Cat therapy as an alternative form of animal-assisted therapy

Abstract

Animal assisted therapy has a positive effect on many human diseases. It facilitates recovery from disturbances in mental and physical health. Scientifically demonstrated positive animal impact on people has resulted in more and more new species of animals being introduced to the therapy. Among them there has been the cat. Thus feline therapy appeared. Contact with this animal is pleasant: it is not a kind of painful rehabilitation. The presence of a cat improves the mood and reduces the feeling of loneliness. A person taking part in the therapy is stimulated to act and take on various forms of activity, such as playing with the pet, feeding it, etc. so they receive a lot of positive stimuli. Physical contact with a cat stimulates the human body to secrete endorphins, lowers blood pressure, blood triglycerides and cholesterol in the blood, it also stimulates the immune system to action. However, years of research and observation have shown that although animals support the treatment of diseases, not every animal can be favorably received by the person with impaired health. Therefore, the therapy must be chosen so that the patient does not fear an animal or experience psychological discomfort. Feline therapy may constitute a good alternative, for example, for dog therapy. The use of feline therapy in therapeutic programs in nursing homes, orphanages, care centers, kindergartens, schools, hospitals, hospices obtains positive results, and its application in closed institutions (prisons, substance abuse treatment centers) supports the rehabilitation of inmates. Nevertheless one must not forget that feline therapy, similarly as therapy using other animals, is only a complement to traditional treatment and cannot replace rehabilitation.

Full text

Med. Weter. 2012, 68 (12)732
Artyku³ przegl¹dowy Review
W wiêkszoci krajów Europy i Ameryki Pó³nocnej
kot jest popularnym zwierzêciem domowym. Z raportu
The European Pet Food Industry z 2010 r. wynika, ¿e
38% gospodarstw domowych w Polsce posiada przy-
najmniej jednego psa, a 30% kota. W pañstwach euro-
pejskich 35,2% zwierz¹t domowych stanowi¹ koty,
a 30,6% psy (www.fediaf.org/facto-figures). Wed³ug
TNS OBOP w 2010 r. tylko 3% ankietowanych nie
potrafi³o wykazaæ korzyci, jakie daje im obcowanie
z w³asnym domowym zwierzêciem, a a¿ 95% nazwa³o
go cz³onkiem rodziny.
Zwierzê uczy okazywania emocji, empatii i szacun-
ku wobec istoty ¿ywej. Terapia z udzia³em zwierz¹t staje
siê coraz bardziej popularna. Najwczeniej stosowan¹
form¹ terapii by³a hipoterapia, maj¹ca du¿e osi¹gniêcia
w rehabilitacji osób niepe³nosprawnych. Ma jednak ona
swoje ograniczenia, gdy¿ koñ jest du¿ym zwierzêciem
i wielu pacjentów nie ma do niego dostêpu, chocia¿by
ze wzglêdu na swoj¹ chorobê wymagaj¹c¹ hospitaliza-
cji. Alternatyw¹ hipoterapii jest popularna ju¿ dogo-
terapia zwana te¿ kynoterapi¹, czyli terapia z udzia³em
psa oraz terapie z udzia³em innych ma³ych zwierz¹t.
Celem opracowania by³o przedstawienie mo¿liwo-
ci wykorzystania kota jako zwierzêcia terapeutycznego
w jednej z mniej znanych form terapii z udzia³em zwie-
rz¹t, jak¹ jest felinoterapia.
Historia terapii z udzia³em zwierz¹t
Pierwsze wzmianki na temat jazdy konnej w celu
umierzania niektórych objawów schorzeñ oraz pobu-
dzania ró¿nych funkcji ludzkiego organizmu pochodz¹
ze staro¿ytnej Grecji (12). W 1792 r. w orodku dla
psychicznie chorych York Retreat w Anglii, William
Tuke zaproponowa³ powierzenie pacjentom opieki nad
ma³ymi zwierzêtami hodowanymi przy orodku (1).
