ιδικής μας και μη έχουσαι να επιδείξουν Ιστορίαν Αρχιτεκτονικής ως η
ιδική μας, διαθέτουν ήδη περιοδικά προβολής του έργου των αρχιτεκτόνων
των, εφάμιλλα σχεδόν προς τα καλλίτερα του κόσμου. Τίποτε δεν δικαιο-
λογεί την δική μας καθυστέρηση ... Αποφασίσαντες όμως την έκδοση της
Αρχιτεκτονικής εθεωρήσαμε χρέος μας απέναντι των Ελλήνων αρχιτεκτό-
νων και του Ελληνικού κοινού, απέναντι της σπουδαζούσης νεολαίας μας,
απέναντι και αυτής της θέσεως την οποία κατέχει η χώρα μας ως εστία
πνευματικής ακτινοβολίας εις την ανατολική Ευρώπην, να αναλάβουμε την
τολμηρή ταύτην πρωτοβουλίαν. ...»26
Διαβάζοντας το εισαγωγικό σημείωμα του Κώστα Κιτσίκη στο 1
ο τεύχος του
περιοδικού από τις πρώτες γραμμές διαπιστώνουμε την επιθυμία των εκδοτών
για την παγκόσμια πολιτισμική προβολή της χώρας μας και της σύγχρονης
αρχιτεκτονικής της παραγωγής. Στο ίδιο κείμενο αναλύεται η θεματολογία του
περιοδικού, η οποία δεν περιορίζεται σε καθαρά κτιριολογικά θέματα, αλλά σε
γενικότερα θέματα, πνευματικά και μορφωτικά. Στα θέματα αυτά, εκτός από
την αρχαιολογία, την τέχνη ή τον πολιτισμό, ρητά περιλαμβάνεται και ο τουρι-
σμός.
Τρεις είναι οι στόχοι στην επιλογή των έργων που προβάλλονται στο περιοδικό:
1) να συμβάλει στην εξύψωση του αρχιτεκτονικού επιπέδου της χώρας
2) να αποτελεί αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα των τάσεων της σύγχρο-
νης ελληνικής αρχιτεκτονικής (χωρίς προκατάληψη υπέρ κάποιας από
τις δύο σχολές27)
3) να προβάλει νέους Ελληνες αρχιτέκτονες
Στη συνέχεια, καλεί τους αναγνώστες της Αρχιτεκτονικής να ενισχύσουν την
προσπάθειά της, υποβάλλοντας οι ίδιοι στη σύνταξη τα έργα που τους αντιπρο-
σωπεύουν σε αυτοκριτική, ενώ εύχεται το περιοδικό να ανταποκριθεί στις
προσδοκίες του κοινού του.
Τέλος, στην εισαγωγή28 του περιοδικού (το φύλλο πίσω από τα περιεχόμενα)
αποκαλύπτεται άλλος ένας ευσεβής πόθος. Να είναι «ο συμπαραστάτης και
σύμβουλος των Κυβερνήσεων ... να δώσει συνείδηση των κενών της πολιτικής
του κράτους και παρακίνηση για την πλήρωση των κενών αυτών με ιδέες και
αριθμούς. Θα εκδώσει ιδιαίτερες μελέτες για τα επιμέρους τεχνικά και κοινω-
νικά ζητήματα ώστε να δημιουργήσει μια τεκμηρίωση επί της οποίας θα στηρι-
χθεί η πολιτική ηγεσία στον προγραμματισμό της ...».
Η «εικόνα» της Ελλάδας μέσα από το περιοδικό. Τα περιεχόμενα της
Αρχιτεκτονικής// Για την Αρχιτεκτονική, η προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό
αποτελεί θέμα μείζονος σημασίας. Από το πρώτο κιόλας τεύχος, η θεματολο-
γία του περιοδικού εμπεριέχει το ζήτημα της σύμπραξης της Αρχιτεκτονικής
για την ανάπτυξη του Τουρισμού29 και γίνεται εκτενής αναφορά σε θέματα
Αναστηλώσεων30.
Η πρόθεση των εκδοτών για την επέκταση των ενδιαφερόντων τους σε ευρύτε-
ρα πολιτιστικά - εκτός από αμιγώς αρχιτεκτονικά θέματα - δηλώνεται, όπως
είδαμε στην προηγούμενη παράγραφο, από το εισαγωγικό τους σημείωμα. Ο
τουρισμός περιλαμβάνεται σε αυτά. Η άποψη για την εκπολιτιστική προσφο-
ρά του τουρισμού δεν συναντάται μόνο στο περιοδικό. Στα πρακτικά του
Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΟΤ η έννοια του τουρισμού ως φορέα εκπολιτι-
σμού31 επαναλαμβάνεται συχνά, ιδιαίτερα στα πρώτα έτη των συνεδριάσεων.
Με την παραπάνω έννοια ο τουρισμός εξυπηρετεί, εκτός από εισροή συναλ-
283
«»
λάγματος σε μια αναπτυσσόμενη χώρα, τη γενικότερη ανύψωση του βιοτικού
της επιπέδου. Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη του τουρισμού στηρίζεται στα κρατικά
προγράμματα του ΕΟΤ, με σημαντικότερο το κτιριακό πρόγραμμα κατασκευής
ξενοδοχειακών μονάδων και άλλων τουριστικών εγκαταστάσεων σε επιλεγ-
μένους τόπους, το Πρόγραμμα των Ξενία. Ο ΕΟΤ επέλεξε την ανάπτυξη του
τουρισμού με τη δημιουργία σύγχρονων για εκείνη την εποχή ξενοδοχεια-
κών μονάδων, πρότυπων για την ιδιωτική πρωτοβουλία, οι οποίες σήμερα
περιλαμβάνονται στα σημαντικότερα έργα Μεταπολεμικής Αρχιτεκτονικής
στην Ελλάδα. Δηλαδή το Κράτος επέλεξε να αναπτύξει τον τουρισμό σύμφωνα
με τα διεθνή αρχιτεκτονικά πρότυπα και να προβάλει έτσι την Ελλάδα ως μια
σύγχρονη Δυτική χώρα.
Τα θέματα που απευθύνονται και στους ξένους αναγνώστες διακρίνονται σε
αυτά που προβάλλουν το παρελθόν και αυτά που επικεντρώνονται στο
παρόν. Τα θέματα που αναδεικνύουν την «εικόνα» του παρελθό-
ντος είναι: αναστηλώσεις32, ανασκαφές33, αρχαιολογικά θέματα34, ιστορικά
θέματα35, θέματα συσχετισμού του παρόντος με το παρελθόν36, θέματα αρχαίας
τεχνολογίας37, η σύγχρονη τεχνολογία στην υπηρεσία της αρχαιολογίας38, λαϊκή
αρχιτεκτονική39 και παράδοση, λαϊκή τέχνη40. Τα θέματα αυτά διασπείρονται
σε όλα σχεδόν τα τεύχη της «Αρχιτεκτονικής», ενώ κατά καιρούς παρατηρού-
με ειδικές ενότητες στα περιεχόμενά της με τίτλους όπως: Αρχαιολογικά νέα
απ’ όλη την Ελλάδα, Καστοριά - τα αρχοντικά, Ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική,
Ανώνυμη αρχιτεκτονική κ.ά. Από την άλλη μεριά έχουμε τα θέματα που αναδει-
κνύουν την «εικόνα» του παρόντος ως αντάξια του παρελθόντος.
Σε αυτά μπορούμε να πούμε πως γενικά περιλαμβάνονται όλα τα θέματα
που αφορούν στη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική και ειδικά: στις σύγχρο-
νες ξενοδοχειακές μονάδες του ΕΟΤ41, στην ανάπτυξη προγραμμάτων για τον
τουρισμό42, ιδιωτικές πρωτοβουλίες για τον τουρισμό43, ελληνικές συμμετοχές
σε διεθνείς εκθέσεις44 και οργάνωση διεθνών εκθέσεων και συνεδρίων στην
Ελλάδα45, παρουσιάσεις δράσεων του ΕΟΤ για την προβολή της Ελλάδας στο
εξωτερικό με αφιέρωμα στις αφίσες46 και τα φυλλάδια του ΕΟΤ47 που φιλοτε-
χνήθηκαν από σημαντικούς καλλιτέχνες των καλών και των εφαρμοσμένων
τεχνών48, παρουσίαση καλλιτεχνικών δρώμενων και προγραμμάτων49 του ΕΟΤ
που απευθύνονται και στον ξένο αναγνώστη.
Θέματα που αφορούν στην παρουσίαση σύγχρονων υποδομών
όπως: την ανάπτυξη των οδικών δικτύων50, έργα εξηλεκτρισμού51, νέοι διεθνείς
αερολιμένες52 στην Ελλάδα, έργα του οργανισμού τηλεπικοινωνιών53 και του
οργανισμού ραδιοτηλεόρασης54, διυλιστήρια55, ναυπηγεία56, αλλά και διάφο-
ρα δημόσια έργα57 ή ιδιωτικά έργα που σχετίζονται με την παραγωγή και την
ανάπτυξη, όπως εργοστάσια58, χαλυβουργίες59, υπερωκεάνια60, παρότι σαφώς
.7,8,9,10
Ε -
-
Κ-
, 1958.
284 :
, , 1950-1965
δεν στοχεύουν στον τουρισμό, ολοκληρώνουν την «εικόνα» της σύγχρονης
Ελλάδας στους αναγνώστες του εξωτερικού. Στον ίδιο στόχο συμβάλλει η
προβολή έργων Ελλήνων αρχιτεκτόνων-πολεοδόμων διεθνούς βεληνεκούς
όπως του Γραφείου Δοξιάδη, στενού συνεργάτη του περιοδικού, και Ελλήνων
καλλιτεχνών61 διεθνώς αναγνωρισμένων.
Η ξενόγλωσση μετάφραση των άρθρων αποκαλύπτει τις
προθέσεις των συντελεστών για τη διάδοση και κυκλοφορία του περιοδικού
στο εξωτερικό. Από το πρώτο τεύχος (1957) έως το 196362 αυτή γίνεται σε τρεις
ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά) κυρίως σε παράρτημα. Από το
1963 έως το τέλος της κυκλοφορίας του συνεχίζεται κατά κανόνα στα Αγγλικά
και σε μερικά τεύχη σε Γαλλικά ή Γερμανικά. Κατά καιρούς η σύνταξη αλλάζει
τη θέση των ξενόγλωσσων κειμένων, προσπαθώντας να τα εντάξει σε ένα
ενιαίο άρθρο, που είναι πιο ευανάγνωστο, και όχι σε ξεχωριστές ενότητες. Για
τη θέση τους γίνονται διάφοροι πειραματισμοί. Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις
όπου το ξένο κείμενο63 μπορεί να προηγείται.
Σε μερικά τεύχη, υπάρχουν και αποκλειστικά αγγλόφωνα άρθρα που συνδέο-
νται άμεσα με τον τουρισμό. Αυτά εμφανίζονται κατά περιόδους με τη μορφή
μιας σταθερής στήλης-θεματολογίας, αλλά μπορεί να διαφέρουν ως προς το
περιεχόμενο ανάλογα με τις προθέσεις της σύνταξης και τις οδηγίες των χρημα-
τοδοτών, π.χ. του ΕΟΤ (βλ. πιο κάτω) ή της ΔΕΗ.
Οι αγγλόφωνες ενότητες διακρίνονται: (1) στις πιο εκλαϊκευμένες (1958)
με άρθρα που παρουσιάζουν τις Κυκλάδες64, που θα μπορούσαν να βρίσκονται
και σε περιοδικά ποικίλης ύλης και (2) στις ενημερωτικού χαρακτή-
ρα (1966)65, που περιγράφουν την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού από τον
ΕΟΤ. Στις δεύτερες, με στόχο την προσέλκυση ξένων για νέες ιδιωτικές επενδύ-
σεις, προβάλλονται τα έργα των τουριστικών καταλυμάτων και των υποδομών
και αναλύονται οικονομικά και στατιστικά στοιχεία που αφορούν τον τουρισμό.
Η τρίγλωσση μετάφραση είναι μια ακριβή έκδοση. Δεν θα μπορούσε να γίνεται
μόνο για λόγους γοήτρου, χωρίς να διαβάζεται από το ομόγλωσσο κοινό. Τα δε
αγγλόφωνα άρθρα, απευθύνονται αποκλειστικά στους ξένους αναγνώστες.
