Content uploaded by Hans De Witte
Author content
All content in this area was uploaded by Hans De Witte on Mar 17, 2016
Content may be subject to copyright.
De Journalist
magazine van de VVJ
Burn-out bij Vlaamse journalisten: een bom onder de redacties
Vaak gestelde vragen over het nieuwe fiscaal statuut auteursrechten
Directies en personeel botsen rond uitweg mediacrisis
De VVJ in 2008/2009
En Tom Peeters ergert zich aan zijn cynisme
BELGIE-BELGIQUE
PB - PP
1099 Brussel X
B - 11
26 februari 2009 – nummer 122 – verschijnt maandelijks – v.u. pol deltour, IPC, résidence palace blok C - wetstraat 155 1040 Brussel
Rubriek
2
Onderdruk 3
Demediacrisis,eenstandvanzaken 4
BijBelgamoeterlangerwordengewerkt 5
Nieuwescaliteitauteursrechten:eenvergiftigdgeschenk 5
5
DeVVJ/AVBBin2008/2009 6-7-8
UitdeinterneVVJ-keuken 8
HetnieuwescaalregimevoorauteursrechteninFAQ 14-15
LaatsteoproepVlaamseFoto-enFilmpersprijs 20
Journalistenkwetsbaarvoorburn-out 9-10-11-12
MarijWyerszoekthetinNederlands-Limburg 13
16
17
18
TomPeeters(De Tijd)ergertzichaanzijncynisme 19
Fotojournalisten klagen de stiefmoederlijke behandeling van hun stiel
door steeds meer redactieverantwoordelijken aan. Het kader voor de
protestactie was de algemene ledenvergadering van de VVJ en AVBB op
14 februari 2009. De VVJ roept alle redacteuren op om niet in te gaan
op de vraag van chefs om foto’s te maken, dit tot een ernstig debat
is gevoerd over de kwaliteit van het nieuws en het lot van individuele
betrokkenen. (Foto Johan Van Cutsem)
INHOUD
3
De Journalist
MAGAZINE VAN DE
VLAAMSE VERENIGING VAN
JOURNALISTEN (VVJ)
COÖRDINATIE
Pol DELTOUR
pol.deltour@journalist.be
VASTE MEDEWERKERS
Jan BACKX
Ivan DECLERCQ
Marleen SLUYDTS
Johan VAN CUTSEM
Luc VANHEERENTALS
Mark VLAEMINCK
PHOTO NEWS
ZAK
REDACTIESECRETARIAAT
Résidence Palace
Blok C - Lokaal 2232
Wetstraat 155 - 1040 Brussel
Tel. 02/235.22.70
Fax 02/235.22.72
info@journalist.be
www.journalist.be
ABONNEMENTEN
Lisbeth MOONS
Zie adres hierboven
lisbeth.moons@journalist.be
RECLAMEREGIE
Lisbeth MOONS
Zie adres hierboven
lisbeth.moons@journalist.be
LAYOUT EN DRUK
Poot Printers
Industrialaan 12
Zone maalbeek
1702 Groot-Bijgaarden
Tel. 02 467 30 30
Fax 02 463 58 30
www.pootprinters.be
Lid van de Unie van Uitgevers
van de Periodieke Pers
Uit de VVJ
VERANTWOORDELIJKHEID
OPNEMEN
DesocialeonderhandelingenoverdeaangekondigdesaneringenindeVlaamseme-
diahuizenverlopenineenzenuwachtigesfeer.Voordewerkgeversenhoofdredacteu-
ren-diesystematischaandedirectiezijdevandetafelterugtevindenzijn-gaathet
allemaalveeltetraag.Meerenmeerkrijgendepersoneelsdelegatiestehorendatze
“onverantwoord”bezigzijn.Wantdeeconomischecijferssprekentoch voorzich?In
allebedrijfssectorensneuvelenjobsbijbosjes,waaromopredactievloerendanniet?
Waaropdannogdeklassiekechantagevolgtdatalsjournalistenbondenvakbonden
nietsnelhunverzetlatenvaren,deslachtingonderhetpersoneelnogveelgroterzal
zijnenhetfaillissementdreigt…
Hetis maar de vraagwaarde grootsteverantwoordelijkheidligtvoor de crisis die
onsmomenteeloverkomt.Datlijktonsinallebescheidenheidniétbijdejournalisten
tezijn.Vandetweegroteinkomstenbronnendiedemediahebben,isdemarktvan
denieuwsconsumentendeenigediestandhoudt.Preciesdoordeinspanningenvan
journalistenenredactiemedewerkers.Als deVVJdusblijft hamerenopdepremisse
vanbehoudvankwaliteit,danisdatpreciesomtenminstedielezers,kijkers,luiste-
raarsensurfersnietkwijttespelen.Mogelijkzijndienieuwsconsumentenzelfsnog
bereidomwatextratebetalenvoordezeinformatiemetkwaliteitswaarmerk.Indat
opzicht-behoudvandekwaliteitvanhetnieuws-kanmethetpersoneelechtniet
verderwordengemorst.Meer:daniselkontslagvaneenjournalistereigenlijkeen
teveel.
Datbelet vanzelfsprekendniet dat eroverheelwatkanwordengepraat.Overeen
moderneinvulling van functies bijvoorbeeld,inzoverredatdoor nieuwe technolo-
gieënwordtmogelijkgemaakt.Dateropredactiesmeerenmeermetlayoutdriven
systemenwordt gewerkt, is daar al een uiting van. Ook over aanpassingen vande
werktijdenaanhetritmevandenieuwemediakanoverlegwordengepleegd.Zolang
dattenminstenietleidttoteenverdereverhogingvandewerkdruk.HetGentseon-
derzoekoverburnoutbijjournalisten,datinditnummerwordtvrijgegeven,bevestigt
wetenschappelijkdatderekkervandaagechtwelopzijnstrakstgespannenstaat.Of
ishetookweer“onverantwoord”omdaaroptewijzen?
Hetwordthoogtijddatdebedrijfsverantwoordelijkenvandemediahuizenookeens
opzoekgaannaarhuneigenverantwoordelijkhedenindecrisis.Bijvoorbeeldomdat
ze als ceo nalieten om tijdig de goede businessmodellen te ontwikkelendie hun
mediakondentoelatenteoverleven.Onbegrijpelijk toch,hoelaatdeVlaamsepers-
uitgevershetinternethebbenontdekt-ofligtdeverklaringsimpelwegindeprimaire
focusopeenpasverworvendrukkerijdiemaximaalmoestrenderen?Enwatmetde
eigenaarsenaandeelhoudersdieinhetverledenroyalebedrijfswinstenincasseerden
inplaatsvanzetereserverenentebestedenaandeontwikkelingvannieuwepro-
jecten?GelukkigsteektdeVlaamseoverheideenhanduit,entoontzezichbereidde
nodigereconversiesteuntevoorzien.Het zouVanThillo,Missorten & Co.sierendat
aanbodnietlangerhautainaftewijzen.
Pol Deltour
4
reclame-inkomstentegenvielen-verklaardeSanoma-ceoAimé
VanHeckenogplechtigdatvoorallemedewerkerseenoplossing
binnenhetbedrijfzouwordengezocht.Datblijktfameustegen
tevallen: de voorstellendiehetbedrijf aan de ex-Milo-journa-
listen doet, zijn zodanig ondermaats dat mogelijk tien (vooral
oudere)medewerkerstochopstraatkomenstaan.
Rossel/Le Soir.KortnadeVlaamsemediahuizenkondigdenook
de Franstalige min of meer drastische saneringsplannen aan.
Zo wil Rossel, uitgevervan Le Soir,6 miljoen besparen en 52
mensenzienvertrekken.Dedirectiewiltegelijkdejournalisten-
barema’sherzien.De redactie van Le Soir diende daagsna de
bekendmakingvanhetplanalvasteenstakingsaanzeggingin.
Roularta/Le Vif. De storm na het ontslag van 4 (van de 13)
journalistenvan Le Vifisbeginfebruarienigszinsgaanliggen.Op
eenhondsbrutalewijzewerdenhoofdredactriceDorothéeKlein,
Pascale Gruber, Elisabeth Mertens en Isabelle Philippon aan
de deur gezet wegens zogenaamde“onverenigbare menings-
verschillenmetderestvan de redactie”. Die redactie ging vijf
dageninstakingtegenRoularta-uitgeefdirecteurAmidFaljaoui,
ensleepteuiteindelijkverdedigbareafscheidsregelingenvoorde
vierslachtoffersuitdebrand.
Vlaamse Staten-generaal voor de Media.Dezevindtplaatsop
donderdag19maart(inplaatsvan5maartzoalseerdergepland).
Gedurendeeenhalvedagzalerin4parallellesessieswordenge-
debatteerdoverdetoekomstvandegeschrevenpers,dievande
audiovisuelemedia,denieuwemedia,endepositieenhetstatuut
vande journalist. Met de Staten-generaal gaatVlaamsminister-
presidentKrisPeeters(CD&V)inopdevraagvanVVJenvakbon-
denomeen structureeldebattevoerenoverde kwaliteitenhet
pluralismevan de media. Het is de bedoeling hieruit voldoende
inspiratietehalenvoorconcreteverbeteringenvandekwaliteit
vanhetnieuwsendewerkomstandighedenvanjournalisten.
Corelio/De Standaard-Het Nieuwsblad.Dedirectiezoektmet
ondermeereencollectiefontslagvan60mensen(op+/-1.000)
naareencompensatievoordegeraamde10miljoeneurokosten-
stijgingenin2009.15journalistenwordengeviseerd-11redac-
teurenen4layouters-enverder20arbeidersen25bedienden.
ZoalsanderepersbedrijvenzetCoreliozwaarinoplayoutdriven
redactiewerk,wattoelaateen tiental functies van opmaker te
schrappen.Dedirectiewilaleentijdjedeinformatie-enconsul-
tatieronde,dieaanhetbeginkomtvanelkcollectiefontslag,af-
ronden.Maardatzietdepersoneelsdelegatienietzittenzolang
eenpaarknelpuntennietzijnopgelostennietallenodigeinfor-
matieoptafelisgekomenomdegepastetegenvoorstellenvoor
deontslagenteformuleren.
De Persgroep/De Morgen.Hetpersoneellegdedaarop17fe-
bruarieenuitgekiendalternatiefbesparingsplanvoor,waarmee
dezelfdesom van 3 miljoen euro kan worden bespaardals De
Persgroep beoogt met het collectief ontslag van 26 redactie-
leden. Het succesvolle Solidariteitsfeest dat de redactie op 20
februariorganiseerde,waseennieuwensterksignaalinderich-
ting van persbaas VanThillo dat hij met de ontmanteling van
De Morgen onherstelbareschadedreigt toetebrengenaan de
kwaliteitenhetpluralismevandeVlaamsepers.Hoofdredacteur
Klaus Van Isacker nam intussen ontslag als directievertegen-
woordigerbijdeonderhandelingen;zijnplaatswerdingenomen
doorPersgroep-topmanagerRudyBertels.
VTM.Hetdoordedirectievoorzieneaantalontslageniserterug-
gebrachtvan25naar 23. Op de redactievan de nieuwsdienst
sneuveltmaaréén journalist,maarhetiswelLucDeSmet:55,
vtm-strijdervanheteersteuur,iemandmeteeneigengedacht,
actiefook in VVJ envakbond.En dùs op ramkoersgeraaktmet
directeurinformatieEricGoens.
Sanoma/Milo. Bij het opdoeken van Milo - enkel omdat de
MOEIZAME ONDERHANDELINGEN OVER
SANERINGEN
LANGER WERKEN BIJ BELGA
Pol Deltour
Luc Vanheerentals
Actueel
De Journalist
De Journalist
In diverse mediahuizen vinden woelige sociale onderhandelingen plaats over de wijze waarop
directies menen te moeten saneren in de strijd tegen de crisis. Een stand van zaken.
Ook het persagentschap Belga ontsnapt niet aan de gevolgen
vandecrisisenheeftvoor2009eensaneringsplanuitgewerkt.
Dedirectiewilgeplandeinvesteringsprojectenuitstellen,syner-
gieën creëren bij de afdeling ‘sales en marketing’, het beleid
opde fotoredactie herzien en4 van de 8 werknemers die de
redactieopeigeninitiatiefverlietennietvervangen.
Meestopvallendisdatde directie hetpersoneelvraagtom dit
jaar2dagenarbeidsduurverminderinginteleveren.Indecem-
ber verklaarde het Belga-management dat hiermee 1 miljoen
konwordenbespaardin2009,maardatcijferwerdnadienniet
meerbevestigd.De werknemersbeslistenop 6februarionder
bepaaldevoorwaardenmethetdirectievoorstelintestemmen.
HetgemeenschappelijkfrontvanVVJ/AJPenvakbondenhadhet
personeelvoorafopgeroepenhetdirectievoorstelvoorwaardelijk
teaanvaarden.Voorafhaddedirectieeroverigensmeegedreigd
dat er “een alternatief draconisch plan” op tafel zou worden
gelegdalshetpersoneelnietakkoordging.Tochisermetname
bijdejournalistenonvredeoverhetfeitdaterin‘betere’tijden
nietgeïnvesteerdwerdinde redactie.Dearbeidstijdverlenging
ligtgevoeligomdaterbijBelgaineenvolcontinu-systeemwordt
gewerkt,watbijzondervermoeiendis.
Het saneringsplan moet volgens VVJ en vakbonden alleszins
gepaard gaan met begeleidende maatregelen. ABVV-delegee
MiekeVanDerHelst:“Door4 journalisten niettevervangen,2
aanelkezijdevandetaalgrens,zaldewerkdrukopderedactie
nogverhogen. Nu al ishet bijna onmogelijk omalle diensten
ingevuldte krijgen en dezelfdekwaliteitte blijven bieden. We
vragendaaromvooreersteengesprekoverdearbeidsorganisa-
tie.Zozoudenmensen die louter coördinerendwerk doen, op
bepaalde tijdstippen ook kunnen ingezet worden voorschrijf-
werk.”
Hetpersoneeleistnogdatdeconventieoverdearbeidsduurver-
lengingslechtsvoor1jaargeldt.Dedirectiehadmiddenfebruari
nognietlatenwetenofzedevoorwaardenaanvaardt.
