ArticlePDF Available

Burnout in de Vlaamse pers: een tijdbom onder de redacties

Authors:

Figures

No caption available
… 
No caption available
… 
Content may be subject to copyright.
De Journalist
magazine van de VVJ
Burn-out bij Vlaamse journalisten: een bom onder de redacties
Vaak gestelde vragen over het nieuwe fiscaal statuut auteursrechten
Directies en personeel botsen rond uitweg mediacrisis
De VVJ in 2008/2009
En Tom Peeters ergert zich aan zijn cynisme
BELGIE-BELGIQUE
PB - PP
1099 Brussel X
B - 11
26 februari 2009 – nummer 122 – verschijnt maandelijks – v.u. pol deltour, IPC, résidence palace blok C - wetstraat 155 1040 Brussel
Rubriek
2

 Onderdruk 3

 Demediacrisis,eenstandvanzaken 4
 BijBelgamoeterlangerwordengewerkt 5
 Nieuwescaliteitauteursrechten:eenvergiftigdgeschenk 5
 5

 DeVVJ/AVBBin2008/2009 6-7-8
 UitdeinterneVVJ-keuken 8
 HetnieuwescaalregimevoorauteursrechteninFAQ 14-15
 LaatsteoproepVlaamseFoto-enFilmpersprijs 20

 Journalistenkwetsbaarvoorburn-out 9-10-11-12

 MarijWyerszoekthetinNederlands-Limburg 13
  16
 17
  18

 TomPeeters(De Tijd)ergertzichaanzijncynisme 19
Fotojournalisten klagen de stiefmoederlijke behandeling van hun stiel
door steeds meer redactieverantwoordelijken aan. Het kader voor de
protestactie was de algemene ledenvergadering van de VVJ en AVBB op
14 februari 2009. De VVJ roept alle redacteuren op om niet in te gaan
op de vraag van chefs om foto’s te maken, dit tot een ernstig debat
is gevoerd over de kwaliteit van het nieuws en het lot van individuele
betrokkenen. (Foto Johan Van Cutsem)
INHOUD

3
De Journalist
MAGAZINE VAN DE
VLAAMSE VERENIGING VAN
JOURNALISTEN (VVJ)
COÖRDINATIE
Pol DELTOUR
pol.deltour@journalist.be
VASTE MEDEWERKERS
Jan BACKX
Ivan DECLERCQ
Marleen SLUYDTS
Johan VAN CUTSEM
Luc VANHEERENTALS
Mark VLAEMINCK
PHOTO NEWS
ZAK
REDACTIESECRETARIAAT
Résidence Palace
Blok C - Lokaal 2232
Wetstraat 155 - 1040 Brussel
Tel. 02/235.22.70
Fax 02/235.22.72
info@journalist.be
www.journalist.be
ABONNEMENTEN
Lisbeth MOONS
Zie adres hierboven
lisbeth.moons@journalist.be
RECLAMEREGIE
Lisbeth MOONS
Zie adres hierboven
lisbeth.moons@journalist.be
LAYOUT EN DRUK
Poot Printers
Industrialaan 12
Zone maalbeek
1702 Groot-Bijgaarden
Tel. 02 467 30 30
Fax 02 463 58 30
www.pootprinters.be
Lid van de Unie van Uitgevers
van de Periodieke Pers
Uit de VVJ
VERANTWOORDELIJKHEID
OPNEMEN
DesocialeonderhandelingenoverdeaangekondigdesaneringenindeVlaamseme-
diahuizenverlopenineenzenuwachtigesfeer.Voordewerkgeversenhoofdredacteu-
ren-diesystematischaandedirectiezijdevandetafelterugtevindenzijn-gaathet
allemaalveeltetraag.Meerenmeerkrijgendepersoneelsdelegatiestehorendatze
“onverantwoord”bezigzijn.Wantdeeconomischecijferssprekentoch voorzich?In
allebedrijfssectorensneuvelenjobsbijbosjes,waaromopredactievloerendanniet?
Waaropdannogdeklassiekechantagevolgtdatalsjournalistenbondenvakbonden
nietsnelhunverzetlatenvaren,deslachtingonderhetpersoneelnogveelgroterzal
zijnenhetfaillissementdreigt…
Hetis maar de vraagwaarde grootsteverantwoordelijkheidligtvoor de crisis die
onsmomenteeloverkomt.Datlijktonsinallebescheidenheidniétbijdejournalisten
tezijn.Vandetweegroteinkomstenbronnendiedemediahebben,isdemarktvan
denieuwsconsumentendeenigediestandhoudt.Preciesdoordeinspanningenvan
journalistenenredactiemedewerkers.Als deVVJdusblijft hamerenopdepremisse
vanbehoudvankwaliteit,danisdatpreciesomtenminstedielezers,kijkers,luiste-
raarsensurfersnietkwijttespelen.Mogelijkzijndienieuwsconsumentenzelfsnog
bereidomwatextratebetalenvoordezeinformatiemetkwaliteitswaarmerk.Indat
opzicht-behoudvandekwaliteitvanhetnieuws-kanmethetpersoneelechtniet
verderwordengemorst.Meer:daniselkontslagvaneenjournalistereigenlijkeen
teveel.
Datbelet vanzelfsprekendniet dat eroverheelwatkanwordengepraat.Overeen
moderneinvulling van functies bijvoorbeeld,inzoverredatdoor nieuwe technolo-
gieënwordtmogelijkgemaakt.Dateropredactiesmeerenmeermetlayoutdriven
systemenwordt gewerkt, is daar al een uiting van. Ook over aanpassingen vande
werktijdenaanhetritmevandenieuwemediakanoverlegwordengepleegd.Zolang
dattenminstenietleidttoteenverdereverhogingvandewerkdruk.HetGentseon-
derzoekoverburnoutbijjournalisten,datinditnummerwordtvrijgegeven,bevestigt
wetenschappelijkdatderekkervandaagechtwelopzijnstrakstgespannenstaat.Of
ishetookweer“onverantwoord”omdaaroptewijzen?
Hetwordthoogtijddatdebedrijfsverantwoordelijkenvandemediahuizenookeens
opzoekgaannaarhuneigenverantwoordelijkhedenindecrisis.Bijvoorbeeldomdat
ze als ceo nalieten om tijdig de goede businessmodellen te ontwikkelendie hun
mediakondentoelatenteoverleven.Onbegrijpelijk toch,hoelaatdeVlaamsepers-
uitgevershetinternethebbenontdekt-ofligtdeverklaringsimpelwegindeprimaire
focusopeenpasverworvendrukkerijdiemaximaalmoestrenderen?Enwatmetde
eigenaarsenaandeelhoudersdieinhetverledenroyalebedrijfswinstenincasseerden
inplaatsvanzetereserverenentebestedenaandeontwikkelingvannieuwepro-
jecten?GelukkigsteektdeVlaamseoverheideenhanduit,entoontzezichbereidde
nodigereconversiesteuntevoorzien.Het zouVanThillo,Missorten & Co.sierendat
aanbodnietlangerhautainaftewijzen.
Pol Deltour
4
reclame-inkomstentegenvielen-verklaardeSanoma-ceoAimé
VanHeckenogplechtigdatvoorallemedewerkerseenoplossing
binnenhetbedrijfzouwordengezocht.Datblijktfameustegen
tevallen: de voorstellendiehetbedrijf aan de ex-Milo-journa-
listen doet, zijn zodanig ondermaats dat mogelijk tien (vooral
oudere)medewerkerstochopstraatkomenstaan.
Rossel/Le Soir.KortnadeVlaamsemediahuizenkondigdenook
de Franstalige min of meer drastische saneringsplannen aan.
Zo wil Rossel, uitgevervan Le Soir,6 miljoen besparen en 52
mensenzienvertrekken.Dedirectiewiltegelijkdejournalisten-
barema’sherzien.De redactie van Le Soir diende daagsna de
bekendmakingvanhetplanalvasteenstakingsaanzeggingin.
Roularta/Le Vif. De storm na het ontslag van 4 (van de 13)
journalistenvan Le Vifisbeginfebruarienigszinsgaanliggen.Op
eenhondsbrutalewijzewerdenhoofdredactriceDorothéeKlein,
Pascale Gruber, Elisabeth Mertens en Isabelle Philippon aan
de deur gezet wegens zogenaamde“onverenigbare menings-
verschillenmetderestvan de redactie”. Die redactie ging vijf
dageninstakingtegenRoularta-uitgeefdirecteurAmidFaljaoui,
ensleepteuiteindelijkverdedigbareafscheidsregelingenvoorde
vierslachtoffersuitdebrand.
Vlaamse Staten-generaal voor de Media.Dezevindtplaatsop
donderdag19maart(inplaatsvan5maartzoalseerdergepland).
Gedurendeeenhalvedagzalerin4parallellesessieswordenge-
debatteerdoverdetoekomstvandegeschrevenpers,dievande
audiovisuelemedia,denieuwemedia,endepositieenhetstatuut
vande journalist. Met de Staten-generaal gaatVlaamsminister-
presidentKrisPeeters(CD&V)inopdevraagvanVVJenvakbon-
denomeen structureeldebattevoerenoverde kwaliteitenhet
pluralismevan de media. Het is de bedoeling hieruit voldoende
inspiratietehalenvoorconcreteverbeteringenvandekwaliteit
vanhetnieuwsendewerkomstandighedenvanjournalisten.
Corelio/De Standaard-Het Nieuwsblad.Dedirectiezoektmet
ondermeereencollectiefontslagvan60mensen(op+/-1.000)
naareencompensatievoordegeraamde10miljoeneurokosten-
stijgingenin2009.15journalistenwordengeviseerd-11redac-
teurenen4layouters-enverder20arbeidersen25bedienden.
ZoalsanderepersbedrijvenzetCoreliozwaarinoplayoutdriven
redactiewerk,wattoelaateen tiental functies van opmaker te
schrappen.Dedirectiewilaleentijdjedeinformatie-enconsul-
tatieronde,dieaanhetbeginkomtvanelkcollectiefontslag,af-
ronden.Maardatzietdepersoneelsdelegatienietzittenzolang
eenpaarknelpuntennietzijnopgelostennietallenodigeinfor-
matieoptafelisgekomenomdegepastetegenvoorstellenvoor
deontslagenteformuleren.
De Persgroep/De Morgen.Hetpersoneellegdedaarop17fe-
bruarieenuitgekiendalternatiefbesparingsplanvoor,waarmee
dezelfdesom van 3 miljoen euro kan worden bespaardals De
Persgroep beoogt met het collectief ontslag van 26 redactie-
leden. Het succesvolle Solidariteitsfeest dat de redactie op 20
februariorganiseerde,waseennieuwensterksignaalinderich-
ting van persbaas VanThillo dat hij met de ontmanteling van
De Morgen onherstelbareschadedreigt toetebrengenaan de
kwaliteitenhetpluralismevandeVlaamsepers.Hoofdredacteur
Klaus Van Isacker nam intussen ontslag als directievertegen-
woordigerbijdeonderhandelingen;zijnplaatswerdingenomen
doorPersgroep-topmanagerRudyBertels.
VTM.Hetdoordedirectievoorzieneaantalontslageniserterug-
gebrachtvan25naar 23. Op de redactievan de nieuwsdienst
sneuveltmaaréén journalist,maarhetiswelLucDeSmet:55,
vtm-strijdervanheteersteuur,iemandmeteeneigengedacht,
actiefook in VVJ envakbond.En dùs op ramkoersgeraaktmet
directeurinformatieEricGoens.
Sanoma/Milo. Bij het opdoeken van Milo - enkel omdat de
MOEIZAME ONDERHANDELINGEN OVER
SANERINGEN
LANGER WERKEN BIJ BELGA
Pol Deltour
Luc Vanheerentals
Actueel
De Journalist
De Journalist