Δεν είναι τυχαίο ότι, ειδικά στα θέματα που αφορούν τον τουρισμό66 (και γενικό-
τερα την ανάπτυξη67) συστηματικά προτιμάται η έγχρωμη εικονογρά-
φηση ή διχρωμία, σπάνιες για την εποχή λόγω του σημαντικά υψηλότερου
κόστους εκτύπωσης. Το γεγονός καταδεικνύει την ιδιαίτερη σημασία που έδιναν
οι υπεύθυνοι της ύλης για τα θέματα που προορίζονταν για ξένους αναγνώστες.
Η εικονογράφηση των θεμάτων που αφορούν την προβολή ξενοδοχείων του
ΕΟΤ παραχωρείται από τον ίδιο τον Οργανισμό, ο οποίος, όπως επιβεβαιώνε-
ται από τα πρακτικά του Διοικητικού Συμβουλίου του, έχει ήδη αναθέσει και
αγοράσει τα δικαιώματα χρήσης από φωτογράφους της εποχής. Τις φωτογρα-
φίες που χρησιμοποιεί το περιοδικό βρίσκουμε στα αρχεία των φωτογράφων
της εποχής68.
Τα άρθρα που αφορούν τουριστικά θέματα μπορεί να συνοδεύονται από
διαφημίσεις, συνήθως έγχρωμες, για τα Φεστιβάλ69 ή για ξενοδοχεία70
του ΕΟΤ κυρίως, αλλά και διαφημίσεις αεροπορικών εταιριών71. Σε αρκετά
τεύχη υπάρχουν και ξενόγλωσσες, με καθαρά τουριστικό περιεχόμενο.
Αυτές είτε προτρέπουν τους ξένους να επισκεφθούν ένα συγκεκριμένο μέρος
της Ελλάδας, είτε προτείνουν μέρη διαμονής (ξενοδοχεία υψηλών προδιαγρα-
φών)72 και τρόπους πρόσβασης.
Δυστυχώς, σε λίγα τεύχη έχουν εντοπιστεί τα εξώφυλλα και οπισθό-
φυλλα του περιοδικού, όπου βρίσκονται οι έγχρωμες και πολυτελείς διαφη-
μίσεις. Σε αρκετά από αυτά προβάλλεται η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού73
285
«»
σε οπισθόφυλλα με σλόγκαν που εξαίρουν τον νεωτερικό χαρακτήρα και τον
εκπολιτιστικό ρόλο του Οργανισμού. Δυστυχώς , τα μόνα εξώφυλλα από όσα
βρέθηκαν και αφορούν τον τουρισμό είναι στο διπλό τεύχος 15-16 Μάιος-
Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος του 1957, που προβάλλει το Hilton, και στο τεύχος 47
Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 1964, με το ξενοδοχείο Πόρου του Α. Κωνσταντινίδη.
Οι αναγνώστες της Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και το εξωτερικό// Το περιο-
δικό απευθύνεται σαφώς σε Αρχιτέκτονες, αλλά και σε άλλες ειδικότητες που
εμπλέκονται με το κτίζειν: Μηχανικούς, Κατασκευαστές, Προμηθευτές Υλικών.
Ο εκδότης, θέλοντας να επιβραβεύσει και να αυξήσει τους συνδρομητές του,
εισάγει σχεδόν σε κάθε τεύχος τους Καταλόγους Επιχειρήσεων Αναγνωστών74 ,
στους οποίους βρίσκουμε και τις παραπάνω κατηγορίες. Μια ακόμη κατηγο-
ρία είναι οι σπουδαστές αρχιτεκτονικής, για τους οποίους γίνεται ειδική μνεία
στις επιδιώξεις της Αρχιτεκτονικής75 από το 1ο κιόλας τεύχος. Οι αρχιτεκτονικές
σχολές που υπήρχαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της έκδοσης του περιοδι-
κού ήταν αυτή του ΕΜΠ (έτος ίδρυσης 1917) και η μόλις ιδρυθείσα (1956) σχολή
του ΑΠΘ.
Η Αρχιτεκτονική δεν περιορίζεται στα εγχώρια ιδρύματα, τράπεζες και
οργανισμούς, όπως το ΕΜΠ, το ΤΕΕ ή η Εμπορική Τράπεζα, που τη στήριξαν
από τα πρώτα έτη76. Με πρωτοβουλία της Συγκλήτου του ΕΜΠ77 το περιοδι-
κό αποστέλλεται σε όλες τις βιβλιοθήκες των αναγνωρισμένων τεχνολογι-
κών Πανεπιστημίων και Πολυτεχνείων. Αποσπάσματα από τις ευχαριστήριες
επιστολές των ξένων ιδρυμάτων δημοσιεύονται στο 4ο τεύχος του περιοδικού,
και - κατά τον εκδότη - δεν απέδωσαν απλά ηθικό όφελος, αλλά και οικονομι-
κό, αφού τελικά η αποστολή του περιοδικού θα συνεχιστεί με αντάλλαγμα την
αντίστοιχη έκδοση του ξένου ιδρύματος.
Οι εκδότες στη στήλη Προς τους συνδρομητές μας, κατά το δεύτερο έτος κυκλο-
φορίας του περιοδικού, προτρέπουν τους συνδρομητές αρχικά να προτεί-
νουν το περιοδικό σε νέους αναγνώστες78 και σε επόμενο τεύχος να στείλουν
στο περιοδικό τα ονόματα και τις διευθύνσεις από δύο έως τρεις φίλους και
γνωστούς στο εξωτερικό, διότι είναι βέβαιοι πως «θα ενδιαφερθούν να εγγρα-
φούν στο μόνο αξιόλογο ελληνικό περιοδικό». Τέλος , τους παρακαλούν να
συστήσουν το περιοδικό σε προμηθευτές και εργολάβους για να διαφημιστούν
σε αυτό.
.11 1958, .12 1964
Α -
Α.
286 :
, , 1950-1965
Η σύνδεση του περιοδικού με τους ομογενείς του εξωτερικού επιβεβαιώ-
νεται με την επιστολή που αποστέλλεται και δημοσιεύεται στο περιοδικό με
τίτλο Ομογενείς και ΕΟΤ79. Ο πολιτευτής Ιωαν. Σπυρ. Δεληγιάννης γράφει πως
«στις σελίδες του πολιτισμένου φύλλου σου (σ.σ. δηλαδή του φύλλου της
Αρχιτεκτονικής) θα βρω το πιο κατάλληλο μέσο για να κάνω γνωστές μερικές
μου σκέψεις και διαπιστώσεις πάνω στο ζήτημα του τι κάνει ή καλλίτερα του
τι δεν κάνει το επίσημο Ελληνικό Κράτος για να διευκολύνει τους Ελληνες του
έξω Κόσμου στην προσπάθειά τους να μην χάσουν την επαφή με τη γη που
γεννήθηκαν». Ακολουθεί η διαμαρτυρία του, για την προσπάθεια ενός Ελληνα
δεύτερης γενιάς να δημιουργήσει Εθνικό Τουριστικό Γραφείο στην Αμερική,
που όμως ο ΕΟΤ παρεμποδίζει κατά τη γνώμη του μέσω της γραφειοκρατίας.
Οπως θα δούμε παρακάτω ο ΕΟΤ αγοράζει συγκεκριμένο αριθμό τευχών του
περιοδικού, τα οποία διανέμει σε Τουριστικά Γραφεία, στα οποία καταφεύ-
γουν οι τουρίστες μόλις αφικνούνται στη χώρα αναζητώντας στέγη ή κάποιον
επαρχιακό προορισμό. Επίσης, όπως γνωρίζουμε και από άλλες εκδόσεις που
ενισχύει οικονομικά ο ΕΟΤ, αυτές συνηθίζεται να δωρίζονται σε επιφανείς
ξένους. Οι ξένοι αναγνώστες πρέπει να ανήκουν σε μια εύπορη τάξη εφόσον
μπορούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για αναψυχή, και έχουν ένα υψηλό
επίπεδο μόρφωσης εφόσον αναζητούν προορισμούς με αρχαιολογικό ενδια-
φέρον. Εμμέσως αυτή η ανάλυση των ξένων αναγνωστών, μας δίνει μια εικόνα
για το επίπεδο των ξένων τουριστών στους οποίους στοχεύει η ελληνική
πολιτική για τον τουρισμό και ταυτόχρονα μας δίνει ενδείξεις για το επίπεδο
των υπηρεσιών που παρέχουν οι τουριστικές μονάδες που προβάλλονται στο
περιοδικό, οι οποίες ανήκουν στην κατηγορία επώνυμη τουριστική αρχιτεκτο-
νική. Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε πως για το περιοδικό οι αναγνώστες
του εξωτερικού είναι εξίσου σημαντικοί με τους εγχώριους αναγνώστες, οπότε
η θεματολογία προσαρμόζεται ανάλογα.
Τα οικονομικά της Αρχιτεκτονικής: συνδρομές, διαφημίσεις & παράλληλες
επιχειρηματικές δραστηριότητες// Στον απολογισμό του 195780 πληροφο-
ρούμαστε πως κατά το 1ο έτος έκδοσης το κόστος για 7.000 τεύχη ανά δίμηνο
ανέρχεται στις 300.000 δρχ. Το 1963, ύστερα από 7 χρόνια συνεχούς εκδόσεως,
ο Αντώνης Κιτσίκης απαντώντας σε αλληλογραφία81 αναγνώστη-συνεργάτη
του περιοδικού, αποκαλύπτει πως το κόστος κάθε διμηνιαίας έκδοσης είναι
μισό εκατομμύριο δρχ. Στην ίδια επιστολή τονίζει πως το περιοδικό δεν είχε
καμία οικονομική υποστήριξη (προφανώς εννοεί ιδιωτική) και δεν δικαιού-
το καμία ενίσχυση (εννοεί κρατική82). Στο μεταξύ το περιοδι-
2:
Κ -
Α.
έτος τιμή/
τεύχος
αριθ.
αντιτύπων
κόστος
2μηνιαίας
έκδοσης
ετήσια συνδρομή
ιδιωτών σπουδαστών οργανισμών &
τραπεζών ΑΕ εξωτερικού
1957 50 δρχ 7.000
τεύχη
300.000
δρχ 150 δρχ -300 δρχ Οργ.
500 δρχ Τραπ.-10 $
2 $ /τεύχος
1958 50 δρχ 10.000
τεύχη -250 δρχ -400 δρχ Οργ.
500 δρχ Τραπ -15 $ ιδιωτ.
10 $ Οργ.
1963 - ” 500.000
δρχ -- - - -
1964 - ” - 250 δρχ 225 δρχ 500 δρχ 400 δρχ -
1965 50 δρχ ”-250 δρχ 225 δρχ 500 δρχ --
1966 - ” - - - - -
15 $ ΗΠΑ
αναλυτικά για κάθε
χώρα
1967 - ” - - - - - αναλυτικά για κάθε
χώρα
1971 15 δρχ ”-
τ 92 450 δρχ
τ 93 300 δρχ - - - 30 $
287
«»
κό συνεχίζει να εκδίδεται σε 10.000 τεύχη. Την ίδια εποχή η τιμή ανά τεύχος
για τους αναγνώστες του εσωτερικού είναι 50 δρχ και παραμένει σταθερή
καθόλη τη μακροχρόνια πορεία του περιοδικού. Η ετήσια συνδρομή αντίστοι-
χα διαμορφώνεται στις 250 δρχ για ιδιώτες, στις 225 δρχ για σπουδαστές, στις
500 δρχ για οργανισμούς και τράπεζες, στις 400 δρχ για ΑΕ. Κατά περιόδους στα
περιεχόμενα κάθε τεύχους ανακοινώνονται και οι συνδρομές του εξωτερικού.
Τιμές για συνδρομές του εξωτερικού υπάρχουν από το 1ο τεύχος του περιοδι-
κού. Επίσης, σταθερές παραμένουν οι ετήσιες συνδρομές, με εξαίρεση το 1
ο
έτος, που η ετήσια συνδρομή για ιδιώτες είναι πολύ χαμηλή (150 δρχ) για να
προσελκύσει κόσμο.
