Anti-inflammatory and anti-pyretic activities of Polygonum Lapathifolium in rats

Abstract

This study was conducted to evaluate the pharmacologic effects of Polygonum lapathifolium L. (Polygonaceae), growing naturally in Turkey. The antiinflammatory activity of the ethanol extract of the root and rhizome of P. lapathifolium was evaluated using carrageenan-induced paw edema in rats. Intraperitoneal pretreatment with extract at doses ranging from 100 to 500 mg/kg significantly inhibited the acute phase of this experimental model of the inflammatory process in a dose-dependent manner. At maximal dose (500 mg/kg), it exhibited a significantly higher action when compared with those of other doses and was found to be 1.08 times as active as indomethacin. The extract also exhibited antipyretic activity in rats with hyperthermia after SC injection of brewer's yeast The extract, in doses of 100-500 mg/kg, possesses a pronounced effect comparable to those of the classical antipyretic drug, paracetamol. The antipyretic effects of the extract at high dose levels (1000-4000 mg/kg) were associated with obvious signs of toxicity. Doses of 100 and 500 mg/kg did not decrease the body temperature of normothermic animals (without hyperthermic stimulus). These results demonstrated that the extract of P. lapathifolium has antiinflammatory and antipyretic activity.

Full text

Girifl
Son y›llarda sentetik ilaçlar›n do¤al kaynakl› droglara
oranla dikkat çekecek kadar fazla yan etkiye sahip olmas›
bitkileri, romatoid artrit gibi s›k karfl›lafl›lan hastal›klar
için alternatif ilaç kayna¤› olarak düflündürmektedir. Bu
amaçla kullan›lan bitkilerden biri; Polygonaceae
familyas›na ait
Polygonum
cinsi olup ülkemizde t›bbi
amaçla kullan›lan ve do¤al olarak yay›l›m gösteren 33
türü bulunmaktad›r (1). Bitki türüne göre de¤iflmekle
beraber içerdikleri niflasta, antrasen, tanen ve
flavonoidlere ba¤l› çeflitli farmakolojik etkilere yol açt›¤›
belirtilmifltir.
Polygonum
cinsinin baz› türleri geleneksel
sa¤alt›mda kullan›lmakla beraber
Polygonum bistorta
L.’nin kurutulmufl kök ve rizomlar›n›n Martindale
monograflar›ndaki antitüssif ve antimikrobiyal özellikteki
baz› spesiyalitelerin bilefliminde yer ald›¤› (2), British
Herbal Farmakopede ise antidiyareik ve antiinflamatuar
etkilere sahip oldu¤u bildirilmifltir. Yap›lan bir
araflt›rmada Freund’s adjuvant› ile oluflturulan
poliartritisde ve ayr›ca karagenin ödeminde bistort
ekstraktlar›n›n aktivitesi denenmifl; yang› prosesinin hem
Turk J Vet Anim Sci
25 (2001) 623-628
© TÜB‹TAK
623
Ratlarda
Polygonum lapathifolium’
un Antiinflamatuar ve Antipiretik
Aktivitesi
Oya KELEfi, Tülay BAKIREL, Süleyman fiENER, Handan AYDIN
‹.Ü. Veteriner Fakültesi, Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dal›, 34851, Avc›lar, ‹stanbul - TÜRK‹YE
Kerim ALPINAR
‹.Ü. Fen Fakültesi, Botanik Anabilim Dal›, 34460, Süleymaniye, ‹stanbul - TÜRK‹YE
Gelifl Tarihi: 10.10.2000
Özet: Bu araflt›rma; ülkemizde do¤al olarak yetiflen
Polygonum lapathifolium
L. (Polygonaceae)’un olas› farmakolojik etkilerini
de¤erlendirmek amac›yla yap›lm›flt›r.