5
Hetzag er uitstekend uit,toenmidden voorbije zomer een
wetwerdgepubliceerddieauteursrechtenvoortaanaaneen
gunstigebevrijdendevoorhefng van 15 pct. belast.Ditop
de koop toe na toepassing vaneen aanzienlijke forfaitaire
aftrek voor beroepsonkosten. Zo’n mooie tegemoetkoming
haddenauteurs –enjournalisteninhet bijzonder–ingeen
tijdenmeergekregen.
Maarwatgebeurde?AlleBelgischeuitgeversinterpreteerden
denieuwewetalgauwineenwelzeeruitgebreidezin,en
gaanernuvanuitdatàllevergoedingenaanfreelancejour-
nalistenauteursrechtenzijnendushetnieuwescaleregime
volgen.Daarmee,zeggenze,verlenenweonzejournalisten
eenmaximaalscaalvoordeel.
DeVVJ endeJAMbetwistendiegangvanzakenmet klem.
Datkomtmisschienparadoxaalover,maarde journalisten-
verenigingenhebbenerwelalleredenenvoor.
Om te beginnen is het ronduit onwettig wat de uitgevers
doen door alle freelancevergoedingen nu als auteursrech-
ten te bestempelen. Ministervan Financiën Didier Reyners
(MR)bevestigdeop19 februari in deKamernogmaalsdat
de nieuwe scale wet op auteursrechten “niets verandert
aan de bestaande realiteit van vergoedingen en beroeps-
inkomsten”. Met andere woorden: freelancers die vroeger
erelonenkregen voorhunwerk-aldannietincombinatie
metauteursrechten- moeten in detoekomstdie erelonen
uitbetaaldkrijgen.Doordeherkwaliceringdiedeuitgevers
nudoen,riskerenjournalistenstraksmassaalgeconfronteerd
tewordenmetvorderingenvandescusendeRSVZ(sociale
zekerheid voor zelfstandigen). Aan freelance journalisten
diede nieuwe regeling tochkrijgen opgedrongen - endat
ispraktischiedereen-raadtdeVVJaanformeelvoorbehoud
te maken hierover én een spaarpotje aan te leggen voor
wanneerscusensocialezekerheidlangskomen.
Enerschuilennoggevareninde nieuwescaleauteurswet-
geving.Uitgeverskomennuimmersindegroteverleidingom
hunvergoedingenvoorfreelancersnogverdernaarbeneden
te halen, “gelet op het scale voordeel dat journalisten
krijgen”.IPM, uitgevervanLa Libre BelgiqueenLa Dernière
Heure,presteerdehetzowaarreedsomdittedoen,onderhet
motto‘laatonsdescalewinstmooionderelkaarverdelen’.
Watdeuitgeverser verdernietbij vertellen,isdatdoorde
betaling in uitsluitend auteursrechten de zelfstandigejour-
nalistzijnwettelijkesocialestatuutinlevert.Hetkloptdatde
gunstigescalebehandelingmeerruimtecreëertvooraan-
vullendesocialeverzekeringen,maarvande sociale zeker-
heidmoetdusnietsmeerwordenverwacht.
Endanisernogeenrisico.Datisdatdeuitgeversstraksook
loontrekkendenmeerenmeermetauteursrechtenbeginnen
betalen.Daarmeewordtnietenkelhunsocialezekerheids-
statuutmaaropdenduurookde hele arbeidsbescherming
vandiegroepjournalistenaangetast.
DeVVJ/AVBBen de JAM vroegen de uitgevershalffebruari
omeen terughoudender engenuanceerdertoepassing van
denieuwescalewet,maardaarhebbendieuitgeversvoor-
lopiggeenorennaar.Opvraagvandeauteursverenigingen
bereidtFinanciënministerReyndersopditmomentwel een
omzendbriefvoordiemeerduidelijkheidmoetscheppen.
Zie op de pagina’s 14-15 een reeks FAQ met onze ant-
woorden en tips
NIEUWE FISCALITEIT AUTEURSRECHTEN VOOR
JOURNALISTEN EEN VERGIFTIGD GESCHENK
Pol Deltour
SCHEEF BEKEKEN
“De bokkige hond kreeg te horen dat
hij zich moest gedragen of vertrekken.
Nu is het zover, blijkbaar zou en moest
het gebeuren. Het is me een troost dat
anderen deze herstructurering overle-
ven.Ikweetdatikmejarenheb ingezet
voordezenieuwsdienst,dagennacht,in
de Wetstraat en in de Kerkstraat, soms
zonderrekeningtehoudenmetdegevol-
genvoorlijfenleden. Enwatvoorsom-
migendes duivels is maaromdatikeen
beetjegemeenschapszin belangrijk vind,
benikerhelemaalnietrouwigomdatik
actiefwasindejournalistenverenigingen
ookdevakbondgoedgezindwas.”
Luc De Smet, weggesaneerd bij VTM, in
zijn afscheidsbrief aan de collega’s.
“Aandacht voor niet-commerciële kunst-
en cultuuruitingen is er nog amper in
de massamedia. Kritische aandacht nog
minder.”
Karl Van den Broeck in Knack van 4 fe-
bruari 2009
“Webeseffendatjournalistenzelfbeperkt
zijn in hun handelingsruimte. Ze maken
deeluit van een systeemwaarin kijkcij-
fersdominerenopgedegeninformatieen
op een concept waarbij media bruggen
bouwen tussen mensen. We pleiten er
daarom voor dat journalisten meer tijd
krijgen om contacten te maken met
minderheden. Tijd ook om zelf nieuws
temakenoverditonderwerpenniet te
wachtenop het zoveelstevuurtje dat ze
danzelfherverpakkentoteenuitslaande
brand.Omhetandersuittedrukken:tijd
voorkwaliteitsjournalistiek.”
Naima Charkaoui, coördinator Minder-
hedenforum, reageert in De Standaard
van 27 januari 2009 op een studie van
de KULeuven die uitwees dat bijna de
helft van de Vlamingen islamofobe
trekken vertoont.
“Wezijnkwaad.”
Axelle Red bij de aanvang van haar
mini-concert op het Solidariteitsfeest
voor de redactie van De Morgen op 20
februari 2009
“Het waren steeds redacties en nieuw-
komersdie voor geslaagde innovatiesin
demediasectorhebbengezorgd.Laat de
krantdusvooralnietaanuitgeversover.”
Theo Van Stegeren, programma-
manager media aan de Universiteit
Amsterdam en hoofdredacteur van De
Nieuwe Reporter, in NRC Handelsblad
van 13 januari 2009
“De media, en dan vooral de zoge-
naamde kwaliteitsmedia, moeten zich
afvragen of ze wel blijven meehollen
metde concurrentie.OokDer Spiegel bij
voorbeeldzet zwaarinoponlinebericht-
geving,maarerkomtgeenenkelbericht
op de site dat niet voor de volle 100
procentklopt,ookalzorgtdatsomsvoor
vertraging.Kwaliteitsmediadie defeiten
opeenafstandelijkermanier benaderen,
zullen daar op termijn de vruchten van
plukken.”
Karin Raeymaeckers, hoogleraar com-
municatiewetenschappen, in De Morgen
van 30 januari 2009
6
statuut. Vooral Het Nieuwsblad (met 14 nieuwkomers) en
Talent & Vision (met 10 aanwervingen) waren vorig jaar
actief op de rekruteringsmarkt. Slechts weinig freelancers
(16) begonnen in de stiel, maar dat lage cijfer wordt ge-
compenseerddoor het tiental nieuwe journalistenmeteen
interim-contract.
Vanzelfsprekendkanniemand
voorbijaanderealiteitvande
‘nieuwe media’ die ‘nieuwe
journalisten’voortbrengen.De
VVJbevestigdeindatverband
haargeloofineenwetdiehet
onderscheid tussen professi-
onele en andere journalisten
blijft maken, maar niettemin
onderzoekt de bestuursraad
of een of meer erkennings-
voorwaardenniethedendaag-
ser kunnen worden ingevuld.
Alleszins het onderscheid
tussen‘algemene’ en ‘gespe-
cialiseerde’informatiemediais
uitdetijd.Verderrijstdevraag
of de erkenningsvoorwaarde
inzake onverenigbare com-
merciële activiteiten nog zo
streng overeind moet blijven
-zekerinhetlichtvandepe-
nibelesocialesituatievanvele
freelancers.
Tegelijk keerde de VVJ zich
tegen een wetsvoorstel-in-
wording dat ook aan journa-
listen in nevenberoep een
wettelijk statuut wil toeken-
nen, en in het verlengde
daarvan een ofciële pers-
kaart.HetbeletnietdatdeVVJverderservicewilbiedenaan
persmedewerkersdietotde vereniging toetreden. In 2008
sloten26vandiepersmedewerkerszichaan.Hetsecretariaat
opende onder meer een dossier over de buitenlandcorres-
pondentenvandeVRT,diecollectiefklagenovereenveelte
lagehonoreringengebrekkigoverlegmet‘Brussel’.
Loon naar werk ?
VVJ-délégué en het secretariaat waren ook in 2008 nauw
betrokkenbijdiversebedrijfsonderhandelingenovernieuwe
cao’s. Zowerd bij Corelioeennieuwe,verbeterdecao over
deevaluatieenontslagprocedurevoorjournalistenonderte-
kend.OokbijdeVRTontstondop zekermomentberoering
overdeevaluatiesvanhetpersoneel.BijDePersgroepwerd
In 2008 zat het venijn in de staart. Kort na elkaar stelden
deVRT,Corelio,DePersgroep/De MorgenenVTMdrastische
saneringenin hetvooruitzicht,decollectieveontslagenvan
tientallenjournalistenincluis. Diecijfersverteldennogniets
overdestilleafvloeiingenvanfreelancersenloontrekkenden
diezichparallelvoltrokken.Hetwascrisis,dereclamemarkt
was aan het ineenstuiken,
endaar waren de media het
eersteslachtoffervan, zo po-
neerdendeVlaamseuitgevers
enomroepbazen.
De VVJ en haar Franstalige
zustervereniging AJP riepen
meteen alle hens aan dek.
Samen met de vakbonden
uit de mediasector werd het
Mediaplatform nieuw leven
ingeblazen. Dat organiseerde
op 8 januari al meteen een
succesvolle meeting in de
Brusselse KVS. Driehonderd
journalistenenanderemedia-
werkerstroeptensamenrond
de ordewoorden ‘voldoende
bezetting vanredacties’, ‘de-
gelijke werkvoorwaarden
voor alle mediawerkers’, en
‘behoud de kwaliteit vanhet
nieuws’.
In diverse mediahuizen
werden intussen de sociale
onderhandelingen over de
aangekondigde collectieve
ontslagen opgestart. VVJ- en
vakbondsdélégués ijveren
schouder aan schouder voor
een maximale beperking van
deschadeeneenzosociaalmogelijkeoplossingvandeper-
soonlijkedrama’sdiezichtochzoudenvoordoen.
Wie is journalist ?
OndertussenhaddeVVJooknoganderezakenaanhethoofd.
ParallelmetdeErkenningscommissiebepaaltde vereniging
wievoldoetaandevoorwaardenvoordeerkenningalsbe-
roepsjournalist,enwiebijgevolgdefaciliteitenhiervankrijgt
(ofciëleperskaart, sociaal statuut, materiële voordelen…).
DeraadvanbestuurvandeVVJbeslistinhet bijzonderwie
na 3 maanden beroepsactiviteit in aanmerking komt voor
hetstatuutvanstagiair-beroepsjournalist,ditinaanloopnaar
hetechtestatuut van beroepsjournalist na 2jaaractiviteit.
Zowerdenin2008,152nieuwestagiairstoegelatentothet
IN HET TEKEN VAN DE CRISIS
Op zaterdag 14 februari viel voor journalisten behalve Valentijngedoe ook een algemene ledenvergadering van de VVJ en de AVBB te beleven. De AV stond voor een groot deel in het teken van de crisis die ook door de
mediasector raast, en van de visie van journalisten daarop. Vertegenwoordigers van diverse redacties drukten hun grote bekommernis uit voor werkzekerheid, goede werkvoorwaarden en het behoud van de
kwaliteit van het nieuws.
Zo’n algemene vergadering is ook altijd weer het moment om een stand van zaken op te maken van de werking van VVJ en AVBB. Wat realiseerde de beroepsvereniging in 2008, en waar wil ze in 2009 naartoe?
Op deze en de volgende pagina’s: een (per definitie selectief) activiteitenrapport van de VVJ/AVBB.
De VVJ in 2008/2009
De Journalist
De Journalist
Marleen Sluydts en Lisbeth Moons van het VVJ-secretari-
aat. (Foto Robert Van Den Bruggen)
7
langdurigonderhandeldovereennieuwegroepscao,diede
loon- en werkvoorwaarden voor alle journalisten van Het
Laatste Nieuws,De Morgenendemagazinesvandegroep
gelijkzouschakelen.
Overdrevenwerkdruk en stress drongen zich in2008meer
enmeer op de voorgrond als arbeidsprobleemnummer 1.
De VVJ ondersteunde in dit
verband een onderzoek van
de Arteveldehogeschool naar
burn-out bij Vlaamse jour-
nalisten. Eerder al drong de
vereniging aan op de ver-
algemeende invoering van
de vierdagenwerkweek voor
journalisten.
Voorfreelancerswerdeenbe-
langrijkeoverwinninggeboekt.
VanhetRSVZwerdverkregen
dat het de vrijstelling van
sociale zekerheidsbijdragen
voor zelfstandige journalis-
tieke nevenactiviteiten voort-
aanbreedzoutoepassen.Wie
naast zijn hoofdjob dus nog
watjournalistiekbijklust,hoeft
zichnietlangerinteschrijven
bijeensocialekas.
De VVJ lanceerde verder een
nieuwe groepsverzekering
gewaarborgd inkomen voor
freelancers. En er werd voor
een permanente updating
van het Vademecum voor
Freelancejournalistengezorgd.
Maarvoorfreelancerszaterin
2008nogextravenijnin de staart.Dat had te maken met
hetnieuwescaleregimevoorauteursrechten:opheteerste
gezichteenuitstekendezaakvoordejournalist,maar voor-
lopignog zeerprecairwegensonvoldoendebevestigddoor
scusofRSVZ.DeVVJmaantallezelfstandigendanookaan
zeeromzichtig om te gaan metbetalingen in de vorm van
auteursrechteninplaatsvande klassiekehonoraria.Samen
metdeJAMwijstzenogophetrisicodatdenieuweregeling
uitlooptopeenverderepecuniaireensocialeuithollingvan
hetfreelancestatuut.