In diverse mediahuizen vinden woelige sociale onderhandelingen plaats over de wijze waarop
directies menen te moeten saneren in de strijd tegen de crisis. Een stand van zaken.
Ook het persagentschap Belga ontsnapt niet aan de gevolgen
vandecrisisenheeftvoor2009eensaneringsplanuitgewerkt.
Dedirectiewilgeplandeinvesteringsprojectenuitstellen,syner-
gieën creëren bij de afdeling ‘sales en marketing’, het beleid
opde fotoredactie herzien en4 van de 8 werknemers die de
redactieopeigeninitiatiefverlietennietvervangen.
Meestopvallendisdatde directie hetpersoneelvraagtom dit
jaar2dagenarbeidsduurverminderinginteleveren.Indecem-
ber verklaarde het Belga-management dat hiermee 1 miljoen
konwordenbespaardin2009,maardatcijferwerdnadienniet
meerbevestigd.De werknemersbeslistenop 6februarionder
bepaaldevoorwaardenmethetdirectievoorstelintestemmen.
HetgemeenschappelijkfrontvanVVJ/AJPenvakbondenhadhet
personeelvoorafopgeroepenhetdirectievoorstelvoorwaardelijk
teaanvaarden.Voorafhaddedirectieeroverigensmeegedreigd
dat er “een alternatief draconisch plan” op tafel zou worden
gelegdalshetpersoneelnietakkoordging.Tochisermetname
bijdejournalistenonvredeoverhetfeitdaterin‘betere’tijden
nietgeïnvesteerdwerdinde redactie.Dearbeidstijdverlenging
ligtgevoeligomdaterbijBelgaineenvolcontinu-systeemwordt
gewerkt,watbijzondervermoeiendis.
Het saneringsplan moet volgens VVJ en vakbonden alleszins
gepaard gaan met begeleidende maatregelen. ABVV-delegee
MiekeVanDerHelst:“Door4 journalisten niettevervangen,2
aanelkezijdevandetaalgrens,zaldewerkdrukopderedactie
nogverhogen. Nu al ishet bijna onmogelijk omalle diensten
ingevuldte krijgen en dezelfdekwaliteitte blijven bieden. We
vragendaaromvooreersteengesprekoverdearbeidsorganisa-
tie.Zozoudenmensen die louter coördinerendwerk doen, op
bepaalde tijdstippen ook kunnen ingezet worden voorschrijf-
werk.”
Hetpersoneeleistnogdatdeconventieoverdearbeidsduurver-
lengingslechtsvoor1jaargeldt.Dedirectiehadmiddenfebruari
nognietlatenwetenofzedevoorwaardenaanvaardt.
5
Hetzag er uitstekend uit,toenmidden voorbije zomer een
wetwerdgepubliceerddieauteursrechtenvoortaanaaneen
gunstigebevrijdendevoorhefng van 15 pct. belast.Ditop
de koop toe na toepassing vaneen aanzienlijke forfaitaire
aftrek voor beroepsonkosten. Zo’n mooie tegemoetkoming
haddenauteurs –enjournalisteninhet bijzonder–ingeen
tijdenmeergekregen.
Maarwatgebeurde?AlleBelgischeuitgeversinterpreteerden
denieuwewetalgauwineenwelzeeruitgebreidezin,en
gaanernuvanuitdatàllevergoedingenaanfreelancejour-
nalistenauteursrechtenzijnendushetnieuwescaleregime
volgen.Daarmee,zeggenze,verlenenweonzejournalisten
eenmaximaalscaalvoordeel.
DeVVJ endeJAMbetwistendiegangvanzakenmet klem.
Datkomtmisschienparadoxaalover,maarde journalisten-
verenigingenhebbenerwelalleredenenvoor.
Om te beginnen is het ronduit onwettig wat de uitgevers
doen door alle freelancevergoedingen nu als auteursrech-
ten te bestempelen. Ministervan Financiën Didier Reyners
(MR)bevestigdeop19 februari in deKamernogmaalsdat
de nieuwe scale wet op auteursrechten “niets verandert
aan de bestaande realiteit van vergoedingen en beroeps-
inkomsten”. Met andere woorden: freelancers die vroeger
erelonenkregen voorhunwerk-aldannietincombinatie
metauteursrechten- moeten in detoekomstdie erelonen
uitbetaaldkrijgen.Doordeherkwaliceringdiedeuitgevers
nudoen,riskerenjournalistenstraksmassaalgeconfronteerd
tewordenmetvorderingenvandescusendeRSVZ(sociale
zekerheid voor zelfstandigen). Aan freelance journalisten
diede nieuwe regeling tochkrijgen opgedrongen - endat
ispraktischiedereen-raadtdeVVJaanformeelvoorbehoud
te maken hierover én een spaarpotje aan te leggen voor
wanneerscusensocialezekerheidlangskomen.
Enerschuilennoggevareninde nieuwescaleauteurswet-
geving.Uitgeverskomennuimmersindegroteverleidingom
hunvergoedingenvoorfreelancersnogverdernaarbeneden
te halen, “gelet op het scale voordeel dat journalisten
krijgen”.IPM, uitgevervanLa Libre BelgiqueenLa Dernière
Heure,presteerdehetzowaarreedsomdittedoen,onderhet
motto‘laatonsdescalewinstmooionderelkaarverdelen’.
Watdeuitgeverser verdernietbij vertellen,isdatdoorde
betaling in uitsluitend auteursrechten de zelfstandigejour-
nalistzijnwettelijkesocialestatuutinlevert.Hetkloptdatde
gunstigescalebehandelingmeerruimtecreëertvooraan-
vullendesocialeverzekeringen,maarvande sociale zeker-
heidmoetdusnietsmeerwordenverwacht.
Endanisernogeenrisico.Datisdatdeuitgeversstraksook
loontrekkendenmeerenmeermetauteursrechtenbeginnen
betalen.Daarmeewordtnietenkelhunsocialezekerheids-
statuutmaaropdenduurookde hele arbeidsbescherming
vandiegroepjournalistenaangetast.
DeVVJ/AVBBen de JAM vroegen de uitgevershalffebruari
omeen terughoudender engenuanceerdertoepassing van
denieuwescalewet,maardaarhebbendieuitgeversvoor-
lopiggeenorennaar.Opvraagvandeauteursverenigingen
bereidtFinanciënministerReyndersopditmomentwel een
omzendbriefvoordiemeerduidelijkheidmoetscheppen.
Zie op de pagina’s 14-15 een reeks FAQ met onze ant-
woorden en tips
NIEUWE FISCALITEIT AUTEURSRECHTEN VOOR
JOURNALISTEN EEN VERGIFTIGD GESCHENK
Pol Deltour
SCHEEF BEKEKEN
“De bokkige hond kreeg te horen dat
hij zich moest gedragen of vertrekken.
Nu is het zover, blijkbaar zou en moest
het gebeuren. Het is me een troost dat
anderen deze herstructurering overle-
ven.Ikweetdatikmejarenheb ingezet
voordezenieuwsdienst,dagennacht,in
de Wetstraat en in de Kerkstraat, soms
zonderrekeningtehoudenmetdegevol-
genvoorlijfenleden. Enwatvoorsom-
migendes duivels is maaromdatikeen
beetjegemeenschapszin belangrijk vind,
benikerhelemaalnietrouwigomdatik
actiefwasindejournalistenverenigingen
ookdevakbondgoedgezindwas.”
Luc De Smet, weggesaneerd bij VTM, in
zijn afscheidsbrief aan de collega’s.
“Aandacht voor niet-commerciële kunst-
en cultuuruitingen is er nog amper in
de massamedia. Kritische aandacht nog
minder.”
Karl Van den Broeck in Knack van 4 fe-
bruari 2009
“Webeseffendatjournalistenzelfbeperkt
zijn in hun handelingsruimte. Ze maken
deeluit van een systeemwaarin kijkcij-
fersdominerenopgedegeninformatieen
op een concept waarbij media bruggen
bouwen tussen mensen. We pleiten er
daarom voor dat journalisten meer tijd
krijgen om contacten te maken met
minderheden. Tijd ook om zelf nieuws
temakenoverditonderwerpenniet te
wachtenop het zoveelstevuurtje dat ze
danzelfherverpakkentoteenuitslaande
brand.Omhetandersuittedrukken:tijd
voorkwaliteitsjournalistiek.”
Naima Charkaoui, coördinator Minder-
hedenforum, reageert in De Standaard
van 27 januari 2009 op een studie van
de KULeuven die uitwees dat bijna de
helft van de Vlamingen islamofobe
trekken vertoont.
“Wezijnkwaad.”
Axelle Red bij de aanvang van haar
mini-concert op het Solidariteitsfeest
voor de redactie van De Morgen op 20
februari 2009
“Het waren steeds redacties en nieuw-
komersdie voor geslaagde innovatiesin
demediasectorhebbengezorgd.Laat de
krantdusvooralnietaanuitgeversover.”
Theo Van Stegeren, programma-
manager media aan de Universiteit
Amsterdam en hoofdredacteur van De
Nieuwe Reporter, in NRC Handelsblad
van 13 januari 2009
“De media, en dan vooral de zoge-
naamde kwaliteitsmedia, moeten zich
afvragen of ze wel blijven meehollen
metde concurrentie.OokDer Spiegel bij
voorbeeldzet zwaarinoponlinebericht-
geving,maarerkomtgeenenkelbericht
op de site dat niet voor de volle 100
procentklopt,ookalzorgtdatsomsvoor
vertraging.Kwaliteitsmediadie defeiten
opeenafstandelijkermanier benaderen,
zullen daar op termijn de vruchten van
plukken.”
Karin Raeymaeckers, hoogleraar com-
municatiewetenschappen, in De Morgen
van 30 januari 2009
6
statuut. Vooral Het Nieuwsblad (met 14 nieuwkomers) en
Talent & Vision (met 10 aanwervingen) waren vorig jaar
actief op de rekruteringsmarkt. Slechts weinig freelancers
(16) begonnen in de stiel, maar dat lage cijfer wordt ge-
compenseerddoor het tiental nieuwe journalistenmeteen
interim-contract.
Vanzelfsprekendkanniemand
voorbijaanderealiteitvande
‘nieuwe media’ die ‘nieuwe
journalisten’voortbrengen.De
VVJbevestigdeindatverband
haargeloofineenwetdiehet
onderscheid tussen professi-
onele en andere journalisten
blijft maken, maar niettemin
onderzoekt de bestuursraad
of een of meer erkennings-
voorwaardenniethedendaag-
ser kunnen worden ingevuld.
Alleszins het onderscheid
tussen‘algemene’ en ‘gespe-
cialiseerde’informatiemediais
uitdetijd.Verderrijstdevraag
of de erkenningsvoorwaarde
inzake onverenigbare com-
merciële activiteiten nog zo
streng overeind moet blijven
-zekerinhetlichtvandepe-
nibelesocialesituatievanvele
freelancers.
Tegelijk keerde de VVJ zich
tegen een wetsvoorstel-in-
wording dat ook aan journa-
listen in nevenberoep een
wettelijk statuut wil toeken-
nen, en in het verlengde
daarvan een ofciële pers-
kaart.HetbeletnietdatdeVVJverderservicewilbiedenaan
persmedewerkersdietotde vereniging toetreden. In 2008
sloten26vandiepersmedewerkerszichaan.Hetsecretariaat
opende onder meer een dossier over de buitenlandcorres-
pondentenvandeVRT,diecollectiefklagenovereenveelte
lagehonoreringengebrekkigoverlegmet‘Brussel’.
Loon naar werk ?
VVJ-délégué en het secretariaat waren ook in 2008 nauw
betrokkenbijdiversebedrijfsonderhandelingenovernieuwe
cao’s. Zowerd bij Corelioeennieuwe,verbeterdecao over
deevaluatieenontslagprocedurevoorjournalistenonderte-
kend.OokbijdeVRTontstondop zekermomentberoering
overdeevaluatiesvanhetpersoneel.BijDePersgroepwerd
In 2008 zat het venijn in de staart. Kort na elkaar stelden
deVRT,Corelio,DePersgroep/De MorgenenVTMdrastische
saneringenin hetvooruitzicht,decollectieveontslagenvan
tientallenjournalistenincluis. Diecijfersverteldennogniets
overdestilleafvloeiingenvanfreelancersenloontrekkenden
diezichparallelvoltrokken.Hetwascrisis,dereclamemarkt
was aan het ineenstuiken,
endaar waren de media het
eersteslachtoffervan, zo po-
neerdendeVlaamseuitgevers
enomroepbazen.
De VVJ en haar Franstalige
zustervereniging AJP riepen
meteen alle hens aan dek.
Samen met de vakbonden
uit de mediasector werd het
Mediaplatform nieuw leven
ingeblazen. Dat organiseerde
op 8 januari al meteen een
succesvolle meeting in de
Brusselse KVS. Driehonderd
journalistenenanderemedia-
werkerstroeptensamenrond
de ordewoorden ‘voldoende
bezetting vanredacties’, ‘de-
gelijke werkvoorwaarden
voor alle mediawerkers’, en
‘behoud de kwaliteit vanhet
nieuws’.
In diverse mediahuizen
werden intussen de sociale
onderhandelingen over de
aangekondigde collectieve
ontslagen opgestart. VVJ- en
vakbondsdélégués ijveren
schouder aan schouder voor
een maximale beperking van
deschadeeneenzosociaalmogelijkeoplossingvandeper-
soonlijkedrama’sdiezichtochzoudenvoordoen.
Wie is journalist ?
OndertussenhaddeVVJooknoganderezakenaanhethoofd.
ParallelmetdeErkenningscommissiebepaaltde vereniging
wievoldoetaandevoorwaardenvoordeerkenningalsbe-
roepsjournalist,enwiebijgevolgdefaciliteitenhiervankrijgt
(ofciëleperskaart, sociaal statuut, materiële voordelen…).
DeraadvanbestuurvandeVVJbeslistinhet bijzonderwie
na 3 maanden beroepsactiviteit in aanmerking komt voor
hetstatuutvanstagiair-beroepsjournalist,ditinaanloopnaar
hetechtestatuut van beroepsjournalist na 2jaaractiviteit.
Zowerdenin2008,152nieuwestagiairstoegelatentothet
IN HET TEKEN VAN DE CRISIS
Op zaterdag 14 februari viel voor journalisten behalve Valentijngedoe ook een algemene ledenvergadering van de VVJ en de AVBB te beleven. De AV stond voor een groot deel in het teken van de crisis die ook door de
mediasector raast, en van de visie van journalisten daarop. Vertegenwoordigers van diverse redacties drukten hun grote bekommernis uit voor werkzekerheid, goede werkvoorwaarden en het behoud van de
kwaliteit van het nieuws.
Zo’n algemene vergadering is ook altijd weer het moment om een stand van zaken op te maken van de werking van VVJ en AVBB. Wat realiseerde de beroepsvereniging in 2008, en waar wil ze in 2009 naartoe?
Op deze en de volgende pagina’s: een (per definitie selectief) activiteitenrapport van de VVJ/AVBB.
De VVJ in 2008/2009
De Journalist
De Journalist