Nastêpna wzmianka o u¿yciu zwierz¹t w terapii lêko-
wej pacjentów mia³a miejsce w 1867 r. w centrum le-
czenia epilepsji Bethel w Niemczech, do której u¿ywa-
no zwierz¹t gospodarskich i dzikich (17). W pierwszej
po³owie XX wieku nast¹pi³ rozwój zarówno psychia-
trii, jak i nauk spo³ecznych. W 1937 r. Anna Freud
stwierdzi³a, ¿e cz³owiek, uto¿samiaj¹c siê ze zwierzê-
ciem, mo¿e przej¹æ jego uczucia, takie jak radoæ, smu-
tek, strach. Pierwszy zorganizowany program u¿ycia
Felinoterapia jako alternatywna forma terapii
z udzia³em zwierz¹t
MA£GORZATA GOLEMAN, LESZEK DROZD, MIROS£AW KARPIÑSKI, PIOTR CZY¯OWSKI
Zak³ad Hodowli Amatorskich i Zwierz¹t Dzikich Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t UP, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Goleman M., Drozd L., Karpiñski M., Czy¿owski P.
Cat therapy as an alternative form of animal-assisted therapy
Summary
Animal assisted therapy has a positive effect on many human diseases. It facilitates recovery from
disturbances in mental and physical health. Scientifically demonstrated positive animal impact on people has
resulted in more and more new species of animals being introduced to the therapy. Among them there has
been the cat. Thus feline therapy appeared. Contact with this animal is pleasant: it is not a kind of painful
rehabilitation. The presence of a cat improves the mood and reduces the feeling of loneliness. A person taking
part in the therapy is stimulated to act and take on various forms of activity, such as playing with the pet,
feeding it, etc. so they receive a lot of positive stimuli. Physical contact with a cat stimulates the human body to
secrete endorphins, lowers blood pressure, blood triglycerides and cholesterol in the blood, it also stimulates
the immune system to action. However, years of research and observation have shown that although animals
support the treatment of diseases, not every animal can be favorably received by the person with impaired
health. Therefore, the therapy must be chosen so that the patient does not fear an animal or experience
psychological discomfort. Feline therapy may constitute a good alternative, for example, for dog therapy. The
use of feline therapy in therapeutic programs in nursing homes, orphanages, care centers, kindergartens,
schools, hospitals, hospices obtains positive results, and its application in closed institutions (prisons,
substance abuse treatment centers) supports the rehabilitation of inmates. Nevertheless one must not forget
that feline therapy, similarly as therapy using other animals, is only a complement to traditional treatment
and cannot replace rehabilitation.
Keywords: animal-assisted therapy, feline therapy, cat, pet therapy

Med. Weter. 2012, 68 (12) 733
zarówno zwierz¹t towarzysz¹cych, jak i gospodarskich
w terapii mia³ miejsce w 1944 r. w The Army Air Corps
Convalescent Center w Pauling (USA) dla ¿o³nierzy
powracaj¹cych z wojny, polegaj¹cy na opiece nad zwie-
rzêtami (13).
W 1958 r. naukowcy zainteresowali siê korzyciami,
jakie p³ynê³y z w³¹czenia zwierz¹t do leczenia ludzi.
Sta³o siê tak dziêki amerykañskiemu psychiatrze dzie-
ciêcemu Borisowi Levinsonowi, któremu w trakcie ba-
dania uda³o siê nawi¹zaæ kontakt z autystycznym ch³op-
cem za pomoc¹ psa. Levinson opisa³ wykorzystywanie
zwierz¹t jako elementu terapeutycznego w swojej prak-
tyce psychologicznej (12). To w³anie on w 1964 r. po
raz pierwszy okreli³ terapiê z udzia³em zwierz¹t jako
pet therapy, opisa³ j¹ i stworzy³ teoretyczn¹ podbu-
dowê do dzia³añ terapeutycznych. Od tego czasu wielu
lekarzy i naukowców zaczê³o korzystaæ z terapii z udzia-
³em zwierz¹t w przypadku osób starszych, samotnych,
niepe³nosprawnych. Publikacje Levinsona przyczyni³y
siê do uznania dogoterapii jako alternatywnej metody
wspierania terapii psychologicznej.