Vrijheid blijheid ?
BehalveronddearbeidspositieontwikkeltdeVVJsteedsook
degepasteinitiatievenronddejournalistiekevrijheidvanhaar
leden.Zowerdopnieuwherenderaangedrongenoprespect
voordeofciëleperskaart,alslegitimatie-entoegangsmid-
delbijuitstekvoor een professionelejournalist. Een mooie
overwinningwerdgeboektophetterreinvandeopenbaar-
heid van bestuur. Met name Financiën werd door de Raad
vanStateveroordeeldomdatheteenKnack-journalistegeen
inzagehadverleendindocumentenoverdesamenwerking
metdetabaksindustrie.
DeVVJ keek er verder nauw-
gezet op toe dat justitie en
politie het door de wet van
2005 beschermde bronnen-
geheim van de journalist
respecteerden. Onder meer
in Brussel en Dendermonde
vielenenkeleincidentenhier-
overtebetreuren.Eennieuw
engrootgevaarloertintussen
omdehoek:eenwetsvoorstel
dat de onderzoeksmethoden
van de inlichtingendiensten
wil regelen. De VVJ verkreeg
alvastdatbijzonderewaarbor-
genzullenwordenuitgewerkt
voor journalisten (zoals voor
advocatenenartsen).
Goed nieuws: een collega
werd vrijgesproken van de
betichting misbruik van inza-
gerecht in een strafdossier.
Een veroordeling had een
zware hypotheek gelegd op
elke gerechtsverslaggeving.
Er was ook slecht nieuws:
enkelesenatorendiendeneen
wetsvoorstelindateennieuw
soortkortgedinginvoerttegendeperswanneerdiehetver-
moedenvanonschuldofhetrechtopprivacyzouschenden.
Eengevaarlijkevormvanpreventievecensuur,waartegende
VVJreedsgrootverzetaantekende.
VoorgevallenvanberoepsaansprakelijkheidwerktedeVVJin
2007eeninteressantegroepsverzekeringvoordeledenuit,
dievorigjaarverderwerdgepromoot.Eenkleine tweehon-
derdleden proteerdenvanhetaanbod,een paar van hen
dedenin2008reedseenberoepopdeverzekering.
VVJ-mandatarissen blijven intussen investeren in de Raad
voor de Journalistiek, als alternatief voor de gerechtelijke
sanctionering van journalisten. In een beperkte werkgroep
wordtmomenteelaan eenactualiseringvandedeontologi-
schecodesgewerkt.
AJP-voorzitter Marc Chamut en VVJ-voorzitter Marc Van
de Looverbosch op de AV van 14 februari. (Foto Johan
Van Cutsem)
IN HET TEKEN VAN DE CRISIS
Op zaterdag 14 februari viel voor journalisten behalve Valentijngedoe ook een algemene ledenvergadering van de VVJ en de AVBB te beleven. De AV stond voor een groot deel in het teken van de crisis die ook door de
mediasector raast, en van de visie van journalisten daarop. Vertegenwoordigers van diverse redacties drukten hun grote bekommernis uit voor werkzekerheid, goede werkvoorwaarden en het behoud van de
kwaliteit van het nieuws.
Zo’n algemene vergadering is ook altijd weer het moment om een stand van zaken op te maken van de werking van VVJ en AVBB. Wat realiseerde de beroepsvereniging in 2008, en waar wil ze in 2009 naartoe?
Op deze en de volgende pagina’s: een (per definitie selectief) activiteitenrapport van de VVJ/AVBB. Pol Deltour
8
De VVJ in 2008/2009
De Journalist
De Journalist
Uit de interne keuken van de VVJ
Leden
Begin 2009 boekte de VVJ 2.400 leden. De representativi-
teitondererkendeberoepsjournalisten blijftzeerhoogmet
zowat9/10vanhettotalebestand.Opdiemanierblijftook
de nanciële situatie van de vereniging in evenwicht, en
moethetlidgeldnietonmiddellijkwordenverhoogd.Watbij
eenvolgende gelegenheid welzalwordenvermeerderd,is
devergoedingdieberoepsjournalistendiegeenVVJ-lidzijn,
betalenvoordeverwerkingvanhunerkenningen persdo-
cumenten.
Raad van bestuur, redactieafgevaardigden
Dehuidige raad vanbestuur,dietweejaargeledengeïnstal-
leerdwerd,blijftnogaantotfebruari2011.InmeitradDanny
VileynvanBrussel Deze Weektoetotdebestuursraad,alsver-
tegenwoordigervandemagazinejournalisten.Devacaturevoor
een afgevaardigde van de VVJ-afdeling Antwerpen-Limburg
raaktetotdusvernietingevuld.
BijHet Nieuwsblad traden twee nieuweredactieafgevaardig-
denaan:PieterJanssensenBartLagae.
Communicatie
Inmeimoesthetsecretariaathalsoverkopopzoeknaareen
nieuwedrukkervoorDe Journalist -devorigegingfailliet.Poot
Printers in Groot-Bijgaardenbood de beste prijs-kwaliteitver-
houding. Voor de productie vande JournalistenAgenda 2009
kwamenweuitbij CorelioPrinting. ParallelmetDe Journalist
werdin2008eenmaandelijksee-nieuwsbriefgelanceerd.De
websitewww.journalist.bebeweesin2008zijnnut met een
gemiddelde bezoekersfrequentie van 150 per dag. Het VVJ-
secretariaatcommuniceertookfrequentviamail-zowelnaar
demandatarissenalsnaardevolledigeledengroepalsditaan-
gewezenis.
Erkenningscommissie
Eind2008zettede VVJ de selectie in gang voor de volledige
vernieuwing van de Erkenningscommissieen Commissie van
beroep, die immers een vierjarig mandaat heeft. Voor de
nieuwemandaatperiodeapril2009-maart2013bodenzich16
mensenaanvoorde12vacantemandaten.Dedenitievese-
lectiewordteerstdaagsbekendgemaakt.
OphetniveauvandesecretariatenwerktedeVVJin2008een
efciënterewerkverhoudingmetde Erkenningscommissieuit.
Verderwordtereengezamenlijkedatabaseopgerichtmeteen
overzichtvanalledossiersendestand van zakeninhunbe-
handeling.
JAM
De JAM blijft volop haar waarde bewijzenvoor de journalis-
ten-auteurs.Om enrond €600.000isin een jaar tijd onder
dejournalisten die lid zijnverdeeld. Op korte tijd moesthet
vastekadervandeauteursvennootschapvolledigwordenver-
nieuwd, maar directeur FransWauters, jurist Axel Beelen en
administratievekrachtMarijnDeSmetslaagdenerwonderwel
in de continuïteit te verzekeren. De JAM staat wel voor een
noodzakelijkehervorming vanhaarstructuur.Onderdrukvan
deControledienst voordeAuteursmaatschappijenmoeten de
oprichtersAVBBen VJPP immers hundominante aandelen in
hetJAM-kapitaalopgeven.DewisselwerkingtussenJAMenbe-
roepsuniezal wordengevrijwaarddooreenbeterebundeling
vandesecretariaten.
De verhouding met de federale AVBB
Devoorbijejarenishet zwaartepuntvandewerking vande
journalistenverenigingduidelijkopgeschovenvanhetfederale
niveaunaarde‘vleugels’VVJenAJP.Defederalebestuursraad
kwamnogbijeenom gemeenschappelijkekwestieszoalsau-
teursrechten of de verhoudingen met justitie te bespreken.
Opnancieel vlak was2008hetjaar van deconsolidatievan
hetbelangrijke samenwerkingsprotocoldat de VVJbegin dat
jaarafsloot met deAJP. Dat protocolvoert een fundamentele
vereenvoudigingvandeboekhoudkundigesituatiein.Tegelijk
regelthet de betaling door VVJvaneen‘solidariteitsbijdrage’
vanomenbij€50.000indeAVBB-huishouding.
Verhouding met de Periodieke Pers
Eind 2008 is met de Vereniging van Journalisten van de
Periodieke Pers - die een parallel wettelijk beroepsstatuut
hebben- een historisch akkoord afgesloten.Dit bezegeltdat
AVBB en VJPP in 2009 volop gaan voor een eenmaking van
hun wettelijke beroepsstatuten, respectievelijk dat van ‘be-
roepsjournalist’en datvan‘journalistvanberoep’.Deinzetis
alleprofessionelejournalisten,ofdie nu voor eenalgemeen
ofeen gespecialiseerd informatiemedium werken, nog beter
tekunnenverdedigen.Ookderespectievelijkeberoepsvereni-
gingenAVBB(VVJ-AJP)enVJPP-AJPPwordengefusioneerd.De
VJPP-AJPP blijft binnen de AVBB (VVJ-AJP) welautonoom de
belangen behartigen van professionele journalistendie voor
vakmediawerken.
NogmeegevendatnuookHumonaVVJ-adviesovereenre-
dactiestatuutbeschikt,datdeverhoudingentussen(hoofd)
redactieenmanagementstroomlijnt.
Service !
DewerkingvandeVVJsitueertzichzowelophetstructurele
vlak(collectieveonderhandelingen met werkgevers,lobby-
werkbij politici)alsopeenindividueelniveau.Dagnadag
staandeviersecretariaatsmedewerkerseneendertigtalVVJ-
mandatarissendeledenbijmetraadendaad.Omenbijde
twintig dossiers zijn op dit ogenblik met steun vande VVJ
gerechtelijkaanhangig.
In2008maaktehetsecretariaatbijzonderwerkvandeactu-
aliseringvandemateriëlevoordelendiejournalistenkunnen
krijgen. Dat is een evenwichtsoefening: het is niet de be-
doelingdatweherenderomvoordelengaanbedelen,wel
datjournalistenkunnengenietenvankortingenopgoederen
endienstendierechtstreeksmethunjournalistiekewerkte
makenhebben. Op www.journalist.be staat voorVVJ-leden
devolledigelijst.
TotslotparticipeerdedeVVJookin2008weerindiverseover-
legstructurenofspeciekeprojecten.Enkeledaarvanzijnde
pasopgerichteVlaamseAdviesraadvoorCultuur,Sport,Jeugd
enMedia(CJSM),deVlaamseExpertendatabankvoorGelijke
Kansen,deVlaams-NederlandseJournalistenuitwisseling en
hetCrisiscentrumvandeFODBinnenlandseZaken.
9
Recent Amerikaans onderzoek bij hoofdzakelijk kranten-
journalistensuggereerteenverhoogdrisicoopburn-out bij
vooral eindredacteuren, jonge journalistenen kranten met
kleinereoplages.OokopVlaamseredactiesklinkensignalen
van stijgende werkdruk, gezondheidsklachten en burn-out.
Hetleek zinvol het probleem in Vlaanderenvandichtbij te
onderzoeken.Problemenmetburn-outhebbenimmersge-
volgenvoordekwaliteitvanhetjournalistiekewerkénvoor
dewaakhondfunctievandepers.
Hoegrootisdeincidentievanburn-outbijVlaamseberoeps-
journalisten? Wat zijn de risicofactoren en risicogroepen?
Kunnen we op basis van deze onderzoeksdata adviezen
geven om burn-out in te dijken of te voorkomen? Aan de
handvaninternationaalgevalideerdeschalenwildenwede
omvangenaardvande problematiekvanburn-outinkaart
brengenomopbasishiervandearbeidsomstandighedenvan
journalistenteverbeteren.
Wat is burn-out?
Burn-outkwamvoorhet eerstinde aandachttoenGraham
Greene in 1961 zijn roman ‘A Burn-out Case’ publiceerde.
Greene vertelde het verhaal van een spiritueel getormen-
teerdeengedesillusioneerdearchitectdieuitzijnjobstapte
enzichterugtrokin de Afrikaanse jungle. Vandaagiserin-
ternationale consensus over het feit dat burn-out ontstaat
vanuiteenlangdurige blootstelling aan chronische emotio-
nele,mentaleen interpersoonlijke stressoren op hetwerk.
Burn-out is een syndroom waarbij naast uitputting, tevens
sprakeisvancynismeeneenverminderdepersoonlijkebe-
kwaamheid.Uitputting is het meest opvallende symptoom.
Opgebrande mensen hebben daarnaast vaak ook een cy-
nische, afstandelijke houding aangenomen tegenover hun
werken nemeneennegatievehouding aantegenoverhun
eigencompetenties.
Naastburn-outwildenwebijdejournalistenookbevlogen-
heidenrecuperatievermogenmeten.Opderedactieszijner
naastmensendielasthebbenvanburn-outimmersookbe-
vlogenmedewerkersdievitaalenenergiekzijn,enbijzonder
toegewijdzijnaanhunwerk.Bevlogenheidkanwordenom-
schrevenalsdepositievetegenhangervanburn-out.Gebrek
aanrecuperatieiséénvandemogelijke oorzaken voor het
ontstaanvanburn-out. Om teachterhalenofdit meespeelt
bijjournalisten,hebbenweookdenieuwevisiesoprecupe-
ratieinonsonderzoekmeegenomen.
Niettegenstaandedeproblematischestart–hetfaillissement
vandedrukkerijwaaronzeenquêtewerdgedrukt–slaagden
weerineenbehoorlijk staalvan721ingevuldeenquêtefor-
mulieren bij elkaar te vergaren – op het totaleaantal van
2.342erkendeberoepsjournalisten–goedvooreenrespons
van minstens 30,78%. Onze dataset is vrij representatief
voorzoverwedatkunnennagaan.Dejournalistendieonze
vragenlijsthebben ingevuldzijn iets jonger (39.87jaar)en
ietsvrouwelijker(36%vrouwen)daninhetdatabestandvan
deVVJ(gemiddeld 28,2% vrouwenen42,15jaar)eninde
recenteproelstudievandeGentseuniversiteit.