Marleen Sluydts en Lisbeth Moons van het VVJ-secretari-
aat. (Foto Robert Van Den Bruggen)
7
langdurigonderhandeldovereennieuwegroepscao,diede
loon- en werkvoorwaarden voor alle journalisten van Het
Laatste Nieuws,De Morgenendemagazinesvandegroep
gelijkzouschakelen.
Overdrevenwerkdruk en stress drongen zich in2008meer
enmeer op de voorgrond als arbeidsprobleemnummer 1.
De VVJ ondersteunde in dit
verband een onderzoek van
de Arteveldehogeschool naar
burn-out bij Vlaamse jour-
nalisten. Eerder al drong de
vereniging aan op de ver-
algemeende invoering van
de vierdagenwerkweek voor
journalisten.
Voorfreelancerswerdeenbe-
langrijkeoverwinninggeboekt.
VanhetRSVZwerdverkregen
dat het de vrijstelling van
sociale zekerheidsbijdragen
voor zelfstandige journalis-
tieke nevenactiviteiten voort-
aanbreedzoutoepassen.Wie
naast zijn hoofdjob dus nog
watjournalistiekbijklust,hoeft
zichnietlangerinteschrijven
bijeensocialekas.
De VVJ lanceerde verder een
nieuwe groepsverzekering
gewaarborgd inkomen voor
freelancers. En er werd voor
een permanente updating
van het Vademecum voor
Freelancejournalistengezorgd.
Maarvoorfreelancerszaterin
2008nogextravenijnin de staart.Dat had te maken met
hetnieuwescaleregimevoorauteursrechten:opheteerste
gezichteenuitstekendezaakvoordejournalist,maar voor-
lopignog zeerprecairwegensonvoldoendebevestigddoor
scusofRSVZ.DeVVJmaantallezelfstandigendanookaan
zeeromzichtig om te gaan metbetalingen in de vorm van
auteursrechteninplaatsvande klassiekehonoraria.Samen
metdeJAMwijstzenogophetrisicodatdenieuweregeling
uitlooptopeenverderepecuniaireensocialeuithollingvan
hetfreelancestatuut.
Vrijheid blijheid ?
BehalveronddearbeidspositieontwikkeltdeVVJsteedsook
degepasteinitiatievenronddejournalistiekevrijheidvanhaar
leden.Zowerdopnieuwherenderaangedrongenoprespect
voordeofciëleperskaart,alslegitimatie-entoegangsmid-
delbijuitstekvoor een professionelejournalist. Een mooie
overwinningwerdgeboektophetterreinvandeopenbaar-
heid van bestuur. Met name Financiën werd door de Raad
vanStateveroordeeldomdatheteenKnack-journalistegeen
inzagehadverleendindocumentenoverdesamenwerking
metdetabaksindustrie.
DeVVJ keek er verder nauw-
gezet op toe dat justitie en
politie het door de wet van
2005 beschermde bronnen-
geheim van de journalist
respecteerden. Onder meer
in Brussel en Dendermonde
vielenenkeleincidentenhier-
overtebetreuren.Eennieuw
engrootgevaarloertintussen
omdehoek:eenwetsvoorstel
dat de onderzoeksmethoden
van de inlichtingendiensten
wil regelen. De VVJ verkreeg
alvastdatbijzonderewaarbor-
genzullenwordenuitgewerkt
voor journalisten (zoals voor
advocatenenartsen).
Goed nieuws: een collega
werd vrijgesproken van de
betichting misbruik van inza-
gerecht in een strafdossier.
Een veroordeling had een
zware hypotheek gelegd op
elke gerechtsverslaggeving.
Er was ook slecht nieuws:
enkelesenatorendiendeneen
wetsvoorstelindateennieuw
soortkortgedinginvoerttegendeperswanneerdiehetver-
moedenvanonschuldofhetrechtopprivacyzouschenden.
Eengevaarlijkevormvanpreventievecensuur,waartegende
VVJreedsgrootverzetaantekende.
VoorgevallenvanberoepsaansprakelijkheidwerktedeVVJin
2007eeninteressantegroepsverzekeringvoordeledenuit,
dievorigjaarverderwerdgepromoot.Eenkleine tweehon-
derdleden proteerdenvanhetaanbod,een paar van hen
dedenin2008reedseenberoepopdeverzekering.
VVJ-mandatarissen blijven intussen investeren in de Raad
voor de Journalistiek, als alternatief voor de gerechtelijke
sanctionering van journalisten. In een beperkte werkgroep
wordtmomenteelaan eenactualiseringvandedeontologi-
schecodesgewerkt.
AJP-voorzitter Marc Chamut en VVJ-voorzitter Marc Van
de Looverbosch op de AV van 14 februari. (Foto Johan
Van Cutsem)
IN HET TEKEN VAN DE CRISIS
Op zaterdag 14 februari viel voor journalisten behalve Valentijngedoe ook een algemene ledenvergadering van de VVJ en de AVBB te beleven. De AV stond voor een groot deel in het teken van de crisis die ook door de
mediasector raast, en van de visie van journalisten daarop. Vertegenwoordigers van diverse redacties drukten hun grote bekommernis uit voor werkzekerheid, goede werkvoorwaarden en het behoud van de
kwaliteit van het nieuws.
Zo’n algemene vergadering is ook altijd weer het moment om een stand van zaken op te maken van de werking van VVJ en AVBB. Wat realiseerde de beroepsvereniging in 2008, en waar wil ze in 2009 naartoe?
Op deze en de volgende pagina’s: een (per definitie selectief) activiteitenrapport van de VVJ/AVBB. Pol Deltour
8
De VVJ in 2008/2009
De Journalist
De Journalist

Uit de interne keuken van de VVJ
Leden
Begin 2009 boekte de VVJ 2.400 leden. De representativi-
teitondererkendeberoepsjournalisten blijftzeerhoogmet
zowat9/10vanhettotalebestand.Opdiemanierblijftook
de nanciële situatie van de vereniging in evenwicht, en
moethetlidgeldnietonmiddellijkwordenverhoogd.Watbij
eenvolgende gelegenheid welzalwordenvermeerderd,is
devergoedingdieberoepsjournalistendiegeenVVJ-lidzijn,
betalenvoordeverwerkingvanhunerkenningen persdo-
cumenten.
Raad van bestuur, redactieafgevaardigden
Dehuidige raad vanbestuur,dietweejaargeledengeïnstal-
leerdwerd,blijftnogaantotfebruari2011.InmeitradDanny
VileynvanBrussel Deze Weektoetotdebestuursraad,alsver-
tegenwoordigervandemagazinejournalisten.Devacaturevoor
een afgevaardigde van de VVJ-afdeling Antwerpen-Limburg
raaktetotdusvernietingevuld.
BijHet Nieuwsblad traden twee nieuweredactieafgevaardig-
denaan:PieterJanssensenBartLagae.
Communicatie
Inmeimoesthetsecretariaathalsoverkopopzoeknaareen
nieuwedrukkervoorDe Journalist -devorigegingfailliet.Poot
Printers in Groot-Bijgaardenbood de beste prijs-kwaliteitver-
houding. Voor de productie vande JournalistenAgenda 2009
kwamenweuitbij CorelioPrinting. ParallelmetDe Journalist
werdin2008eenmaandelijksee-nieuwsbriefgelanceerd.De
websitewww.journalist.bebeweesin2008zijnnut met een
gemiddelde bezoekersfrequentie van 150 per dag. Het VVJ-
secretariaatcommuniceertookfrequentviamail-zowelnaar
demandatarissenalsnaardevolledigeledengroepalsditaan-
gewezenis.
Erkenningscommissie
Eind2008zettede VVJ de selectie in gang voor de volledige
vernieuwing van de Erkenningscommissieen Commissie van
beroep, die immers een vierjarig mandaat heeft. Voor de
nieuwemandaatperiodeapril2009-maart2013bodenzich16
mensenaanvoorde12vacantemandaten.Dedenitievese-
lectiewordteerstdaagsbekendgemaakt.
OphetniveauvandesecretariatenwerktedeVVJin2008een
efciënterewerkverhoudingmetde Erkenningscommissieuit.
Verderwordtereengezamenlijkedatabaseopgerichtmeteen
overzichtvanalledossiersendestand van zakeninhunbe-
handeling.
JAM
De JAM blijft volop haar waarde bewijzenvoor de journalis-
ten-auteurs.Om enrond 600.000isin een jaar tijd onder
dejournalisten die lid zijnverdeeld. Op korte tijd moesthet
vastekadervandeauteursvennootschapvolledigwordenver-
nieuwd, maar directeur FransWauters, jurist Axel Beelen en
administratievekrachtMarijnDeSmetslaagdenerwonderwel
in de continuïteit te verzekeren. De JAM staat wel voor een
noodzakelijkehervorming vanhaarstructuur.Onderdrukvan
deControledienst voordeAuteursmaatschappijenmoeten de
oprichtersAVBBen VJPP immers hundominante aandelen in
hetJAM-kapitaalopgeven.DewisselwerkingtussenJAMenbe-
roepsuniezal wordengevrijwaarddooreenbeterebundeling
vandesecretariaten.
De verhouding met de federale AVBB
Devoorbijejarenishet zwaartepuntvandewerking vande
journalistenverenigingduidelijkopgeschovenvanhetfederale
niveaunaarde‘vleugels’VVJenAJP.Defederalebestuursraad
kwamnogbijeenom gemeenschappelijkekwestieszoalsau-
teursrechten of de verhoudingen met justitie te bespreken.
Opnancieel vlak was2008hetjaar van deconsolidatievan
hetbelangrijke samenwerkingsprotocoldat de VVJbegin dat
jaarafsloot met deAJP. Dat protocolvoert een fundamentele
vereenvoudigingvandeboekhoudkundigesituatiein.Tegelijk
regelthet de betaling door VVJvaneen‘solidariteitsbijdrage’
vanomenbij50.000indeAVBB-huishouding.
Verhouding met de Periodieke Pers
Eind 2008 is met de Vereniging van Journalisten van de
Periodieke Pers - die een parallel wettelijk beroepsstatuut
hebben- een historisch akkoord afgesloten.Dit bezegeltdat
AVBB en VJPP in 2009 volop gaan voor een eenmaking van
hun wettelijke beroepsstatuten, respectievelijk dat van ‘be-
roepsjournalist’en datvan‘journalistvanberoep’.Deinzetis
alleprofessionelejournalisten,ofdie nu voor eenalgemeen
ofeen gespecialiseerd informatiemedium werken, nog beter
tekunnenverdedigen.Ookderespectievelijkeberoepsvereni-
gingenAVBB(VVJ-AJP)enVJPP-AJPPwordengefusioneerd.De
VJPP-AJPP blijft binnen de AVBB (VVJ-AJP) welautonoom de
belangen behartigen van professionele journalistendie voor
vakmediawerken.
NogmeegevendatnuookHumonaVVJ-adviesovereenre-
dactiestatuutbeschikt,datdeverhoudingentussen(hoofd)
redactieenmanagementstroomlijnt.
Service !
DewerkingvandeVVJsitueertzichzowelophetstructurele
vlak(collectieveonderhandelingen met werkgevers,lobby-
werkbij politici)alsopeenindividueelniveau.Dagnadag
staandeviersecretariaatsmedewerkerseneendertigtalVVJ-
mandatarissendeledenbijmetraadendaad.Omenbijde
twintig dossiers zijn op dit ogenblik met steun vande VVJ
gerechtelijkaanhangig.
In2008maaktehetsecretariaatbijzonderwerkvandeactu-
aliseringvandemateriëlevoordelendiejournalistenkunnen
krijgen. Dat is een evenwichtsoefening: het is niet de be-
doelingdatweherenderomvoordelengaanbedelen,wel
datjournalistenkunnengenietenvankortingenopgoederen
endienstendierechtstreeksmethunjournalistiekewerkte
makenhebben. Op www.journalist.be staat voorVVJ-leden
devolledigelijst.
TotslotparticipeerdedeVVJookin2008weerindiverseover-
legstructurenofspeciekeprojecten.Enkeledaarvanzijnde
pasopgerichteVlaamseAdviesraadvoorCultuur,Sport,Jeugd
enMedia(CJSM),deVlaamseExpertendatabankvoorGelijke
Kansen,deVlaams-NederlandseJournalistenuitwisseling en
hetCrisiscentrumvandeFODBinnenlandseZaken.
9
Recent Amerikaans onderzoek bij hoofdzakelijk kranten-
journalistensuggereerteenverhoogdrisicoopburn-out bij
vooral eindredacteuren, jonge journalistenen kranten met
kleinereoplages.OokopVlaamseredactiesklinkensignalen
van stijgende werkdruk, gezondheidsklachten en burn-out.
Hetleek zinvol het probleem in Vlaanderenvandichtbij te
onderzoeken.Problemenmetburn-outhebbenimmersge-
volgenvoordekwaliteitvanhetjournalistiekewerkénvoor
dewaakhondfunctievandepers.
Hoegrootisdeincidentievanburn-outbijVlaamseberoeps-
journalisten? Wat zijn de risicofactoren en risicogroepen?
Kunnen we op basis van deze onderzoeksdata adviezen
geven om burn-out in te dijken of te voorkomen? Aan de
handvaninternationaalgevalideerdeschalenwildenwede
omvangenaardvande problematiekvanburn-outinkaart
brengenomopbasishiervandearbeidsomstandighedenvan
journalistenteverbeteren.
Wat is burn-out?
Burn-outkwamvoorhet eerstinde aandachttoenGraham
Greene in 1961 zijn roman ‘A Burn-out Case’ publiceerde.
Greene vertelde het verhaal van een spiritueel getormen-
teerdeengedesillusioneerdearchitectdieuitzijnjobstapte
enzichterugtrokin de Afrikaanse jungle. Vandaagiserin-
ternationale consensus over het feit dat burn-out ontstaat
vanuiteenlangdurige blootstelling aan chronische emotio-
nele,mentaleen interpersoonlijke stressoren op hetwerk.
Burn-out is een syndroom waarbij naast uitputting, tevens
sprakeisvancynismeeneenverminderdepersoonlijkebe-
kwaamheid.Uitputting is het meest opvallende symptoom.
Opgebrande mensen hebben daarnaast vaak ook een cy-
nische, afstandelijke houding aangenomen tegenover hun
werken nemeneennegatievehouding aantegenoverhun
eigencompetenties.
Naastburn-outwildenwebijdejournalistenookbevlogen-
heidenrecuperatievermogenmeten.Opderedactieszijner
naastmensendielasthebbenvanburn-outimmersookbe-
vlogenmedewerkersdievitaalenenergiekzijn,enbijzonder
toegewijdzijnaanhunwerk.Bevlogenheidkanwordenom-
schrevenalsdepositievetegenhangervanburn-out.Gebrek
aanrecuperatieiséénvandemogelijke oorzaken voor het
ontstaanvanburn-out. Om teachterhalenofdit meespeelt
bijjournalisten,hebbenweookdenieuwevisiesoprecupe-
ratieinonsonderzoekmeegenomen.
Niettegenstaandedeproblematischestart–hetfaillissement
vandedrukkerijwaaronzeenquêtewerdgedrukt–slaagden
weerineenbehoorlijk staalvan721ingevuldeenquêtefor-
mulieren bij elkaar te vergaren – op het totaleaantal van
2.342erkendeberoepsjournalisten–goedvooreenrespons
van minstens 30,78%. Onze dataset is vrij representatief
voorzoverwedatkunnennagaan.Dejournalistendieonze
vragenlijsthebben ingevuldzijn iets jonger (39.87jaar)en
ietsvrouwelijker(36%vrouwen)daninhetdatabestandvan
deVVJ(gemiddeld 28,2% vrouwenen42,15jaar)eninde
recenteproelstudievandeGentseuniversiteit.
Verhoogde scores op burn-out
AlsgroepscorendeVlaamseberoepsjournalistengemiddeld
opuitputtingéncynisme,al liggen hun scoresopdegrens
metwatdenormalshoogdenieert.Zescorenookgemid-
deldoppersoonlijkebekwaamheid.Opbasisvanonzedata
kunnenweopverschillendemanierendeburn-outscoresbe-
rekenen.Alswedestrengsteberekeningswijzevoorburn-out
hanteren(Schaufeli & van Dierendonck, 2000,2001) en de
scoresvanjournalistenvergelijkenmetscoresvanpatiënten
met een diagnose van klinische burn-out, dan rapporteren
we toch nog altijd een verhoogd burn-outrisico bij de be-
roepsjournalisten.
Verhoogd burn-outrisico bij journalisten:
 