Το περιοδικό είναι μοναδικό στο είδος του μέχρι το 1967, όταν ο Ορέστης
Δουμάνης εκδίδει τα Αρχιτεκτονικά Θέματα και λίγο αργότερα το 1970 τα
Θέματα Χώρου+Τεχνών. Ομως και πάλι, αυτά είναι ετήσιες επιθεωρήσεις και
όχι περιοδικά. Παράλληλα με την Αρχιτεκτονική εκδίδονται το μηνιαίο καλλιτε-
χνικό περιοδικό Ζυγός83 από το 1955 έως το 1983, με διακοπή μεταξύ των ετών
1967-1972 και τα κλαδικά δελτία και περιοδικά: Τεχνικά Χρονικά που εκδίδει
το ΤΕΕ, το Δελτίο Συλλόγου Αρχιτεκτόνων και το Δελτίο Συλλόγου Πολιτικών
Μηχανικών. Αλλα περιοδικά της εποχής, όπως τα Εικόνες (1955-1967) της Ελένης
Βλάχου και Ταχυδρόμος (1954-σήμερα) του Δημοσιογραφικού Οργανισμού
Λαμπράκη84, είναι περιοδικά ποικίλης ύλης και απευθύνονται σε διαφορετικό
κοινό. Θεωρώντας πως τα κλαδικά δελτία παρουσιάζουν τα τεχνικά-αρχιτε-
κτονικά νέα συνοπτικά, χωρίς αναλυτικές παρουσιάσεις έργων και με φτωχή
εικονογράφηση, θα λέγαμε πως η Αρχιτεκτονική είναι το μοναδικό περιοδι-
κό για αρχιτεκτονικά θέματα. Ενα τέτοιο περιοδικό σαφώς αποκτά τεράστια
δύναμη, και εφόσον ο ανταγωνισμός είναι ελάχιστος, μονοπωλεί τις διαφημί-
σεις επαγγελματικών προϊόντων. Το κέρδος του εκδότη είναι μεγάλο τη στιγμή
που οι διαφημίσεις αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων για ένα περιοδικό.
Ο εκδότης εκμεταλλευόμενος τη δύναμη του «μέσου», προβάλλει σε αυτό τα
έργα του. Αυτά μπορεί να κοσμούν το εξώφυλλό85 ή να έχουν έγχρωμη εικονο-
γράφηση86. Ταυτόχρονα επενδύει σε παράλληλες επιχειρηματικές δραστη-
ριότητες που ενισχύουν τα οικονομικά του. Εισάγει ξένα βιβλία87, τα οποία
παρουσιάζει στα τεύχη της Αρχιτεκτονικής και οι αναγνώστες μπορούν να τα
παραγγείλουν. Διαφημίζει ακίνητα προς πώληση88, κυρίως για επαγγελματι-
κή χρήση, που έχει σχεδιάσει το γραφείο του. Ανακαλύπτει την απουσία μιας
μόνιμης έκθεσης οικοδομής στην Ελλάδα και φτιάχνει ένα τέτοιο κέντρο, το
οποίο προβάλει στο περιοδικό89. Επεκτείνει την έκθεση σε λέσχη και εντευκτή-
ριο της Αρχιτεκτονικής.
Η εγγραφή του ΕΟΤ στο περιοδικό Αρχιτεκτονική//
«... οι εκδότες του εν θέματι περιοδικού, ζητούν την εγγραφή του ΕΟΤ
δι’ ορισμένο αριθμό αντιτύπων. Στη συνέχεια είναι διατεθειμένοι να το
επεκτείνουν και εις 3 ξένες γλώσσες ήτοι: γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά και
να του δώσουν μια τουριστική μορφή ...»90
Με τα παραπάνω λόγια του Γενικού Γραμματέα του ΕΟΤ, Πολιτικού Μηχανικού
Ν. Φωκά, τον Απρίλιο του 1958 ξεκινά η 1η συνεδρίαση για την επιχορήγηση του
περιοδικού Αρχιτεκτονική. Ακολουθεί σχετικά εκτενής συζήτηση για το εάν το
περιοδικό εξυπηρετεί τον Τουρισμό ή όχι, με διαφωνίες για τους όρους, τον
τρόπο και το ύψος της χρηματοδότησης. Ως τρόπος ενίσχυσης προτείνεται η
αγορά αντιτύπων για διάθεση σε τουριστικά γραφεία. Ως προς τον αριθμό των
αντιτύπων αυτός θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των γραφείων στα οποία θα
διατεθεί.
Ο Δ. Παπαευστρατίου, πρώην Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ και αναμφισβήτη-
τα μια προσωπικότητα που ξεχωρίζει ανάμεσα στους συμβούλους του ΔΣ για
288 :
, , 1950-1965
τις εύστοχες τοποθετήσεις του και τις πρωτοποριακές απόψεις του, αμέσως
προτείνει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να γίνεται η επιχορήγηση.
Εισηγείται: (1) την υποχρέωση του περιοδικού να καταχωρεί ανά τεύχος από
ένα άρθρο σχετικά με την ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής, λαογραφίας
κλπ σε μια ξένη γλώσσα, (2) το άρθρο να ελέγχεται από τον ΕΟΤ και (3) η επιχο-
ρήγηση να καταβάλλεται μόνο για κάθε τεύχος που περιλαμβάνει το παραπάνω
άρθρο. Η άποψή του μοιάζει να επικρατεί, παρότι ο Γενικός Γραμματέας θεωρεί
πως με τα ίδια χρήματα θα ήταν πιο αποδοτική η καταχώριση ενός 5σέλιδου
ή 6σέλιδου στον ξένο τύπο. Ο Αρχιτέκτονας Περικλής Σακελλάριος, πρόσωπο
αναγνωρισμένο για το αρχιτεκτονικό του έργο από όλους τους συμβούλους,
που μέχρι στιγμής δεν έχει επέμβει στη συζήτηση, διαφωνεί με τον Ν. Φωκά
τονίζοντας την κακή εικόνα που θα έχει μια τέτοια καταχώριση για το επίπεδο
της χώρας «διότι θα μας πουν ότι μας κάνουν άλλοι τουρισμό και ότι είμαστε
μια χώρα υπανάπτυκτη».
Τελικά, ανατίθεται σε μερικούς Συμβούλους να έρθουν σε διαπραγματεύσεις
με τους εκδότες, ώστε το περιοδικό να αναλάβει την υποχρέωση να καταχω-
ρεί σε κάθε τεύχος ένα άρθρο με αντικείμενο την ιστορία της Ελληνικής
Αρχιτεκτονικής καθώς και μελέτες για έργα αναψυχής ή ψυχαγωγίας, για
ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις κλπ.
Στο 1
ο τεύχος της Αρχιτεκτονικής, που περιέχει αρκετά θέματα που αφορούν
τον Τουρισμό, έργα του ΕΟΤ και θέματα αναστηλώσεων, φιλοξενείται το άρθρο
του Συμβούλου Δ. Παπαευστρατίου με τίτλο: «Αξιοποίηση των ακτών του
Σαρωνικού»91. Στο ίδιο τεύχος, παρουσιάζονται έργα του Συμβούλου Περικλή
Σακελλάριου, που αφορούν τον τουρισμό και ιδιωτικά έργα που ο ίδιος έχει
μελετήσει, ως ελεύθερος επαγγελματίας. Παρόλα αυτά, στην 1
η συνεδρίαση
για την ενίσχυση του περιοδικού, οι δυο τους δεν κάνουν καμιά νύξη για τη
συνεργασία τους ή τη συνεργασία της Τεχνικής Υπηρεσίας του Οργανισμού με
αυτό. Ούτε αποσαφηνίζουν, πως το περιοδικό ήδη τηρεί για πάνω από 7 τεύχη
σχεδόν όλες τις αξιώσεις του Συμβουλίου (παρουσίαση τουριστικών θεμάτων,
προβολή του έργου του ΕΟΤ, ξενόγλωσσες μεταφράσεις). Επίσης εκλαϊκευμέ-
νο άρθρο με έγχρωμη εικονογράφηση που απευθύνεται σαφώς σε τουρίστες
υπάρχει ήδη από το 7ο τεύχος (Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου του 1958) πριν εξετα-
στεί το αίτημα των εκδοτών για οικονομική ενίσχυση.
Στο 4ο τεύχος (Ιούλιος-Αύγουστος του 1957), στο άρθρο με τίτλο «Ο Τουρισμός
και η Αρχιτεκτονική»92, οι εκδότες διαμαρτύρονται πως, παρότι ζήτησαν ενίσχυ-
ση από τον ΕΟΤ με τη μορφή διανομής τευχών στα σοβαρά τουριστικά πρακτο-
ρεία, ο Οργανισμός αδιαφορεί. Πράγματι το Συμβούλιο εξετάζει το αίτημά τους
σχεδόν μισό χρόνο αργότερα (Απρίλιος του 1958) με μια «χλιαρή» εισήγηση από
τον Γενικό Γραμματέα. Επιπλέον αναβάλλει την απόφαση, για να συγκεντρώσει
επιπλέον στοιχεία.
Τον Σεπτέμβριο του 1958 αποφασίζεται η επιχορήγηση του 9ου τεύχους του
περιοδικού με 15.000 δρχ ως έκδοση που πληρεί τις προϋποθέσεις που έθεσε ο
ΕΟΤ. Ακολουθούν η επιχορήγηση του 10ου, 11ου και 12ου τεύχους έως το τέλος
του 1958 με 15.000 δρχ ανά έκδοση, το 13ο και 14ο τεύχος το 1ο εξάμηνο του 1959
με 10.000 δρχ ανά έκδοση και αφότου το περιοδικό προσκομίζει λίστα με τους
αποδέκτες του εξωτερικού93. Πιθανώς επιχορηγείται το διπλό τεύχος 15-16 στο
2ο εξάμηνο του 1959, για το οποίο δεν υπάρχουν πρακτικά, όμως γνωρίζουμε
πως έχει ληφθεί θετική απόφαση για την ενίσχυση του περιοδικού. Το 1960
επιχορηγούνται τα τεύχη 17, 18, 19 και 20. Από το 1961 αποφασίζεται να μη
δίνεται έγκριση της επιχορήγησης ανά τεύχος αλλά να δίνεται ετήσια επιχορή-
γηση. Το 1962, όπως προκύπτει από τα πρακτικά του ΔΣ του ΕΟΤ, συνεχίζεται
η ετήσια ενίσχυση του περιοδικού. Σε αντάλλαγμα, το περιοδικό - εκτός από τις
289
«»
καταχωρίσεις - προσφέρει δωρεάν στον Οργανισμό τεύχη που διανέμονται σε
ταξιδιωτικά πρακτορεία ή σε ξένους επισήμους.
Αντίστοιχες ενισχύσεις από τον ΕΟΤ, χρόνιες ή περιστασιακές, γίνονται σε
πολλά έντυπα, βιβλία και περιοδικά είτε τουριστικά είτε με περιεχόμενο που ο
Οργανισμός θεωρεί πως ευνοεί τον τουρισμό. Το περιοδικό «Ξενία», που εκδίδει
το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, είναι ένα από αυτά. Σημειώνεται πως
έχουν γίνει πολλές συζητήσεις στο ΔΣ του ΕΟΤ σχετικά με την προσφορά του
στον τουρισμό ή την απλή υπόστασή του ως κλαδικό έντυπο. Αλλα έντυπα που
ενισχύονται συστηματικά είναι: το γαλλόφωνο περιοδικό La Revue d’ Athènes
που εκδίδεται στην Ελλάδα, το αγγλόφωνο περιοδικό Pictures from Greece που
είναι η ετήσια αγγλική έκδοση του περιοδικού Εικόνες της εκδότριας Ελένης
Βλάχου και περιοδικά που διανέμονται σε τουρίστες κατά καιρούς (π.χ. περιο-
Απόφαση τεύχος ποσό/
τεύχος σχόλιο
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 18 - 24 Απριλίου 1958 - - 1η συζήτηση, θέτονται όροι για την ενίσχυση του
περιοδικού.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 45 - 10 Σεπτεμβρίου 1958 9 Μάιος-Ιούνιος 1958 15.000 δρχ
Εξώφυλλο με έγχρωμη φωτογραφία της νήσου
Υδρας, άρθρο σχετικό με τους αρχαιολογικούς
χώρους, ανακοίνωση του ΕΟΤ, τουριστικό
8σέλιδο στα Γαλλικά για τη νήσο Θήρα, πλήρεις
μεταφράσεις σε παράστημα.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 50 - 10 Οκτωβρίου 1958 Απορρίπτει την αίτηση του περιοδικού για την πληρωμή διαφήμισης του Φεστιβάλ Αθηνών στο
περιοδικό χωρίς εντολή από τον ΕΟΤ.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 66 - 30 Δεκεμβρίου 1958
10 Ιούλ. - Αύγ. 1958 15.000 δρχ Τουριστικό 8σέλιδο στα Αγγλικά για τη νήσο Πάρο,
τουριστικό ξενοδοχείο στο ίδιο νησί.
11 Σεπτ. - Οκτώβ. 1958 15.000 δρχ Τουριστικό 8σέλιδο στα Γαλλικά για τη νήσο
Μύκονο, τουρ. ξενοδοχείο Θάσου.