Verhoogde scores op burn-out
AlsgroepscorendeVlaamseberoepsjournalistengemiddeld
opuitputtingéncynisme,al liggen hun scoresopdegrens
metwatdenormalshoogdenieert.Zescorenookgemid-
deldoppersoonlijkebekwaamheid.Opbasisvanonzedata
kunnenweopverschillendemanierendeburn-outscoresbe-
rekenen.Alswedestrengsteberekeningswijzevoorburn-out
hanteren(Schaufeli & van Dierendonck, 2000,2001) en de
scoresvanjournalistenvergelijkenmetscoresvanpatiënten
met een diagnose van klinische burn-out, dan rapporteren
we toch nog altijd een verhoogd burn-outrisico bij de be-
roepsjournalisten.
Verhoogd burn-outrisico bij journalisten:
Marleen Teugels(*), Elke Van Hoof (*, **), Kristof Mory (*) Hans De Witte (***)
Onderzoek
Burn-out in de Vlaamse pers:
een tijdbom onder de redacties
Bijna één op de drie journalisten loopt een verhoogd risico op burn-out of heeft last van
klinische burn-out. Dat blijkt uit een wetenschappelijk projectmatig onderzoek dat de Artevelde-
hogeschool heeft opgezet met steun van de VVJ en het Fonds Pascal Decroos. Om dit probleem in
te dijken, moet in de eerste plaats de werkdruk naar omlaag.
Burn-out bij journalisten (in %), N = 721
10%
21
%
69%
Klinische burn-out
Verhoogd burn-out risico
Geen burn-out
10
Hoe ernstig zijn de
verhoogde burn-
out - scores?
Wevergelijkendescoresvan
de beroepsjournalisten met
dievan29 ‘contactuele’be-
roepen (hulpverleners, veel
contactmetmensen).
In verhouding met andere
beroepsgroepenscorenjour-
nalisten hoog. Voor scores
die overeenkomen met een
klinischeburn-outstaanjour-
nalistenopdederde plaats,
vooreenverhoogdrisicoop
burn-out staan de journalis-
tenopdezesdeplaats.
Verhoogde scores op
bevlogenheid
Journalistenscorenookbedui-
dendhogerdandegemiddel-
de normvoor bevlogenheid.
De redacties zijn dus, naast
met mensen met burn-out,
evenzeer bevolkt met ink
wat bevlogen medewerkers.
Dezescorebrengtdeproble-
matische score inzake burn-
outwatinevenwicht.
Anderzijds lijkt het vooral
voor zeer bevlogen mede-
werkers belangrijk in de
vrijetijddeknoptekunnen
omdraaien. Er zijn immers
empirischeaanwijzingendat
mensendieophetwerkzeer
bevlogenzijn, kwetsbaarder
zijnvoorstressorenennega-
tieveervaringenophetwerk
(Brittetal,2005;Sonnentag,
Mojza, Binnewies, Scholl,
2008). Bevlogenheid doet
namelijk ook een beroep
op cognitieve en affectieve
energie. Om te voorkomen
datdieenergiebronneninde
vrije tijd opgedroogd raken,
lijkthetvooralvoorzeerbe-
vlogen mensen van groot
belang het werk in de vrije
tijdlostelaten.
Als bevlogen mensen door-
gedreven inspanningen
doen, is het activatieniveau
van die medewerkers nog
altijd hoog als ze ’s avonds
thuis komen. Dit kan onder
andere gevolgen hebben
voordeslaapkwaliteitenhet
recuperatievermogen.
Onderzoek
De Journalist
De Journalist
Klinische burn-out (in %)
13,9
11,3
10,2
9,1
8,2
7,8
6,9
6,6
5,9
5,5
5,5
5,4
5,1
4,7
4,3
4,2
3,5
3,4
3,3
3,3
3,0
2,4
2,2
2,0
1,9
1,7
1,7
1,4
0,9
0,8
0,02,0 4,06,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0
Klinische burn-out bij journalisten, in een vergelijking met 29 contactuele beroepen
(Bakker, Schaufeli & Van Dierendonck, 2000):
Verhoogd Risico op burn-out (in %)
41,4
35,2
23,5
23,5
21,8
21,4
20,5
18,9
18,6
17,9
17,7
17,6
17,1
16,8
15,1
14,6
14,0
13,8
13,1
12,8
12,7
10,3
10,2
10,0
9,7
9,1
7,9
7,0
6,3
4,8
0,05,0 10,015,020,025,030,035,040,045,0
Verhoogd risico op burn-out bij journalisten, in een vergelijking met 29 contactuele
beroepen (Bakker, Schaufeli & Van Dierendonck, 2000):
11
Work-life balance niet altijd in evenwicht
Journalistieklijktnietaltijdzomakkelijkmeteenprivé-leven
tecombineren.Dezogehetenwork-lifebalanceisbijjourna-
listenniet altijd in evenwicht.Een deel van de journalisten
looptdoor het werkin de vrijetijd bijvoorbeeld somswat
geïrriteerdrondenheefthetsomsmoeilijkomtijdteinves-
terenin dingenbuitenhetwerk.Globaallijkenjournalisten
weinigproblementehebbenmetrecuperatie.Zeladenzich
optijdenshetweekendenindevakantie.
Hettypischetegendeadlinesaanwerkenvanjournalistenen
hetfrequenteavondwerkkunnenevenweltochtotrecupera-
tieproblemenleiden.Journalistenwerkennamelijkcontinumet
deadlines,ondertijdsdruk,moetenzichhaasten.Meerdande
helftvandejournalistenslaagternietinomhelemaalnietaan
hetwerktedenkenbuitendeuren.Doorhetcontinuwerken
ondertijdsdruk, hebben journalisten ook weinigmogelijkhe-
denomzichzelfviavormingenbijscholingteontplooien.Als
mensenondertijdsdrukwerken,watautomatischmet hoge
werkdruksamengaat,ligthetnietvoordehandomindevrije
tijddeknopomtedraaien(SonnentagenFritz,2007).
Géén anti-stressbeleid en géén bijscholing
Terwijl journalisten op chronische wijze aan stress worden
blootgesteld,ishetgrosvandeuitgeversnietmeteenanti-
stressbeleidbezig.Slechts2,5%vandejournalistenbevestigt
dat het mediabedrijf waarvoor wordtgewerkt in een anti-
stressbeleidinvesteert.Meerdan60procentvandejourna-
listenzegt dat er géén antistressbeleidwordtgevoerd.Een
derdevandejournalistenzegtniettewetenofditaldanniet
hetgevalis.
Uitgeverslijkenalevenminbelangtehechtenaanbijscholing
envorming.Nochtansisbijscholingeenbelangrijkeenergie-
leveranciervoorhardwerkendejournalisten.Meerdan70%
van de journalisten geeft aan dat leidinggevenden in de
mediahuizenweinigbelanghechtenaanbijscholing. Terwijl
60%vandejournalistenvragendepartijis voorbijscholing,
zegtslechts26% effectief bijscholing te volgen. Bijna70%
van de journalisten verklaart geen tijd voor bijscholing te
kunnenvrijmaken.Eenkleine15%vandejournalistenzegt
overgééngeldtebeschikkenombijscholingtenancieren.
NochtansinjecteerdeVlaanderenvolgensdeVlaamseadmi-
nistratieMediain2008eenbedragvanminimaal1miljoen
euroinopleidingsprojectendiedoorkoepelverenigingenvan
desectorwordengeorganiseerd.
Wie wel en wie niet?
Naastuitputtingiserbijburn-outtevenssprakevancynisme
eneen verminderde persoonlijke bekwaamheid. Voor deze
driecomponentenvindenwebinnendegroep vandejour-
nalistenverschillen,alblijvendemeestevandezecorrelaties
nietovereindalswede samenhangen controleren voor de
invloedvananderevariabelen.
Totopzekerehoogtespelenbijvoorbeeldde functieenhet
mediumwaarvoorjournalistenwerkeneenrol.Eindredacteurs
scorensignicant hoger op uitputting en cynisme dan jour-
nalistendieniet als eindredacteur werken. Journalisten die
voor dagbladen werken zijn signicant meer uitgeput dan
journalisten die niet voor dagbladen werken. Journalisten
die voor weekbladen werken hebben beduidend minder
lastvanuitputtingencynismedanjournalistendienietvoor
weekbladenwerken.Journalistendievoorradioentelevisie
werkenhebbengéénhogerescoresvooruitputting,cynisme
enpersoonlijkebekwaamheiddanhuncollega’sdienietvoor
audiovisuelemediawerken.
Ook persoonlijke bekwaamheid varieert. Hoofdredacteurs
en redactiechefs zijn ervan overtuigdhun job goed aan te
kunnen. Gewone journalisten scoren op dit punt heel wat
minder.Hoebekwaamjournalistenzichzelfvinden,hangtook
samen met anciënniteit enmet het statuut.Hoe hoger de
anciënniteit, hoe positiever journalistenzichzelfinschatten.
Vastemedewerkersvindenvanzichzelfdatzebekwamerzijn
danfreelancers,ofmensenmeteentijdelijkcontract.
Aldanniet’savondsofinhetweekendwerken,hangtsigni-
cantsamenmetuitputting.Inhetweekendwerken,hangt
tevens samen met cynisme. Ook demograsche factoren
spelen mee. Veel meer dan vrouwen vinden mannen van
zichzelfdatzegoed zijn in hunjob.Journalistendiealleen
wonen,scorenhoger opuitputtingenlager oppersoonlijke
bekwaamheiddanhunsamenwonendecollega’s,vooralals
zegéén partner hebben.Journalistendie kinderenhebben,
vinden van zichzelf dat ze beter presteren dan journalis-
tendie geen kinderen hebben.Jonge Vlaamse journalisten
hebbendaarentegengéén hogere burn-out scoresdanhun
ouderecollega’s.
Welkefactorenhangensignicantsamenmetburn-out?
Vooralwerkkenmerkenlijkeninverbandtestaanmetburn-
out– in de eerste plaatswerkdruk. De hoge werkdruk die
in het verleden geregeld door het werkveldals problema-
tisch werd omschreven, kan volgens onze onderzoeksdata
effectief nefaste gevolgen hebben voor de gezondheid en
hetwelzijnvandejournalisten.Hoegroterdewerkdruk,hoe
groterdeuitputtingenhetcynisme.Desterkesamenhangis
statistischsignicant.
Meerdan80%vandejournalistenzegtregelmatigtotaltijd
’s avonds te werken. Avondwerk hangt signicant samen
metuitputting,énmetlagerescoresinzakepersoonlijkebe-
kwaamheid.
Hetgevoeldejobnietnaarbehorentekunnendoen–een
regelmatig terugkerende klacht op redactiesin binnen- en
buitenland–hangtbijjournalistensignicantsamenmetuit-
puttingencynisme,net zoalshetkrijgenvantegenstrijdige
opdrachten,of verwikkeldzijn inconictenover de inhoud
vanhetwerkmetcollega’senbazen.
Alsjournalistenonvoldoendehetgevoelhebbenhuncapaci-
teitenindejobtekunnenbenutten(vaardigheidsbenutting),
danstaatdat eveneens in verband met cynisme én uitput-
ting.Ditgevoelhangtsamenmetde leermogelijkhedenen
groeikansendiemensenhebbenophetwerk–watgunstig
kanbeïnvloedwordenmetbijscholing.
Sindshetafnemenvandeenquêtetusseneindmeienbegin
juliishetgevoelvanonzekerheidvanjournalistenoverhun
baanenhunberoepervermoedelijknietopverbeterd.Deze
12
Wedenken bijvoorbeeld aan de introductie van devierda-
genweek,zoalsdiereedsinsommigeredactiesinNederland
isingevoerd.NetzoalsinNederlandkunnenVlaamseuitge-
vers,hoofdredacteurenenredactiechefseroptoeziendatde
werkurenvan journalisten worden nageleefd. In Nederland
wordthetalsasociaalbeschouwdomgeregeldopderedac-
tienadewerkurendoortewerken.
Meeraandachtvoorwerkdrukkanbijvoorkeurdeeluitmaken
vaneenglobaalantistressbeleid.Opditpuntisnogwerkaan
dewinkelinmedialand,inclusiefeengrotereaandachtvoor
schouderklopjes,feedbackensteunvandebazen.Dergelijk
beleidkanookaandachtschenkenaanhetrelatiefveelvuldig
voorkomenvanpresenteïsme: nogal wat journalistengaan
ziekwerken,terwijlhetvoorhungezondheidbeterzouzijn
geweestthuisteblijven.
Relaxatieis voorjournalisteneentoverformuleom terecu-
pererenenopnieuwtegendedeadlinesaantekunnengaan.
Hetlijktonsdaarombelangrijkdatdesectoreenremzetop
avond-enweekendwerk.Recuperatielijkteensuccesrecept
omdemarathonopderedactiesopdelangetermijnvolte
houden.
Naasthetverlagenvandewerkdrukenhetverbeterenvan
de mogelijkheid tot recuperatie lijkt hetaangewezen jour-
nalistenbeterwapenenvoordejob.Bijscholingenvorming
hebben een heilzame invloed op het gevoel van vaardig-
heidsbenutting — het in de job kunnen aanwenden van
kennisenvaardigheden.Ditgevoelvanvaardigheidbenutting
vergrootbijjournalistenduidelijkhetgevoelvanpersoonlijke
bekwaamheid en beschermt hen daardoor tegen het ont-
staanvan burn-out.Bijscholing heeft een gunstige invloed
opvaardigheidsbenutting.Vlaanderenzouzichkunnenspie-
gelenaanScandinavische‘goodpractices’,waardeoverheid
jaarlijks1weekbijscholingnanciertvanallejournalisten.
(**)VrijeUniversiteit Brussel, Experimenteleen Toegepaste
Psychologie (EXTO), faculteit Psychologische en Educatieve
Wetenschappen.
(***)KULeuven,OnderzoeksgroepvoorArbeids-,Organisatie-
enPersoneelspsychologie.
onzekerheidhangtsignicantsamenmetcynismeenuitput-
ting.Onzekerheidoverdeinhoudvandejobendecollega’s
met wie moet worden samengewerkt, hangt signicant
samenmetcynisme.
Andere factoren die bij de journalisten met burn-out in
verbandlijken te staanzijn:geengevarieerdwerk hebben,
geensteunkrijgenvanleidinggevendenenhetontberenvan
positievefeedback.Endaarwringthetschoentje,zoblijktuit
hetonderzoek.Meer dan dehelftvande journalistenvoelt
zichbijvoorbeeld‘soms’of‘nooit’gewaardeerddoorleiding-
gevenden,enkan‘soms’of‘nooit’opbazenrekenenalsde
noodhoog is. Meer dan de helft van de journalistenkrijgt
‘soms’of‘nooit’feedbackvancollega’senbazenophetge-
leverdewerk.