 
  

 

        

 
     



Marleen Teugels(*), Elke Van Hoof (*, **), Kristof Mory (*) Hans De Witte (***)
Onderzoek
Burn-out in de Vlaamse pers:
een tijdbom onder de redacties
Bijna één op de drie journalisten loopt een verhoogd risico op burn-out of heeft last van
klinische burn-out. Dat blijkt uit een wetenschappelijk projectmatig onderzoek dat de Artevelde-
hogeschool heeft opgezet met steun van de VVJ en het Fonds Pascal Decroos. Om dit probleem in
te dijken, moet in de eerste plaats de werkdruk naar omlaag.
Burn-out bij journalisten (in %), N = 721
10%
21
%
69%
Klinische burn-out
Verhoogd burn-out risico
Geen burn-out
10
Hoe ernstig zijn de
verhoogde burn-
out - scores?
Wevergelijkendescoresvan
de beroepsjournalisten met
dievan29 ‘contactuele’be-
roepen (hulpverleners, veel
contactmetmensen).
In verhouding met andere
beroepsgroepenscorenjour-
nalisten hoog. Voor scores
die overeenkomen met een
klinischeburn-outstaanjour-
nalistenopdederde plaats,
vooreenverhoogdrisicoop
burn-out staan de journalis-
tenopdezesdeplaats.
Verhoogde scores op
bevlogenheid
Journalistenscorenookbedui-
dendhogerdandegemiddel-
de normvoor bevlogenheid.
De redacties zijn dus, naast
met mensen met burn-out,
evenzeer bevolkt met ink
wat bevlogen medewerkers.
Dezescorebrengtdeproble-
matische score inzake burn-
outwatinevenwicht.
Anderzijds lijkt het vooral
voor zeer bevlogen mede-
werkers belangrijk in de
vrijetijddeknoptekunnen
omdraaien. Er zijn immers
empirischeaanwijzingendat
mensendieophetwerkzeer
bevlogenzijn, kwetsbaarder
zijnvoorstressorenennega-
tieveervaringenophetwerk
(Brittetal,2005;Sonnentag,
Mojza, Binnewies, Scholl,
2008). Bevlogenheid doet
namelijk ook een beroep
op cognitieve en affectieve
energie. Om te voorkomen
datdieenergiebronneninde
vrije tijd opgedroogd raken,
lijkthetvooralvoorzeerbe-
vlogen mensen van groot
belang het werk in de vrije
tijdlostelaten.
Als bevlogen mensen door-
gedreven inspanningen
doen, is het activatieniveau
van die medewerkers nog
altijd hoog als ze ’s avonds
thuis komen. Dit kan onder
andere gevolgen hebben
voordeslaapkwaliteitenhet
recuperatievermogen.
Onderzoek
De Journalist
De Journalist

Klinische burn-out (in %)
13,9
11,3
10,2
9,1
8,2
7,8
6,9
6,6
5,9
5,5
5,5
5,4
5,1
4,7
4,3
4,2
3,5
3,4
3,3
3,3
3,0
2,4
2,2
2,0
1,9
1,7
1,7
1,4
0,9
0,8
0,02,0 4,06,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0
Klinische burn-out bij journalisten, in een vergelijking met 29 contactuele beroepen
(Bakker, Schaufeli & Van Dierendonck, 2000):
Verhoogd Risico op burn-out (in %)
41,4
35,2
23,5
23,5
21,8
21,4
20,5
18,9
18,6
17,9
17,7
17,6
17,1
16,8
15,1
14,6
14,0
13,8
13,1
12,8
12,7
10,3
10,2
10,0
9,7
9,1
7,9
7,0
6,3
4,8
0,05,0 10,015,020,025,030,035,040,045,0
Verhoogd risico op burn-out bij journalisten, in een vergelijking met 29 contactuele
beroepen (Bakker, Schaufeli & Van Dierendonck, 2000):
11
Work-life balance niet altijd in evenwicht
Journalistieklijktnietaltijdzomakkelijkmeteenprivé-leven
tecombineren.Dezogehetenwork-lifebalanceisbijjourna-
listenniet altijd in evenwicht.Een deel van de journalisten
looptdoor het werkin de vrijetijd bijvoorbeeld somswat
geïrriteerdrondenheefthetsomsmoeilijkomtijdteinves-
terenin dingenbuitenhetwerk.Globaallijkenjournalisten
weinigproblementehebbenmetrecuperatie.Zeladenzich
optijdenshetweekendenindevakantie.
Hettypischetegendeadlinesaanwerkenvanjournalistenen
hetfrequenteavondwerkkunnenevenweltochtotrecupera-
tieproblemenleiden.Journalistenwerkennamelijkcontinumet
deadlines,ondertijdsdruk,moetenzichhaasten.Meerdande
helftvandejournalistenslaagternietinomhelemaalnietaan
hetwerktedenkenbuitendeuren.Doorhetcontinuwerken
ondertijdsdruk, hebben journalisten ook weinigmogelijkhe-
denomzichzelfviavormingenbijscholingteontplooien.Als
mensenondertijdsdrukwerken,watautomatischmet hoge
werkdruksamengaat,ligthetnietvoordehandomindevrije
tijddeknopomtedraaien(SonnentagenFritz,2007).
Géén anti-stressbeleid en géén bijscholing
Terwijl journalisten op chronische wijze aan stress worden
blootgesteld,ishetgrosvandeuitgeversnietmeteenanti-
stressbeleidbezig.Slechts2,5%vandejournalistenbevestigt
dat het mediabedrijf waarvoor wordtgewerkt in een anti-
stressbeleidinvesteert.Meerdan60procentvandejourna-
listenzegt dat er géén antistressbeleidwordtgevoerd.Een
derdevandejournalistenzegtniettewetenofditaldanniet
hetgevalis.
Uitgeverslijkenalevenminbelangtehechtenaanbijscholing
envorming.Nochtansisbijscholingeenbelangrijkeenergie-
leveranciervoorhardwerkendejournalisten.Meerdan70%
van de journalisten geeft aan dat  leidinggevenden in de
mediahuizenweinigbelanghechtenaanbijscholing. Terwijl
60%vandejournalistenvragendepartijis voorbijscholing,
zegtslechts26% effectief bijscholing te volgen. Bijna70%
van de journalisten verklaart geen tijd voor bijscholing te
kunnenvrijmaken.Eenkleine15%vandejournalistenzegt
overgééngeldtebeschikkenombijscholingtenancieren.
NochtansinjecteerdeVlaanderenvolgensdeVlaamseadmi-
nistratieMediain2008eenbedragvanminimaal1miljoen
euroinopleidingsprojectendiedoorkoepelverenigingenvan
desectorwordengeorganiseerd.
Wie wel en wie niet?
Naastuitputtingiserbijburn-outtevenssprakevancynisme
eneen verminderde persoonlijke bekwaamheid. Voor deze
driecomponentenvindenwebinnendegroep vandejour-
nalistenverschillen,alblijvendemeestevandezecorrelaties
nietovereindalswede samenhangen controleren voor de
invloedvananderevariabelen.
Totopzekerehoogtespelenbijvoorbeeldde functieenhet
mediumwaarvoorjournalistenwerkeneenrol.Eindredacteurs
scorensignicant hoger op uitputting en cynisme dan jour-
nalistendieniet als eindredacteur werken. Journalisten die
voor dagbladen werken zijn signicant meer uitgeput dan
journalisten die niet voor dagbladen werken. Journalisten
die voor weekbladen werken hebben beduidend minder
lastvanuitputtingencynismedanjournalistendienietvoor
weekbladenwerken.Journalistendievoorradioentelevisie
werkenhebbengéénhogerescoresvooruitputting,cynisme
enpersoonlijkebekwaamheiddanhuncollega’sdienietvoor
audiovisuelemediawerken.
Ook persoonlijke bekwaamheid varieert. Hoofdredacteurs
en redactiechefs zijn ervan overtuigdhun job goed aan te
kunnen. Gewone journalisten scoren op dit punt heel wat
minder.Hoebekwaamjournalistenzichzelfvinden,hangtook
samen met anciënniteit enmet het statuut.Hoe hoger de
anciënniteit, hoe positiever journalistenzichzelfinschatten.
Vastemedewerkersvindenvanzichzelfdatzebekwamerzijn
danfreelancers,ofmensenmeteentijdelijkcontract.
Aldanniet’savondsofinhetweekendwerken,hangtsigni-
cantsamenmetuitputting.Inhetweekendwerken,hangt
tevens samen met cynisme. Ook demograsche factoren
spelen mee. Veel meer dan vrouwen vinden mannen van
zichzelfdatzegoed zijn in hunjob.Journalistendiealleen
wonen,scorenhoger opuitputtingenlager oppersoonlijke
bekwaamheiddanhunsamenwonendecollega’s,vooralals
zegéén partner hebben.Journalistendie kinderenhebben,
vinden van zichzelf dat ze beter presteren dan journalis-
tendie geen kinderen hebben.Jonge Vlaamse journalisten
hebbendaarentegengéén hogere burn-out scoresdanhun
ouderecollega’s.
Welkefactorenhangensignicantsamenmetburn-out?
Vooralwerkkenmerkenlijkeninverbandtestaanmetburn-
out– in de eerste plaatswerkdruk. De hoge werkdruk die
in het verleden geregeld door het werkveldals problema-
tisch werd omschreven, kan volgens onze onderzoeksdata
effectief nefaste gevolgen hebben voor de gezondheid en
hetwelzijnvandejournalisten.Hoegroterdewerkdruk,hoe
groterdeuitputtingenhetcynisme.Desterkesamenhangis
statistischsignicant.
Meerdan80%vandejournalistenzegtregelmatigtotaltijd
s avonds te werken. Avondwerk hangt signicant samen
metuitputting,énmetlagerescoresinzakepersoonlijkebe-
kwaamheid.
Hetgevoeldejobnietnaarbehorentekunnendoen–een
regelmatig terugkerende klacht op redactiesin binnen- en
buitenland–hangtbijjournalistensignicantsamenmetuit-
puttingencynisme,net zoalshetkrijgenvantegenstrijdige
opdrachten,of verwikkeldzijn inconictenover de inhoud
vanhetwerkmetcollega’senbazen.
Alsjournalistenonvoldoendehetgevoelhebbenhuncapaci-
teitenindejobtekunnenbenutten(vaardigheidsbenutting),
danstaatdat eveneens in verband met cynisme én uitput-
ting.Ditgevoelhangtsamenmetde leermogelijkhedenen
groeikansendiemensenhebbenophetwerk–watgunstig
kanbeïnvloedwordenmetbijscholing.
Sindshetafnemenvandeenquêtetusseneindmeienbegin
juliishetgevoelvanonzekerheidvanjournalistenoverhun
baanenhunberoepervermoedelijknietopverbeterd.Deze
12
Wedenken bijvoorbeeld aan de introductie van devierda-
genweek,zoalsdiereedsinsommigeredactiesinNederland
isingevoerd.NetzoalsinNederlandkunnenVlaamseuitge-
vers,hoofdredacteurenenredactiechefseroptoeziendatde
werkurenvan journalisten worden nageleefd. In Nederland
wordthetalsasociaalbeschouwdomgeregeldopderedac-
tienadewerkurendoortewerken.
Meeraandachtvoorwerkdrukkanbijvoorkeurdeeluitmaken
vaneenglobaalantistressbeleid.Opditpuntisnogwerkaan
dewinkelinmedialand,inclusiefeengrotereaandachtvoor
schouderklopjes,feedbackensteunvandebazen.Dergelijk
beleidkanookaandachtschenkenaanhetrelatiefveelvuldig
voorkomenvanpresenteïsme: nogal wat journalistengaan
ziekwerken,terwijlhetvoorhungezondheidbeterzouzijn
geweestthuisteblijven.
Relaxatieis voorjournalisteneentoverformuleom terecu-
pererenenopnieuwtegendedeadlinesaantekunnengaan.
Hetlijktonsdaarombelangrijkdatdesectoreenremzetop
avond-enweekendwerk.Recuperatielijkteensuccesrecept
omdemarathonopderedactiesopdelangetermijnvolte
houden.
Naasthetverlagenvandewerkdrukenhetverbeterenvan
de mogelijkheid tot recuperatie lijkt hetaangewezen jour-
nalistenbeterwapenenvoordejob.Bijscholingenvorming
hebben een heilzame invloed op het gevoel van vaardig-
heidsbenutting — het in de job kunnen aanwenden van
kennisenvaardigheden.Ditgevoelvanvaardigheidbenutting
vergrootbijjournalistenduidelijkhetgevoelvanpersoonlijke
bekwaamheid en beschermt hen daardoor tegen het ont-
staanvan burn-out.Bijscholing heeft een gunstige invloed
opvaardigheidsbenutting.Vlaanderenzouzichkunnenspie-
gelenaanScandinavische‘goodpractices’,waardeoverheid
jaarlijks1weekbijscholingnanciertvanallejournalisten.
      