Pierwszym opracowanym naukowo programem skie-
rowanym do pacjentów szpitala psychiatrycznego przy
uniwersytecie w Ohio by³a wykorzystuj¹ca psa terapia
pt.: Psychoterapia z udzia³em zwierz¹t (Pet-facilita-
ted Psychotherapy  PFP). Opracowa³o go ma³¿eñstwo
psychiatrów  Sam i Elizabeth Corson, zaznaczaj¹c jed-
nak, ¿e terapia PFP nie mo¿e byæ terapi¹ prowadz¹c¹,
lecz jedynie wspomagaj¹c¹ leczenie (4).
W 1977 r. za³o¿ona zosta³a przez Michela McCulo-
cha, istniej¹ca do dzi, organizacja Delta Society zaj-
muj¹ca siê badaniami nad wp³ywem zwierz¹t na ludzi
(14).
Programy terapii z udzia³em zwierz¹t
Delta Society wychodz¹c naprzeciw zapotrzebowa-
niu na zwierzêta do terapii okreli³a standardy definiu-
j¹ce rolê zwierz¹t w terapii. W 1992 r. wprowadzi³a
podzia³ zajêæ na Animal Assisted Activities (AAA) 
zajêcia z udzia³em zwierz¹t i Animal Assisted Therapy
(AAT)  terapiê z udzia³em zwierz¹t. Okreleñ tych
u¿ywa siê do dnia dzisiejszego.
Aktywne zajêcia z udzia³em zwierz¹t (AAA) pole-
gaj¹ na sk³onieniu pacjenta do ruchu poprzez zabawê
ze zwierzêciem, któremu musi towarzyszyæ w³aciciel-
-wolontariusz. Terapia nie jest zaplanowana, przebiega
spontanicznie w nieograniczonym czasie. Najczêciej
prowadzona jest w grupie. Wolontariusz nie musi pro-
wadziæ notatek ze spotkania. AAA s¹ wykorzystywane
najczêciej w orodkach opiekuñczych, leczniczych,
a nawet w domach prywatnych.
Terapiê z udzia³em zwierz¹t (AAT) prowadzi spe-
cjalista, np. fizjoterapeuta lub lekarz. Terapeuta w cza-
sie ka¿dej wizyty ma g³ówny cel, który stara siê osi¹g-
n¹æ, opisuj¹c przebieg leczenia. Dziêki terapii AAT
mo¿na rozwin¹æ funkcje psychomotoryczne i poznaw-
cze, pamiêæ krótkotrwa³¹ i d³ugotrwa³¹, s³ownictwo,
koncentracjê uwagi, orientacjê kierunkowo-przestrzen-
n¹, koordynacjê wzrokowo-ruchow¹, poczucie równo-
wagi, umiejêtnoæ poruszania siê na wózku i o kulach.
Terapia AAT sprzyja podniesieniu wiary we w³asne
mo¿liwoci, rozwija umiejêtnoæ odprê¿enia, okazywa-
nia potrzeb i uczuæ, uczy pracy w grupie oraz umo¿li-
wia ograniczenie stosowania leków (5).
Oba programy maj¹ wspólne korzyci, które wp³y-
waj¹ zarówno na doros³ych, jak i dzieci. Osoby zam-
kniête w sobie, lêkliwe i nieufne uczy empatii, odpo-
wiedzialnoci, zaufania, wiary we w³asne mo¿liwoci,
lepszej komunikacji miêdzyludzkiej. Osobom cierpi¹-
cym na depresjê, samotnoæ i chorym pomaga szybciej
przez nie przejæ (8, 15).