P. lapathifolium
’un kök ve rizomlar›ndan elde edilen etanol ekstraktlar›n antiinflamatuar
aktivitesi ratlarda karagenin ödemi yöntemi ile belirlenmifltir. Ekstraktlar›n 100-500 mg/kg dozlar›n›n IP olarak verilmesiyle deneysel
yang› modelinin akut safhas›n› doza ba¤l› olarak önemli ölçüde inhibe edildi. Maksimal doz (500 mg/kg), di¤er dozlarla
k›yasland›¤›nda daha yüksek bir etki gösterdi ve indometasinden 1,08 kez daha aktif oldu¤u bulundu. Ayn› zamanda ekstrakt, maya
ile hipertermi oluflturulan ratlarda antipiretik aktivite gösterdi. 100-500 mg/kg dozlar klasik antipiretik ilaç olan parasetamol ile elde
edilen de¤erlerle karfl›laflt›r›labilir belirgin bir etki oluflturdu. Yüksek dozlarda (1000-4000 mg/kg) ise antipiretik etkiye ek olarak
toksisite bulgular› görüldü. Ekstrakt›n 100 ve 500 mg/kg dozlar› ile normal vücut ›s›s›nda azalma görülmedi. Bu sonuçlar
P.lapathifolium
ekstrakt›n›n antiinflamatuar ve antipiretik etkiye sahip oldu¤unu ortaya koydu.
Anahtar Sözcükler:
Polygonum lapathifolium
, rat, antiinflamatuar, antipiretik.
Antiinflammatory and Antipyretic Activity of
Polygonum lapathifolium
in Rats
Abstract: This study was conducted to evaluate the pharmacologic effects of
Polygonum lapathifolium
L. (Polygonaceae), growing
naturally in Turkey. The antiinflammatory activity of the ethanol extract of the root and rhizome of
P. lapathifolium
was evaluated
using carrageenan-induced paw edema in rats. Intraperitoneal pretreatment with extract at doses ranging from 100 to 500 mg/kg
significantly inhibited the acute phase of this experimental model of the inflammatory process in a dose-dependent manner. At
maximal dose (500 mg/kg), it exhibited a significantly higher action when compared with those of other doses and was found to be
1.08 times as active as indomethacin. The extract also exhibited antipyretic activity in rats with hyperthermia after SC injection of
brewer’s yeast. The extract, in doses of 100-500 mg/kg, possesses a pronounced effect comparable to those of the classical
antipyretic drug, paracetamol. The antipyretic effects of the extract at high dose levels (1000-4000 mg/kg) were associated with
obvious signs of toxicity. Doses of 100 and 500 mg/kg did not decrease the body temperature of normothermic animals (without
hyperthermic stimulus). These results demonstrated that the extract of
P. lapathifolium
has antiinflammatory and antipyretic activity.
Key Words:
Polygonum lapathifolium
, rat, antiinflammatory, antipyretic.

akut hem de kronik safhas›nda antiinflamatuar etkisi
saptanm›flt›r (3). Di¤er bir çal›flmada ise
P. hidropiper
‘in
sitotoksik, antimikrobiyal ve antiinflamatuar gibi birçok
etkiye sahip oldu¤u ileri sürülmüfl ve bitki köklerinin
metanol ekstraktlar›ndan izole edilen ve bir isokumarin
olan polygonolid’in antiinflamatuar etkiden sorumlu
oldu¤u saptanm›flt›r. Ayr›ca yap›s›n›n basitli¤inden dolay›
antiinflamatuar ajan olarak gelifltirilecek sentetik
maddelere model oluflturma gibi bir özelli¤e sahip
olabilece¤i belirlenmifltir (4). Bunun yan›s›ra
P. chinensis
(5),
P. aviculare
ve
P. glabrum
’un da antiinflamatuar
etkisi saptanm›flt›r (6).
Araflt›rmam›zda antiinflamatuar ve antipiretik etkileri
incelenen
P. lapathifolium
L. (Sö¤ütotu, Tirflon)
ülkemizde yayg›n olarak bulunan ve sulak ortamlarda
yetiflen tek y›ll›k bir bitkidir. A¤ustos-Eylül aylar›nda
pembe renkte çiçekler açar ve yapraklar›n üzerinde
parmak izi görünümünde lekeler bulunur (1). Bu bitkinin,
Trakya yöresinde yang›sal hastal›klar›n sa¤›lt›m›nda
geleneksel olarak kullan›ld›¤› bilinmekle beraber
farmakolojik etkileriyle ilgili bilimsel bir araflt›rmaya
rastlan›lmam›flt›r. Bu nedenle araflt›rmam›zda
P.
lapathifolium
’un kök ve rizomlardan elde edilen etanol
ekstraktlar›n›n antiinflamatuar ve antipiretik etkileri
incelenmifltir.