     

(**)VrijeUniversiteit Brussel, Experimenteleen Toegepaste
Psychologie (EXTO), faculteit Psychologische en Educatieve
Wetenschappen.
(***)KULeuven,OnderzoeksgroepvoorArbeids-,Organisatie-
enPersoneelspsychologie.
onzekerheidhangtsignicantsamenmetcynismeenuitput-
ting.Onzekerheidoverdeinhoudvandejobendecollega’s
met wie moet worden samengewerkt, hangt signicant
samenmetcynisme.
Andere factoren die bij de journalisten met burn-out in
verbandlijken te staanzijn:geengevarieerdwerk hebben,
geensteunkrijgenvanleidinggevendenenhetontberenvan
positievefeedback.Endaarwringthetschoentje,zoblijktuit
hetonderzoek.Meer dan dehelftvande journalistenvoelt
zichbijvoorbeeld‘soms’of‘nooit’gewaardeerddoorleiding-
gevenden,enkan‘soms’of‘nooit’opbazenrekenenalsde
noodhoog is. Meer dan de helft van de journalistenkrijgt
‘soms’of‘nooit’feedbackvancollega’senbazenophetge-
leverdewerk.
Ook een scheefgetrokken work-life balance lijkt samen te
hangenmetburn-out, netzoalsenkeledemograscheken-
merkenzoalsalleenstaandzijnzonderpartnerenhetoplei-
dingsniveau.Vooraldeinvloedvanhetwerkophetthuisfront
lijktmetdeontwikkelingvanburn-outsamentegaan.Door
het werk geïrriteerd en prikkelbaar thuis rondlopen (Work
Home Interference strain based) correleert signicant met
uitputtingencynisme.Geentijdhebbenvoordingenbuiten
het werk (Work Home Interference Time Based) correleert
eveneensmetuitputting.
Vooralrecuperatielijkteenrecepttebiedentegenuitputting.
Jezelfinjevrijetijd kunnenontplooien(mastery)en buiten
dewerkurenzelfbeslissenwatjemetjevrijetijd aanvangt
(control),lijkentegenburn-outtebeschermen.Eriseencorre-
latietussenbeidevariabelenenpersoonlijkebekwaamheid.
Werkdruk moet omlaag
Werkdrukhangtsignicantsamenmetuitputtingéncynisme,
tweevandedrieburn-outcomponenten.Inhetkadervande
huidigegolfontslagenlijktonsditeenargumentominde
onderhandelingenmeetenemen.Reedsinjuni2008wijzen
onzedataopeenverhoogdekansopburn-out.Afslankingen
opredactieszullenzonderenigetwijfeleenbijkomendetol
eisen.Hetlijktonsdaaromabsoluutnoodzakelijkdatuitge-
vers,vakbonden,belangenverenigingenvanjournalistenen
overhedenronddetafelzittenom formulesuittedokteren
diewerkdrukverlagendfunctioneren.
Onderzoek
De Journalist
De Journalist

Multidisciplinair onderzoek is meerwaarde
Vanuithaarjournalistiekespecialisatiein gezondheidenwelzijn raaktelector-onderzoeksjournalisteMarleenTeugelsal
enkelejarenovertuigdvandenoodzaaktothetdoenvanonderzoeknaarburn-outbijdeeigenberoepsgroep.DeGentse
Arteveldehogeschoolvond het belangrijk dit onderzoekte nancieren. Inzicht in risicofactorenvanburn-outlevertna-
melijkhandvattenopvoorburn-outpreventiebijdejournalisten.Aandehandvandezeonderzoeksdataenvanvervolg-
onderzoekzal eenpreventiepakketvoorburn-outwordenontwikkeldten behoevevande actievejournalisten,én van
studentenjournalistiekzodatdiebetervoorbereidinhetberoepterechtkomen.Medischpsychologeengezondheidspsy-
chologeprofessorElkeVanHoof(Arteveldehogeschool)wasbereidditonderzoektebegeleidenophetvlakvanmetho-
dieken statistiek. Ophetvlakvanmethodiekenstatistiekkreegdeonderzoeksgroeptevensde nodige ondersteuning
vanarbeidspsycholoog professorHansDeWitte(KULeuven). VanHoofenDeWittezijnbeidenonderanderein stress
gespecialiseerd,hetvoorwerpvanditonderzoek.Demultidisciplinairesamenwerkingtusseneenonderzoeksjournaliste,
eenmedischpsychologeéneenarbeidspsycholoogiswetenschappelijkbekekeneenmeerwaarde.
13
Marij? Dat zal ongetwijfeldeen modernistische variantzijn
ophet alom aanwezige,christelijkeMaria, mijmerde ikop
wegnaarde Limburg,vooreenbabbelmetMarijWyers(37),
vanHet Belang van.... “Niks van!”, corrigeerthet kortge-
kniptekopjeinktzwarthaarmet dito bril mij bijaankomst.
“Het is gewoon wat bondi-
gerdan Marijke.”Opluchting.
Marij is helemaal geen intel-
lectualistische koele tante,
maar een hardwerkende,
jonge confrater met stevige
faitsdivers-roots. Ze mag nu
mee gestalte geven aan het
grensoverschrijdende kran-
tenprojectLimburg XL.
Marij:“Vorigezomervielmijn
oog op een VVJ-advertentie:
journalistenuitwisseling met
Nederland.’tSprakmedanig
aan. Ik draaide toch al tien
jaar mee bij Het Belang van
Limburg. Ik zette mijn mo-
tivering netjes op papier en
ginghet at vanmijnhoofd-
redactie vragen. Bleek dat
die al concrete ideeën had
over een samenwerking met
Dagblad De Limburger, in
Sittard. Zo begon in oktober
mijnNederlandsavontuur:eersteenmaandjeSittardbij de
nieuwsdienstenreportageploeg,aansluitenddestadsredac-
tievanMaastricht.Ikvoeldeme meteenwelkom.Allemaal
jovialeenhulpvaardigemensendiezichongedwongenvoor-
stelden als we bijvoorbeeld samen aan de kofeautomaat
stonden.Nederlandershebbeneenbabbelcultuur.Zeverga-
derenveelmeerenvragendandemeningvaniederejour-
nalist.WijBelgenwerkeneenstukhiërarchischer:opdrachten
wordenuitgedeeld.”
Ookdeinvalshoekenschrijfstijl verschillen naargelang van
de kant van de landsgrens, merkte Marij verder op. “Bij
Het Belanghebikaltijd kortopdebal gespeeldmetharde
feiten en citaten. Het thema wordt er vastgekoppeld aan
mensen: wij spreken mét..., die ons dit en dat vertelt. Bij
de Nederlandse confraters is het veeleerde journalist zelf
diehetverhaalbrengt,ineenbeschrijvendestijl.Zequoten
ookminder.Gebeurtietsopeenoncomfortabellaatuur,dan
stellenzehet grote reportagewerkdaaroverliefstnog een
dagjeuit,daar waarwijenthousiastheelonzekrantonder-
stebovengooien.”
Endanvaltnogietsop.“InNederlandkrioelthetvandepers-
voorlichters en woordvoeders. Rechtstreeks contact leggen
iservaakknaplastig.Erwordtgraaggelterdenhetislang
wachtenopeenantwoord.Nietmijntemperament!Zostapte
ooit de woordvoerder vanhet stadsbestuur van Maastricht
ietwat geërgerd naar de Limburger-redactieom te komen
kijkenwieinhemelsnaam‘die lastige Belgische Marij Wyers’
was.”
Vandaag zit zemet drie collega’sin de cel die Limburg XL
aanstuurt.“WewerkenéénweekinHasselt,devolgendein
Sittard.IkpendelwatafvanuitmijnwoonplaatsBocholt.We
willen verrassend nieuws en
duidingbrengen uit onze ge-
meenschappelijke regio. Het
ismeondertussenwelduide-
lijkgewordendatdetrotsop
het Limburger-zijn, groter is
aandeBelgischekant.”
Marij komt uit een Bocholts
melkveehoudersgezin.“Paen
ma volgden een nuchtere -
losoe:‘We zitten in een eer-
biedwaardig ambacht, wij zijn
géén boertjes. Onze kinderen
zullen netjes gekleed lopen
en behoorlijk studeren.’Thuis
vondenzehetopkomendeVSO
maarniets.Zowerdikopmijn
twaalfdemetdebusnaareen
uniformschool-voor-meisjes
in Genk gestuurd. Later ging
ikinLeuvenpol&soc en com-
municatiestuderen,enaande
KUB pikte ik nog een jaartje
lm- en audiovisuele cultuur
mee.Maar nooit zeiiktegenmezelfdatikditofdatwilde
worden.Ikkoosaltijd voordingendiemijn padkruistenen
dieikgraagdeed. Zosolliciteerdeik voor de Telekrantvan
ConcentraenvolgdetegelijkinGenkeenheelpraktischeop-
leidingtv-journalistiek. Mijn nieuwestekwerd TV-Limburg,
eerststage,danvast.Totikin1997overstaptenaardedag-
bladjournalistiekbijHet Belang van Limburg.Ineengeschre-
venbijdragekanjenaarmijngevoelaltijdmeerkwijtdanin
eentv-verslag.”
“Regioberichtgevingenveldwerkpassenmealsgegoten.De
WeekvandesmaakbrachtmenaarItalië,omuittepluizen
waaraldielekkeregerechtenvande oude mijnwerkersfa-
miliesvandaankwamen.Ikwaserbij toen het proces over
de marinefraude werd gevoerd, met als blikvangers prins
LaurentenkolonelVaessen.Enikzatooitmeteenhelepers-
meuteindewoonkamervaneenmoederdienettweezonen
hadverlorenineenvreselijkspoorwegovergangongeluk.Het
deed me nadenken over onze job. Over hoe we altijd de
waardigheidvanmensenmoetenrespecteren...”
“Watmebuitendejobnogkanbekoren?Omdejournalistieke
stressvanmeaftegooienbeginikdedaggraagmetjoggen
ofzwemmen.Da’svoormijnkopdeheilzameresetknop.En
voorderest:dezegetrouwdevrouwzonderkinderenwerkt
enthousiastindetuinenstaatgraagaanhetfornuis,gooche-
lendmetkruidenuitdeeigenserre.”
MARIJ WYERS TIMMERT MET LIMBURG XL
AAN WEERSKANTEN VAN DE GRENS
Jan Backx
‘Het Nederlandse systeem van persvoorlichters laat je
lang wachten op antwoorden. Niet mijn temperament!’
(Foto Tony Van Galen)
Mens achter het nieuws
14
Als het zoveel voordeliger is, waarom is er dan zoveel
heisa rond?
Hetprobleemligt in de interpretatievan het woord “auteursrech-
ten”.De uitgevers gaan er nu plotselingvanuit dat de wet stelt
dathethele bedragdatzeaanfreelancershebbenbetaaldvolledig
bestaat uit auteursrechten.En daarop passen ze de bovenstaande
regelstoe.
Omin ons bovenstaand voorbeeld te blijven: zowel de beroepsin-
komsten (vergoedingvoor prestaties dus) van 40.000 euro als de
eigenlijk auteursrechten van4.000 euro beschouwen de uitgevers
alsauteursrechten.Dus:44.000 euroaanauteursrechtenen0 euro
aanberoepsinkomsten.
Evenrekenenwatdatgeeft:
Brutobedrag 44.000,00 euro
1steschijf 13.840,00euro
-50%kostenaftrek -6.920,00euro
Belastbare som van die 1ste schijf 6.920,00 euro
Roerendevoorhefngvan15% 1.038,00euro
2deschijf(27.690–13.840) 13.850,00euro
-25%kostenaftrek -3.462,50euro
Belastbare som van die 2de schijf 10.387,50 euro
Roerendevoorhefngvan15% 1.558,12euro
3deschijf(44.000–27.690) 16.310,00euro
Hiervoorgeldtgeenkostenforfaitmeer -
Roerendevoorhefngvan15% 2.446,50euro
Nettobedrag (bruto – 44.000,00 – 5.042,62
roerende voorhefng) = 38.957,38 euro
Als de interpretatie van de uitgevers mag worden gevolgd, dan
zou een freelancerop een bruto-inkomst van 44.000 euro slechts
5.042,62eurobelastingenmoetenbetalen,diedeuitgeversaande
bron zouden afhouden (dus direct van het gefactureerde honora-
rium),waardoordejournalistdie44.000 eurozelfsnieteensmeer
moetmeldenopzijnbelastingaangifte.
Een rekensommetje leert dat de freelancer dus op een
bedrag aan inkomsten van 44.000 euro in totaal maar
11,46%belastingenzoubetalen.
Dat is toch supergoed voor de freelancer. Waarom on-
dersteunen de VVJ en de JAM dit dan niet?
Volgensons–enookvolgensministervanFinanciënDidierReynders
inhetBelgisch Staatsblad van9december2008–heeftdewetgever
nooitde bedoeling gehad om het heleinkomenvande freelancer
alsauteursrechtentekwaliceren.Watvoordienwerduitbetaaldals
honorarium voor een prestatie(het werk dat is geleverd om een
artikel of een foto of een video een eerste keer te kunnen publi-
ceren of te kunnen vertonen) moet, volgens ons, in de geestvan
dewetvoortwordenbeschouwd alseenberoepsinkomen(metde
daarvoorgeldendehogerebelastingtarieven).Alleenvoordezuivere
auteursrechten (b.v.watJAMofSOFAMuitbetalen, ofmogelijkeen
nog te bepalen percentage van watin het verleden als prestatie
werdbetaald)geldtdebevrijdenderoerendevoorhefngvan15%.
Alsdeuitgevers nu het totaleinkomenalsauteursrechtengaan be-
schouwenendaardan,naaftrekvankostenforfaits,15% vangaan
afhouden,zoalsinbovenstaandvoorbeeld,danmagwordengevreesd
dat de zogenaamde “bevrijdende voorhefng” in de werkelijkheid
een“voorlopigeinvrijheidstelling”zalzijn.Metanderewoorden:hetis
onwaarschijnlijkdatdescusakkoordzalgaanmetdezienswijzevan
deuitgevers,waardoorer wellichtlaterregularisatieszullenvolgen.
Datwilzeggen:hetinkomenuitprestatiesvandefreelancerzaldan
Wat is er veranderd met de nieuwe wet op de auteurs-
rechten?
Eenwet van 16 juli 2008 (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad
van30 juli 2008) bepaaltdat auteursrechten en naburige rechten
forfaitairzullenwordenbelast.Datwilzeggendatdeauteursrechten
nietmeerwordensamengevoegdmetdeberoepsinkomsten(waar-
door in het verleden vaak 50% ervan naar de belastingen ging),
maarapartwordenbelast.
Die aparte belasting is een hele verbetering: ze bedraagt 15%,
wordt door de opdrachtgevervan het honorarium ingehouden en
doorgestortnaardescus.Voordeauteurzelfgaathetomeenzoge-
naamdebevrijdende roerende voorheffing,watwilzeggendatjedie
inkomstenzelfsnietmeermoetvermeldenopjebelastingaangifte.
Datgeldtvoorauteursrechtentoteenbedragvan51.920euro.Wat
jedaarboven zouhebbenaan auteursrechtenkanalsberoepsinko-
menwordengezien.
Bovendien heeft de wetgever een hoge forfaitaire kostenaftrek
bepaald. Van de eerste schijf van13.840 euro wordt de helft als
kosten gezien. Je hoeft dus maar 15% te betalen op 6.920 euro.
Voordetweedeschijf–tussen13.840en27.690euro–isernogeen
kostenforfaitvan25%.Bovende27.690euroisergeenkostenforfait
meer en ben je op dat deel van je auteursrechten15% belasting
verschuldigd.
Geldt die nieuwe regeling voor alle journalisten?
Neen,denieuwewetisenkelvantoepassingvoornatuurlijke per-
sonendieineigennaamauteursrechtelijkbeschermdwerkleveren
(zowelinhoofd-alsinnevenberoep).
Dezewet geldt dusnietvoor vennootschappen. Werk je met een
vennootschap,danblijftallesbijhetoude.
Kan ik het nieuwe systeem weigeren en kiezen om
het oude systeem te handhaven?
Neen,alshetomauteursrechtengaat,wordendieinkomstenvolgens
hetnieuwesysteembelast.Pashetgedeeltebovende51.920euro
kanalsberoepsinkomstenwordenbelast.
Is dat nieuwe systeem veel voordeliger voor de
auteur?
Een cijfervoorbeeld:
Eenfreelancerheefteen belastbaarberoepsinkomen(uit zijnpres-
taties)van40.000 euro.Daarbovenopkrijgthijnog4.000 euroaan
auteursrechten.
In de vroegere situatie kwam die 4.000 euro aan auteursrechten
bovenopde 40.000euroaanberoepsinkomsten,waardoorvan die
4.000eurobrutoernettominderdan2.000eurooverbleef(naaftrek
van50%inkomstenbelastingenvoordestaat,plusdeopcentiemen
voordegemeente).
Indenieuwesituatiewildescusde40.000euroberoepsinkomen
nogaltijdalsgewoonberoepsinkomenbelasten(volgensbelasting-
schijvendie gaan van 25 tot 50%). Maar de 4.000 euroauteurs-
rechtenwordenapartbehandeld.Vandie4.000eurowordtdehelft
gezienalsonkosten.Dusblijvenernog2.000eurooverdiemoeten
wordenbelast. En dat gebeurttegen een forfaitaire belasting van
15%.Datisinonsvoorbeeld300euro.