Ook een scheefgetrokken work-life balance lijkt samen te
hangenmetburn-out, netzoalsenkeledemograscheken-
merkenzoalsalleenstaandzijnzonderpartnerenhetoplei-
dingsniveau.Vooraldeinvloedvanhetwerkophetthuisfront
lijktmetdeontwikkelingvanburn-outsamentegaan.Door
het werk geïrriteerd en prikkelbaar thuis rondlopen (Work
Home Interference strain based) correleert signicant met
uitputtingencynisme.Geentijdhebbenvoordingenbuiten
het werk (Work Home Interference Time Based) correleert
eveneensmetuitputting.
Vooralrecuperatielijkteenrecepttebiedentegenuitputting.
Jezelfinjevrijetijd kunnenontplooien(mastery)en buiten
dewerkurenzelfbeslissenwatjemetjevrijetijd aanvangt
(control),lijkentegenburn-outtebeschermen.Eriseencorre-
latietussenbeidevariabelenenpersoonlijkebekwaamheid.
Werkdruk moet omlaag
Werkdrukhangtsignicantsamenmetuitputtingéncynisme,
tweevandedrieburn-outcomponenten.Inhetkadervande
huidigegolfontslagenlijktonsditeenargumentominde
onderhandelingenmeetenemen.Reedsinjuni2008wijzen
onzedataopeenverhoogdekansopburn-out.Afslankingen
opredactieszullenzonderenigetwijfeleenbijkomendetol
eisen.Hetlijktonsdaaromabsoluutnoodzakelijkdatuitge-
vers,vakbonden,belangenverenigingenvanjournalistenen
overhedenronddetafelzittenom formulesuittedokteren
diewerkdrukverlagendfunctioneren.
Onderzoek
De Journalist
De Journalist
Multidisciplinair onderzoek is meerwaarde
Vanuithaarjournalistiekespecialisatiein gezondheidenwelzijn raaktelector-onderzoeksjournalisteMarleenTeugelsal
enkelejarenovertuigdvandenoodzaaktothetdoenvanonderzoeknaarburn-outbijdeeigenberoepsgroep.DeGentse
Arteveldehogeschoolvond het belangrijk dit onderzoekte nancieren. Inzicht in risicofactorenvanburn-outlevertna-
melijkhandvattenopvoorburn-outpreventiebijdejournalisten.Aandehandvandezeonderzoeksdataenvanvervolg-
onderzoekzal eenpreventiepakketvoorburn-outwordenontwikkeldten behoevevande actievejournalisten,én van
studentenjournalistiekzodatdiebetervoorbereidinhetberoepterechtkomen.Medischpsychologeengezondheidspsy-
chologeprofessorElkeVanHoof(Arteveldehogeschool)wasbereidditonderzoektebegeleidenophetvlakvanmetho-
dieken statistiek. Ophetvlakvanmethodiekenstatistiekkreegdeonderzoeksgroeptevensde nodige ondersteuning
vanarbeidspsycholoog professorHansDeWitte(KULeuven). VanHoofenDeWittezijnbeidenonderanderein stress
gespecialiseerd,hetvoorwerpvanditonderzoek.Demultidisciplinairesamenwerkingtusseneenonderzoeksjournaliste,
eenmedischpsychologeéneenarbeidspsycholoogiswetenschappelijkbekekeneenmeerwaarde.
13
Marij? Dat zal ongetwijfeldeen modernistische variantzijn
ophet alom aanwezige,christelijkeMaria, mijmerde ikop
wegnaarde Limburg,vooreenbabbelmetMarijWyers(37),
vanHet Belang van.... “Niks van!”, corrigeerthet kortge-
kniptekopjeinktzwarthaarmet dito bril mij bijaankomst.
“Het is gewoon wat bondi-
gerdan Marijke.”Opluchting.
Marij is helemaal geen intel-
lectualistische koele tante,
maar een hardwerkende,
jonge confrater met stevige
faitsdivers-roots. Ze mag nu
mee gestalte geven aan het
grensoverschrijdende kran-
tenprojectLimburg XL.
Marij:“Vorigezomervielmijn
oog op een VVJ-advertentie:
journalistenuitwisseling met
Nederland.’tSprakmedanig
aan. Ik draaide toch al tien
jaar mee bij Het Belang van
Limburg. Ik zette mijn mo-
tivering netjes op papier en
ginghet at vanmijnhoofd-
redactie vragen. Bleek dat
die al concrete ideeën had
over een samenwerking met
Dagblad De Limburger, in
Sittard. Zo begon in oktober
mijnNederlandsavontuur:eersteenmaandjeSittardbij de
nieuwsdienstenreportageploeg,aansluitenddestadsredac-
tievanMaastricht.Ikvoeldeme meteenwelkom.Allemaal
jovialeenhulpvaardigemensendiezichongedwongenvoor-
stelden als we bijvoorbeeld samen aan de kofeautomaat
stonden.Nederlandershebbeneenbabbelcultuur.Zeverga-
derenveelmeerenvragendandemeningvaniederejour-
nalist.WijBelgenwerkeneenstukhiërarchischer:opdrachten
wordenuitgedeeld.”
Ookdeinvalshoekenschrijfstijl verschillen naargelang van
de kant van de landsgrens, merkte Marij verder op. “Bij
Het Belanghebikaltijd kortopdebal gespeeldmetharde
feiten en citaten. Het thema wordt er vastgekoppeld aan
mensen: wij spreken mét..., die ons dit en dat vertelt. Bij
de Nederlandse confraters is het veeleerde journalist zelf
diehetverhaalbrengt,ineenbeschrijvendestijl.Zequoten
ookminder.Gebeurtietsopeenoncomfortabellaatuur,dan
stellenzehet grote reportagewerkdaaroverliefstnog een
dagjeuit,daar waarwijenthousiastheelonzekrantonder-
stebovengooien.”
Endanvaltnogietsop.“InNederlandkrioelthetvandepers-
voorlichters en woordvoeders. Rechtstreeks contact leggen
iservaakknaplastig.Erwordtgraaggelterdenhetislang
wachtenopeenantwoord.Nietmijntemperament!Zostapte
ooit de woordvoerder vanhet stadsbestuur van Maastricht
ietwat geërgerd naar de Limburger-redactieom te komen
kijkenwieinhemelsnaam‘die lastige Belgische Marij Wyers’
was.”
Vandaag zit zemet drie collega’sin de cel die Limburg XL
aanstuurt.“WewerkenéénweekinHasselt,devolgendein
Sittard.IkpendelwatafvanuitmijnwoonplaatsBocholt.We
willen verrassend nieuws en
duidingbrengen uit onze ge-
meenschappelijke regio. Het
ismeondertussenwelduide-
lijkgewordendatdetrotsop
het Limburger-zijn, groter is
aandeBelgischekant.”
Marij komt uit een Bocholts
melkveehoudersgezin.“Paen
ma volgden een nuchtere -
losoe:‘We zitten in een eer-
biedwaardig ambacht, wij zijn
géén boertjes. Onze kinderen
zullen netjes gekleed lopen
en behoorlijk studeren.’Thuis
vondenzehetopkomendeVSO
maarniets.Zowerdikopmijn
twaalfdemetdebusnaareen
uniformschool-voor-meisjes
in Genk gestuurd. Later ging
ikinLeuvenpol&soc en com-
municatiestuderen,enaande
KUB pikte ik nog een jaartje
lm- en audiovisuele cultuur
mee.Maar nooit zeiiktegenmezelfdatikditofdatwilde
worden.Ikkoosaltijd voordingendiemijn padkruistenen
dieikgraagdeed. Zosolliciteerdeik voor de Telekrantvan
ConcentraenvolgdetegelijkinGenkeenheelpraktischeop-
leidingtv-journalistiek. Mijn nieuwestekwerd TV-Limburg,
eerststage,danvast.Totikin1997overstaptenaardedag-
bladjournalistiekbijHet Belang van Limburg.Ineengeschre-
venbijdragekanjenaarmijngevoelaltijdmeerkwijtdanin
eentv-verslag.”
“Regioberichtgevingenveldwerkpassenmealsgegoten.De
WeekvandesmaakbrachtmenaarItalië,omuittepluizen
waaraldielekkeregerechtenvande oude mijnwerkersfa-
miliesvandaankwamen.Ikwaserbij toen het proces over
de marinefraude werd gevoerd, met als blikvangers prins
LaurentenkolonelVaessen.Enikzatooitmeteenhelepers-
meuteindewoonkamervaneenmoederdienettweezonen
hadverlorenineenvreselijkspoorwegovergangongeluk.Het
deed me nadenken over onze job. Over hoe we altijd de
waardigheidvanmensenmoetenrespecteren...”
“Watmebuitendejobnogkanbekoren?Omdejournalistieke
stressvanmeaftegooienbeginikdedaggraagmetjoggen
ofzwemmen.Da’svoormijnkopdeheilzameresetknop.En
voorderest:dezegetrouwdevrouwzonderkinderenwerkt
enthousiastindetuinenstaatgraagaanhetfornuis,gooche-
lendmetkruidenuitdeeigenserre.”
MARIJ WYERS TIMMERT MET LIMBURG XL
AAN WEERSKANTEN VAN DE GRENS
Jan Backx
‘Het Nederlandse systeem van persvoorlichters laat je
lang wachten op antwoorden. Niet mijn temperament!’
(Foto Tony Van Galen)
Mens achter het nieuws
14
Als het zoveel voordeliger is, waarom is er dan zoveel
heisa rond?
Hetprobleemligt in de interpretatievan het woord “auteursrech-
ten”.De uitgevers gaan er nu plotselingvanuit dat de wet stelt
dathethele bedragdatzeaanfreelancershebbenbetaaldvolledig
bestaat uit auteursrechten.En daarop passen ze de bovenstaande
regelstoe.
Omin ons bovenstaand voorbeeld te blijven: zowel de beroepsin-
komsten (vergoedingvoor prestaties dus) van 40.000 euro als de
eigenlijk auteursrechten van4.000 euro beschouwen de uitgevers
alsauteursrechten.Dus:44.000 euroaanauteursrechtenen0 euro
aanberoepsinkomsten.
Evenrekenenwatdatgeeft:
Brutobedrag 44.000,00 euro
1steschijf 13.840,00euro
-50%kostenaftrek -6.920,00euro
Belastbare som van die 1ste schijf 6.920,00 euro
Roerendevoorhefngvan15% 1.038,00euro
2deschijf(27.690–13.840) 13.850,00euro
-25%kostenaftrek -3.462,50euro
Belastbare som van die 2de schijf 10.387,50 euro
Roerendevoorhefngvan15% 1.558,12euro
3deschijf(44.000–27.690) 16.310,00euro
Hiervoorgeldtgeenkostenforfaitmeer -
Roerendevoorhefngvan15% 2.446,50euro
Nettobedrag (bruto – 44.000,00 – 5.042,62
roerende voorhefng) = 38.957,38 euro
Als de interpretatie van de uitgevers mag worden gevolgd, dan
zou een freelancerop een bruto-inkomst van 44.000 euro slechts
5.042,62eurobelastingenmoetenbetalen,diedeuitgeversaande
bron zouden afhouden (dus direct van het gefactureerde honora-
rium),waardoordejournalistdie44.000 eurozelfsnieteensmeer
moetmeldenopzijnbelastingaangifte.
Een rekensommetje leert dat de freelancer dus op een
bedrag aan inkomsten van 44.000 euro in totaal maar
11,46%belastingenzoubetalen.
Dat is toch supergoed voor de freelancer. Waarom on-
dersteunen de VVJ en de JAM dit dan niet?
Volgensons–enookvolgensministervanFinanciënDidierReynders
inhetBelgisch Staatsblad van9december2008–heeftdewetgever
nooitde bedoeling gehad om het heleinkomenvande freelancer
alsauteursrechtentekwaliceren.Watvoordienwerduitbetaaldals
honorarium voor een prestatie(het werk dat is geleverd om een
artikel of een foto of een video een eerste keer te kunnen publi-
ceren of te kunnen vertonen) moet, volgens ons, in de geestvan
dewetvoortwordenbeschouwd alseenberoepsinkomen(metde
daarvoorgeldendehogerebelastingtarieven).Alleenvoordezuivere
auteursrechten (b.v.watJAMofSOFAMuitbetalen, ofmogelijkeen
nog te bepalen percentage van watin het verleden als prestatie
werdbetaald)geldtdebevrijdenderoerendevoorhefngvan15%.
Alsdeuitgevers nu het totaleinkomenalsauteursrechtengaan be-
schouwenendaardan,naaftrekvankostenforfaits,15% vangaan
afhouden,zoalsinbovenstaandvoorbeeld,danmagwordengevreesd
dat de zogenaamde “bevrijdende voorhefng” in de werkelijkheid
een“voorlopigeinvrijheidstelling”zalzijn.Metanderewoorden:hetis
onwaarschijnlijkdatdescusakkoordzalgaanmetdezienswijzevan
deuitgevers,waardoorer wellichtlaterregularisatieszullenvolgen.
Datwilzeggen:hetinkomenuitprestatiesvandefreelancerzaldan
Wat is er veranderd met de nieuwe wet op de auteurs-
rechten?
Eenwet van 16 juli 2008 (gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad
van30 juli 2008) bepaaltdat auteursrechten en naburige rechten
forfaitairzullenwordenbelast.Datwilzeggendatdeauteursrechten
nietmeerwordensamengevoegdmetdeberoepsinkomsten(waar-
door in het verleden vaak 50% ervan naar de belastingen ging),
maarapartwordenbelast.
Die aparte belasting is een hele verbetering: ze bedraagt 15%,
wordt door de opdrachtgevervan het honorarium ingehouden en
doorgestortnaardescus.Voordeauteurzelfgaathetomeenzoge-
naamdebevrijdende roerende voorheffing,watwilzeggendatjedie
inkomstenzelfsnietmeermoetvermeldenopjebelastingaangifte.