Materyal ve Metod
Araflt›rmada biyolojik materyal olarak Avc›lar
(‹stanbul) yöresindeki sulak alanlardan toplanan ve
vejetasyonun bafllang›ç döneminde bulunan
P.
lapathifolium
’un toprak alt› k›s›mlar› kullan›ld›. Bitkinin
tür tayini Kerim ALPINAR taraf›ndan yap›ld› ve örnekler
‹.Ü. Fen Fakültesi Herbaryum’una (ISTF 37387)
kaydedildi. Söz konusu örneklerin kök ve rizomlar› su ile
y›kan›p temizlendikten sonra oda ›s›s›nda kurutuldu ve
kaba toz haline getirildi. 100 gram toz bitki örne¤i
al›narak soksalet apareyinde % 70 lik etanol ile tüketildi.
Elde edilen etanol ekstresi Whatman 1 filtre ka¤›d›ndan
süzülerek vakum alt›nda (40-60 ˚C) yo¤unlaflt›r›ld› ve %
0,2 v/v Tween 20 ile suspanse edildi.
Biyolojik aktivite testleri:
Antiinflamatuar ve antipiretik etkileri saptamak için
yap›lan araflt›rmada 180-210 g a¤›rl›¤›nda albino rat
kullan›ld›. Deney süresince standart yem ve su ile
ad
libitum
olarak beslendi. Vücut a¤›rl›¤› esas al›narak
gruplama yap›ld› ve her grup 7 rattan olufltu.
A-Antiinflamatuar aktivitenin incelenmesi
Antiinflamatuar aktivite karagenin ödemi yöntemi ile
belirlendi (7).
Bitki ekstresi 100-500 mg/kg dozda ve 0,1ml/100 g
vücut a¤›rl›¤› hacminde haz›rlanarak 5 gruba IP yolla
verildi. Etkinli¤i de¤erlendirmek için pozitif kontrol arac›
olarak indometasin (5mg/kg, IP) kullan›ld›. Ekstrelerin
verilmesinden 30 dakika sonra bafllang›ç ayak kal›nl›klar›
ölçüldü ve ödem oluflturmak amac›yla sa¤ arka aya¤a
%1’lik karagenin sodyumun serum fizyolojikte haz›rlanan
suspansiyonundan 0,1 ml, sol arka aya¤a ise kontrol
amac›yla ayn› hacimde serum fizyolojik SC yolla
uyguland›. Kontrol grubuna ise ayn› deney koflullar›nda
%0,9 NaCl verildi. Oluflan ödem, injeksiyondan sonraki
0,5, 1, 2, 3, 4, 5, 6. saatlerde ölçüldü, sa¤ ve sol ayak
kal›nl›¤›ndaki farkl›l›¤›n yüzdesi olarak saptand› (8).
Antiinflamatuar etki, kontrol grubuna göre ödem
inhibisyonunun derecesi olarak belirlendi.
B- Antipiretik aktivitenin incelenmesi
Antipiretik aktiviteyi de¤erlendirmek için öncelikle
vücut ›s›s› 37,5-38,5 ˚C olan ratlar seçildi. Deneysel
hipertermi oluflturmak amac›yla maya suspansiyonu (%
20’lik suspansiyon, 20 ml/kg) haz›rlanarak SC yolla
verildi. 16 saat sonra vücut ›s›lar› ölçülerek hipertermik
ratlar (38,5-39,5 ˚C) ile 11 deney grubu oluflturuldu.
Bunlar›n d›fl›nda bir gruba da hiçbir uygulama
yap›lmaks›z›n sadece % 0,9 NaCl solusyonu verildi ve
normal vücut ›s›s› için kontrol olarak kullan›ld›. Deney
gruplar› içinde yer alan 2 kontrol grubundan birine
standart olarak parasetamol (150 mg/kg) di¤erine ise,
hipertemik kontrol grubu, % 0,9 NaCl solusyonu IP
olarak verildi. Bitki ekstreleri 100, 200, 300, 400, 500,
1000, 2000, 3000 ve 4000 mg/kg dozda IP yolla
uyguland›. Bireysel vücut ›s›lar› enjeksiyonlardan sonraki
0, 5, 1, 2, 3, 4, 5, 6,7. saatlerde ölçüldü.
P. lapathifolium
’un normal vücut ›s›s› üzerine etkisini
incelemek amac›yla 2 grup rat kullan›ld›. Hipertermik bir
uyar› yap›lmaks›z›n bafllang›ç vücut ›s›lar› ölçüldü ve
ekstraktlar›n 100 ve 500 mg/kg dozlar› IP yolla
uyguland›. Kontrol grubuna ise sadece %0,9 NaCl
solusyonu verildi.