12 Νοέμβρ. - Δεκ. 1958 15.000 δρχ Νέα τουριστικά ξενοδοχεία του ΕΟΤ στην Υπάτη,
Λάρισα, Ηγουμενίτσα.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 20 – 4 Ιουνίου 1959
13 Ιαν. - Φεβρ. 1959 15.000 δρχ Νέο τουριστικό ξενοδοχείο στη Σκύρο και ξενώνας
στο Μέτσοβο.
14 Μαρτ. - Απρίλ. 1959 15.000 δρχ
15 σελίδες αφιέρωμα στις τουριστικές
εγκαταστάσεις, στο υπό ανέγερση ξενοδοχείο
Hilton, στο Mira-Mare στη Ρόδο, ξενώνας στη
Στεμνίτσα και ξενοδοχείο στη Λαγκαδιά.
Το Συμβούλιο εγκρίνει την επιχορήγηση αφότου οι εκδότες προσκομίσουν λίστα με τους αποδέκτες
του εξωτερικού.
Απόφαση 481/10-09-1959 15-16 Μάιος-Ιούν.-Ιούλ.-Αύγ.
1959
Λείπουν τα πρακτικά του β’ εξαμήνου του 1959, η
απόφαση όμως γνωρίζουμε πως είναι θετική.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 2 – 14 Ιανουαρίου 1960
17 Σεπτ. - Οκτώβ. 1959 10.000 δρχ
τ 225
Τουριστικό ξενοδοχείο «Αίνος» του ΕΟΤ στο
Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς.
18 Νοέμβρ. - Δεκ. 1959 10.000 δρχ
τ 225
Τουριστικό ξενοδοχείο «Τρίτων» του ΕΟΤ στην
Ανδρο.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 30 – 7 Ιουνίου 1960 Προσλαμβάνεται στον ΕΟΤ ως έκτακτος υπάλληλος ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος πρώην Διευθυντής
περιοδικού Αρχιτεκτονική (1956-1958) στη Διεύθυνση Διαφημίσεως του Οργανισμού.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 24 – 28 Απριλίου 1960 19 Ιαν. - Φεβρ. 1960 10.000 δρχ
τ 200
Το περιοδικό κυκλοφορεί σε ευρύ κύκλο
αποδεκτών του εξωτερικού, σε εξειδικευμένο
κοινό, ινστιτούτα, οργανώσεις, διπλωματικές αρχές
κλπ.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 36 – 7 Ιουλίου 1960 20 Μαρτ. - Απρίλ. 1960 10.000 δρχ
τ 225
5 σελίδες αφιέρωμα στα ξενοδοχεία του ΕΟΤ
στη Μύκονο, Ολυμπία, Καλαμπάκα, Φλώρινα
Ακροναυπλία, Αρτα κλπ.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 7 – 2 Φεβρουαρίου 1961 ετήσια συνδρομή 1961 10.000 δρχ
τ 80
Εγκρίνεται ετήσια συνδρομή για 6 εκδόσεις, για 80
τεύχη ανά 2μηνιαία έκδοση.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 19 – 5 Απριλίου 1961
22-23 Ιούλ.-Αύγ.-Σεπτ.-
Οκτώβ. 1960
10.000 δρχ
τ 80
8 σελίδες αφιέρωμα στο ξενοδοχείο του ΕΟΤ
«Ξενία» στη Μύκονο.
24 Νοέμβρ. - Δεκ. 1960 10.000 δρχ
τ 80
10 σελίδες αφιέρωμα στα Motel του ΕΟΤ σε Λάρισα
και Ηγουμενίτσα.
ΕΟΤ πρακτικά ΔΣ 1 – 11 Ιανουαρίου 1962 ετήσια συνδρομή 1961 10.000 δρχ
τ 80
Εγκρίνεται ετήσια συνδρομή για 6 εκδόσεις, για 80
τεύχη ανά 2μηνιαία έκδοση.
3:
Ο -
Α.
290 :
, , 1950-1965
δικό Η εβδομάς εις τας Αθήνας που κάποια στιγμή συμφωνείται να διανέμεται
στους αεροπορικώς αφικνούμενους ταξιδιώτες).
Διαβάζοντας τα πρακτικά του ΔΣ του ΕΟΤ έως το τέλος του 1962 υπάρχουν
δύο ακόμη συμβάντα που σχετίζονται με το περιοδικό. Στην αρχή της συνερ-
γασίας με το περιοδικό (1958) ο Οργανισμός απορρίπτει την αίτηση της
Αρχιτεκτονικής για την πληρωμή διαφημιστικής καταχώρησης του Φεστιβάλ
Αθηνών χωρίς εντολή από τον ΕΟΤ. Τον Ιούνιο του 1960, μετά την αναδιάρ-
θρωση των υπηρεσιών του ΕΟΤ94, προσλαμβάνεται ως έκτακτος υπάλληλος ο
Νικόλαος Μαυροκορδάτος, πρώην Διευθυντής του περιοδικού Αρχιτεκτονική
(1956-1958), στη Διεύθυνση Διαφημίσεως του Οργανισμού, ως ο πλέον κατάλ-
ληλος για σχετικά θέματα λόγω της προηγούμενης εμπειρίας του στο περιο-
δικό. Ανακοίνωση για τη λήξη της συνεργασίας του Ν. Μαυροκορδάτου με το
περιοδικό υπάρχει στα τεύχη εκείνης της περιόδου.
Από το 8ο τεύχος Μαρτίου-Απριλίου 1958, όταν το θέμα της ενίσχυσης αρχίζει
να δρομολογείται, αφού πλέον έχουν αρχίσει οι διαπραγματεύσεις για τους
όρους της χρηματοδότησης, το περιοδικό Αρχιτεκτονική αποκτά τον υπότιτ-
λο «Τέχνη-Διακόσμησις-Τουρισμός» για το έτος 1958, ως πρόθεση μιας καλής
συνεργασίας με τον Οργανισμό.
Διασταυρώνοντας τις πληροφορίες από το περιοδικό και τα πρακτικά μπορού-
με να συνοψίσουμε στα εξής: (1) το περιοδικό από την αρχή της εκδόσεώς του
προσβλέπει σε κάποια οικονομική ενίσχυση από τον ΕΟΤ και έχει μια τουριστι-
κή οπτική στη θεματολογία του, (2) ο Οργανισμός γνωρίζει το περιοδικό και
τον προσανατολισμό του για την προβολή του τουρισμού, ήδη από το 1ο τεύχος
του, (3) το περιοδικό με μεθοδικότητα προσπαθεί να κερδίσει επιχορηγήσεις
για όλα τα τεύχη του από το 1958 και μετά, με συνεχείς αναφορές σε έργα για
τον τουρισμό.
Παρότι δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο της αιτιολογικής έκθεσης των εκδοτών
προς τον ΕΟΤ προκειμένου να ενισχυθεί το περιοδικό οικονομικά, διαβάζοντας
το άρθρο «Ο Τουρισμός και η Αρχιτεκτονική»95 στο 4ο τεύχος του 1957 μπορού-
με να υποθέσουμε πως θα ήταν κάτι ανάλογο. Με τα παρακάτω λόγια εξηγούν
τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει το περιοδικό να προβληθεί στους
ξένους τουρίστες:
«Εις την ανάπτυξη του τουρισμού χρειάζεται, προ παντός διαφώτι-
σις, συστηματική προπαγάνδα και διαφήμιση εις την ξένη. Τα παρά της
Υπηρεσίας Τουρισμού εκδιδόμενα διαφημιστικά έντυπα ... δεν δύναται να
συναγωνιστούν εις εμφάνισιν τα των ξένων χωρών ... η τάξη των περιηγη-
τών προ πολλού έπαυσε να είναι η τάξη των πλουσίων ... αποτελείται από
ανθρώπους μέσου εισοδήματος και μορφώσεως. Δια του πλήθους εξ αυτών
η Ελλάς είναι μια χώρα αρχαίων μνημείων και ερειπίων, υπανάπτυκτος
και αγνώστου συγχρόνου στάθμης πολιτισμού. Εάν γνωρίζουν λίγα από το
παρελθόν της, ελάχιστα γνωρίζουν -και οι πλείστοι ουδέν- περί της αλματώ-
δους ανόδου του εκπολιτιστικού της επιπέδου. Ακριβώς αυτό το κενό
έρχεται να πληρώσει η Αρχιτεκτονική. Χωρίς να είναι διαφημιστικό
φυλλάδιο, εμφανίζει τη ζωντανή εικόνα του τόπου δια των
κτιρίων και των σύγχρονων εγκαταστάσεων, των τεχνικών
του προόδων, ακόμη δε και δι’ αυτών τούτων των διαφημίσε-
ων, την βιομηχανική και εμπορική ακμή του. ...».
Επίλογος// Με την παραπάνω έρευνα αναλύσαμε τη σχέση του πρώτου
ελληνικού αρχιτεκτονικού περιοδικού με τον τουρισμό και τη συμβολή της
στην διαμόρφωση της «εικόνας» μιας σύγχρονης Ελλάδας στο εξωτερικό σε
μια εποχή που το Ελληνικό κράτος μέσα από δύσκολες διεθνείς και εσωτερι-
291
«»
κές πολιτικές συγκυρίες προσπαθεί να τοποθετηθεί πολιτισμικά σε ένα διεθνές
σκηνικό και να ενισχύσει την εισροή ξένου συναλλάγματος.
Εύλογα ίσως αναρωτηθούμε ποια είναι τα κίνητρα (ποιες είναι οι προσδοκίες)
αυτής της σύμπραξης. Είναι σαφές πως τα έργα για τον τουρισμό λόγω: (1) της
φύσεως και της κλίμακάς τους, (2) των αξιόλογων δημιουργών τους και (3) της
σημασίας που δίνεται εκείνη την εποχή στην πολιτική για τον τουρισμό, διεκδι-
κούν και επιτυγχάνουν την προβολή τους. Ακόμη και στην περίπτωση που ο
ΕΟΤ δεν ενίσχυε την Αρχιτεκτονική, τα θέματα για τον τουρισμό θα προβάλλο-
νταν στο περιοδικό, πιθανώς χωρίς την έγχρωμη εικονογράφηση και δίχως τα
εκλαϊκευμένα άρθρα. Από την άλλη για τους εκδότες, πατέρα και υιό Κιτσίκη,
δεν υφίσταται θέμα βιοπορισμού μέσω του περιοδικού. Θεωρούν τον τουρισμό
ως φορέα εκπολιτισμού και το περιοδικό αποτελεί μέσο αυτοπραγμάτωσης και
προσφοράς. Με την έκδοσή του, θέλουν να καλύψουν το κενό της ελλιπούς
ενημέρωσης επί αρχιτεκτονικών θεμάτων, να προβάλλουν τα σύγχρονα τεχνο-
λογικά επιτεύγματα της χώρας και να συμβάλλουν στην επιμόρφωση του
ευρύτερου κοινού για θέματα αρχιτεκτονικής και πολιτισμού.
Το περιοδικό Αρχιτεκτονική, ξεπερνά το επίπεδο των ατομικών προσδοκιών
των εκδοτών, και συμβολίζει την προσπάθεια της αρχιτεκτονικής και εν τέλει
της επιστημονικής κοινότητας να συνδράμει στην πολιτιστική πρόοδο και στην
οικονομική ανάκαμψη του τόπου.
Ευχαριστίες//
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως την κ. Αλεξάνδρα Μονεμβαστίου Καθηγήτρια του
ΕΜΠ και επιβλέπουσα της Διδακτορικής μου διατριβής και τον κ. Παναγιώτη
Τουρνικιώτη Καθηγητή του ΕΜΠ και Επιστημονικό Υπεύθυνο του ΠΕΒΕ 2010.
Επίσης, ευχαριστώ πολύ όλους τους φίλους μου αρχιτέκτονες και μηχανικούς
για τις πολύτιμες σκέψεις τους και τις χρήσιμες παρατηρήσεις τους.
Αρχεία-Βιβλιογραφία-Πηγές//
Περιοδικό Αρχιτεκτονική, 1957-1971
Πρακτικά του ΔΣ του ΕΟΤ, έτη: 1951-1962
Σ
1 Το τελευταίο τεύχος του περιοδικού είναι το 93, περίοδος Δεκέμβριος 1971.