Datgeldtvoorauteursrechtentoteenbedragvan51.920euro.Wat
jedaarboven zouhebbenaan auteursrechtenkanalsberoepsinko-
menwordengezien.
Bovendien heeft de wetgever een hoge forfaitaire kostenaftrek
bepaald. Van de eerste schijf van13.840 euro wordt de helft als
kosten gezien. Je hoeft dus maar 15% te betalen op 6.920 euro.
Voordetweedeschijf–tussen13.840en27.690euro–isernogeen
kostenforfaitvan25%.Bovende27.690euroisergeenkostenforfait
meer en ben je op dat deel van je auteursrechten15% belasting
verschuldigd.
Geldt die nieuwe regeling voor alle journalisten?
Neen,denieuwewetisenkelvantoepassingvoornatuurlijke per-
sonendieineigennaamauteursrechtelijkbeschermdwerkleveren
(zowelinhoofd-alsinnevenberoep).
Dezewet geldt dusnietvoor vennootschappen. Werk je met een
vennootschap,danblijftallesbijhetoude.
Kan ik het nieuwe systeem weigeren en kiezen om
het oude systeem te handhaven?
Neen,alshetomauteursrechtengaat,wordendieinkomstenvolgens
hetnieuwesysteembelast.Pashetgedeeltebovende51.920euro
kanalsberoepsinkomstenwordenbelast.
Is dat nieuwe systeem veel voordeliger voor de
auteur?
Een cijfervoorbeeld:
Eenfreelancerheefteen belastbaarberoepsinkomen(uit zijnpres-
taties)van40.000 euro.Daarbovenopkrijgthijnog4.000 euroaan
auteursrechten.
In de vroegere situatie kwam die 4.000 euro aan auteursrechten
bovenopde 40.000euroaanberoepsinkomsten,waardoorvan die
4.000eurobrutoernettominderdan2.000eurooverbleef(naaftrek
van50%inkomstenbelastingenvoordestaat,plusdeopcentiemen
voordegemeente).
Indenieuwesituatiewildescusde40.000euroberoepsinkomen
nogaltijdalsgewoonberoepsinkomenbelasten(volgensbelasting-
schijvendie gaan van 25 tot 50%). Maar de 4.000 euroauteurs-
rechtenwordenapartbehandeld.Vandie4.000eurowordtdehelft
gezienalsonkosten.Dusblijvenernog2.000eurooverdiemoeten
wordenbelast. En dat gebeurttegen een forfaitaire belasting van
15%.Datisinonsvoorbeeld300euro.
Indeoudesituatiebetaaldejedusruim2.000eurobelastingenopdie
4.000euroauteursrechten.Indenieuwesituatiebetaaljenogmaar
300euro,diedoordeopdrachtgevervanjewerkal zijningehouden
endirectdoorgestortnaardescus.Jehoeftdusdie4.000euroaan
auteursrechtennieteensmeertevermeldenopjebelastingaangifte.
BEROEPSINKOMEN OF AUTEURSRECHTEN ?
Service
De Journalist
De Journalist
Het nieuwe fiscaal statuut van auteursrechten roept tot dusver meer vragen op dan dat het
journalisten vooruit helpt. We zetten de FAQ’s op een rij en presenteren een proeve van ant-
woord.
Het nieuwe fiscaal regime van auteursrechten doorgelicht
Ivan Declercq
15
alsnogalsberoepsinkomenwordenbeschouwden hij ofzijzaldan
eeninkstukachterstalligebelastingenmoetenbetalen.
Hetzelfdevoordekwartaalbijdragen aan het sociaal verzekeringsfonds
(voordefreelancersinhoofdberoep):diebijdragenwordenberekend
ophetberoepsinkomen.Maaralsalles als auteursrechtenwordtbe-
schouwd,isergeenberoepsinkomenmeer.Duswordendekwartaal-
bijdragendangereduceerdtothetminimum,metallegevolgenvan
dienvoordesocialezekerheid(denkmaaraanpensioenopbouw).
Omdatwevrezendat de freelancers achteraf zullen worden gecon-
fronteerdmethogerekeningenvanzoweldescusalsvandesociale
verzekeringsfondsenmoetenweonzeledenwaarschuwenvoordeal
teoptimistischemanierwaaropdeuitgeversdewetvan16juli2008
endeverklaringvandeheerReyndersvan9december2008lezen.
Maarerisméér:degenerositeitvandeuitgevers(“je houdt netto veel
meer over!”)zouweleenseenkartonnendecorkunnenzijnwaarach-
terzeindetoekomst(nog)lagerehonoreringenvoordefreelancers
voorbereiden(“want ze betalen toch bijna geen belastingen meer”).
Enzelfsvoordejournalisten,fotografenencameramanneninloon-
dienstdreigteengevaar:deverleiding zouwel eensgrootkunnen
worden om minder loon uit te betalen en dat te “compenseren”
met een som geld die als auteursrecht wordtgekwaliceerd (“en
die nauwelijks wordt belast!”).Misschienaardigopdekortetermijn,
maardenkaandegevolgenvoor je sociale zekerheid: uitkeringen
voorziekteeninvaliditeit,jetoekomstigpensioen,entotopzekere
hoogteookdeuitkeringvoorjeeventuelewerkloosheidwordenbe-
rekendopjeberoepsinkomen,nietophetstukauteursrechten....
Mijn uitgever laat me geen keuze. Hij houdt al 15%
roerende voorhefng in op mijn ereloonnota’s. Wat
moet ik doen?
Concreet:hou errekening mee dat descus die zienswijzevan je
uitgeverkan–enwellichtzal–verwerpenendaterdaneenregula-
risatiezalvolgen.Metanderewoorden:zorgdatjevoldoendegeld
opzijzetomindetoekomstachterstalligenogverschuldigdeinkom-
stenbelastingenensocialebijdragentekunnenbetalen.
Zorgerook voordat jeeenbewijshebtvande15%dieje uitgever-
opdrachtgeveralaandebronheeftingehoudenalsbelasting.Opdie
maniertoonjeaan descusaandatheteenbeslissingwasvande
uitgeverenvermijdjedatdealbetaaldebelastingen(devoorhefng)
wordtvergetenbijdeberekeninghoeveeljenogaandescusmoet.
Jekuntbijje ereloonnotaookeen briefje stoppen waarinje voor-
behoudmaakt bijdeaanvaardingvanhetnettobedragdatde op-
drachtgever je uitbetaalt. Consulteer voor een typebriefje www.
journalist.beofwww.jam.be.
Jekuntookjescalevoorafbetalingenenjesocialekwartaalbijdragen
gewoonverderblijvenbetalenendanachterafde15%dieaandebron
isafgehoudendoorjeuitgever(s)recupererenbijdescus,indienblijkt
datdezienswijzevandeuitgeversdoordescusnietwordtgevolgd.In
hetonwaarschijnlijkegevaldatdeuitgeverswelgelijkhebbeninhun
zienswijze,danzuljejescalevoorafbetalingeneneengedeeltevan
jesocialekwartaalbijdragenmoetenzienterecupereren.
Hoe zit het dan met de btw in dat nieuwe stelsel van
scaliteit op auteursrechten?
Debtwstaathiervolledigbuiten.Daarverandertnietsaan.Wieeen
“contractvooruitgave”heeftmeteenuitgeveris vrijvanhetaanre-
kenenvanbtw, volgensartikel44,§3,3°vanhetbtw-wetboek.Dat
hoeftdaaromnietperseeengeschrevencontracttezijn:alsje(gere-
geld)tekstenoffoto’saanbiedtaaneenuitgeverenhijaanvaardtom
dietepubliceren,danisereencontractvooruitgave.Inzo’ngevalzegt
debtw-directiedatergeenbtwmagwordenaangerekend.
Wiegééncontractvoor uitgaveheeft, is wél onderworpen aan de
btw.Datgeldtookvoorwieondereenvennootschapsvormwerkten
voorjournalistendiewerkenvoordeaudiovisuelemedia.
Alsdeomzet kleiner is dan 5.580 euro per jaar,dan is er sowieso
vrijstellingvanbtw,wegens“kleineonderneming”.
Ik heb een vennootschap opgericht, omdat ik op die
manier minder belastingen moest betalen. Maar nu
blijkt het scaal voordeliger te worden om mijn auteurs-
rechten als persoon uit te oefenen. Wat moet ik nu?
Jekuntnieuwecontractenin eigen naam afsluiten,buiten je ven-
nootschapom.Jekunt ookdeoude contractenuitjevennootschap
halen,maardanzuljeeenvergoedingmoetenbetalenaanjeven-
nootschap.Hoeveel?Datistebepalenmetjeboekhouder.
Mijn uitgever verplicht me nu alles op één factuur te
zetten, onkosten inbegrepen, en dat als “auteursrech-
ten” te kwaliceren. Kan dat?
Allesalsauteursrechtbeschouwenisonredelijk.Enzekerdegemaak-
teenterugbetaaldeonkostenkunnennooitalsauteursrechtworden
gekwaliceerd. Je zou dus eigenlijk een splitsing moetenmaken:
een ereloonnota voor je prestaties(en eventueel een percentage
auteursrechten,datdeuitgeversnuwelals100%interpreteren),en
eenapartekostennota.
Maar stel dat ik nu een opsplitsing maak van presta-
ties enerzijds en auteursrechten anderzijds: hoe moet
ik dan mijn onkosten daarover verdelen? Want er is al
een forfaitaire kostenaftrek bepaald voor de inkom-
sten uit auteursrechten.
Jezultdaareenbillijkeverdelingmoetenmaken.Alje kostentoe-
wijzenaanjeinkomstenuitprestatiesisriskantalsjescalecontro-
lekrijgt,wantjegenietinderdaadaleenforfaitaireonkostenaftrek
voorhetdeelauteursrechten.
Ik doe nu scale voorafbetalingen en betaal ook sociale
kwartaalbijdragen aan mijn sociaal verzekerings-
fonds. Als al mijn inkomsten worden beschouwd als
auteursrechten en dus roerende inkomsten met 15%
bevrijdende voorhefng: moet ik dan nog voort die
voorafbetalingen en sociale bijdragen blijven betalen?
Veiligheidshalve–zolangjenietzekerbentdatdescaleadminis-
tratieen het RSVZ de zienswijzevan de uitgeverszullen volgen –
doejeerwellichtgoedaanomteblijvenbetalen.Ofalsjeverkiest
die betalingen voorlopig niet voort te zetten,zet dan voldoende
geldopzijvooreeneventueleregularisatieachteraf.
De uitgevers aan de ene kant en de journalistenver-
eniging en de auteursrechtenmaatschappij aan de
andere kant hebben een verschillende interpretatie
van de wet. Kunnen jullie dan gewoon niet even naar
de wetgever toestappen en vragen hoe het moet?
Beidepartijen hebbendatinmiddels– losvanelkaar – gedaanen
hebbeneenuitleggekregendieheninhungelijkheeftbevestigd.
Vertegenwoordigersvan zowel de uitgevers als van de journalis-
tenvereniging en de auteursrechtenmaatschappijhebben onlangs
uitvoerig vergaderd om de zaak uit teklaren. Maar het bleef bij
eenverschilin zienswijze: de uitgeverszeggendat ze louternaar
de tekst vande wet kijken. De journalisten- en auteursvertegen-
woordigerszeggendathetutopischistedenkendatdescusende
socialezekerheidakkoordzullengaanmetdehetkwalicerenvan
prestatiesalsauteursrecht(endedaarbijhorendelagebelasting).
Deuitgeverszijnkennelijkookniet100procentzekervanhunzaak,
wantinhuncommunicatienaarhunfreelancershebbensommigen
eenslag om de arm gehouden en zinspelen zeopeenmogelijke
regularisatieachteraf,“als (...) zou blijken dat de interpretatieen
detoepassingdiedekrantenuitgeversactueelmakenvandewet,
afwijktvandezienswijzevandescus”.
Afgesproken is nu dat de uitgevers van kranten en tijdschriften
bereidzijnom,inoverlegmetvertegenwoordigersvanjournalisten,
fotografenenauteurs,degevolgenvandenieuwescaliteitopde
auteursrechtenopnieuwteonderzoeken.Inafwachtingvaneenin-
terpretatiewaaralleactoren(ookdewetgeverendeadministratie
vanFinanciën)achterstaan, zullen de uitgevers hun interpretatie
vanauteursrechtenenscaliteithandhaven,metdebereidheidtot
eenregularisatieachteraf,indiennodig.
Wordt ongetwijfeld vervolgd…
Nieuwe fiscaliteit auteursrechten
Het nieuwe fiscaal regime van auteursrechten doorgelicht
Jan Backx
De Journalist
De Journalist
HET E-MAILRAADSEL VAN DE ONTSLAGEN
ROGER VAN HOUTTE (EX-GVA)
Forum
In de rand van het plotse ontslag van Roger Van Houtte
(57)bij Gazet van Antwerpencirculerennog steedsallerlei
geruchten over “bezwarende e-mails” die hij zou hebben
gewisseld met Vlaams Belang-politica Marie-Rose Morel.
Niemanduit het perslandschapweetechtwatdaarvanaan
isofwaterjuistindievermeendemailsstond.Voorzichtige
naturen hebben het in de roddelcoulissen over “een ver-
trouwensbreukmetdeuitgever”.Anderestemmenponeren
nogaltriomfantelijkde stellingdat“deduikboottotzinken
isgebracht”.
Hetvalt mij op dat bitter weinig confratersstilstaan bijde
stalinistische wind die uit heel dit e-mailverhaal opsteekt.
Eerstebemerking:vallene-mailsnietonderhetbriefgeheim?
Ietsdat enkel kanworden doorbroken om eenhoger doel
tedienen, zoalshetvoorkomen vanzwaremisdaden?Enis
hetnietzodateenéchtejournalisterweldegelijk contac-
tenopnahoudt?Jawel,enliefstzoveelmogelijk.Zowelmet
bollebozendie hem als nieuwsjager een heel eind opweg
kunnenhelpen,als met zeurpieten, die af entoetochiets
heel belangrijks weten. Zowelmet mensen die hem sym-
pathieklijken,alsmetinformantendiehijdesnoodsmetde
vlammenwerper uit zijn puur persoonlijke levenssfeer zal
houden.Eenechtejournalistzalzichnooitlatendegraderen
totgedweedoorgeeuik,waaruitnaarhartelustkanworden
gegraaiddoorvoortvarendechefs,diedespeciekebiotoop
vaakonvoldoende kennen. Het dagelijksevaluerenvan de
eigenbronnen,hetvoortdurendbeherenvandepersoonlijk
ingezameldeinformatiezijnernstigejournalistiekebezighe-
den,diejammergenoegserieusafkalven.