Kontrol grubu ile deney gruplar› aras›ndaki farkl›l›klar
Student t-test kullan›larak önem yönünden analiz edildi.
Ratlarda
Polygonum lapathifolium’
un Antiinflamatuar ve Antipiretik Aktivitesi
624

C- Flavon glikozitleri yönünden kalitatif inceleme
P. lapathifolium
kök ve rizomlar›nda flavonoidleri
saptamak için bitki organlar› kurutulup toz haline getirildi
ve analiz edildi (9).
Bulgular
P. lapathifolium
’un köklerinden elde edilen
ekstraktlar›n karagenin ödemi üzerine etkisi fiekil 1’de
gösterilmektedir. Karagenin verilmesiyle tüm deney
gruplar›nda maksimum ödem yan›t› görüldü ve
uygulamadan yaklafl›k 1 saat sonra ekstrakt verilen
gruplarda ayak kal›nl›¤›n›n % de¤erinin, kontrol grubu ile
istatistiksel yönden benzer oldu¤u saptand›.
Antiinflamatuar etki, ekstraktlar›n uygulanmas›ndan 2
saat sonra belirgin olarak ortaya ç›kt›. Tüm deney
gruplar›nda ayak kal›nl›¤›ndaki art›fl›n % de¤erinin,
kontrol grubuna göre önemli bir farkl›l›k gösterdi¤i ve
doza ba¤l› bir flekilde de¤iflti¤i belirlendi. Kontrol
grubunda karagenin verilmesiyle ayak kal›nl›¤›n›n % 54
oran›nda artt›¤› görüldü. 100 mg/kg dozda bitki ekstrakt›
verilen deney grubunda ayak kal›nl›¤›nda % 36,3
oran›nda art›fl saptand›, kontrol grubu de¤eri ile
k›yasland›¤›nda art›fl oran›n›n % 32,8 daha düflük oldu¤u
belirlendi ve böylece 100 mg/kg dozun neden oldu¤u
ödem inhibisyon oran› % 32,8 olarak bulundu. 500
mg/kg verilen grupta ise ayak kal›nl›¤›n›n % 21,3 kontrol
grubu de¤erlerine göre % 39,5 oran›nda artt›¤› ve
inhibisyon oran›n›n % 60,5 oldu¤u saptand›.
Ekstraktlar›n etkisi tüm deney süresince devam etti ve
çal›flman›n 6.saatinde en yüksek inhibisyon oran› (%81,5)
500 mg/kg ile, en düflük oran (% 67,2) ise 100 mg/kg ile
saptand›. Di¤er deney gruplar›n›n inhibisyon oranlar› ise
birbirine yak›n olup; 200 mg/kg ile % 74,7, 300 mg/kg
ile % 76,4 ve 400 mg/kg ile % 76,6 bulundu. Referans
ilaç olarak kullan›lan indometasin 6. saatte % 75,2
oran›nda inhibisyona neden oldu. Di¤er deney gruplar› ile
k›yasland›¤›nda, bu de¤er 100 mg/kg’›n neden oldu¤u
inhibisyon oran›ndan yüksek, 200, 300 ve 400 mg/kg’l›k
dozlar›nkine eflde¤er, 500 mg/kg ‘dan daha düflük oldu¤u
göze çarpar. Son inhibisyon oranlar› gözönüne al›nd›¤›nda
500 mg/kg’l›k dozun indometasine göre 1,08 kez daha
aktif oldu¤u belirlendi.
Antipiretik etki ile ilgili bulgular›n Tablo 1’de
incelenmesi sonucunda maya injeksiyonu ile rektal ›s›n›n
belirgin olarak artt›¤› ve deney sonuna kadar sabit kald›¤›
gözlenmifltir. Ekstraktlar›n 100 mg/kg’l›k dozu,
uygulamadan bir saat sonra görülen ve sadece bir saat
devam eden zay›f ve k›sa süreli bir etkiye yol açm›flt›r.