Indeoudesituatiebetaaldejedusruim2.000eurobelastingenopdie
4.000euroauteursrechten.Indenieuwesituatiebetaaljenogmaar
300euro,diedoordeopdrachtgevervanjewerkal zijningehouden
endirectdoorgestortnaardescus.Jehoeftdusdie4.000euroaan
auteursrechtennieteensmeertevermeldenopjebelastingaangifte.
BEROEPSINKOMEN OF AUTEURSRECHTEN ?
Service
De Journalist
De Journalist

Het nieuwe fiscaal statuut van auteursrechten roept tot dusver meer vragen op dan dat het
journalisten vooruit helpt. We zetten de FAQ’s op een rij en presenteren een proeve van ant-
woord.
Het nieuwe fiscaal regime van auteursrechten doorgelicht
Ivan Declercq
15
alsnogalsberoepsinkomenwordenbeschouwden hij ofzijzaldan
eeninkstukachterstalligebelastingenmoetenbetalen.
Hetzelfdevoordekwartaalbijdragen aan het sociaal verzekeringsfonds
(voordefreelancersinhoofdberoep):diebijdragenwordenberekend
ophetberoepsinkomen.Maaralsalles als auteursrechtenwordtbe-
schouwd,isergeenberoepsinkomenmeer.Duswordendekwartaal-
bijdragendangereduceerdtothetminimum,metallegevolgenvan
dienvoordesocialezekerheid(denkmaaraanpensioenopbouw).
Omdatwevrezendat de freelancers achteraf zullen worden gecon-
fronteerdmethogerekeningenvanzoweldescusalsvandesociale
verzekeringsfondsenmoetenweonzeledenwaarschuwenvoordeal
teoptimistischemanierwaaropdeuitgeversdewetvan16juli2008
endeverklaringvandeheerReyndersvan9december2008lezen.
Maarerisméér:degenerositeitvandeuitgevers(“je houdt netto veel
meer over!”)zouweleenseenkartonnendecorkunnenzijnwaarach-
terzeindetoekomst(nog)lagerehonoreringenvoordefreelancers
voorbereiden(“want ze betalen toch bijna geen belastingen meer”).
Enzelfsvoordejournalisten,fotografenencameramanneninloon-
dienstdreigteengevaar:deverleiding zouwel eensgrootkunnen
worden om minder loon uit te betalen en dat te “compenseren”
met een som geld die als auteursrecht wordtgekwaliceerd (“en
die nauwelijks wordt belast!”).Misschienaardigopdekortetermijn,
maardenkaandegevolgenvoor je sociale zekerheid: uitkeringen
voorziekteeninvaliditeit,jetoekomstigpensioen,entotopzekere
hoogteookdeuitkeringvoorjeeventuelewerkloosheidwordenbe-
rekendopjeberoepsinkomen,nietophetstukauteursrechten....
Mijn uitgever laat me geen keuze. Hij houdt al 15%
roerende voorhefng in op mijn ereloonnota’s. Wat
moet ik doen?
Concreet:hou errekening mee dat descus die zienswijzevan je
uitgeverkan–enwellichtzal–verwerpenendaterdaneenregula-
risatiezalvolgen.Metanderewoorden:zorgdatjevoldoendegeld
opzijzetomindetoekomstachterstalligenogverschuldigdeinkom-
stenbelastingenensocialebijdragentekunnenbetalen.
Zorgerook voordat jeeenbewijshebtvande15%dieje uitgever-
opdrachtgeveralaandebronheeftingehoudenalsbelasting.Opdie
maniertoonjeaan descusaandatheteenbeslissingwasvande
uitgeverenvermijdjedatdealbetaaldebelastingen(devoorhefng)
wordtvergetenbijdeberekeninghoeveeljenogaandescusmoet.
Jekuntbijje ereloonnotaookeen briefje stoppen waarinje voor-
behoudmaakt bijdeaanvaardingvanhetnettobedragdatde op-
drachtgever je uitbetaalt. Consulteer voor een typebriefje www.
journalist.beofwww.jam.be.
Jekuntookjescalevoorafbetalingenenjesocialekwartaalbijdragen
gewoonverderblijvenbetalenendanachterafde15%dieaandebron
isafgehoudendoorjeuitgever(s)recupererenbijdescus,indienblijkt
datdezienswijzevandeuitgeversdoordescusnietwordtgevolgd.In
hetonwaarschijnlijkegevaldatdeuitgeverswelgelijkhebbeninhun
zienswijze,danzuljejescalevoorafbetalingeneneengedeeltevan
jesocialekwartaalbijdragenmoetenzienterecupereren.
Hoe zit het dan met de btw in dat nieuwe stelsel van
scaliteit op auteursrechten?
Debtwstaathiervolledigbuiten.Daarverandertnietsaan.Wieeen
“contractvooruitgave”heeftmeteenuitgeveris vrijvanhetaanre-
kenenvanbtw, volgensartikel44,§3,3°vanhetbtw-wetboek.Dat
hoeftdaaromnietperseeengeschrevencontracttezijn:alsje(gere-
geld)tekstenoffoto’saanbiedtaaneenuitgeverenhijaanvaardtom
dietepubliceren,danisereencontractvooruitgave.Inzo’ngevalzegt
debtw-directiedatergeenbtwmagwordenaangerekend.
Wiegééncontractvoor uitgaveheeft, is wél onderworpen aan de
btw.Datgeldtookvoorwieondereenvennootschapsvormwerkten
voorjournalistendiewerkenvoordeaudiovisuelemedia.
Alsdeomzet kleiner is dan 5.580 euro per jaar,dan is er sowieso
vrijstellingvanbtw,wegens“kleineonderneming”.
Ik heb een vennootschap opgericht, omdat ik op die
manier minder belastingen moest betalen. Maar nu
blijkt het scaal voordeliger te worden om mijn auteurs-
rechten als persoon uit te oefenen. Wat moet ik nu?
Jekuntnieuwecontractenin eigen naam afsluiten,buiten je ven-
nootschapom.Jekunt ookdeoude contractenuitjevennootschap
halen,maardanzuljeeenvergoedingmoetenbetalenaanjeven-
nootschap.Hoeveel?Datistebepalenmetjeboekhouder.
Mijn uitgever verplicht me nu alles op één factuur te
zetten, onkosten inbegrepen, en dat als “auteursrech-
ten” te kwaliceren. Kan dat?
Allesalsauteursrechtbeschouwenisonredelijk.Enzekerdegemaak-
teenterugbetaaldeonkostenkunnennooitalsauteursrechtworden
gekwaliceerd. Je zou dus eigenlijk een splitsing moetenmaken:
een ereloonnota voor je prestaties(en eventueel een percentage
auteursrechten,datdeuitgeversnuwelals100%interpreteren),en
eenapartekostennota.
Maar stel dat ik nu een opsplitsing maak van presta-
ties enerzijds en auteursrechten anderzijds: hoe moet
ik dan mijn onkosten daarover verdelen? Want er is al
een forfaitaire kostenaftrek bepaald voor de inkom-
sten uit auteursrechten.
Jezultdaareenbillijkeverdelingmoetenmaken.Alje kostentoe-
wijzenaanjeinkomstenuitprestatiesisriskantalsjescalecontro-
lekrijgt,wantjegenietinderdaadaleenforfaitaireonkostenaftrek
voorhetdeelauteursrechten.
Ik doe nu scale voorafbetalingen en betaal ook sociale
kwartaalbijdragen aan mijn sociaal verzekerings-
fonds. Als al mijn inkomsten worden beschouwd als
auteursrechten en dus roerende inkomsten met 15%
bevrijdende voorhefng: moet ik dan nog voort die
voorafbetalingen en sociale bijdragen blijven betalen?
Veiligheidshalve–zolangjenietzekerbentdatdescaleadminis-
tratieen het RSVZ de zienswijzevan de uitgeverszullen volgen –
doejeerwellichtgoedaanomteblijvenbetalen.Ofalsjeverkiest
die betalingen voorlopig niet voort te zetten,zet dan voldoende
geldopzijvooreeneventueleregularisatieachteraf.
De uitgevers aan de ene kant en de journalistenver-
eniging en de auteursrechtenmaatschappij aan de
andere kant hebben een verschillende interpretatie
van de wet. Kunnen jullie dan gewoon niet even naar
de wetgever toestappen en vragen hoe het moet?
Beidepartijen hebbendatinmiddels– losvanelkaar – gedaanen
hebbeneenuitleggekregendieheninhungelijkheeftbevestigd.
Vertegenwoordigersvan zowel de uitgevers als van de journalis-
tenvereniging en de auteursrechtenmaatschappijhebben onlangs
uitvoerig vergaderd om de zaak uit teklaren. Maar het bleef bij
eenverschilin zienswijze: de uitgeverszeggendat ze louternaar
de tekst vande wet kijken. De journalisten- en auteursvertegen-
woordigerszeggendathetutopischistedenkendatdescusende
socialezekerheidakkoordzullengaanmetdehetkwalicerenvan
prestatiesalsauteursrecht(endedaarbijhorendelagebelasting).
Deuitgeverszijnkennelijkookniet100procentzekervanhunzaak,
wantinhuncommunicatienaarhunfreelancershebbensommigen
eenslag om de arm gehouden en zinspelen zeopeenmogelijke
regularisatieachteraf,“als (...) zou blijken dat de interpretatieen
detoepassingdiedekrantenuitgeversactueelmakenvandewet,
afwijktvandezienswijzevandescus”.
Afgesproken is nu dat de uitgevers van kranten en tijdschriften
bereidzijnom,inoverlegmetvertegenwoordigersvanjournalisten,
fotografenenauteurs,degevolgenvandenieuwescaliteitopde
auteursrechtenopnieuwteonderzoeken.Inafwachtingvaneenin-
terpretatiewaaralleactoren(ookdewetgeverendeadministratie
vanFinanciën)achterstaan, zullen de uitgevers hun interpretatie
vanauteursrechtenenscaliteithandhaven,metdebereidheidtot
eenregularisatieachteraf,indiennodig.
Wordt ongetwijfeld vervolgd…
Nieuwe fiscaliteit auteursrechten
Het nieuwe fiscaal regime van auteursrechten doorgelicht
Jan Backx
De Journalist
De Journalist