Wykorzystanie zajêæ z udzia³em zwierz¹t
Z zajêæ terapii z udzia³em zwierz¹t mo¿e korzystaæ
zarówno osoba zdrowa, jak i maj¹ca problemy ze zdro-
wiem psychicznym czy fizycznym. Terapia taka dobrze
wp³ywa na rehabilitacjê osób niepe³nosprawnych,
dodatkowo mo¿na dostosowaæ j¹ indywidualnie do
potrzeb osoby rehabilitowanej. Chory w obecnoci
zwierzêcia szybciej uspokaja siê i relaksuje, dlatego te¿
coraz czêciej zwierzêta wykorzystuje siê do pomocy
w leczeniu autyzmu, zespo³u Downa, ADHD, ADD,
zaburzeñ emocjonalnych, opónieñ umys³owych, zani-
ku miêni, zespo³ów wiotkiego dziecka, niedow³adu
koñczyn, pora¿enia mózgowego czy zaburzeñ rozwoju
motorycznego (1).
Zwierzê pomaga w prze³amaniu lêku i nawi¹zaniu
kontaktów z innymi ludmi. Umiejêtnoci werbalne
pacjentów równie¿ zostaj¹ rozszerzone. S³ownictwo
bierne i czynne zaczyna siê rozwijaæ i wzbogacaæ. Udo-
wodniono, ¿e samo stosowanie leków bez pozytywne-
go nastawienia pacjentów do procesu leczenia nie daje
spodziewanych wyników. Wówczas mo¿na do lecze-
nia w³¹czyæ terapiê z udzia³em zwierz¹t, która przy-
nosi ogromne korzyci (6).
Terapia z udzia³em kota
Udowodniony badaniami pozytywny wp³yw zwierz¹t
na ludzi chorych spowodowa³, ¿e do terapii zaczêto
wprowadzaæ coraz to nowe ich gatunki. Wród nich
wkrótce pojawi³ kot. Powsta³a felinoterapia (od ³ac.
felis  kot i greckiego therapeia  opieka, leczenie).
Za prekursora terapii z udzia³em kotów uwa¿a siê
brazylijsk¹ psychiatrê Nise da Silveira, która by³a prze-
ciwna stosowaniu u pacjentów agresywnych metod
leczenia. Jako pierwsza wprowadzi³a na swój oddzia³
kota, pocz¹tkowo jednego, potem, widz¹c pozytywne
dzia³anie na pacjentów, zwiêkszy³a liczbê zwierz¹t do
piêciu. Prowadzi³a dokumentacjê o wp³ywie obecnoci
kotów na poprawê stanu psychicznego poszczególnych
pacjentów oraz o relacjach miêdzy pacjentami a zwie-
rzêtami (www.lainsignia.org/2005/marzo).
Felinoterapia, najogólniej mówi¹c, polega na popra-
wieniu kondycji psychicznej i fizycznej poprzez kon-
takt z kotem i jego opiekunem. Ju¿ sama obserwacja
kota czy przebywanie w jego towarzystwie mo¿e dzia-
³aæ terapeutycznie. Obecnoæ kota zmniejsza poczucie
samotnoci, osoba bior¹ca udzia³ w terapii mobilizuje

Med. Weter. 2012, 68 (12)734
siê do dzia³ania i podejmowania ró¿nych form aktyw-
noci, np. zabawy ze zwierzêciem, karmienia itp. Dziê-
ki temu otrzymuje du¿o pozytywnych bodców. Kon-
takt fizyczny z kotem pobudza organizm cz³owieka do
wydzielania endorfin, obni¿a cinienie krwi, poziom
triacylogliceroli i cholesterolu we krwi, stymuluje te¿
uk³ad odpornociowy do dzia³ania (2, 16).
Felinoterapia w krajach zachodnich jest ju¿ bardzo
dobrze znana. Koty odwiedzaj¹ domy opieki, domy
seniorów, domy dziecka, placówki rehabilitacyjne, szpi-
tale i hospicja. Równie pozytywnie s¹ przyjmowane
i wykorzystywane do zajêæ w przedszkolach, biblio-
tekach, szko³ach czy orodkach wychowawczych.
W Szwecji tego rodzaju terapiê stosujê siê u dzieci au-
tystycznych, natomiast w Wielkiej Brytanii i Stanach
Zjednoczonych nie tylko resocjalizuje siê w ten sposób
wiêniów oraz trudn¹ m³odzie¿, ale tak¿e umila ¿ycie
osobom starszym i chorym (14).