200-500 mg/kg verilen gruplarda yükselmifl olan vücut
›s›s›, daha k›sa sürede yaklafl›k 30 dakika sonra normal
de¤erlere ulaflt› ve deney sonuna do¤ru yükselme e¤ilimi
görülmesine ra¤men kontrol grubuna göre belirgin fark
saptanamad›. Maksimum inhibitör etki özellikle birinci
saatte ortaya ç›kt›. 1000-4000 mg/kg verilen gruplarda
ise vücut ›s›s› de¤erlerinde kontrol grubuna göre
O. KELEfi, T. BAKIREL, S. fiENER, H. AYDIN, K. ALPINAR
625
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Ayak Kal›nl›¤›ndaki Art›fl (%)
0.5 1 2 3 4 5 6
Zaman (saat)
Kontrol
300mg/kg ekstrakt
‹ndometasin
400mg/kg ekstrakt
100mg/kg ekstrakt
500mg/kg ekstrakt
200mg/kg ekstrakt
fiekil 1. Karagenin uygulamas›yla ödem
oluflturulan ratlarda
P. lapathifoli-
um
’un anti-inflamatuar etkisi.
* Kontrol grubuna göre önemlilik
düzeyi p<0,01.

istatistiksel olarak belirgin bir düflüfl görüldü. Ayr›ca
ratlarda paraplegia durumu, aktivite azalmas›, yem yeme
ve su içme isteksizli¤i, tüylerin kabar›k ve kar›fl›k bir
görünüm almas› ve sulu diyare gibi bulgular dikkati çekti.
Hipertermi oluflturulmadan normal vücut ›s›s›na sahip
ratlar ile yap›lan incelemelerde ekstraktlar›n 100 ve 500
mg/kg dozu verilen gruplarda elde edilen de¤erlerin
kontrol grubuna göre belirgin bir ay›r›m göstermedi¤i
belirlendi.
Parasetamol verilen gruplarda, yüksek vücut ›s›s›n›n
30 dakika sonra normale döndü¤ü ve üçüncü saatten
itibaren sabit ve kontrol grubuna benzer bir flekilde
devam etti¤i saptand›.
P. lapathifolium
’un kök ve rizomlar›n›n flavon
glikozitleri yönünden kalitatif incelemelerinde
pembe–turuncu bir renk reaksiyonunun görülmesi bu
glikozitlerin varl›¤›n› ortaya koymufltur.
Tart›flma
Polygonum
türlerinin geleneksel kullan›m› ile ilgili
iddialara bilimsel yaklafl›m getirebilmek için farmakolojik
özelliklerini araflt›rma gere¤i duyulmufl ve
Polygonum
lapathifolium
’un köklerinden elde edilen ekstraktlar›n
antiinflamatuar etkisi karagenin ödemi yöntemi ile
incelenmifltir. Antiinflamatuar ajanlar›n aktivitesini
saptamada kullan›lan ve akut yang›n›n klasik bir modeli
olarak kabul edilen karagenin ödemi trombosit aktive
eden faktörün (PAF) aktivasyonu, prostaglandin ve di¤er
yang› mediyatörlerinin sal›n›m› ile gerçekleflir (6). Ödem
flekillenmesi 2 aflamal› bir fenomen olarak kabul
edilmektedir. ‹lk aflama enjeksiyondan sonraki birinci
saatte travmaya ba¤l› olarak meydana gelir ve ayn›
zamanda serotonin ve histamin sal›n›m› ile karakterizedir.
‹kinci aflama ise üç saat veya daha uzun süreyi kapsar ve
gelifliminden sorumlu ana nöromediyatör
prostaglandin’dir. Yap›lan araflt›rmalarda karagenin
ödeminin ve özellikle ikinci aflaman›n prostaglandin
sentezinde rol oynayan siklooksijenaz enzimini inhibe
eden bilefliklere duyarl› oldu¤u bildirilmektedir (10,11).
Çal›flmam›zda
Polygonum lapathifolium
’un alkollü
ekstrakt› karagenin injeksiyonundan sonra ödem
flekillenmesini inhibe ederek belirgin antiinflamatuar
aktivite göstermifl ve tüm dozlar için ortak etki,
prostaglandin sal›n›m›n›n gerçekleflti¤i dönemde ortaya
ç›km›flt›r. Ayr›ca prostaglandin biyosentezi inhibitörü olan
indometasine eflde¤er ve daha yüksek % inhibisyona
neden oldu¤undan prostaglandin sentezini etkilemesi
olas›d›r.
Ratlarda
Polygonum lapathifolium’
un Antiinflamatuar ve Antipiretik Aktivitesi
626
Tablo 1. Maya uygulamas›yla hypertermi oluflturulan ratlarda
P. lapathifolium
ve parasetemolün etkisi (a), vücut ›s›s› normal ratlarda
P. lapathifolium
etkisi (b).