HET E-MAILRAADSEL VAN DE ONTSLAGEN
ROGER VAN HOUTTE (EX-GVA)
Forum
In de rand van het plotse ontslag van Roger Van Houtte
(57)bij Gazet van Antwerpencirculerennog steedsallerlei
geruchten over “bezwarende e-mails” die hij zou hebben
gewisseld met Vlaams Belang-politica Marie-Rose Morel.
Niemanduit het perslandschapweetechtwatdaarvanaan
isofwaterjuistindievermeendemailsstond.Voorzichtige
naturen hebben het in de roddelcoulissen over “een ver-
trouwensbreukmetdeuitgever”.Anderestemmenponeren
nogaltriomfantelijkde stellingdat“deduikboottotzinken
isgebracht”.
Hetvalt mij op dat bitter weinig confratersstilstaan bijde
stalinistische wind die uit heel dit e-mailverhaal opsteekt.
Eerstebemerking:vallene-mailsnietonderhetbriefgeheim?
Ietsdat enkel kanworden doorbroken om eenhoger doel
tedienen, zoalshetvoorkomen vanzwaremisdaden?Enis
hetnietzodateenéchtejournalisterweldegelijk contac-
tenopnahoudt?Jawel,enliefstzoveelmogelijk.Zowelmet
bollebozendie hem als nieuwsjager een heel eind opweg
kunnenhelpen,als met zeurpieten, die af entoetochiets
heel belangrijks weten. Zowelmet mensen die hem sym-
pathieklijken,alsmetinformantendiehijdesnoodsmetde
vlammenwerper uit zijn puur persoonlijke levenssfeer zal
houden.Eenechtejournalistzalzichnooitlatendegraderen
totgedweedoorgeeuik,waaruitnaarhartelustkanworden
gegraaiddoorvoortvarendechefs,diedespeciekebiotoop
vaakonvoldoende kennen. Het dagelijksevaluerenvan de
eigenbronnen,hetvoortdurendbeherenvandepersoonlijk
ingezameldeinformatiezijnernstigejournalistiekebezighe-
den,diejammergenoegserieusafkalven.
Wat weten we concreet over ‘het geval Van Houtte’? Dat
RogerenkelejarengeledendoorGazet van Antwerpenwerd
uitgerangeerd en nu, op 57-jarige leeftijd, plots op straat
werdgezet.Bizar,wantVanHoutteheefteenindrukwekken-
deAntwerpsedossierkenniséneenpendie toch jarenlang
hetuithangbord isgeweestvande Metropool-bladzijdenin
deFrut. De‘RechtsekrantopLinkeroever’(detitelvaneen
oude Humo-reportage) kreeg een rode wind in de zeilen,
steldenveelwaarnemersvast.
Maarterugnaardievermeendee-mails.RogerVanHouttezou
zijnmeegesleurdindecollateral damagevandevechtschei-
dingvanMarie-RoseMorel.Eendispuutwaarinmetallerleial
dannietauthentiekemailswerdgewapperd.Ofwordtinhet
gevaldatonsbezighoudteenjournalistgekruisigdomdathij
persoonlijkecontactenonderhieldmet een mandataris van
een ‘foute partij’, terwijl andere confraters juist een niche
hebbenverworvenals intimi en zelfs biografenvanallerlei
politiekeboegbeelden?Ikzoudepolitiekeverslaggeversde
kostniet willen gevendie in de loop derjaren een stevig
persoonlijkcontactmetmandatarissenhebben opgebouwd.
Eenpuurmenselijkmailtje indeaardvan‘Draait het in uw
partij vierkant? Tja, troost u, hier op mijn gazet heb ik ook de
indruk dat de bazen zot zijn geworden’kantochgeensteen
desaanstootszijnvoormensendiedagelijksineenverbale
arenahunboterhamverdienen.
WelkstaartjehetdossierGvA-VanHouttegaatkrijgenvaltaf
tewachten.Ikwilzekergeenvoorspellingendoenwantie-
dereenvoeltmetdeellebogenaandatlangnietallekaarten
optafelzijn gelegd. Maarondertussenzijn er opdewerk-
vloerwelserieuzebedenkingen te maken. Moetenjourna-
listen zich in het huidige klimaat hoeden voor luchthartig
zwanzendofteemotioneele-mailverkeer,datjarenlaternog
tegenhenkanwordengebruikt?Isdehardnekkigeparanoia
voordesuper-users,dieviaderedactionelecomputersyste-
menalles overdeschouderzoudenkunnen meelezen,ver-
antwoord?Ikweetmaar eending:ineen bozebuidoor de
telefoonroependatiemand“eenklootzak”is,is vluchtiger
enmaaktminderbrokken.
NIEUWSMANAGER WEBREDACTIE (m/v)
FUNCTIEOMSCHRIJVING De
nieuwsmanager is verantwoordelijk voor
de inhoud van de website, bewaakt de re-
dactieformule en stuurt de internetredac-
tie aan. Hij/zij onderhoudt contact met de
mediapartners (FM Brussel en tvbrussel)
en rapporteert aan de hoofdredacteur
(Brussel Deze Week).
TAKEN • Formuleren van voorstellen
voor de uitbouw van het internetplatform
• Invullen van de inhoudelijke lijn van het
internetplatform • Verantwoordelijk voor
de selectie van het Brussels nieuwsaan-
bod • Redigeren en mee aanvullen van het
aanbod op het internetplatform • Verta-
ling van het nieuwsaanbod van de media-
partners naar internet • Aansturen van de
bureauredacteurs
PROFIEL Universitair of gelijkwaar-
dig door ervaring • Vlotte pen, minimaal
5 jaar ervaring binnen een professionele
redactie • Relevante kennis en ervaring met
online media • Brede visie , grote algemene
bagage, inhoudelijke kennis van en interesse
voor Brussel in al zijn facetten • Initiatief-
nemer Communicatieve teamspeler met
verantwoordelijkheidszin die kan rapporte-
ren, opvolgen en een team kan leiden • Per-
fecte kennis van het Nederlands, goede
kennis van het Frans en Engels • In Brussel
wonen strekt tot aanbeveling
WIJ BIEDEN • Een boeiende baan in een dynamische ploeg • Een voltijds contract van
onbepaalde duur • Een correct loon met extralegale voordelen
Brusselnieuws.be verzamelt
sinds 2004 de berichten van Brussel
Deze Week, FM Brussel en tvbrussel
en is met 92.000 unieke bezoekers
per maand hét informatiekanaal voor
Brussel. Voor de verdere uitbouw
van brusselnieuws.be tot volwaardige
nieuwssite is Brussel Deze Week vzw
op zoek naar een:
Geïnteresseerden sturen een brief met motivatie en cv naar: Brussel Deze Week vzw, algemeen directeur Marijke Van-
debuerie, E. Flageyplein 18, 1050 Brussel of naar marijke.vandebuerie@bdw.be
Vac_BrusselNieuws-journalist.ind1 1 03-02-2009 15:56:32
16
17
Raad voor de Journalistiek
hetnietnodig de opmerking over de kinderenvanklagers
inhet artikeloptenemen,omdat die opmerkinghemniet
relevantleek.Voortserkentdejournalistdatdeleeftijdvan
een slachtoffer van J. mogelijk foutis weergegeven, maar
hetbetreftgeenwezenlijkonderdeelvandeinformatie.
BESLISSING
Uitdelezingvanhetartikelenuitdeverklaringenvanpar-
tijen blijkt dat de journalist meerdere bronnen heeft ge-
raadpleegd, en dat hij zich ernstig heeft gedocumenteerd
ter voorbereiding op zijn artikel. Zo heeft hij onder meer
verscheidenetelefoongesprekkengevoerd met klagers, en
hijheefthenuitvoerigondervraagdoverhunrelatiemetJ.
In het artikel wordt onder meer gemeld dat de Belgische
websitevanhetIndiaseliefdadigheidsprojectwaarJ.werkt,
opnaamstaatvanklaagster.Hiermeegeconfronteerd,wordt
klaagster in het artikel de mogelijkheid geboden om een
weerwoordtegeven.Zij verantwoordtzich doortezeggen
datiedereeneentweedekansverdientendatzijnietgelooft
datdefeitenzichinIndiazullenherhalen.
Inhetartikelwordteveneensdeindrukgewektdatklagersin
hetverledendeogenhebbengeslotenvoorhetmisbruikvan
J.ZowordteengewezenslachtoffervanJ.geciteerd,diever-
klaart:“IkhebdatvoorvalgemeldaanDianeenEddy.Maar
zij zeiden dat ik mijn leugens voor mezelfmoest houden.
AnderszouiknaarMolvliegen.”Hetgaathier omeenzeer
ernstigebeschuldiging,endejournalistheeftdiebeschuldi-
gingdanookterechtaanklagersvoorgelegdvooraleerzein
hetartikeloptenemen.
Inhetartikelwordthetantwoorddatklagersopdiebeschuldi-
ginghebbengegeven,slechtszeeronvolledigweergegeven:
“Wiedatvertelt,liegt.NiemandheeftmijooitvertelddatJ.
ietsmispeuterdheeftinhetMPI.”Tussenpartijenbestaater
geen betwisting over dat klaagstereveneens herhaaldelijk
aandejournalistheeftmeegedeelddatzijhaareigenkinde-
rennooitaanJ.zouhebbentoevertrouwd,mochtzijgeweten
hebbendatdiezichschuldigmaakteaankindermisbruik.In
deogenvanklagersvormtditfeithetbewijsdatzijgeloof-
denindeonschuldvanJ.Dejournalistheeftditvoorklagers
essentieel element niet in zijn artikel verwerkt omdat hij,
zoverklaardehijopdehoorzitting,dit‘nietrelevantvond’.
Klagershebbenhierdoorterechtdeindrukdatzehunstand-
puntonvoldoendenaarvorenhebbenkunnenbrengen.
Geletop de zeerzwareaardvande beschuldiging aanhet
adresvanklagers–bewusteenpedoseksueeldehandboven
het hoofd houden – had de journalist rekening moeten
houden met het voor klagers essentieel element vanhun
verweerenhadhij hetwederhoorop meerloyalewijzein
zijnartikelmoetenopnemen.
Bovendienbetwisttenklagerszeerernstigdehunaangewre-
venschuld.Indieomstandighedenwasvolledigeidenticatie
nietaangewezenenhaddejournalistterughoudendermoeten
omgaanmethetverstrekkenvanidentiteitsgegevens.
Opdezetwee punten is de Raad voor de Journalistiek van
oordeel:
Deklachtisgegrond.
Brussel, 9 januari 2009
Met een brief van 8 juli 2008 dienen Eddy en Diane De
Cuyper-Huylebroeck klacht in tegen De Morgen en tegen
journalistTomCochez.AanleidingiseenartikelvanCochez
datisgepubliceerdinDe Morgenvan14juni2008onderde
titel‘Slachtoffer ziet misbruiker opduiken als jeugdtrainer’.
DE FEITEN
Klagerszijnalswerknemerverbondenaanhetmedischpe-
dagogischinstituut De Capelderijin Buggenhout.In die in-
stelling heeft ook een zekere J. als psycholooggewerkt. J.
werd in 1994 aangehouden en veroordeeldwegens feiten
vanpedoseksueleaarddie zichbuitendeinstelling hebben
voorgedaan.Nazijnvrijlatingin1998isJ.naarIndiagegaan,
waar hij actief werd bij een opleidingscentrum van jonge
voetballerseneenliefdadigheidsprojectmetstraatkinderen.
Op14juni 2008 publiceert De MorgeneenartikelvanTom
Cochezoverdezaak.Destrekkingvanhetartikelisdateen
veroordeeldepedoseksueelnuinIndiametkinderenwerkt,
endatniemandhierblijkbaarietstegenonderneemt.Inhet
artikelwordtondermeergemelddatdeBelgischewebsitevan
het Indiase liefdadigheidsproject toebehoort aan klaagster.
VoortsgaatinhetartikelookaandachtnaardepositievanJ.
inzijn vroegerewerkomgeving,hetMPIinBuggenhout,en
hoeklagersindietijdtegenoverhemstonden.
DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN
Klagersbetogendathetartikelfoutenbevatendathetten-
dentieusis.Zijnemenhetnietdatzijinhetartikelmetnaam
wordengenoemdendatzewordenvoorgesteldalsmensen
die een pedoseksueel de hand boven het hoofd houden.
KlagerszeggendatTomCochezindedagenvoordepublica-
tieverscheidene telefoongesprekkenmethen heeft gehad,
waarbij zij hem veel informatie hebben bezorgd. Volgens
klagersheeftdejournalisthiervanslechtseengedeeltege-
bruiktvoorzijnartikel.Klagersontkennenformeeldatzijals
toenmaligecollega’svanJ.wistendathijeenpedoseksueel
was.Klaagsterzegtdat zedejournalistverscheidenekeren
heeftmeegedeelddat,mochtzegewetenhebbendatJ.een
pedoseksueelwas,zehaareigenkinderentochnietmethem
opbosklasenopkamphadmeegestuurd.Maardejournalist
heeft die informatie niet in zijn stuk gebruikt en hij heeft
daarom essentiële informatie achtergehouden.Wat het ter
beschikkingstellen van een webruimtevoor het projectin
India waar J. werkt betreft, zeggen klagers datzij dit zien
alseenvormvansteunaaneenliefdadigheidswerk,endat
iedereeneentweedekansverdientinhetleven.
TomCochezenDe Morgenvoerenaandatdejournalistver-
scheidene bronnen heeft geraadpleegd en dat het artikel
uitvoerig gedocumenteerd is. Voor de publicatie heeft de
journalist verscheidene telefoongesprekken gevoerd met
klagers.Tijdensdiegesprekkenheeftdejournalistzichsteeds
alszodanigvoorgesteld,enklagershebbenooknietgevraagd
omhunnaamniettevermeldeninhetartikel.Dejournalist
heeftdeinformatiediehemrelevantleekinzijnartikelver-
werkt.Inhetartikelwordtvastgestelddatklaagstereenweb-
ruimte ter beschikking stelt voorhet kinderproject in India
waar J. werkzaam is. De uitleg die klagers hiervoor geven
isinhetartikelverwerkt.Inhetartikelstaatookdeontken-
ningvanklaagsterdatzijopdehoogtezouzijngeweestvan
het misbruik van een slachtoffer van J. De journalistvond
r
j
Raad voor de
Journalistiek

De Morgen
18
Boeken
De Journalist
De Journalist





Lannoo
In 2002 publiceerde Leo Tindemans zijn memoires, die trou-
wensop veel belangstellingkondenrekenen.Maardaar stond
weiniginoverdeperiode waarinhij ministervanBuitenlandse
Betrekkingenwas,tussen1981en1989.DiteuvelwilTindemans
nu verhelpen met de publicatie van zijn dagboeken uit die
periode.Hierdusgeenoverdachteanalyses,maarkorte,ophet
momentzelfneergependeindrukken. Dat maakt vandit boek
veeleer een geschiedkundig document, waar historici kunnen
vansmullenenWetstraatjournalistende nodigeachtergrondin-
formatievan kunnen opdoen. Voor leken gaat het veeleer om
eenkluwenvannamen en plaatsen. Ook al zorgdengewezen
journalisten Marie-Anne Wilssens en Guido Boodts voor inlei-
dendekadertekstenbijelkjaar.
Regelmatigkomtookdepersaan bodindedagboekfragmen-
ten,zekerwanneerdieaandachtbesteedtaanTindemans’we-
dervaren.De ene keer prijst de oud-premierdejournalistvoor
zijndegelijkeanalyse,danweermaakthijzichkwaadomzoveel
onkunde.Geen goed woord heeft Tindemansovervoorsensa-
tiezoekende journalisten, en ook het regelmatige lekken van
politiciaandepersveroordeelthijscherp.Overigensmogende
mediabestwatmeeraandachtbestedenaanEuropesekwesties,
poneerthij. Vaakmoethijopeen paar secondentijdeenheel
programmauitleggenendemeestejournalistenbegrijpenmaar
weinigvande Europese problematiek. Danmaar zelf uitgever
worden, dacht Tindemans, toen hij begin 1985 vanstart ging
methet tijdschriftBeraad,dat dechristelijkedoctrine terugop
devoorgrondmoestplaatsen.Maardatbladkendemaarweinig
succes.

       

Klement/Pelckmans
Nude Web2.0(r)evolutiezoingeburgerdis dat weonsdage-
lijkseleven nogmoeilijkzonderkunnen voorstellen, wordthet
dringendtijd ons eens tebezinnenover de effecten ervan op
mensensamenleving.Inwelkemateveranderengsm,e-mail,
Facebook, You Tube en verwanten onze manier van denken,
werkenenleven?Enbrengtdetoekomstonsnogmeervanhet-
zelfde,of komen er maatregelenom al datverkeerinminder
vrijebanenteleiden?
In dit boek worden verschillende essays gebundeld over de
relatie tussen technologie en samenleving. Sommige benade-
renhet thema veeleer lososch,andere vertrekken van con-
creterealiteiten,zoals het initiatief‘WirelessLeiden’.Er wordt
gepeildnaardereactiesvanmensen ophetgebruikvangsm’s
opopenbareplaatsen;derolvandegebruikersindeontwikke-
lingvannieuwetechnologiewordtonderdeloepgenomen;de
risico’svoorde privacywordenbelicht;de toenamevanADHD-
diagnoseswordttegenhetlichtgehouden;enverschillendetoe-
komstvisieswordenmetelkaar vergeleken.Ditis, kortom,een
boekdatheelwatstoftotnadenkenbiedt.