Wat weten we concreet over ‘het geval Van Houtte’? Dat
RogerenkelejarengeledendoorGazet van Antwerpenwerd
uitgerangeerd en nu, op 57-jarige leeftijd, plots op straat
werdgezet.Bizar,wantVanHoutteheefteenindrukwekken-
deAntwerpsedossierkenniséneenpendie toch jarenlang
hetuithangbord isgeweestvande Metropool-bladzijdenin
deFrut. De‘RechtsekrantopLinkeroever’(detitelvaneen
oude Humo-reportage) kreeg een rode wind in de zeilen,
steldenveelwaarnemersvast.
Maarterugnaardievermeendee-mails.RogerVanHouttezou
zijnmeegesleurdindecollateral damagevandevechtschei-
dingvanMarie-RoseMorel.Eendispuutwaarinmetallerleial
dannietauthentiekemailswerdgewapperd.Ofwordtinhet
gevaldatonsbezighoudteenjournalistgekruisigdomdathij
persoonlijkecontactenonderhieldmet een mandataris van
een ‘foute partij’, terwijl andere confraters juist een niche
hebbenverworvenals intimi en zelfs biografenvanallerlei
politiekeboegbeelden?Ikzoudepolitiekeverslaggeversde
kostniet willen gevendie in de loop derjaren een stevig
persoonlijkcontactmetmandatarissenhebben opgebouwd.
Eenpuurmenselijkmailtje indeaardvan‘Draait het in uw
partij vierkant? Tja, troost u, hier op mijn gazet heb ik ook de
indruk dat de bazen zot zijn geworden’kantochgeensteen
desaanstootszijnvoormensendiedagelijksineenverbale
arenahunboterhamverdienen.
WelkstaartjehetdossierGvA-VanHouttegaatkrijgenvaltaf
tewachten.Ikwilzekergeenvoorspellingendoenwantie-
dereenvoeltmetdeellebogenaandatlangnietallekaarten
optafelzijn gelegd. Maarondertussenzijn er opdewerk-
vloerwelserieuzebedenkingen te maken. Moetenjourna-
listen zich in het huidige klimaat hoeden voor luchthartig
zwanzendofteemotioneele-mailverkeer,datjarenlaternog
tegenhenkanwordengebruikt?Isdehardnekkigeparanoia
voordesuper-users,dieviaderedactionelecomputersyste-
menalles overdeschouderzoudenkunnen meelezen,ver-
antwoord?Ikweetmaar eending:ineen bozebuidoor de
telefoonroependatiemand“eenklootzak”is,is vluchtiger
enmaaktminderbrokken.
NIEUWSMANAGER WEBREDACTIE (m/v)
FUNCTIEOMSCHRIJVING De
nieuwsmanager is verantwoordelijk voor
de inhoud van de website, bewaakt de re-
dactieformule en stuurt de internetredac-
tie aan. Hij/zij onderhoudt contact met de
mediapartners (FM Brussel en tvbrussel)
en rapporteert aan de hoofdredacteur
(Brussel Deze Week).
TAKEN • Formuleren van voorstellen
voor de uitbouw van het internetplatform
• Invullen van de inhoudelijke lijn van het
internetplatform • Verantwoordelijk voor
de selectie van het Brussels nieuwsaan-
bod • Redigeren en mee aanvullen van het
aanbod op het internetplatform • Verta-
ling van het nieuwsaanbod van de media-
partners naar internet • Aansturen van de
bureauredacteurs
PROFIEL • Universitair of gelijkwaar-
dig door ervaring • Vlotte pen, minimaal
5 jaar ervaring binnen een professionele
redactie • Relevante kennis en ervaring met
online media • Brede visie , grote algemene
bagage, inhoudelijke kennis van en interesse
voor Brussel in al zijn facetten • Initiatief-
nemer • Communicatieve teamspeler met
verantwoordelijkheidszin die kan rapporte-
ren, opvolgen en een team kan leiden • Per-
fecte kennis van het Nederlands, goede
kennis van het Frans en Engels • In Brussel
wonen strekt tot aanbeveling
WIJ BIEDEN • Een boeiende baan in een dynamische ploeg • Een voltijds contract van
onbepaalde duur • Een correct loon met extralegale voordelen
Brusselnieuws.be verzamelt
sinds 2004 de berichten van Brussel
Deze Week, FM Brussel en tvbrussel
en is met 92.000 unieke bezoekers
per maand hét informatiekanaal voor
Brussel. Voor de verdere uitbouw
van brusselnieuws.be tot volwaardige
nieuwssite is Brussel Deze Week vzw
op zoek naar een:
Geïnteresseerden sturen een brief met motivatie en cv naar: Brussel Deze Week vzw, algemeen directeur Marijke Van-
debuerie, E. Flageyplein 18, 1050 Brussel of naar marijke.vandebuerie@bdw.be
Vac_BrusselNieuws-journalist.ind1 1 03-02-2009 15:56:32
16
17
Raad voor de Journalistiek
hetnietnodig de opmerking over de kinderenvanklagers
inhet artikeloptenemen,omdat die opmerkinghemniet
relevantleek.Voortserkentdejournalistdatdeleeftijdvan
een slachtoffer van J. mogelijk foutis weergegeven, maar
hetbetreftgeenwezenlijkonderdeelvandeinformatie.
BESLISSING
Uitdelezingvanhetartikelenuitdeverklaringenvanpar-
tijen blijkt dat de journalist meerdere bronnen heeft ge-
raadpleegd, en dat hij zich ernstig heeft gedocumenteerd
ter voorbereiding op zijn artikel. Zo heeft hij onder meer
verscheidenetelefoongesprekkengevoerd met klagers, en
hijheefthenuitvoerigondervraagdoverhunrelatiemetJ.
In het artikel wordt onder meer gemeld dat de Belgische
websitevanhetIndiaseliefdadigheidsprojectwaarJ.werkt,
opnaamstaatvanklaagster.Hiermeegeconfronteerd,wordt
klaagster in het artikel de mogelijkheid geboden om een
weerwoordtegeven.Zij verantwoordtzich doortezeggen
datiedereeneentweedekansverdientendatzijnietgelooft
datdefeitenzichinIndiazullenherhalen.
Inhetartikelwordteveneensdeindrukgewektdatklagersin
hetverledendeogenhebbengeslotenvoorhetmisbruikvan
J.ZowordteengewezenslachtoffervanJ.geciteerd,diever-
klaart:“IkhebdatvoorvalgemeldaanDianeenEddy.Maar
zij zeiden dat ik mijn leugens voor mezelfmoest houden.
AnderszouiknaarMolvliegen.”Hetgaathier omeenzeer
ernstigebeschuldiging,endejournalistheeftdiebeschuldi-
gingdanookterechtaanklagersvoorgelegdvooraleerzein
hetartikeloptenemen.
Inhetartikelwordthetantwoorddatklagersopdiebeschuldi-
ginghebbengegeven,slechtszeeronvolledigweergegeven:
“Wiedatvertelt,liegt.NiemandheeftmijooitvertelddatJ.
ietsmispeuterdheeftinhetMPI.”Tussenpartijenbestaater
geen betwisting over dat klaagstereveneens herhaaldelijk
aandejournalistheeftmeegedeelddatzijhaareigenkinde-
rennooitaanJ.zouhebbentoevertrouwd,mochtzijgeweten
hebbendatdiezichschuldigmaakteaankindermisbruik.In
deogenvanklagersvormtditfeithetbewijsdatzijgeloof-
denindeonschuldvanJ.Dejournalistheeftditvoorklagers
essentieel element niet in zijn artikel verwerkt omdat hij,
zoverklaardehijopdehoorzitting,dit‘nietrelevantvond’.
Klagershebbenhierdoorterechtdeindrukdatzehunstand-
puntonvoldoendenaarvorenhebbenkunnenbrengen.
Geletop de zeerzwareaardvande beschuldiging aanhet
adresvanklagers–bewusteenpedoseksueeldehandboven
het hoofd houden – had de journalist rekening moeten
houden met het voor klagers essentieel element vanhun
verweerenhadhij hetwederhoorop meerloyalewijzein
zijnartikelmoetenopnemen.
Bovendienbetwisttenklagerszeerernstigdehunaangewre-
venschuld.Indieomstandighedenwasvolledigeidenticatie
nietaangewezenenhaddejournalistterughoudendermoeten
omgaanmethetverstrekkenvanidentiteitsgegevens.
Opdezetwee punten is de Raad voor de Journalistiek van
oordeel:
Deklachtisgegrond.
Brussel, 9 januari 2009
Met een brief van 8 juli 2008 dienen Eddy en Diane De
Cuyper-Huylebroeck klacht in tegen De Morgen en tegen
journalistTomCochez.AanleidingiseenartikelvanCochez
datisgepubliceerdinDe Morgenvan14juni2008onderde
titel‘Slachtoffer ziet misbruiker opduiken als jeugdtrainer’.
DE FEITEN
Klagerszijnalswerknemerverbondenaanhetmedischpe-
dagogischinstituut De Capelderijin Buggenhout.In die in-
stelling heeft ook een zekere J. als psycholooggewerkt. J.
werd in 1994 aangehouden en veroordeeldwegens feiten
vanpedoseksueleaarddie zichbuitendeinstelling hebben
voorgedaan.Nazijnvrijlatingin1998isJ.naarIndiagegaan,
waar hij actief werd bij een opleidingscentrum van jonge
voetballerseneenliefdadigheidsprojectmetstraatkinderen.
Op14juni 2008 publiceert De MorgeneenartikelvanTom
Cochezoverdezaak.Destrekkingvanhetartikelisdateen
veroordeeldepedoseksueelnuinIndiametkinderenwerkt,
endatniemandhierblijkbaarietstegenonderneemt.Inhet
artikelwordtondermeergemelddatdeBelgischewebsitevan
het Indiase liefdadigheidsproject toebehoort aan klaagster.
VoortsgaatinhetartikelookaandachtnaardepositievanJ.
inzijn vroegerewerkomgeving,hetMPIinBuggenhout,en
hoeklagersindietijdtegenoverhemstonden.
DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN
Klagersbetogendathetartikelfoutenbevatendathetten-
dentieusis.Zijnemenhetnietdatzijinhetartikelmetnaam
wordengenoemdendatzewordenvoorgesteldalsmensen
die een pedoseksueel de hand boven het hoofd houden.
KlagerszeggendatTomCochezindedagenvoordepublica-
tieverscheidene telefoongesprekkenmethen heeft gehad,
waarbij zij hem veel informatie hebben bezorgd. Volgens
klagersheeftdejournalisthiervanslechtseengedeeltege-
bruiktvoorzijnartikel.Klagersontkennenformeeldatzijals
toenmaligecollega’svanJ.wistendathijeenpedoseksueel
was.Klaagsterzegtdat zedejournalistverscheidenekeren
heeftmeegedeelddat,mochtzegewetenhebbendatJ.een
pedoseksueelwas,zehaareigenkinderentochnietmethem
opbosklasenopkamphadmeegestuurd.Maardejournalist
heeft die informatie niet in zijn stuk gebruikt en hij heeft
daarom essentiële informatie achtergehouden.Wat het ter
beschikkingstellen van een webruimtevoor het projectin
India waar J. werkt betreft, zeggen klagers datzij dit zien
alseenvormvansteunaaneenliefdadigheidswerk,endat
iedereeneentweedekansverdientinhetleven.
TomCochezenDe Morgenvoerenaandatdejournalistver-
scheidene bronnen heeft geraadpleegd en dat het artikel
uitvoerig gedocumenteerd is. Voor de publicatie heeft de
journalist verscheidene telefoongesprekken gevoerd met
klagers.Tijdensdiegesprekkenheeftdejournalistzichsteeds
alszodanigvoorgesteld,enklagershebbenooknietgevraagd
omhunnaamniettevermeldeninhetartikel.Dejournalist
heeftdeinformatiediehemrelevantleekinzijnartikelver-
werkt.Inhetartikelwordtvastgestelddatklaagstereenweb-
ruimte ter beschikking stelt voorhet kinderproject in India
waar J. werkzaam is. De uitleg die klagers hiervoor geven
isinhetartikelverwerkt.Inhetartikelstaatookdeontken-
ningvanklaagsterdatzijopdehoogtezouzijngeweestvan
het misbruik van een slachtoffer van J. De journalistvond
r
j
Raad voor de
Journalistiek
De Morgen
18
Boeken
De Journalist
De Journalist
Lannoo
In 2002 publiceerde Leo Tindemans zijn memoires, die trou-
wensop veel belangstellingkondenrekenen.Maardaar stond
weiniginoverdeperiode waarinhij ministervanBuitenlandse
Betrekkingenwas,tussen1981en1989.DiteuvelwilTindemans
nu verhelpen met de publicatie van zijn dagboeken uit die
periode.Hierdusgeenoverdachteanalyses,maarkorte,ophet
momentzelfneergependeindrukken. Dat maakt vandit boek
veeleer een geschiedkundig document, waar historici kunnen
vansmullenenWetstraatjournalistende nodigeachtergrondin-
formatievan kunnen opdoen. Voor leken gaat het veeleer om
eenkluwenvannamen en plaatsen. Ook al zorgdengewezen
journalisten Marie-Anne Wilssens en Guido Boodts voor inlei-
dendekadertekstenbijelkjaar.
Regelmatigkomtookdepersaan bodindedagboekfragmen-
ten,zekerwanneerdieaandachtbesteedtaanTindemans’we-
dervaren.De ene keer prijst de oud-premierdejournalistvoor
zijndegelijkeanalyse,danweermaakthijzichkwaadomzoveel
onkunde.Geen goed woord heeft Tindemansovervoorsensa-
tiezoekende journalisten, en ook het regelmatige lekken van
politiciaandepersveroordeelthijscherp.Overigensmogende
mediabestwatmeeraandachtbestedenaanEuropesekwesties,
poneerthij. Vaakmoethijopeen paar secondentijdeenheel
programmauitleggenendemeestejournalistenbegrijpenmaar
weinigvande Europese problematiek. Danmaar zelf uitgever
worden, dacht Tindemans, toen hij begin 1985 vanstart ging
methet tijdschriftBeraad,dat dechristelijkedoctrine terugop
devoorgrondmoestplaatsen.Maardatbladkendemaarweinig
succes.