Gruplar BI 0,5. saat 1. saat 2. saat 3. saat 4. saat 5. saat 6. saat 7. saat
(a)
NT 37,7 ± 0,1 37,8 ± 0,2 37,6 ± 0,2 37,7 ± 0,1 37,7 ± 0,2 37,8 ± 0,1 37,8 ± 0,2 37,8 ± 0,2 37,8 ± 0,3
HT 38,7 ± 0,3** 38,9 ± 0,5** 39,2 ± 0,1** 38,7 ± 0,3** 38,5 ± 0,5** 38,4 ± 0,3** 38,4 ± 0,3** 38,3 ± 0,3** 38,2 ± 0,3**
100mg/kg(p) 38,9 ± 0,6** 38,6 ± 0,5** 37,9 ± 0,2 38,0 ± 0,1** 38,1 ± 0,2** 38,1 ± 0,1** 38,1 ± 0,1** 38,1 ± 0,2** 38,2 ± 0,2**
200mg/kg(p) 38,6 ± 0,4** 37,9 ± 0,7 37,9 ± 0,2 37,8 ± 0,2 38,0 ± 0,2 38,0 ± 0,1 38,0 ± 0,1 38,0 ± 0,3 38,0 ± 0,1
300mg/kg(p) 38,9 ± 0,5** 37,9 ± 0,6 37,8 ± 0,8 37,8 ± 0,4 37,9 ± 0,1 38,0 ± 0,2 38,1 ± 0,2 38,0 ± 0,1 38,0 ± 0,1
400mg/kg(p) 38,7 ± 0,4** 37,6 ± 0,5 37,6 ± 0,2 37,6 ± 0,5 37,8 ± 0,5 37,9 ± 0,1 37,9 ± 0,1 37,9 ± 0,3 37,9 ± 0,2
500mg/kg(p) 38,6 ± 0,3 ** 37,4 ± 0,5 37,4 ± 0,2 37,4 ± 0,4 37,6 ± 0,2 37,8 ± 0,1 37,8 ± 0,4 37,8 ± 0,2 37,8 ± 0,1
1000mg/kg(p) 39,0 ± 0,1** 38,7 ± 0,1 37,8 ± 0,1 37,5 ± 0,1 37,2 ± 0,1** 37,6 ± 0,2 37,6 ± 0,1 37,8 ± 0,1 37,8 ± 0,1
2000mg/kg(p) 38,9 ± 0,2** 37,8 ± 0,1 37,2 ± 0,2** 37,0 ± 0,1** 36,7 ± 0,1** 36,9 ± 0,1** 37,0 ± 0,2** 37,6 ± 0,1** 37,7 ± 0,1**
3000mg/kg(p) 38,8 ± 0,1** 36,9 ± 0,2** 36,4 ± 0,1** 36,0 ± 0,1** 36,1 ± 0,1** 36,9 ± 0,4** 36,9 ± 0,1** 37,0 ± 0,1** 37,2 ± 0,3**
4000mg/kg(p) 38,9 ± 0,2** 36,5 ± 0,7** 35,8 ± 0,2** 35,4 ± 0,3** 35,5 ± 0,1** 35,7 ± 0,4** 35,8 ± 0,1** 36,1 ± 0,2** 36,3 ± 0,3**
paracetamol 38,6 ± 0,2** 37,9 ± 0,2 37,4 ± 0,1 37,5 ± 0,4 37,8 ± 0,3 37,8 ± 0,2 37,8 ± 0,1 37,8 ± 0,2 37,8 ± 0,2
(b)
NT 37,7 ± 0,2 37,9 ± 0,1 37,9 ± 0,1 37,9 ± 0,1 37,8 ± 0,1 37,8 ± 0,1 37,9 ± 0,1 38,0 ± 0,4 37,9 ± 0,1
100mg/kg 37,6 ± 0,1 37,8 ± 0,8 37,9 ± 0,3 37,7 ± 0,1 37,8 ± 0,2 37,8 ± 0,1 37,8 ± 0,1 37,8 ± 0,2 37,7 ± 0,3
500mg/kg 37,7 ± 0,6 37,8 ± 0,5 37,8 ± 0,3 37,9 ± 0,6 37,8 ± 0,4 37,8 ± 0,2 37,7 ± 0,3 37,9 ± 0,1 37,9 ± 0,1
**p< 0,01, n=7/grup
BI: Bitki ekstrakt› yada ilaç uygulamas› öncesi saptanan ortalama vücut ›s›s›
NT: Vücut ›s›s› yüksek olan kontrol grubu
HT: Normal vücut ›s›s›na sahip kontrol grubu
p:
P. lapathifolium
ekstrakt›

Antiinflamatuar etkiye sahip pekçok kimyasal bilefli¤in
bulundu¤u ve bu nedenle kimyasal yap› ile farmakolojik
aktivite aras›nda iliflki olmad›¤› do¤rultusundaki görüfllere
(12) ra¤men bitki ekstraktlar›nda bu etkiden sorumlu
aktif gruplardan birinin flavonoidler oldu¤u ileri
sürülmektedir (12, 13, 14). Flavonoidlerin A ya da B
halkas›nda yer alan prokateflol gruplar› ile siklooksijenaz
enzimini inhibe etti¤i saptanm›flt›r (6).