Woestijnvis
MartinHeylenssuccesvolledocumentai-
rereeks Terug naar Siberië dateert in-
tussenvan2006,maarzelfsderecente
heruitzendingervankwamindetopvan
dekijkcijfersterecht.Nietzovreemddus
dater nu ook eenmooiogend boek in
dewinkelsligt.Ditwerkbevatoverigens
een diepgang die een tv-reportage on-
vermijdelijkmist.Zo gaat hetdieperinopdeverhalenvan de
mensendieMartinHeylenopzijntweereizennaarSiberiëinter-
viewde.Eenanderemeerwaardeisdatwenuookmeeachterde
scèneskunnenkijkeneneenidee krijgenvanhoedereisvoor
dereporterenzijnmedewerkerszelfverliep.Endanzijnerook
nogdietalrijkeenmooiefoto’s,diehetSiberischelandschapen
zijnmensenwerkelijkprachtigtothunrechtlatenkomen.


Davidsfonds/Literair
Ditis het vijfde boek indethrillerreeksmetpersfotograafGeo
Joostenindehoofdrol.Nogmeerdanindevorigeaeveringen
krijgtdelezereensfeerbeeldvoorgeschoteldvandewerkwijze
vanjournalisten.Ditkeerinhetkadervanmoeilijkheden inde
koninklijkefamilie.Komenondermeeraanbod:hetregelmatig
terugkerende nachtwerk, de contacten met tipgevers,de ein-
delozerijlokalepersoonlijkhedendiehetstreeknieuwsmoeten
opeuren,deconcurrentietussenjournalistenvanverschillende
media…Ook mooi weergegeven is demoeizame evenwichts-
oefening op een redactie tussen de grotebazen, de hoofdre-
dacteur,dechefnieuwsende‘gewone’journalist.Eenenander
wordtdanooknogeenswatuitvergrootommeerspanningen
vaartinhetverhaaltekrijgen.HetgevolgisdatGeoJoostenen
zijncollegaPietSchraepeninenkeleonwaarschijnlijkesituaties
terechtkomen,maarerniettemininslagenhetraadselvande
verdwenenprinsesoptelossen.Nietaltijdevengeloofwaardig
dus,maarwelzeervlotteenlichtverteerbarelectuur.


vanHalewyck
Decrisisseninonslandvolgenelkaarzo
snel op dat de journalisten het nauwe-
lijksnogkunnen bijhouden. Nu pas be-
ginnenwe eenbeterzicht tekrijgenop
waterallemaalspeelde tijdensdieein-
deloze regeringsvorming in 2007-2008.
VRT-journalist Ivan De Vadder probeert
eenbeetjeordetescheppenindechaos
enspitst zichdaarbijtoeop viervande
belangrijksteonderhandelaars: Leterme,
DeGucht,ReyndersenDeWever.Vooral
die laatste, tot koekoeksjong gedoopt,
krijgt aandacht door de cruciale rol die hij speelde tijdens de
onderhandelingen.DeVaddersanalyse,gebaseerdoptalrijkein-
terviews,levertboeiendeinzichtenopindepolitiekemalaiseen
eenbeterbegripvanwaterspeeltbijdehoofdrolspelers.
19
De deadline voorbij
waarom?Omdatdecynicusafstandneemt.Hijstaataande
zijlijn,deenigeplekwaarhetveiligtoevenisvooreenob-
servatorvan het leven. Een journalist moet afstand tot zijn
onderwerpbewaren.Geenbeterstartkapitaalvooreengoed
verhaal dan een lekkere brok cynisme. Maar de cynicus is
helaasook iemand die alshij bloemen ruikt omzichheen
kijktomte zien waar dekiststaat. Hetmaakthetcynisme
vandeperssomsronduitonfatsoenlijk.“Dekankerheeftzich
vier jaar lang stil gehouden, maar de kanker is nu terug“,
schreef een Britse journalist over de terugkeer van Lance
Armstronginhetwielerpeloton.
Zozouikdus nooitworden.Ik wilnietnaar eenkistbegin-
nen zoeken als ik bloemen ruik. Maar het onvermijdelijke
heeftzichvoltrokken.Eenjournalistzouvoormindercynisch
worden,toch? Vanwoordvoerdersdiehem een doorzichtig
verhaal op de mouw probe-
ren te spelden. Van de crisis
in medialand. Van trendwat-
chers.Vanmensendieopcafé
horen waarmee hij de kost
verdient, en die ongevraagd
en bovendien niet gehinderd
door enige kennis van zaken
het proces van ‘de media’
maken.Vanministersdiehem
al een cynicus vinden als hij
heneen kritischevraagtdurft
testellen.Alvindt,inditspe-
cieke geval, minister Bert-
van-Berts-webstek iedereen
diehetniet met hem eens is
eencynicus.
Ach,BertAnciaux, die naïeve
wereldverbeteraar... Stop de
persen.Ikbencynischgewor-
den. De journalistiek heeft
mijnkaraktermisvormd.Ikkan
geenkrantofweekbladmeer
openslaan, geen nieuwspro-
grammagadeslaanengeendiscussieopcaféaanhorenofik
ergerme blauw aan het aangeslagentoontje,devoorspel-
bareargumentenofhetdoorzichtigeformat.Terwijlerzeven
keerop de tien volstrekt nietsaandehandis.Hetligtaan
mijnmisvorming.Endaaromzijnzemethuissomsbeu.“Je
bentweeraan‘tzagen.”Tja,danhadzemaargeenjournalist
inhuismoetennemen.
Ik geef deze column door aan Kristof Clerix, journalist bij
MO*
Thuiszijnzemijsomsbeu.“Jebentzocynischgeworden.Je
breektalleseniedereenaf.Nietsisgoedinjouwogen.”Wist
ikveeltoenikals12-jarigehettriomfantelijkebesluitnam:ik
wordjournalist!Iksprong‘sochtendsnietopmijnetsrich-
tingschoolvooraleerikdoordekrantwasgegaan.Misschien
nietgrondig, maar dat maaktenietuit.Het Belangske!Dat
knisperendepapierdoormijnvingerslatenglijden,daarging
hetom.Eenvrienddieweigertpapierenkrantentelezenuit
bezorgdheidvoorhetmilieulachtermeergraagmeeuit.
Wist ik veel toen ik communicatiewetenschappen ging
studeren. Het kapitalisme hield de massamedia onder de
knoet. Beweerden die godgeklaagde communisten vande
Frankfurter Schule. Journalisten zijn gatekeepers. Stond in
zowatalle handboeken. Maarnergenseen woordoverhet
stielbedervende cynisme van journalisten. Daar hoefden
ze ons blijkbaar niet voor
te waarschuwen. Zonder
die voorkennis vond ik mijn
stagemeester bij Het Volkske
natuurlijkeenarrogantevlerk.
Nikswas goed voor die man.
Had het allemaal al gezien.
Brakalleseniedereenaf.
Die man was cynisch gewor-
dennaeenhalflevenstukken
schrijvenvoordegazet.Ikkon
er met mijn volle studenten-
verstand niet bij. Hoe kan je
nu cynisch worden als je het
mooisteberoepvandewereld
mag uitoefenen? Dacht de
jonge wereldverbeteraar in
mij. No way. Zo zou ik niet
worden.
Meer dan tien jaar later.
Maandagochtendblues. Op
deredactie doorploeg ik met
een paar collega’s de kran-
tenvangstvanhetweekend.GuyVerhofstadttrektvoorzijn
partijdeEuropeselijst.“Moetenwenietvoorhétcomeback-
interviewmetVerhofstadtgaan?”,werpikeenpaarcollega’s
voordevoeten.“Welkeremediesheefthijtegendecrisis?”
Eenvanhenschietindelach.“Verhofstadtinterviewen?Dat
isjebandjeopzettenenzeggen:lulmaarvol,ikbenovereen
uurterug.”“Eenrichtingsvoluntarisme”,grinnikteenander.
Hoegrappig hun replieken ookzijn, het blijven schampere
oprispingen.Zeconfronterenmevoordezoveelstekeermet
devraagwaaromjournalistenzulkecynischeliedenzijn. Ja,
CYNISME
Tom Peeters (De Tijd)

t.a.v.MiekeAbel-Schotenstraat832960Brecht
03/636.03.62.620479/991744mieke.abel@telenet.be
Artikel 1.
AlleenledenvandeVlaamseVerenigingvanBeeldjournalisten,
met andere woorden beeldjournalisten die lid zijn van de
VlaamseVerenigingvanJournalisten(VVJ), kunnen deelne-
menaandewedstrijd.
Artikel 2.
VoordeFoto-enFilmpersprijsVlaanderen2008komenalleen
opnameninaanmerkingdieindeloopvan2008werdenge-
realiseerd.
Artikel 3.
PersfotografenkunnenvoordePrestigeprijs Fotojournalistiek
maximaaldriefoto’sinsturen.DeinzendingenmoeteninJPG
tenlaatsteop1 maart2009in hetbezitzijnvanhet secre-
tariaatvande wedstrijd (adres: zieonderaan).De beelden
moeten voorzien zijn van een informatieve ondertitel. De
poststempelgeldtalsdatum.Geprintefoto’swordennietaan-
vaard,tenzijhetdeelnemersbetreftdieanaloogwerken.
Artikel 4.
Perscameramensen kunnen voor de Prestigeprijs
Filmjournalistiek maximaal drie opnamen insturen van
maximaal 3 minuten ieder. Deze moeten eveneens ten
laatste op 1 maart 2009 op DVD afspeelbaar via Windows
Mediaplayer, in het bezit zijn van het secretariaat van de
wedstrijd(zie hieronder). Depoststempel geldt alsdatum.
Debeelden moeten voorzienzijn van eenbeknopte situe-
ring.
Artikel 5.
Deinzendingenzijnanoniem.Dedeelnemersvermeldenop
alleinzendingeneenzelftebepalencodebestaandeuitdrie
letter-encijfertekens(bijvoorbeeldABC123).Ineenblanco
briefomslag,waaropalleen hun code staatendiemethun
inzending wordt meegestuurd, vermelden zij hun identi-
catiegegevens (hun code, naam, adres, telefoonnummer,
e-mail adres). Deze enveloppewordt na aoop van de ju-
reringgeopendinaanwezigheidvandejury.Eéndeelnemer
kanmeerdanéénprijsontvangen.
Artikel 6.
Voor de Foto- en Filmpersprijs 2008 worden de volgende
prijzenuitgereikt:
Prestigeprijs Fotopers: 1000 euro
Prestigeprijs Filmpers: 1000 euro
Prijs van de VVJ: 750 euro
Debekendmakingvanhetjuryrapportende uitreiking van
deprijzenzalplaatshebbeninAntwerpen.
Artikel 7.
Dejurywordtsamengestelduit personen die professioneel
betrokken zijn bij fotograe of camerawerk. Wanneer een
jurylidzelfeenactiefbeeldjournalistis,kanhij/zijuiteraard
nietdeelnemenaandezepersprijs.Ookdirectefamilieleden
vandeelnemersvallenbuitenbeschouwing.
Debeslissingvandejuryisonherroepelijk.Overhaarbeslis-
singwordtgeenbriefwisselinggevoerd.Dejurykanbeslissen
omeenprijsniettoetekennen.Zijmotiveertdezebeslissing
inhetjuryrapport.
Artikel 8.
De organisatoren behouden het recht om bekroonde
opnamen, zonder reproductierechten, ter beschikking te
stellenvandepersendebedrijfsbladenvandesponsorsof
subsidiërende overheden. De naam van de beeldjournalist
moetuiteraardwordenvermeld.
Artikel 9.
Hetsecretariaatvandewedstrijdwordtwaargenomendoor
deafdelingAntwerpen-LimburgvandeVVBJ.
FOTO- EN FILMPERSPRIJS VLAANDEREN 2008
OPROEP EN REGLEMENT
Metdezewedstrijdwil deVlaamseVerenigingvanBeeldjournalisten(VVBJ) hetwerkvan develepersfotografenenpers-
cameramensenonderdeaandachtbrengen.Mededankzijhunwerkeninzetkrijgthetdagelijksenieuwseengezicht.
Kandidatenkunnenmeedingennaardevolgendeprijzen:
•eenPrestigeprijsFotoeneenPrestigeprijsFilm,gesponsorddoorBASFAntwerpenenRENAULTRetailGroup
•eenbijzonderebeeldpersprijs(foto-oflmjournalistiek),gesponsorddoordeVVJ
Deorganisatievan de Foto-enFilmprijs2008wordtmogelijk gemaakt door de nanciële steun vanhetProvinciebestuur
AntwerpenenhetDepartementCultuur,SportenMediavandeVlaamseOverheid.
REGLEMENT
... In relation to this topic, they refer to the growing amount of freelancers, the shortening of labour contracts, the downward pressure on financial remuneration, the working hours that are difficult to combine with a regular family life and the limited chances for upward function mobility. A specialized research project among Flemish journalists (Teugels et al. 2009) and among Russian journalists (Verbitskaya 2005) demonstrates that the risk for burn-out pathology is more present among journalists than in workers from other professions. According to this research, journalists working with a freelance contract are especially vulnerable. ...
Article
This article is concerned with a segment of journalists often neglected or marginalized in journalism research: freelance journalists. The most recent large-scale survey among professional journalists in Flanders, the Dutch-speaking part of Belgium, shows that one in five journalists is a freelancer. Only half of this group is satisfied with their job against 93 per cent of contractually employed journalists. Seen from this perspective, Flanders does not appear to be a very fertile ground for entrepreneurial journalism. Drawing on the database of the Flemish Union for Journalists (VVJ), we conducted qualitative in-depth interviews with a group of freelancers built around three main research questions: (1) What are considered the advantages and disadvantages of working as a freelancer in Flanders? (2) How satisfied are freelancers in Flanders with their work and lives, and what are the reasons for their satisfaction/dissatisfaction? (3) What are the preconditions to make entrepreneurial journalism a success in Flanders? Our results show that there is no “fixed” list of advantages and disadvantages as most features of freelance work (e.g. flexibility in working hours and assignments) can be considered as either or both.
ResearchGate has not been able to resolve any references for this publication.