W Polsce nadal przewa¿a dogoterapia i hipoterapia,
jednak felinoterapia o wiele lepiej sprawdza siê u pa-
cjentów, którzy uczuleni s¹ na sieræ psa lub konia albo
odczuwaj¹ wobec tych zwierz¹t lêk. Dla niektórych
pacjentów pies mo¿e byæ zbyt ha³aliwy, wymagaj¹cy
i bezporedni. W takiej sytuacji kontakt z kotem, który
emanuje spokojem jest o wiele lepszym rozwi¹zaniem,
gdy¿ pozytywnie wp³ywa na psychikê pacjenta (2).
Za pocz¹tek felinoterapii w Polsce uwa¿a siê 2005r.,
a za jej prekursora Miros³awa Tomasza Wende z Toru-
nia, który wraz ze swoim kotem odwiedza³ osoby star-
sze w zak³adzie pielêgnacyjno-opiekuñczym oraz pro-
wadzi³ zajêcia w przedszkolu, szkole podstawowej
i gimnazjum, w których uczestniczy³y dzieci niepe³no-
sprawne psychicznie i fizycznie. By³ te¿ za³o¿ycielem
Fundacji Mrucz¹cy Terapeuta w Olsztynie, która
wprowadzi³a do Polski program terapii z udzia³em
kotów dotycz¹cy placówek opieki spo³ecznej i pracy
z osobami niepe³nosprawnymi (7).
Wybór i wychowanie kota
Nierzadko trudno sobie wyobraziæ terapiê ze zwie-
rzêciem, które chodzi w³asnymi drogami i s³ynie z nie-
zale¿noci. Przy tej formie wspó³pracy z ludmi musi
byæ zatem spe³nionych kilka warunków. Najwa¿niej-
szym z nich jest wybór kota. Nale¿y braæ pod uwagê
przede wszystkim charakter zwierzêcia. Cecha ta zwi¹-
zana jest z ras¹ kota. Koty niektórych ras  np. perskie
i egzotyczne s¹ bardzo spokojne i lubi¹ kontakt z cz³o-
wiekiem, ragdolle maj¹ zdolnoæ rozluniania miêni,
gdy siê je podniesie i potrafi¹ bezw³adnie zwisaæ (st¹d
te¿ nazwa rasy rag doll, czyli szmaciana lalka), ³a-
godne i skore do zabawy s¹ maine coony oraz pospolite
koty europejskie. Przy wyborze m³odego kota nale¿y
zwróciæ uwagê g³ównie na jego ufnoæ w stosunku do
cz³owieka (18-20).
Nastêpnym etapem jest wychowanie kota. Ju¿ od
pierwszych tygodni ¿ycia trzeba przyzwyczaiæ m³ode-
go kota do obecnoci ludzi w jego otoczeniu, do doty-
ku oraz czêstych zabiegów pielêgnacyjnych. Gdy kot
bêdzie ju¿ w pe³ni samodzielny, wprowadza siê w jego
¿ycie osoby z zewn¹trz. Musi nauczyæ siê czêstej zmia-
ny towarzystwa, dotykania lub przytulania przez osoby
obce o ró¿nym zapachu, temperamencie i w ró¿nym
wieku. W trakcie socjalizacji kota wszystkie kontakty
musz¹ byæ jak najbardziej pozytywne dla zwierzêcia,
aby nie sta³o siê nieufne i nie unika³o dotyku. Oprócz
ludzi, kot  kandydat na terapeutê musi przyzwyczaiæ
siê do obecnoci innych zwierz¹t domowych  psa, kró-
lika, winki morskiej, a w szczególnoci innego kota,
poniewa¿ w czasie trwania terapii mo¿e dojæ do kon-
taktu kilku kotów w jednym czasie i miejscu.