Polygonum
lapathifolium
’un antiinflamatuar etkisinin di¤er
Polygonum türlerinde de varl›¤› bilinen ve etkisi
kan›tlanm›fl olan flavonoidlerden kaynaklanmas› olas›d›r.
1987 y›l›nda Avrupa parlementosu’nun Müstahzar ‹laçlar
Komitesi bitkisel ilaçlar›n kalite kontrolünün önemine
de¤inen bir rehber haz›rlam›fl bitkisel ilaç, aktif içerenleri
bak›m›ndan taze veya kurutulmufl bitkisel materyal olarak
tan›mlanm›fl ve terapötik etkiyi belirleyen bilefliklerinin
bilinip bilinmedi¤ine bak›lmaks›z›n tümüyle aktif madde
olarak de¤erlendirilmifltir (15). Bu durumda
Polygonum
lapathifolium
’un antiinflamatuar etkiye sahip olmas›n›n
aktif gruplar›n bilinmesinden daha önemli oldu¤u
görüflündeyiz.
Çal›flmam›zda
Poliganum lapathifolium
’un alkollü
ekstraktlar› hipertemik ratlarda rektal ›s›y› düflürmüfl ve
antipiretik etkisi ile seçkinleflen parasetamole istatistiksel
yönden benzer bir aktivite göstermifltir. Bu durum
Poliganum lapathifolium
’un oldukça güçlü antipiretik
etkiye sahip oldu¤unu ortaya koyar. Buna karfl›n
ekstraktlar›n 100-500 mg/kg l›k dozlar›, vücut ›s›s›
normal olan ratlarda hipotermik aktivite göstermemesine
ra¤men yüksek vücut ›s›s›n› normal s›n›rlara getirmifltir.
Bu etki, bitki ekstraktlar› ile yap›lan di¤er araflt›rmalarda
‘aspirin benzeri etki’ olarak tan›mlanmaktad›r (16).
Ekstraktlar›n 1000-3000 mg/kg l›k dozlar› ise maya ile
hipertermi oluflturulan ratlarda vücut ›s›s›n› normal
s›n›rlar›n alt›na düflürmüfl ve buna paralel olarak sentral
sinir sistemi depresyonu ile karekterize olan semptomlara
neden olmufltur. Bulgular incelendi¤inde hipotermik
aktivitenin sedatif dozlarla orant›l› olarak de¤iflti¤i
belirlenmifltir. Çal›flmam›zda kullan›lan yüksek dozlar›n
eflzamanl› olarak sedatif ve antipiretik etkiye yol açma
nedeni antipiretik ilaçlar›n hipotalamusun termoregülatör
bölgesindeki prostaglandin sentezini inhibe etmeleri
(13,17) ile aç›klanabilir .
Sonuç olarak
P. lapathifolium
köklerinden elde edilen
etanollü ekstraktlar doza ba¤l› olarak standart ilaçlara
eflde¤er antipiretik ve antiinflamatuar etkiye yol açm›flt›r.
Bu bitki ile ilgili bilimsel araflt›rmalar bulunmad›¤›ndan
elde edilen bulgular, gelecekte farmakolojik yönden aktif
olan bu do¤al kayna¤›n terapötik amaçla kullan›m› için
bafllang›ç niteli¤indedir.