2 Αρχιτεκτονική, τεύχος 06/1957, Απολογισμός του 1957, Προγραμματισμός του 1958, σ. 5
3 Αρχιτεκτονική, τεύχος 38/1963, σ. 6
4 Αρχιτέκτονες, τεύχος 86 – Σεπτέμβριος/Οκτώβριος 2011
5 Ιστοσελίδα ΤΕΕ http://portal.tee.gr/portal/page/portal/TEE/TEE_MEMBERS
6 Βιογραφικά στοιχεία Αντώνη Κ. Κιτσίκη:
Αρχιτεκτονική, τεύχος 21/1960, ένθετο: Σύντομο Βιογραφικό Λεξικό Τεχνικών Ελλάδος
Αρχιτεκτονική, τεύχος 40/1963, Το δείπνο της τάξεως του 43, σ. ΧΧΙΧ
7 Οι συμφοιτητές του 1943 είναι οι: Αντώνης Κιριεζής, Γεώργιος Μίχος, Αντώνης Κιτσίκης,
Μίμης Λουκάκος, Αρης Παξιμαδάς, Ιάσων Ρίζος, Γεώργιος Μυλωνάς, Φίλιππος Βώκος, Ιππόλυτος
Παπαηλιόπουλος, Γεώργιος Νικολετόπουλος.
8 Αρχιτεκτονική, τεύχος 38/1963, σ. 8
9 Αρχιτεκτονική, τεύχος 25/1961, σ. 21-28
10 Αρχιτεκτονική, τεύχος 03/1957, σ. 48
11 Π.χ.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 2/1957, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Διαμέρισμα δύο δωματίων, σ. 58-59
Αρχιτεκτονική, τεύχος 3/1957, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Πολυκατοικία στην Πλάκα, σ. 30
Αρχιτεκτονική, τεύχος 3/1957, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Τύπος φτηνού εξοχικού σπιτιού, σ. 62
Αρχιτεκτονική, τεύχος 5/1957, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Σπίτι για Σαββατοκύριακο στο Καλαμάκι, σ. 36-37
Αρχιτεκτονική, τεύχος 6/1957, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Τύπος φτηνού εξοχικού σπιτιού, σ. 84
292 :
, , 1950-1965
Αρχιτεκτονική, τεύχος 8/1958, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Σπίτι σε χωριό
Αρχιτεκτονική, τεύχος 9/1958, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Μπορεί ένα διαμέρισμα ενός δωματίου να είναι
άνετο;
Αρχιτεκτονική, τεύχος 11/1958, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Μέγαρο οδού Αμερικής 10
Αρχιτεκτονική, τεύχος 19/1960, Αντώνη Κ. Κιτσίκη, Επαυλις στον Κοκκιναρά
12 Αρχιτεκτονική, τεύχος 20/1960, σ. 72-77
13 Αρχιτεκτονική, τεύχος 42/1963, Οι εκδηλώσεις στην αίθουσα εκθέσεων της Αρχιτεκτονικής, σ. 90
14 Η δ/νση Βαλαωρίτου 9 με την Πανεπιστημίου 10 συνδέονται μέσω στοάς.
15 Βιογραφικά στοιχεία Κώστα Δ. Κιτσίκη:
Αρχιτεκτονική, τεύχος 29/1961, σ. 3
Αρχιτεκτονική, τεύχος 73/1969, σ. 23-25
Δ. Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 1984
wikipedia: http://el.wikipedia.org/wiki/
16 Αρχιτεκτονική, τεύχος 24/1960, περιεχόμενα
Αρχιτεκτονική, τεύχος 25/1961, περιεχόμενα
17 Στο ίδιο Πολυτεχνείο σπουδάζουν ή μετεκπαιδεύονται αρκετοί Ελληνες Αρχιτέκτονες ή Μηχανικοί,
όπως ο Νικόλαος Κιτσίκης (1887-1978), Πολιτικός Μηχανικός και Καθηγητής του ΕΜΠ, αδελφός του
Κώστα Κιτσίκη, ο οποίος αποφοιτώντας από το ΕΜΠ μετεκπαιδεύεται στο Charlottenburg. Αργότερα
το 1936, ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης (1913-1975) εκπονεί εκεί τη διδακτορική του διατριβή.
18 Ε.Ρ.Ε. = Εθνική Ριζοσπαστική Ενωσις, το πολιτικό κόμμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ιδρύεται
τον Ιανουάριο του 1956, αντικαθιστώντας το πολιτικό δεξιό κόμμα του Ελληνικού Συναγερμού που
ίδρυσε ο εκλιπών Πρωθυπουργός στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος, και κερδίζει στις εκλογές του
Φεβρουαρίου, όπως και τις επόμενες στη σειρά εκλογές των ετών 1956, 1958 και 1961.
19 Αμφικτυονία (= αμφί-γύρω- + κτοίνα -οικισμός-) ονομαζόταν κατά την αρχαιότητα η οργάνωση
των ελληνικών Πόλεων με κέντρο κάποιο Ιερό. Η σημαντικότερη ήταν η ομοσπονδία των δώδεκα
φυλών της Κεντρικής Ελλάδας, με κέντρο το Ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Αλλη σημαντική
Αμφικτυονία ήταν της Δήλου.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 02/1957, σ. 46
Αρχιτεκτονική, τεύχος 10/1957, σ. 18-19
Αρχιτεκτονική, τεύχος 21/1960, σ. 30
Αρχιτεκτονική, τεύχος 36/1962, σ. 27-30
Αρχιτεκτονική, τεύχος 56/1966, σ. 37
Αρχιτεκτονική, τεύχος 57/1966, σ. 29
20 Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών (Ε.Π.Κε.Δ.) http://www.eccd.gr/
21 Αρχιτεκτονική, τεύχος 25/1961, σ. 29
'Αρχίζοντας από το τεύχος αυτό η 'Αρχιτεκτονική' θα αφιερώνει 'έναν αριθμό σελίδων για τη δημοσί-
ευση μελετών του τεχνικού γραφείου Δοξιάδη.'
22 Βιογραφικά στοιχεία Ορέστη Δουμάνη:
Δελτίο Τύπου ΑΠΘ: Το σχήμα του τόπου. 40 χρόνια Αρχιτεκτονικά Θέματα, 2008
23 Για αρκετά χρόνια υπάρχει στήλη: 'Σελίς Πολιτικών Μηχανικών'
24 Αρχιτεκτονική, τεύχος 93/1971, Τι λένε τα άστρα για το 1972, σ. 20
25 Αρχιτεκτονική, τεύχος 80/1971, Μαγιό 1971. Ολα τα μοντέλα που θα φορεθούν εφέτος
Αρχιτεκτονική, τεύχος 81/1971, Λαλαούνης – αυτός που ντύνει τις γυναίκες στο χρυσάφι
26 Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957, σ. 15
27 Οι 2 βασικές 'σχολές' που επικρατούν εκείνη την εποχή είναι, θα λέγαμε, η σχολή του Διεθνούς
στυλ και η σχολή της Ελληνικότητας με ρομαντική διάθεση. Είναι χαρακτηριστικό πως μέσα στο
περιοδικό, παρότι παρουσιάζονται έργα και των 2 σχολών, αποφεύγονται άμεσα σχόλια ή αντιπαρα-
θέσεις.
28 Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957, σ. 2
29 Αρθρα:
Αρχιτεκτονική και Τουρισμός, Χ. Σφαέλλος, Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957, σ. 20-21
Νέα ξενοδοχεία υπό κατασκευή, Κ. Καψαμπέλη, Χ. Σφαέλλου, Ι. Ρίζου, Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957,
σ. 55
30 Αρθρα:
Η αναστήλωση του Ναού της Αφαίας, Αναστ. Ορλάνδος, Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957, σ. 17
Η αναστήλωση των Αγ. Αποστόλων του Σολάκι, Ι. Τραυλός, Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957, σ. 19
31 Πρόεδρος (Ρ. Αγαθοκλής): ... Οι οικονομολόγοι χαρακτηρίζουν τον Τουρισμό ως Τομέα της
Οικονομίας ή Βιομηχανία ή οικονομικό φαινόμενο κλπ. Στ ην πραγματικότητα είναι όλα αυτά αλλά και
κάτι περισσότερο: Φορεύς εκπολιτισμού, χώραι με χαμηλό επίπεδο έχουν ανάγκη τον τουρισμό για
293
«»
την ανάπτυξη του πολιτιστικού τους επιπέδου*...
* Στην υπ’ αριθμόν 14 συνεδρίαση της 7ης Μαρτίου 1956 (σ. 165-175 του τόμου) εκτός θέματος
παρουσίας του Υπ. Προεδρίας της Κυβερνήσεως Κων. Τσάτσου.
32 Αρθρα:
Η αναστήλωση του Ναού της Αφαίας, Αναστ. Ορλάνδος, Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957, σ. 17
Η αναστήλωση των Αγ. Αποστόλων του Σολάκι, Ι. Τραυλός, Αρχιτεκτονική, τεύχος 1/1957, σ. 19
Η αναστήλωση του Θεάτρου της Επιδαύρου, Ε. Γ. Στίκα, τεύχος 2/1957, σ. 37
Η αναστήλωση του Σταδίου της Ολυμπίας , Ερρίκου Μάυ, τεύχος 3/1957, σ. 54
Η Στοά του Αττάλου, αναστηλωθήσα υπό της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, τεύχος
4/1957, σ. 26
Η αναστήλωση της Μονής Καισαριανής, τεύχος 5, σ. 30
Αναστήλωση της Τραπέζης του Οσίου Λουκά, Ε. Γ. Στίκα, τεύχος 6/1957, σ. 22
Αναστηλώσεις και ανακατασκευές αρχαίων μνημείων Στοά του Αττάλου, Πάτροκλος Καραντινός,
τεύχος 7/1958, σ. 9
33 Αρθρα:
Οι ανασκαφές στις Αρχάνες, Γιάννης Σακελλαράκης - Υπόδ/ντης Μουσείου Ηρακλείου, τεύχος 10/958,
σ. 64
Ο ανασκαπτέος χώρος των Αθηνών βασικό ζήτημα της πολεοδομίας της, Ι. Τραυλός – αρχιτέκτων
αρχαιολόγος, τεύχος 38/1963, σ. 44
34 Αρθρα:
Η Νότια Στοά της αρχαίας Κορίνθου, Oscar Broneer καθηγητού αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο του
Σικάγου, τεύχος 5/1957, σ. 19
Αρχαιολογία - Αφιέρωμα στον Ι. Παπαδημητρίου, Λέλα Κανελλοπούλου, τεύχος 45/1964, σ. 60
Αρχαιολογικά νέα από όλη την Ελλάδα - Αρχαιολογικός Χάρτης της Ελλάδος, Μίλτη Παρασκευαϊδη,
τεύχος 47/1964
Αρχαιολογικά νέα απ' όλη την Ελλάδα, Μίλτη Παρασκευαϊδη, τεύχος 49-50/1965
Αρχαιολογικά νέα απ' όλη την Ελλάδα, Μίλτη Παρασκευαϊδη, τεύχος 51/1965, σ. 47
Αρχαιολογικά νέα απ' όλη την Ελλάδα, Μίλτη Παρασκευαϊδη, τεύχος 52/1965