Kolejnym zadaniem jest przyzwyczajenie zwierzê-
cia do noszenia szelek lub obro¿y i nauka prowadzenia
na smyczy. Jednoczenie uczy siê kota przebywania
w transporterze podró¿nym i oswaja ze rodkami loko-
mocji. Zwierzê poznaje wówczas odg³os silnika oraz
sytuacje zwi¹zane z podró¿¹, np. gwa³towne hamowa-
nie, odg³os klaksonu lub ruchu ulicznego. Kot musi byæ
równie¿ przyzwyczajony do sytuacji codziennych 
upadaj¹cych i stukaj¹cych przedmiotów, dzwonienia,
pukania i innych ha³asów.
Kot bior¹cy udzia³ w terapii musi równie¿ spe³niaæ
wszelkie wymogi sanitarne i nie mo¿e stwarzaæ zagro-
¿enia epidemiologicznego w placówce, do której jest
przynoszony (10). Kot terapeuta powinien mieæ co naj-
mniej rok, wówczas jego uk³ad odpornociowy i cha-
rakter s¹ ju¿ w pe³ni ukszta³towane (7). Czasami mimo
wychowania i starañ kot nie bêdzie nadawa³ siê na tera-
peutê. Jeli jego zachowanie pozostawia jakiekolwiek
w¹tpliwoci, zawsze trzeba pamiêtaæ, ¿e bezpieczeñ-
stwo pacjentów jest najwa¿niejsze.
Choæ felinoterapia polega g³ównie na kontakcie pa-
cjenta z kotem, jednak wa¿n¹ rolê w czasie terapii
odgrywa tak¿e jego w³aciciel, który zarazem jest wo-
lontariuszem. Poniewa¿ bêdzie on pracowa³ najczêciej
z ludmi chorymi, starszymi lub o ograniczonym kon-
takcie, musi byæ opanowany, cierpliwy i mieæ zdolnoæ
³atwego nawi¹zywania kontaktów.
Przed dopuszczeniem kota i jego opiekuna do zajêæ
z pacjentami, umiejêtnoci pary kotcz³owiek musz¹
byæ sprawdzone. Aktualnie w Polsce takie weryfikacje
prowadzi Fundacja Mrucz¹cy Terapeuta. Prowadz¹-
cy weryfikacjê stwarzaj¹ takie warunki i zadania, jakie
mog¹ znaleæ siê w miejscu, które zwierzê bêdzie od-
wiedza³o. W³aciciele s¹ sprawdzani przez psycholo-
ga. Opiekun kota przedstawia przyk³adowy program
zajêæ. Ze wzglêdu na dobro zwierzêcia terapia nie po-
winna odbywaæ siê czêciej ni¿ raz w tygodniu, a ka¿-
de spotkanie nie mo¿e trwaæ d³u¿ej ni¿ godzinê. Jeli
kot okazuje oznaki zmêczenia opiekun musi przerwaæ
zajêcia (7).
Programy terapeutyczne
W zale¿noci od grupy docelowej pacjentów two-
rzone s¹ specjalne programy felinoterapii. Z takich pro-
gramów nie mog¹ korzystaæ jedynie osoby z alergi¹ na
sieræ kota, cierpi¹ce na ailurofobiê  chorobliwy lêk
przed kotami oraz osoby agresywne wobec zwierz¹t
i traktuj¹ce je jak zabawki.

Med. Weter. 2012, 68 (12) 735
Terapia dzieci z zaburzeniami psychicznymi. Fe-
linoterapiê u dzieci stosujê siê najczêciej przy takich
schorzeniach, jak: autyzm, ADHD, upoledzenie umy-
s³owe, choroby psychiczne, zespó³ Aspergera oraz ró¿-
nego typu zachwiania emocjonalne, jak: niemia³oæ,
strach przed mówieniem, brak pewnoci siebie. W lecze-
niu dzieci najczêciej prowadzi siê zajêcia grupowe,
w których kot jest uczestnikiem. Dzieci bawi¹ siê z nim,
pielêgnuj¹ i karmi¹. Terapiê wzbogaca w³aciciel po-
przez opowieci o kotach i innych zwierzêtach. Felino-
terapiê mo¿na ³¹czyæ z innymi rodzajami terapii, np.:
muzykoterapi¹, do³¹czaj¹c odg³osy mruczenia, miaucze-
nia  dzieci ucz¹ siê rozpoznawaæ odg³osy wydawane
przez kota, lub artreterapi¹, w której dziecko przedsta-
wia zwierzê za pomoc¹ ró¿nych technik plastycznych.