O. KELEfi, T. BAKIREL, S. fiENER, H. AYDIN, K. ALPINAR
627
Kaynaklar
1. Coode, M.J.E., Cullen, J.:
Polygnum
L. The Flora of Turkey and
East Aegean Islands, Edinburgh., (eds. Davis, P.H., Chamberlain,
D.F., Matthews, D.P., Matthews, V.A.), 2:269-81. Edinburgh
University Press, 1967.
2. Martindale, W., Martindale the Extra Pharmacopoeia, 30th ed. The
Pharmaceutical Press, London, 1993.
3. Duw›ejua, M., Zeitlin, I.J., Waterman, P.G., Gray, A.I.: Anti-
inflammatory activity of
Polygonum bistorta, Guaiacum officinale
and
Hamamelis virginiana
in rats. J. Pharm. Pharmacol. 1994;
46:286-290.
4. Furuta, T., Fukuyama, Y., Asakawa, Y.: Polygonolide, an
isocoumarin from
P. hydropiper
possessing anti-inflammatory
activity. Phytochemistry, 1986; 25, (2): 517-520.
5. Tsai, P., Wang, J., Chang, C., Kuo, S., Lee Chao, P.: Constituents
and bioactive principles of
Polygonum chinensis.
Phytochemistry,
1998; 49, (6): 1663-1666.
6. Tunon, H., Olavsdotter, C., Bohlin, L.: Evaluation of anti-
inflammatory activity of some Swedish medicinal plants. Inhibition
of prostaglandin biosynthesis and PAF-induced exocytosis. J.
Ethnopharmacol. 1995; 48: 61-76.
7. Winter, C.A., Risley, E.A., Nuss, G.W.: Carrageenan-induced
oedema in hind paw of the rat as an assay for anti-inflammatory
drugs. Proc. Soc. Exp. Biol. Med. 1962; 111: 544-547.
8. Al-Haboubi, H. A., Zeitlin, I.J.: Re-appraisal of the role of
histamine in carrageenan-induced oedema. Eur. J.Pharmacol.
1983; 88:169-176.
9. Baytop, T.: Farmakognozi. Cilt 1, ‹st.Üni.Yay›n. No:1495, Baha
Matbaas›, ‹stanbul, 1970.
10. Olajide, O.A., Makinde, J.M., Awe, S.O.: Effects of the aqueous
extract of
Bridelia ferruginea
stem bark on carrageenan-induced
oedema and granuloma tissue formation in rats and mice. J.
Ethnopharmacol., 1999; 66:113-117.
11. Shinde, U.A., Phandke, A.S., Nair, A.M., Mungantiwar, A.A.,
Dikshit, V.J., Saraf, M.N.: Studies on the anti-inflamatory and
analgesic activity of
Cedrus deodara
(Roxb.) Loud. Wood oil. J.
Ethnopharmacol. 1999; 65: 21-27.
12. Antonio, M.A., Souza Brito, A.R.M.: Oral anti-inflammatory and
anti-ulcerogenic activities of a hydroalcoholic extract and
partitioned fractions of
Turnera ulmifolia
. J. Ethnopharmacol.
1998; 61:215-228.

Ratlarda
Polygonum lapathifolium’
un Antiinflamatuar ve Antipiretik Aktivitesi
628
13. Ahmadiana, A., Fereidoni, M., Semnanian, S., Kamalinejad, M.,
Saremi, S.: Antinociceptive and anti-inflammatory effects of
Sambucus ebulus
rhizome extract in rats. J. Ethnopharmacol.
1998; 61: 229-235.
14. Atta, A.H., Alkofahi, A.: Anti-nociceptive and anti-inflammatory
effects of some Jordanian medicinal plant extracts. J.
Ethnopharmacol. 1998; 60: 117-124.
15. Sprecher, E.: Bitkisel ilaçlara profesyonel kesimin olumlu ve
olumsuz tepkileri. VIII. Bitkisel ‹laç Hammaddeleri Toplant›s›, 19-
21 May›s, ‹stanbul, 7-15, 1989.
16. Tanira, M.O.M., Ali, B.H., Bashir, A.K., Chandranath, I.: Some
pharmacologic and toxicologic studies on
Rhazya stricta
Decne in
rats, mice and rabbits. Gen. Pharmac. 1996; 27, 7: 1261-1267.
17. Lanhers, M.C., Fleurentin, J., Dorfman, P., Mortier, F.: Analgesic,
Antipyretic and Anti-Inflammatory Properties of
Euphorbia hirta
.
Planta Med. 1991; 57:225-231.