Αρχαιολογικά νέα απ' όλη την Ελλάδα, Μίλτη Παρασκευαϊδη, τεύχος 53/1965
Αρχαιολογικά νέα απ' όλη την Ελλάδα, Μίλτη Παρασκευαϊδη, τεύχος 54/1965
Αρχαιολογικά νέα απ' όλη την Ελλάδα, Μίλτη Παρασκευαϊδη, τεύχος 56/1966
Ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών, Κωνσταντίνος Κιτσίκης, τεύχος 57/1966, σ. 29
35 Αρθρα:
Βυζαντινοί και Μεσαιωνικοί χρόνοι, Στέλλα Παπαδάκη – Oekland, Εφορος Βυζαντινών αρχαιοτήτων,
τεύχος 58/1966, σ. 68
Στεμνίτσα, η πανάρχαια κωμόπολη με την πέτρινη ιστορία της (κοντά Τρίπολη), τεύχος 14/1959, σ. 30
Λαγκαδιά, το χωριό με την πλούσια αρχιτεκτονική παράδοση (κοντά Τρίπολη), τεύχος 14/1959, σ. 32
Κέρκυρα, τεύχος 15-16/1959, σ. 52
Κεφαλονιά, ένα νησί γεμάτο ποίηση θρύλους και πνευματικότητα, τεύχος 17/1959, σ. 44
36 Αρθρα:
Η αναβίωση των Αμφικτυονιών – οι Δελφοί, Κωνσταντίνος Κιτσίκης, τεύχος 2/1957, σ. 46
Ο Αρχιτέκτων και τα ιστορικά μνημεία, τεύχος 4/1957, σ. 34
Παραποίηση και προσβολή του Αρχαιολογικού χώρου, Αν. Σάλμα, τεύχος 9/1958, σ. 7
Οι Δελφοί, Κωνσταντίνος Κιτσίκης, τεύχος 36/1962, σ. 27
Σύστημα αρτηριών αποσυμφορήσεως του Κέντρου της πόλεως και ανασκαπτέα περιοχή των αρχαί-
ων Αθηνών, τεύχος 41/1963
Η αρχαία ελληνική και η σημερινή πόλη, Κωνσταντίνος Δοξιάδης, τεύχος 46/1964
Οι αρχαιολόγοι και οι αρχιτέκτονες απαντούν, τεύχος 51/1965, σ. 1
37 Αρθρα:
Η χρησιμοποίηση της ασφάλτου κατά τους αρχαίους χρόνους εις την οικοδομική και την οδοποιία,
Καθηγητή ΕΜΠ Ν. Οικονομόπουλου, τεύχος 19/1960, σ. 27
38 Αρθρα:
Η φωτογραμμετρία στην Αρχαιολογία, Νίκου Γιακουμέλου, τεύχος 53
39 Αρθρα:
Η λαϊκή αρχιτεκτονική των εκκλησιών της νήσου Θύρας, Ι. Ν. Κουμανούδη, τεύχος 7/1958, σ. 12
Εκκλησιαστική Αρχιτεκτονική, Β. Ν. Γιαννάκης , τεύχος 10/1958, σ. 92
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 25/1961, σ. 37
294 :
, , 1950-1965
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 26/1961, σ. 61
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 27/1961, σ. 53
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 28/1961, σ. 39
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 29/1961, σ. 39
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 30/1961, σ. 31
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 31/1962, σ. 69
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 32/1962, σ. 27
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 33/1962, σ. 35
Καστοριά τα αρχοντικά, Καθηγητού Ν. Μουτσόπουλου, τεύχος 31/1962, σ. 69
Εκθεση λαϊκής Μακεδονικής Αρχιτεκτονικής, τεύχος 38/1963, σ. 38
Ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική - Πάρος, ένα ιστορικό Νησί στην καρδιά του Αιγαίου, του ζωγράφου
Παναγιώτη Μαιόπουλου, τεύχος 46/1964
Ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική - Τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου, Α. Λαμπάκη & Χ. Μπούρα, τεύχος
47/1964
Ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική - Αγιον Ορος 1000 χρόνια Βυζαντινής Ακτινοβολίας, Παναγιώτης
Μαθιόπουλος – ζωγράφος, τεύχος 48/1964
Ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική - Σίφνος ιστορία και τέχνη, Παναγιώτης Μαθιόπουλος – ζωγράφος,
τεύχος 54/1965
Ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική – Σπέτσες, Παναγιώτης Μαθιόπουλος – ζωγράφος, τεύχος 56/1966
Ανώνυμη αρχιτεκτονική – Ζάκυνθος, Μιχαήλ Δωρής, τεύχος 76/1969
Ανώνυμη αρχιτεκτονική – Γέφυρες, Μιχαήλ Δωρής, τεύχος 77/1969
Ανώνυμη αρχιτεκτονική – Κρήνες, Μιχαήλ Δωρής, τεύχος 78/1970
Ανώνυμη αρχιτεκτονική – Υδρόμυλοι, Μιχαήλ Δωρής, τεύχος 79/1970, σ. 57
Ανώνυμη αρχιτεκτονική – Εκκλησίες περιοχής πεδιάδας Ηρακλείου Κρήτης, Μιχαήλ Δωρής, τεύχος
2/1970
Ανώνυμη αρχιτεκτονική – Η πέτρα και ο άνθρωπος, Μιχαήλ Δωρής, τεύχος 83/1970
40 Αρθρα:
Κουστούμια ελληνικής λαϊκής τέχνης στην Αμερική, τεύχος 17/1959
Η Μακρινίτσα και η Λαϊκή τέχνη του Πηλίου, Παναγιώτης Μαθιόπουλος – ζωγράφος, τεύχος 51/1965
Λαϊκή τέχνη – Λαογραφικά, Ευαγγελία Φραγκάκη, τεύχος 58, σ. 76
Τηλεόραση και λαϊκή τέχνη, Ιωάννα Ασμάνη, τεύχος 69-70/1968
Το πετεινάρι στα λαϊκά κεντήματα των Βαλκανίων, Αλκης Κυριακίδου-Νέστορος, τεύχος 72/1969
41 Αρθρα:
Αρχιτεκτονική και Τουρισμός, Χ. Σφαέλλος, τεύχος 1/1957, σ. 20-21
Η ακτή Γλυφάδας ΕΟΤ τεύχος 1/1957, σ. 37
Νέα ξενοδοχεία υπό κατασκευή, Κ. Καψαμπέλη, Χ. Σφαέλλου, Ι. Ρίζου, τεύχος 1/1957, σ. 55
Το νέο ξενοδοχείο του ΕΟΤ στο Αργοστόλι, Χ. Σφαέλλου, τεύχος 2/1957, σ. 32
Γραφείο πληροφοριών ΕΟΤ στην Φρανκφούρτη, Χ. Σφαέλλου, τεύχος 6/1957, σ. 35
Τα νέα ξενοδοχεία των Κυκλάδων, κριτική του Δημ. Β. Βασιλειάδη, τεύχος 10/1958, σ. 6
Τουριστικό ξενοδοχείο στην Πάρο, Κ. Δ. Καψαμπέλη, τεύχος 10/1958, σ. 58
Θάσος – Τουριστικό Ξενοδοχείο ΕΟΤ, Χ. Σφαέλλου, συνεργάτες: Κ. Σπανός & Ε. Σπανού, τεύχος
11/1958, σ. 38
Τουριστικό Ξενοδοχείο 'Λητώ' στη Μύκονο, Π. Βασιλειάδη, τεύχος 11/1958, σ. 62
Νέα ξενοδοχεία του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, τεύχος 12/1958, σ. 37
Τουριστικό Ξενοδοχείο ΕΟΤ στη Σκύρο, Κ. Α. Δοξιάδης & Α. Α. Σκέπερς, τεύχος 13/1959, σ. 35
Κέρκυρα Περίπτερο ΕΟΤ, Ι. Δ. Κόλλας , Ξενοδοχείο ΕΟΤ, Χ. Α. Σφαέλλος, τεύχος 15-16/1959, σ. 52
Κεφαλλονιά, Τουριστικό ξενοδοχείο ΕΟΤ 'Αίνος', Χ. Α. Σφαέλλος, τεύχος 17/1959, σ. 44
'Τρίτων' το νέο ξενοδοχείο του ΕΟΤ στην Ανδρο, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 18/1959, σ. 78
Νέα ξενοδοχεία του ΕΟΤ, τεύχος 20/1960, σ. 52
Ξενία – Το νέο ξενοδοχείο του ΕΟΤ στη Μύκονο, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 22-23/1960, σ. 92
Τα Μοτέλς 'Ξενία' Λαρίσης και Ηγουμενίτσας, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 24/1960, σ. 71
Τουριστικό Περίπτερο εις Λιβαδειά της Βοιωτίας – ΕΟΤ, Α. Παπαγεωργίου-Βενετάς, τεύχος 25/1960,
σ. 54
Το Γραφείο του ΕΟΤ στη Ρώμη, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 25/1960, σ. 76
Νέα έργα εκτελούμενα από τον ΕΟΤ, τεύχος 26/1961, σ. 85
Μοτέλ 'Ξενία' στην Καλαμπάκα, Αρης Κωνσταντινίδης , τεύχος 27/1961, σ. 74
295
«»
Μοτέλ 'Ξενία' στο Παλιούρι – Χαλκιδική, με σταθμό βενζίνης, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 36/1962,
σ. 76
Απόψεις για το ξενοδοχείο 'Mont Parnes' του Παύλου Μυλωνά, Α. Κιτσίκης, τεύχος 28/1961, σ. 13
Ξενοδοχείο 'Ξενία' στο Ναύπλιο, Ι. Β. Τριανταφυλλίδης , τεύχος 29/1961, σ. 32
Μια παλαιά θαλασσινή πολιτεία: Η χώρα της Ανδρου - Το νέο ξενοδοχείο Ανδρου, κριτική από τον Δ.
Βασιλειάδη, τεύχος 30/1961, σ. 21
Ξενοδοχείο 'Ξενία' στα Ιωάννινα, Φίλιππος Σ. Βώκος, τεύχος 30/1961, σ. 79
Ξενοδοχείο 'Ξενία' στην Κω, Φίλιππος Σ. Βώκος, τεύχος 30/1961, σ. 83
Ξενοδοχείο 'Ξενία' Χίου, Κ. Σταμάτης , τεύχος 31/1961, σ. 45
Ξενοδοχείο 'Ξενία' Σάμου, Κ. Σταμάτης , τεύχος 31/1961, σ. 49
Ξενοδοχείο 'Ξενία' Εδέσσης, Ιάσων Ρίζος, τεύχος 33/1962, σ. 43
Τουριστικό περίπτερο στο δάσος του Σεϊχ Σου-ΕΟΤ, Θύμιος Παπαγιάννης & συνεργάτες, τεύχος
33/1962, σ. 49
Μεγάλη Ακτή Βουλιαγμένης, Ε. Βουρέκα, Π. Σακελλάριος, Π. Βασιλειάδης, Ν. Χατζημιχάλη, τεύχος
34/1962, σ. 26
Ξενοδοχείο 'Ξενία' Σίφνου, Αλεξ. Παπαγεωργίου-Βενετάς, τεύχος 34/1962, σ. 66
Τουριστικό ξενοδοχείο στο Ηράκλειο, Γ. Νικολετόπουλος, τεύχος 35/1962, σ. 70
Ξενοδοχείο ΕΟΤ 'Ξενία' στη Δράμα, Κώστας Σταμάτης, τεύχος 37/1963, σ. 82
Νέα πτέρυγα ξενοδοχείου 'Soleil', Κώστας Σταμάτης, τεύχος 37/1963, σ. 85
Ξενοδοχείο ΕΟΤ 'Ξενία' στο Βόλο, Κώστας Σταμάτης, τεύχος 38/1963, σ. 55
Μικρά κτίσματα του ΕΟΤ στην Επίδαυρο, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 39/1963, σ. 38
Μοτέλ Ξενία στην Ολυμπία – ΕΟΤ, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 40/1963, σ. 2
Λουτρικές εγκαταστάσεις ΕΟΤ στην Καβάλα, Γ. Νικολετόπουλος, τεύχος 41/1963, σ. 24