Dziêki rysunkom mo¿na oceniæ stany emocjonalne dzie-
ci i zdobyæ wiedzê nt. dalszego kierunku terapii (7).
Terapia osób starszych, z depresj¹ i pod wp³ywem
stresu. Kot znakomicie sprawdza siê jako towarzysz
¿ycia cz³owieka starego. Nie wymaga zbyt wielu za-
biegów, motywuje do aktywnoci w postaci opieki,
zmniejsza poczucie osamotnienia. Dziêki podnoszeniu,
g³askaniu i przytulaniu kota miênie rozgrzewaj¹ siê
i wzrasta motywacja do pracy. Temperatura cia³a tego
zwierzêcia wynosi 38-39°C, co dobrze sprawdza siê
przy problemach z ukrwieniem, które powoduj¹ uczu-
cie zimna w stopach i d³oniach, a g³askanie go wp³ywa
pozytywnie na bóle reumatyczne (8, 9). Koty pomaga-
j¹ te¿ w umierzaniu bólu, gdy¿ czêsto instynktownie
szukaj¹ bol¹cych miejsc na ciele i uk³adaj¹ siê na nich.
Pacjenci posiadaj¹cy koty obserwowali umierzenie
bólu g³owy, brzucha czy nóg zwi¹zanego z zapaleniem
¿y³ (3).
Ludzie zestresowani, nerwowi, podatni na wahania
nastrojów i depresjê dziêki kontaktom z kotem odprê-
¿aj¹ siê i uspokajaj¹, gdy¿ zwierzê dzia³a koj¹co i re-
laksuj¹co na psychikê cz³owieka (20).
Wykorzystanie felinoterapii
w placówkach zamkniêtych
Dopiero od niedawna zaczêto wprowadzaæ felino-
terapiê do ró¿nych placówek zamkniêtych. W USA po-
wsta³ nowy program resocjalizacji wiêniów za pomo-
c¹ kontaktu z kotem. Do zadania przystêpuj¹ psycholo-
dzy, którzy pracuj¹c z wiêniami, wybieraj¹ sporód
nich osoby wyró¿niaj¹ce siê poprawnym zachowaniem
oraz nie wykazuj¹ce agresywnych zachowañ wobec
zwierz¹t. Wybrani je¿d¿¹ do schroniska, gdzie opieku-
j¹ siê bezdomnymi kotami. Okaza³o siê, ¿e przestêpcy
bior¹cy udzia³ w tym przedsiêwziêciu odznaczali siê
znacznie lepszym zachowaniem, byli spokojniejsi,
zwiêksza³a siê ich zdolnoæ samokontroli i byli wra¿-
liwsi. Wielu z nich po opuszczeniu wiêzienia zaadop-
towa³o kota, którego odwiedzali, a odsetek pope³niania
ponownych przestêpstw by³ znacznie ni¿szy ni¿ u wiê-
niów, którzy nie brali udzia³u w programie. W innych
programach koty przebywa³y na terenie wiêzienia
i mog³y swobodnie wchodziæ do cel (www.jennifer-
copley.suite101.com, 17).
Kolejn¹ placówk¹ zamkniêt¹, gdzie wprowadzono
podobn¹ terapiê, s¹ orodki odwykowe dla osób uza-
le¿nionych od alkoholu. Na terenie orodka przebywa
kilka kotów, niektóre zosta³y przygarniête, inne pod-
rzucone. Koty maj¹ tam pe³n¹ swobodê i nie s¹ zmu-
szane do przebywania z pacjentami, jednak same do-
magaj¹ siê towarzystwa ludzi. Alkoholicy czêsto maj¹
problemy z okazywaniem uczuæ, cierpi¹ na depresjê,
samotnoæ i czuj¹ siê odrzuceni przez spo³eczeñstwo.