Klement/Pelckmans
Nude Web2.0(r)evolutiezoingeburgerdis dat weonsdage-
lijkseleven nogmoeilijkzonderkunnen voorstellen, wordthet
dringendtijd ons eens tebezinnenover de effecten ervan op
mensensamenleving.Inwelkemateveranderengsm,e-mail,
Facebook, You Tube en verwanten onze manier van denken,
werkenenleven?Enbrengtdetoekomstonsnogmeervanhet-
zelfde,of komen er maatregelenom al datverkeerinminder
vrijebanenteleiden?
In dit boek worden verschillende essays gebundeld over de
relatie tussen technologie en samenleving. Sommige benade-
renhet thema veeleer lososch,andere vertrekken van con-
creterealiteiten,zoals het initiatief‘WirelessLeiden’.Er wordt
gepeildnaardereactiesvanmensen ophetgebruikvangsm’s
opopenbareplaatsen;derolvandegebruikersindeontwikke-
lingvannieuwetechnologiewordtonderdeloepgenomen;de
risico’svoorde privacywordenbelicht;de toenamevanADHD-
diagnoseswordttegenhetlichtgehouden;enverschillendetoe-
komstvisieswordenmetelkaar vergeleken.Ditis, kortom,een
boekdatheelwatstoftotnadenkenbiedt.
Woestijnvis
MartinHeylenssuccesvolledocumentai-
rereeks Terug naar Siberië dateert in-
tussenvan2006,maarzelfsderecente
heruitzendingervankwamindetopvan
dekijkcijfersterecht.Nietzovreemddus
dater nu ook eenmooiogend boek in
dewinkelsligt.Ditwerkbevatoverigens
een diepgang die een tv-reportage on-
vermijdelijkmist.Zo gaat hetdieperinopdeverhalenvan de
mensendieMartinHeylenopzijntweereizennaarSiberiëinter-
viewde.Eenanderemeerwaardeisdatwenuookmeeachterde
scèneskunnenkijkeneneenidee krijgenvanhoedereisvoor
dereporterenzijnmedewerkerszelfverliep.Endanzijnerook
nogdietalrijkeenmooiefoto’s,diehetSiberischelandschapen
zijnmensenwerkelijkprachtigtothunrechtlatenkomen.
Davidsfonds/Literair
Ditis het vijfde boek indethrillerreeksmetpersfotograafGeo
Joostenindehoofdrol.Nogmeerdanindevorigeaeveringen
krijgtdelezereensfeerbeeldvoorgeschoteldvandewerkwijze
vanjournalisten.Ditkeerinhetkadervanmoeilijkheden inde
koninklijkefamilie.Komenondermeeraanbod:hetregelmatig
terugkerende nachtwerk, de contacten met tipgevers,de ein-
delozerijlokalepersoonlijkhedendiehetstreeknieuwsmoeten
opeuren,deconcurrentietussenjournalistenvanverschillende
media…Ook mooi weergegeven is demoeizame evenwichts-
oefening op een redactie tussen de grotebazen, de hoofdre-
dacteur,dechefnieuwsende‘gewone’journalist.Eenenander
wordtdanooknogeenswatuitvergrootommeerspanningen
vaartinhetverhaaltekrijgen.HetgevolgisdatGeoJoostenen
zijncollegaPietSchraepeninenkeleonwaarschijnlijkesituaties
terechtkomen,maarerniettemininslagenhetraadselvande
verdwenenprinsesoptelossen.Nietaltijdevengeloofwaardig
dus,maarwelzeervlotteenlichtverteerbarelectuur.
vanHalewyck
Decrisisseninonslandvolgenelkaarzo
snel op dat de journalisten het nauwe-
lijksnogkunnen bijhouden. Nu pas be-
ginnenwe eenbeterzicht tekrijgenop
waterallemaalspeelde tijdensdieein-
deloze regeringsvorming in 2007-2008.
VRT-journalist Ivan De Vadder probeert
eenbeetjeordetescheppenindechaos
enspitst zichdaarbijtoeop viervande
belangrijksteonderhandelaars: Leterme,
DeGucht,ReyndersenDeWever.Vooral
die laatste, tot koekoeksjong gedoopt,
krijgt aandacht door de cruciale rol die hij speelde tijdens de
onderhandelingen.DeVaddersanalyse,gebaseerdoptalrijkein-
terviews,levertboeiendeinzichtenopindepolitiekemalaiseen
eenbeterbegripvanwaterspeeltbijdehoofdrolspelers.
19
De deadline voorbij
waarom?Omdatdecynicusafstandneemt.Hijstaataande
zijlijn,deenigeplekwaarhetveiligtoevenisvooreenob-
servatorvan het leven. Een journalist moet afstand tot zijn
onderwerpbewaren.Geenbeterstartkapitaalvooreengoed
verhaal dan een lekkere brok cynisme. Maar de cynicus is
helaasook iemand die alshij bloemen ruikt omzichheen
kijktomte zien waar dekiststaat. Hetmaakthetcynisme
vandeperssomsronduitonfatsoenlijk.“Dekankerheeftzich
vier jaar lang stil gehouden, maar de kanker is nu terug“,
schreef een Britse journalist over de terugkeer van Lance
Armstronginhetwielerpeloton.
Zozouikdus nooitworden.Ik wilnietnaar eenkistbegin-
nen zoeken als ik bloemen ruik. Maar het onvermijdelijke
heeftzichvoltrokken.Eenjournalistzouvoormindercynisch
worden,toch? Vanwoordvoerdersdiehem een doorzichtig
verhaal op de mouw probe-
ren te spelden. Van de crisis
in medialand. Van trendwat-
chers.Vanmensendieopcafé
horen waarmee hij de kost
verdient, en die ongevraagd
en bovendien niet gehinderd
door enige kennis van zaken
het proces van ‘de media’
maken.Vanministersdiehem
al een cynicus vinden als hij
heneen kritischevraagtdurft
testellen.Alvindt,inditspe-
cieke geval, minister Bert-
van-Berts-webstek iedereen
diehetniet met hem eens is
eencynicus.
Ach,BertAnciaux, die naïeve
wereldverbeteraar... Stop de
persen.Ikbencynischgewor-
den. De journalistiek heeft
mijnkaraktermisvormd.Ikkan
geenkrantofweekbladmeer
openslaan, geen nieuwspro-
grammagadeslaanengeendiscussieopcaféaanhorenofik
ergerme blauw aan het aangeslagentoontje,devoorspel-
bareargumentenofhetdoorzichtigeformat.Terwijlerzeven
keerop de tien volstrekt nietsaandehandis.Hetligtaan
mijnmisvorming.Endaaromzijnzemethuissomsbeu.“Je
bentweeraan‘tzagen.”Tja,danhadzemaargeenjournalist
inhuismoetennemen.
Ik geef deze column door aan Kristof Clerix, journalist bij
MO*
Thuiszijnzemijsomsbeu.“Jebentzocynischgeworden.Je
breektalleseniedereenaf.Nietsisgoedinjouwogen.”Wist
ikveeltoenikals12-jarigehettriomfantelijkebesluitnam:ik
wordjournalist!Iksprong‘sochtendsnietopmijnetsrich-
tingschoolvooraleerikdoordekrantwasgegaan.Misschien
nietgrondig, maar dat maaktenietuit.Het Belangske!Dat
knisperendepapierdoormijnvingerslatenglijden,daarging
hetom.Eenvrienddieweigertpapierenkrantentelezenuit
bezorgdheidvoorhetmilieulachtermeergraagmeeuit.
Wist ik veel toen ik communicatiewetenschappen ging
studeren. Het kapitalisme hield de massamedia onder de
knoet. Beweerden die godgeklaagde communisten vande
Frankfurter Schule. Journalisten zijn gatekeepers. Stond in
zowatalle handboeken. Maarnergenseen woordoverhet
stielbedervende cynisme van journalisten. Daar hoefden
ze ons blijkbaar niet voor
te waarschuwen. Zonder
die voorkennis vond ik mijn
stagemeester bij Het Volkske
natuurlijkeenarrogantevlerk.
Nikswas goed voor die man.
Had het allemaal al gezien.
Brakalleseniedereenaf.
Die man was cynisch gewor-
dennaeenhalflevenstukken
schrijvenvoordegazet.Ikkon
er met mijn volle studenten-
verstand niet bij. Hoe kan je
nu cynisch worden als je het
mooisteberoepvandewereld
mag uitoefenen? Dacht de
jonge wereldverbeteraar in
mij. No way. Zo zou ik niet
worden.
Meer dan tien jaar later.
Maandagochtendblues. Op
deredactie doorploeg ik met
een paar collega’s de kran-
tenvangstvanhetweekend.GuyVerhofstadttrektvoorzijn
partijdeEuropeselijst.“Moetenwenietvoorhétcomeback-
interviewmetVerhofstadtgaan?”,werpikeenpaarcollega’s
voordevoeten.“Welkeremediesheefthijtegendecrisis?”
Eenvanhenschietindelach.“Verhofstadtinterviewen?Dat
isjebandjeopzettenenzeggen:lulmaarvol,ikbenovereen
uurterug.”“Eenrichtingsvoluntarisme”,grinnikteenander.
Hoegrappig hun replieken ookzijn, het blijven schampere
oprispingen.Zeconfronterenmevoordezoveelstekeermet
devraagwaaromjournalistenzulkecynischeliedenzijn. Ja,
CYNISME
Tom Peeters (De Tijd)
t.a.v.MiekeAbel-Schotenstraat832960Brecht
03/636.03.62.620479/991744mieke.abel@telenet.be
Artikel 1.
AlleenledenvandeVlaamseVerenigingvanBeeldjournalisten,
met andere woorden beeldjournalisten die lid zijn van de
VlaamseVerenigingvanJournalisten(VVJ), kunnen deelne-
menaandewedstrijd.
Artikel 2.
VoordeFoto-enFilmpersprijsVlaanderen2008komenalleen
opnameninaanmerkingdieindeloopvan2008werdenge-
realiseerd.
Artikel 3.
PersfotografenkunnenvoordePrestigeprijs Fotojournalistiek
maximaaldriefoto’sinsturen.DeinzendingenmoeteninJPG
tenlaatsteop1 maart2009in hetbezitzijnvanhet secre-
tariaatvande wedstrijd (adres: zieonderaan).De beelden
moeten voorzien zijn van een informatieve ondertitel. De
poststempelgeldtalsdatum.Geprintefoto’swordennietaan-
vaard,tenzijhetdeelnemersbetreftdieanaloogwerken.
Artikel 4.
Perscameramensen kunnen voor de Prestigeprijs
Filmjournalistiek maximaal drie opnamen insturen van
maximaal 3 minuten ieder. Deze moeten eveneens ten
laatste op 1 maart 2009 op DVD afspeelbaar via Windows
Mediaplayer, in het bezit zijn van het secretariaat van de
wedstrijd(zie hieronder). Depoststempel geldt alsdatum.
Debeelden moeten voorzienzijn van eenbeknopte situe-
ring.
Artikel 5.
Deinzendingenzijnanoniem.Dedeelnemersvermeldenop
alleinzendingeneenzelftebepalencodebestaandeuitdrie
letter-encijfertekens(bijvoorbeeldABC123).Ineenblanco
briefomslag,waaropalleen hun code staatendiemethun
inzending wordt meegestuurd, vermelden zij hun identi-
catiegegevens (hun code, naam, adres, telefoonnummer,
e-mail adres). Deze enveloppewordt na aoop van de ju-
reringgeopendinaanwezigheidvandejury.Eéndeelnemer
kanmeerdanéénprijsontvangen.
Artikel 6.
Voor de Foto- en Filmpersprijs 2008 worden de volgende
prijzenuitgereikt:
• Prestigeprijs Fotopers: 1000 euro
• Prestigeprijs Filmpers: 1000 euro
• Prijs van de VVJ: 750 euro
Debekendmakingvanhetjuryrapportende uitreiking van
deprijzenzalplaatshebbeninAntwerpen.
Artikel 7.
Dejurywordtsamengestelduit personen die professioneel
betrokken zijn bij fotograe of camerawerk. Wanneer een
jurylidzelfeenactiefbeeldjournalistis,kanhij/zijuiteraard
nietdeelnemenaandezepersprijs.Ookdirectefamilieleden
vandeelnemersvallenbuitenbeschouwing.
Debeslissingvandejuryisonherroepelijk.Overhaarbeslis-
singwordtgeenbriefwisselinggevoerd.Dejurykanbeslissen
omeenprijsniettoetekennen.Zijmotiveertdezebeslissing
inhetjuryrapport.
Artikel 8.
De organisatoren behouden het recht om bekroonde
opnamen, zonder reproductierechten, ter beschikking te
stellenvandepersendebedrijfsbladenvandesponsorsof
subsidiërende overheden. De naam van de beeldjournalist
moetuiteraardwordenvermeld.
Artikel 9.
Hetsecretariaatvandewedstrijdwordtwaargenomendoor
deafdelingAntwerpen-LimburgvandeVVBJ.
FOTO- EN FILMPERSPRIJS VLAANDEREN 2008
OPROEP EN REGLEMENT
Metdezewedstrijdwil deVlaamseVerenigingvanBeeldjournalisten(VVBJ) hetwerkvan develepersfotografenenpers-
cameramensenonderdeaandachtbrengen.Mededankzijhunwerkeninzetkrijgthetdagelijksenieuwseengezicht.
Kandidatenkunnenmeedingennaardevolgendeprijzen:
•eenPrestigeprijsFotoeneenPrestigeprijsFilm,gesponsorddoorBASFAntwerpenenRENAULTRetailGroup
•eenbijzonderebeeldpersprijs(foto-oflmjournalistiek),gesponsorddoordeVVJ
Deorganisatievan de Foto-enFilmprijs2008wordtmogelijk gemaakt door de nanciële steun vanhetProvinciebestuur
AntwerpenenhetDepartementCultuur,SportenMediavandeVlaamseOverheid.
REGLEMENT