Τουριστικό Περίπτερο ΕΟΤ στην Ερέτρια, Κ. Διαλεισμά, τεύχος 42/1963, σ. 34
Ξενοδοχείο ‘Ξενία’ στην Αρτα, Διονύσης Ζήβας, τεύχος 43/1964, σ. 28
Περίπτερο ΕΟΤ στον Εύριπο, Γ. Νικολετόπουλος , τεύχος 44/1964, σ. 26
Ξενοδοχείο ΕΟΤ στη Φλώρινα, Γ. Νικολετόπουλος, τεύχος 46/1964
Ξενοδοχείο ΕΟΤ στον Πόρο, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 47/1964
Πλαζ ΕΟΤ στην Πάτρα, Ρ. Κουτσούρης, τεύχος 49-50/1965
Κέντρο ΕΟΤ στη Νέα Υόρκη, Σιδεράκης – διακοσμητής, τεύχος 52/1965
Ξενοδοχεία ‘Ξενία’ ΕΟΤ, μόνο Αγγλικό κείμενο, τεύχος 60/1967
Εργα του ΕΟΤ, τεύχος 72/1969, σ. 35
42 Αρθρα:
Αξιοποίηση των ακτών του Σαρωνικού, Δ. Παπαευστρατίου, σύμβουλος ΕΟΤ, τεύχος 1/1957, σ. 22
Ανάπτυξη της Ακτής του Σαρωνικού, Τεχνικό Γραφείο Δοξιάδη για λογαριασμό του ΕΟΤ, τεύχος
25/1961, σ. 29
Τουριστική αξιοποίηση της Κρήτης, τεύχος 38/1963, σ. 6
Πρόταση για την τουριστική αξιοποίηση Κυλλήνης , Σ. Μολφέσης – Θ. Παπαγιάννης , τεύχος 38/1963,
σ. 50
Απολογισμός ΕΟΤ 1965, τεύχος 55/1966, σ. 105
43 Αρθρα:
Το νέο ξενοδοχείο ΤΣΠΑΤΕ, τεύχος 1/1957, σ. 40
Αξιοσημείωτα τεχνικά ζητήματα του ξενοδοχείου ΤΣΠΑΤΕ, ΠΜ Π. Αγγελόπουλου, τεύχος 1/1957, σ. 57
Τα νέα γραφεία της American Express Co Inc, Χ. Σφαέλλου, τεύχος 6/1957, σ. 38
Επέκταση ξενοδοχείου ‘Μεγάλη Βρετανία’, Κώστα Βουτσινά, τεύχος 7/1958, σ. 57
Τουριστικό ξενοδοχείο, Νίκου Βαλσαμάκη, τεύχος 8/1958
Επέκταση ξενοδοχείου ‘Μεγάλη Βρεταννία’, Κώστα Βουτσινά, τεύχος 8/1958
Μια αξιέπαινη συμβολή στην ανάπτυξη του τουρισμού, Ρέννος Κουτσούρης, τεύχος 12/1958, σ. 41
Ξενοδοχειακό συγκρότημα στη Ρόδο-Ελληνικές Τουριστικές Επιχειρήσεις ΑΕ, Χ. Α. Σφαέλλος, τεύχος
14/1959, σ. 22-25
Τουριστικός Ξενώνας σε υφιστάμενο κτίριο του 1854 - Στεμνίτσα, Τάκης Ζενέτος, τεύχος 14/1959, σ. 30
Τουριστικό ξενοδοχείο - Λαγκαδιά, Κ. Καψαμπέλης, τεύχος 14/1959, σ. 32
Ξενοδοχείο Athens Hilton, Π. Βασιλειάδης, Εμμ. Βουρέκας, Σπύρος Σταϊκος , Warners, Burns, Toan,
Lunde, τεύχος 15-16/1959, σ. 32
Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ξενοδοχείου ΤΑΧΥΜΑΥ, 1ο βραβείο: Π. Τσολάκη, Α. Ι. Ζάννου, τεύχος
15-16/1959, σ. 32
Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ξενοδοχείου ΤΑΧΥΜΑΥ, 1ο βραβείο: Π. Τσολάκη, Α. Ι. Ζάννου, τεύχος
296 :
, , 1950-1965
24/1960, σ. 46
Ξενοδοχείο Γ' κατηγορίας στην Ομόνοια, Αντώνης Κιτσίκης, τεύχος 25/1961, σ. 21
Ξενοδοχείο πλατείας Συντάγματος, Α, Β & Γ βραβείο Αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, τεύχος 30/1961,
σ. 39
Ξενοδοχείο 'Ακαδημία', Αντώνης Κιτσίκης, τεύχος 33/1962, σ. 23
Πολεοδομική Μελέτη Λουτρακίου, Σ. Μολφέσης – Θ. Παπαγιάννης, τεύχος 39/1963, σ. 59
Ξενοδοχείο στην Ομόνοια, Αντώνης Κιτσίκης, τεύχος 43/1964, σ. 36
Minos Beach bungalows, Ελένη Σουφλή, τεύχος 58/1966, σ. 84
Πόρτο Χέλι, Εταιρία Κτημάτων Τουρισμού & Αναπτύξεως, τεύχος 59/1966, σ. 45
Ξενοδοχείο ‘Αφροδίτη’ Μύκονος, Γ. Πετρίδης, τεύχος 64/1967, σ. 46
Travel Stop της Mobiloil, Ιάσων Ρίζος, τεύχος 64/1967, σ. 52
Νέο τουριστικό συγκρότημα – Miramare Olympia Beach, ΕΛΛΤΟΥΡΕ ΑΕ, τεύχος 69-70/1968, σ. 33
Ξενοδοχείο στην Κρήτη, Ρήγας Αρβανίτης , τεύχος 69-70/1968, σ. 52
Τουριστικό Περίπτερο στη Λαμία, Βασίλειος Φρόντζος, τεύχος 81/1970
Ξενοδοχειακό συγκρότημα στη Μαλακόντα Ερέτριας, Δήμος Ρουμπάνης, τεύχος 81/1970, σ. 37
44 Αρθρα:
Η συμμετοχή της Ελλάδος στις διεθνείς εμπορικές εκθέσεις, τεύχος 09/1958, σ. 62
Το περίπτερο του ΕΟΤ στην ΔΕΘ, Αρης Κωνσταντινίδης, τεύχος 19/1960, σ. 74
Η Ελληνική συμμετοχή στην έκθεση Λοζάνης , τεύχος 29/1961, σ. 6
Παναθήναια Παγκόσμιας Γλυπτικής, διοργάνωση ΕΟΤ, τεύχος 52/1965
Το ελληνικό περίπτερο στην έκθεση της Οζάκα, Περικλής Σακελλάριος & Ιππόλυτος Παπαηλιόπουλος,
τεύχος 80/1970
45 Αρθρα:
Το Διεθνές Συνέδριο Θεάματος, τεύχος 34/1962, σ. 38
Συνέδριο διεθνούς φεστιβάλ θεάματος – Αθήνα 1962, Pierre Vago, τεύχος 35/1962, σ. 50
Β’ Συμπόσιο Δήλου, Α’ συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ενώσεως στεγαστικών Ταμιευτηρίων, Κοσμητεία
τοπίου, τεύχος 47/1964
3 διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα, τεύχος 52/1965
46 Αρθρα:
Το βραβείο της χρυσής τουλίπας στον ΕΟΤ στον τομέα της διαφημίσεως – αφίσες, τεύχος 40/1963, σ.
ΧΧΙΧ
Αφίσες του ΕΟΤ, Σ. Μ. Κοσμετάτου – γραφικός μορφολόγος, τεύχος 45/1964, σ. 92
47 Διαφημιστικά φυλλάδια ΕΟΤ, Σ. Μ. Κοσμετάτου – γραφικός μορφολόγος, τεύχος 48/1964
48 Αρθρα:
ΕΟΤ Επιγραφές Παύλου Βαλσαμάκη, τεύχος 5/1957, σ. 67
Ο Γ. Βακιρτζής στις γραφικές τέχνες , Γ. Πετρή, τεύχος 56/1966, σ. 91
49 Αρθρα:
Ηχος και Φως, τεύχος 15-16/1959, σ. 11
Η τεχνική πλευρά του θέματος 'Ηχος και Φως', Γ. Μ. Πετρόπουλος - Καθηγητής ΕΜΠ, τεύχος
15-16/1959, σ. 83
Το Φεστιβάλ Αθηνών, τεύχος 52/1965
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του ΕΟΤ 1966, τεύχος 57/1966, σ. 50
Πρόγραμμα εκδηλώσεων ΕΟΤ 1967, τεύχος 62/1967, σ. 75
50 Αρθρα:
Κυκλοφοριακά, οικοδομικά και εξωραϊστικά έργα στην Αθήνα, τον Πειραιά & την Θεσσαλονίκη,
τεύχος 25/1961, σ. 3
Οι διανοίξεις των νέων οδικών αρτηριών στην Αθήνα, του Υφυπουργείου Οικισμού, τεύχος 15-16/1959,
σ. 20
Επικαιρότητες - Μεγάλα οδικά έργα, τεύχος 73/1969, σ. 30
51 Αρθρα:
Εκτελούμενα έργα εξηλεκτρισμού υπό της ΔΕΗ, τεύχος 2/1957, σ. 73
Το υδροηλεκτρικό έργο 'Μέγδοβα', Κουτσοκώστα – Πρύτανης ΕΜΠ, τεύχος 3/1957, σ. 66
Τα νέα γραφεία της Ηλ. Ετ. Αθηνων Πιεραιώς, K. Κραντονέλλη, τεύχος 6/1957, σ. 36
Κέντρο εξυπηρέτησης πελατών της ΔΕΗ Θεσσαλονίκης, Ιάσων Ρίζος, τεύχος 8/1958
Φως και χρώμα με τον ηλεκτρισμό - η συμβολή της ΔΕΗ στη ΔΕΘ, τεύχος 11/1958, σ. 32-33
Ηλεκτρισμός με ατομική ενέργεια -η νέα επιτυχής έκθεση της ΗΕΑΠ, τεύχος 12/1958, σ. 56-57
297
«»
Τα πρώτα 10 χρόνια της ΔΕΗ, Βάσου Μίγκου, τεύχος 22-23/1960, σ. 27
Το εργοστάσιο της Πτολεμαϊδας, τεύχος 28/1961, σ. 47
ΔΕΗ Εδεσσα 1962, Α. Παπαγεωργίου-Βενετά, τεύχος 32/1962, σ. 36
52 Αρθρα:
Τα νέα κτίρια της Ολυμπιακής αεροπορίας, τεύχος 3/1957, σ. 63
Πρόταση διαμορφώσεως αερολιμένος Ελληνικού, Eero Saarinen, τεύχος 24/1960, σ. 21
Αεροδρόμιο Ελληνικού, Eero Saarinen και συνεργάτες, τεύχος 34/1962, σ. 58
Αεροσταθμός Θεσσαλονίκης, Αγγ. Σιάγα, Κιμ. Λάσκαρη, τεύχος 53/1965, σ. 60
Νέος αεροσταθμός του Ελληνικού, τεύχος 75/1969, σ. 58
53 Αρθρα:
Κτιριακό Συγκρότημα ΟΤΕ στην Καλλιθέα, Ν. Δεσύλλας, Δ. Κονταργύρης, Αλ. Λαμπάκης, Π. Λουκάκης,
τεύχος 49-50/1965
Το μόνιμο περίπτερο του ΟΤΕ στη ΔΕΘ, Π. Τσολάκη & Α. Ι. Ζάννου, τεύχος 24/1960, σ. 42
Ο πύργος του ΟΤΕ στη Θεσσαλονίκη, Α. Αναστασιάδη, τεύχος 77/1969, σ. 23
54 Αρθρα:
Κτιριακό συγκρότημα ραδιοφωνίας και τηλεόρασης Αγ. Παρασκευής, Θ. Παπαγιάννης, Ν.
Βαλσαμάκης, Σθ. Μολφέσης, τεύχος 44/1964, σ. 100
55 Αρθρα:
Το διυλιστήριο πετρελαίου, ΠΜ Μ. Δ. Εγγονόπουλου, τεύχος 3/1957, σ. 67
56 Αρθρα:
Ελληνικά Ναυπηγεία ΑΕ, τεύχος 10/1958, σ. 34-39
57 Αρθρα:
Εργατικές Κατοικίες, Α. Κωνσταντινίδης, τεύχος 2/1957, σ. 47
Εργα του Υπ. Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, τεύχος 4/1957, σ. 35
Εργα του Υπ. Κοινωνικής Πρόνοιας, τεύχος 4/1957, σ. 39
Εργα του Υπ. Δικαιοσύνης, τεύχος 4/1957, σ. 43
Νέοι Οικισμοί ΟΕΚ, Γ. Σκιαδαρέση – αρχιτέκτων πολεοδόμος, τεύχος 20/1960, σ. 39
58 Αρθρα:
Εργοστάσιο Σαρίδης ΑΕ, Π. Μιχαλέα, τεύχος 06/1957, σ. 68
Νέο εργοστάσιο Τιτάν στην Θεσσαλονίκη, τεύχος 35/1962, σ. 25
Εργοστάσιο APCO στην Αθήνα, Τ. Χ. Ζενέτος – Μ. Αποστολίδης, τεύχος 40/1963, σ. 13
Εργοστάσιο αεριούχων ποτών στο Λουτράκι, Σ. Μολφέσης – Θ. Παπαγιάννης, τεύχος 41/1963, σ. 2
Εργοστάσιο ζυθοποιίας στην Αθήνα, Τ. Χ. Ζενέτος – Μ. Χ. Αποστολίδης, τεύχος 41/1963, σ. 10
Εργοστάσιο φαρμακευτικών προϊόντων στο Καλαμάκι, Τεχνικό Γραφείο Δοξιάδη, τεύχος 44/1964, σ.
20
Εργοστάσιο χυμών στον Πύργο Ηλείας, Τ. Χ. Ζενέτος, τεύχος 49-50/1965
Εργοστάσιο γάλακτος ΔΕΛΤΑ, Κ. Βαφειόπουλος ΠΜ & Σ.Τ. Αρχος ΜΜ, τεύχος 54/1965, σ. 72
Εργοστάσιο οινοποιίας, Ν. Ρούσος, τεύχος 55/1966, σ. 80
Εργοστάσιο ‘Γιώτη’, Κ. Οικονομίδης-Δούμπας, Κρητικά-Οικονομίδου, τεύχος 65-66/1965, σ. 70
Το εργοστάσιο του Ράλλη Κοψίδη, τεύχος 78/1970, σ. 23
Κτίριο Παραγωγής Τηλεπικοινωνιακών Προϊόντων της ΑΕ Φίλιπς-Βιομηχανικής, Ιππόλυτος
Παπαηλιόπουλος, τεύχος 81/1970, σ. 37
59 Αρθρα:
Η 1η εν Ελλάδι υψικάμινος 'Χαλυβουργική’ Α.Ε., τεύχος 29/1961, σ. 79
Εργοστάσιο παραγωγής σιδήρου και χάλυβος της Χαλυβουργικής ΑΕ στην Ελευσίνα, τεύχος 40/1963,
σ. 23
60 Αρχιτεκτονική Πλοίων, το Υπερωκεάνιο Ολυμπία, τεύχος 04/1957, σ. 56
Ενα πλοίο γεννιέται, Ολυμπία, τεύχος 84/1971, σ. 114
61 Αρθρα:
Ευοίωνη συνεργασία Τέχνης και Αρχιτεκτονικής το έργο του Γιάννη Μόραλη 1959-1963, τεχνοκριτικού
Α. Γ. Ξύδη, τεύχος 42/1963, σ. 6
62 Αρχιτεκτονική, τεύχος 38 Μάρτιος-Απρίλιος /1963, περιεχόμενα
63 Αρθρα:
Αξιοποίηση του Λυκαβηττού - Α’ βραβείο Πανελλήνιο Διαγωνισμό ΕΟΤ, Λαζ. Καλυβίτης & Γ. Λεονάρδος
(όπου είναι πρώτα το Αγγλικό κείμενο), τεύχος 60/1967, σ. 30,
Αστικό Κέντρο Ανθουπόλεως, Γ. Ι. Παπαγεωργίου (όπου είναι πρώτα το Αγγλικό κείμενο), τεύχος
298 :
, , 1950-1965
60/1967, σ. 34
64 Αρθρα:
Οι Κυκλάδες, Roger Tourte Αρχιτεκτονική, τεύχος 7/1958, σ. 31-38
Ιος, Το νησί με τον τάφο του Ομήρου, Roger Tourte, Αρχιτεκτονική, τεύχος 8/1958, σ. 31-38
Σαντορίνη, Το μαύρο μαργαριτάρι του Αιγαίου, Roger Tourte, Αρχιτεκτονική, τεύχος 9/1958, σ. 43-54
Πάρος, Το νησί με τα ωραία μάρμαρα, Roger Tourte, Αρχιτεκτονική, τεύχος 10/1958, σ. 50-57
Μύκονος, Αρχιτεκτονική, τεύχος 11/1958, σ. 50-57
65 Αρθρα:
Yachting in Greece – ΕΟΤ, μόνο στα Αγγλικά, τεύχος 58/1966, σ. 114
Golfing in Greece – ΕΟΤ, μόνο στα Αγγλικά & Γαλλικά, τεύχος 59/1966, σ. 86
Ξενοδοχεία 'Ξενία' – ΕΟΤ, μόνο στα Αγγλικά, τεύχος 60/1967, σ. 38
66 Π.χ.
Οι Κυκλάδες, Roger Tourte Αρχιτεκτονική, τεύχος 7/1958, σ. 31-38
Ιος, Το νησί με τον τάφο του Ομήρου, Roger Tourte, Αρχιτεκτονική, τεύχος 8/1958, σ. 31-38
Σαντορίνη, Το μαύρο μαργαριτάρι του Αιγαίου, Roger Tourte, Αρχιτεκτονική, τεύχος 9/1958, σ. 43-54
Πάρος, Το νησί με τα ωραία μάρμαρα, Roger Tourte, Αρχιτεκτονική, τεύχος 10/1958, σ. 50-57
Τουριστικό ξενοδοχείο στην Πάρο – ΕΟΤ, Αρχιτεκτονική, τεύχος 10/1958, σ. 58
Τουριστικό ξενοδοχείο 'Λητώ' στη Μύκονο – ΕΟΤ, Π. Βασιλειάδης, Αρχιτεκτονική, τεύχος 11/1958, σ. 62
Ξενοδοχείο 'Ξενία' στο Ναύπλιο, Ι. Β. Τριανταφυλλίδης , τεύχος 29/1961, σ. 32
67 Π.χ.
Κέντρο εξυπηρέτησης πελατών της ΔΕΗ Θεσσαλονίκης, Ιάσων Ρίζος, τεύχος 8/1958
Φως και χρώμα με τον ηλεκτρισμό - η συμβολή της ΔΕΗ στη ΔΕΘ, τεύχος 11/1958, σ. 32-33
Η 'Τέχνη' στην Βιομηχανική Αρχιτεκτονική, τεύχος 11/1958, σ. 36-37
Ηλεκτρισμός με ατομική ενέργεια -η νέα επιτυχής έκθεση της ΗΕΑΠ, τεύχος 12/1958, σ. 56-57
68 Αρχείο Δημήτρη Χαρισιάδη, Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη
69 Π.χ.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 9/1958, Φεστιβάλ Επιδαύρου
Αρχιτεκτονική, τεύχος15/1959, Φεστιβάλ Αθηνών
70 Π.χ.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 29/1961, Hotels
Αρχιτεκτονική, τεύχος 63/1967, Where to stay in Greece
71 Π.χ.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 10/1958, Ολυμπιακή Αεροπορία
Αρχιτεκτονική, τεύχος 10/1958, Pan American
Αρχιτεκτονική, τεύχος 12/1958, SAS
Αρχιτεκτονική, τεύχος 12/1958, Pan American
Αρχιτεκτονική, τεύχος 13/1959, Air France
Αρχιτεκτονική, τεύχος 13/1959, Pan American
Αρχιτεκτονική, τεύχος 13/1959, Sabena
Αρχιτεκτονική, τεύχος 14/1959, Air France
Αρχιτεκτονική, τεύχος 18/1959, Olympic Airways - Olympic Cruises
72 Αρχιτεκτονική, τεύχος 7/1958, γαλλόφωνη διαφήμιση για το ξενοδοχείο 'Λητώ' στη Μύκονο,
διαφήμιση ακτοπλοϊκών γραμμών για τις Κυκλάδες, διαφήμιση τουριστικού γραφείου και τα δρομο-
λόγια των γραμμών για Κυκλάδες συνοδευόμενα από μικρό χάρτη.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 8/1958, αγγλόφωνη διαφήμιση για τις κρουαζιέρες στο Αιγαίο με το Semiramis
& αγγλόφωνη διαφήμιση του τουριστικού πρακτορείου Hermes en Grece.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 9/1958, αγγλόφωνη διαφήμιση για τις κρουαζιέρες στο Αιγαίο με το Semiramis
& αγγλόφωνη διαφήμιση των Olympic Cruises.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 10/1958, αγγλόφωνη διαφήμιση για τις κρουαζιέρες στο Αιγαίο με το Semiramis
& αγγλόφωνη διαφήμιση των Olympic Cruises.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 18/1959, Olympic Airways - Olympic Cruises wish you a Merry Christmas and a
prosperous happy year.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 19/1959, Olympic Cruises
73 Π.χ.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 26/1961, ΔΕΗ: Ηλεκτρισμός – Πολιτισμός, οπισθόφυλλο
Αρχιτεκτονική, τεύχος 27/1961, ΔΕΗ: Το επιστημονικό πνεύμα, πανάρχαιο αλλά πάντοτε νέο, κατευ-
299
«»
θύνει τον ηλεκτρισμό της Ελλάδος’ τα έργα της εκτελούνται σύμφωνα με την τελευταία λέξη της
επιστήμης και της τεχνικής, οπισθόφυλλο.
74 Οι κατάλογοι αυτοί συναντώνται σχεδόν σε όλα τα τεύχη του περιοδικού και περιλαμβά-
νουν μόνο τους εγχώριους αναγνώστες, αν και στο τεύχος 17/1959 υπάρχει 'Διεθνής ξενόγλωσσος
Κατάλογος Αναγνωστών' του εξωτερικού, που περιλαμβάνει πολλούς ομογενείς.
75 Αρχιτεκτονική, τεύχος 01/1957, σ.. 15
76 Αρχιτεκτονική, τεύχος 06/1957, Απολογισμός του 1957, Προγραμματισμός του 1958, σ.. 5
77 Αρχιτεκτονική, τεύχος 03/1957, Κρίσεις και σχόλια ημετέρων και ξένων περί της 'Αρχιτεκτονικής',
σ. 5-6
Αρχιτεκτονική, τεύχος 04/1957, Η 'Αρχιτεκτονική' ανά τον κόσμο, σ. 19
Αρχιτεκτονική, τεύχος 08/1958, Κρίσεις και σχόλια για την 'Αρχιτεκτονική', σ. 3
78 Αρχιτεκτονική, τεύχος 06/1957, Προς τους συνδρομητές μας, σ. 6
79 Αρχιτεκτονική, τεύχος 07/1958, του πολιτευτή Ιωαν. Σπυρ. Δεληγιάννη, Ομογενείς και ΕΟΤ, σ. 5
80 Αρχιτεκτονική, τεύχος 06/1957, Απολογισμός του 1957, Προγραμματισμός του 1958, σ. 5
81 Αρχιτεκτονική, τεύχος 38/1963, σ. 8
82 αν και θα διαψευστεί όπως θα δούμε πιο κάτω
83 και καλλιτεχνική επετηρίδα στην αγγλική
84 Ο ίδιος οργανισμός εκδίδει από το 1926 τον 'Οικονομικό Ταχυδρόμο' με αντικείμενο τα δημοσιο-
νομικά και οικονομικά θέματα.
85 Π.χ. Αρχιτεκτονική, τεύχος 46/1964, εξώφυλλο, Το διαμέρισμα του Αρχιτέκτονα
86 Π.χ. Αρχιτεκτονική, τεύχος 68/1968, Διακόσμηση – Εξοχικό διαμέρισμα στο Καβούρι, σ. 77
87 Π.χ.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 14/1959, σ. 4
Αρχιτεκτονική, τεύχος 15-16/1959, σ. 4
Αρχιτεκτονική, τεύχος 24/1960, διαφήμιση: Βιβλιοπωλείο Αρχιτεκτονική: Τεχνικές εκδόσεις, τεχνικά
βιβλία, τεχνικά περιοδικά ξένα και ελληνικά
Αρχιτεκτονική, τεύχος 25/1961, διαφήμιση: Βιβλιοπωλείο Αρχιτεκτονική: Τεχνικές εκδόσεις, τεχνικά
βιβλία, τεχνικά περιοδικά ξένα και ελληνικά
88 Π.χ.
Αρχιτεκτονική, τεύχος 08/1958, Υπό ανέγερση Μέγαρο καταστημάτων και γραφείων επί της Πλατείας
Λαυρίου, Αρχιτέκτονας, Α. Κιτσίκης
Αρχιτεκτονική, τεύχος 09/1958, Υπό ανέγερση Πολυκατοικία επί της οδού Υψηλάντου 11 – Πωλούνται
διαμερίσματα, Αρχιτέκτονας, Α. Κιτσίκης
Αρχιτεκτονική, τεύχος 09/1958, Υπό ανέγερση Πολυκατοικία επί της οδού Ηπείρου 6 – Πωλούνται
διαμερίσματα, Αρχιτέκτονας, Α. Κιτσίκης
Αρχιτεκτονική, τεύχος 20/1958, Πωλούνται διαμερίσματα εις την υπό ανέγερση Πολυκατοικία επί της
οδού Στησιχώρου 3, Αρχιτέκτονας, Α. Κιτσίκης
Αρχιτεκτονική, τεύχος 30/1958, Πωλούνται διαμερίσματα εις την υπό ανέγερση Πολυκατοικία επί της
οδού Στησιχώρου 3, Αρχιτέκτονας, Α. Κιτσίκης
89 σχεδόν σε κάθε τεύχος αφιερώνοντας μόνιμη στήλη με τίτλο 'Νέα από το Δομικό Κέντρο'
90 Στ ην υπ' αριθμόν 18 συνεδρίαση της 24ης Απριλίου 1958 του ΔΣ του ΕΟΤ, Θέμα: Εγγραφή εις
περιοδικό 'Αρχιτεκτονική'
91 Αρχιτεκτονική, τεύχος 01/1957, Δ. Παπαευστρατίου, ‘Αξιοποίηση των ακτών του Σαρωνικού’, σ.
22
92 Αρχιτεκτονική, τεύχος 04/1957, Ο Τουρισμός και η ‘Αρχιτεκτονική’, σ. 20-21
93 Γι' αυτό οι εκδότες ζητούν από τους συνδρομητές τους να συστήσουν το περιοδικό σε νέους
αναγνώστες στο εξωτερικό (βλ. πιο πάνω).
94 ΒΔ 14/1 08-02-1960 - ΦΕΚ 66 Β' 08-02-1960: Περί εγκρίσεως Κανονισμού Οργανώσεως των
Υπηρεσιών και καταστάσεως του Προσωπικού του ΕΟΤ
95 Αρχιτεκτονική, τεύχος 04/1957, Ο Τουρισμός και η 'Αρχιτεκτονική’, σ. 20-21