Opiekuj¹c siê kotem lub innym zwierzêciem, zauwa-
¿aj¹ wdziêcznoæ z jego strony. Kot nie zwraca uwagi
na status spo³eczny cz³owieka, który w danym momen-
cie trzyma go na rêkach. Pacjenci staj¹ siê wra¿liwsi
na potrzeby innej istoty ¿ywej, otwieraj¹ siê na wiat
i nabieraj¹ pewnoci siebie (17).
Felinoterapia jest wiêc bardzo dobr¹ alternatyw¹ dla
terapii z udzia³em innych gatunków zwierz¹t, nie nale-
¿y jednak zapominaæ, ¿e jest ona jedynie uzupe³nieniem
tradycyjnego leczenia i nie jest w stanie zast¹piæ reha-
bilitacji.
Pimiennictwo
1.Beck A., Katscher A.: Between Pets and People. Charles C. Thomas, Springfield
1983, IL.
2.Beker A.: Pet ownership and risk of factors for cardiovascular disease. Med. J.
Australia 1992, 157, 298-301.
3.Braun T., Stangler T, Narveson J., Pettingell S.: Animal-assisted therapy as
a pain relief intervention for children. Complement. Therap. Clin. Pract. 2009,
15, 105-109.
4.Corson S., Corson E. O.: Companion animals as bonding catalysts in geriatric
institutions, [w:] Fogle B.: Interrelations between People and Pets. Thomas,
Springfield, IL, 1981, 146-174.
5.Delta Society: Standards of Practice for Animal-Assisted Activities and
Therapy. Renton WA, 1996.
6.Edney A. T. B.: Companion animals and human health: an overview. J. R. Soc.
Med. 1995, 88, 704-708.
7.Felinoterapia w Polsce. Warsztaty Pol. Tow. Zootech., Inst. Hodowli Zwierz¹t,
Katedra Higieny Zwierz¹t i Ichtiologii, UP, Wroc³aw 28.11.2008.
8.Harris M. D., Rinchart J. M., Gertsman J.: Animal-assisted therapy for the
homebound eldery. Holist. Nurs. Pract. 1993, 8, 1, 27-37.
9.Karsh Eileen B.: The effects of early handling on the development of social
bonds between cats and people, [w:] Katcher A., Beck H., Alan M.: New
Perspectives on our Lives with Companion Animals. Univ. Pennsylvania Press,
Philadelphia 1983, 22-28.
10.Khan M. A.: Animal-assisted activity and infection control implications in
a healthcare setting. J. Hosp. Infect. 2000, 46, 1, 4-11.
11. Kubacki J., Adamczyk-Bujniewicz H., Grygorowicz M., Motow M.: Hipoterapia
 wskazania w zespo³ach o profilu ortopedycznym. Balneol. Pol. 2008, L, 2,
157-160.
12.Levinson B.: Pets and old age. Mental Hygiene 1969, 53, 364-368.
13.McCulloch M. J.: Animal facilitated therapy: overview and future directions.
Calif. Veter. 1982, 8, 13-24.
14.Miller Adams J. M .: The role of animals and animal-assisted therapy in stressful
life transitions, [w:] Miller T. W.: Handbook of Stressful Transitions Across the
Lifespan. Springer Science-Business Media LLC, New York 2010, 643-651.
15.Motomura N., Yagi T., Ohyama H.: Animal assisted therapy for people with
dementia. Psychogeriatrics 2004, 4, 40-42.
16.Odendaal J. S. J.: Animal-assisted therapy  magic or medicine? J. Psychosom.
Res. 2000, 49, 275-280.
17.P erelle I. B., Granville D. A.: Assessment of the effectiveness of a pet facilitated
therapy program in a nursing home setting. Soc. Anim. 1993, 1, 91-100.
18.Turner D. C.: Cat behaviour and the human-cat relatonship. Anim. Famil. 1988,
3, 16-21.
19.Turner D. C.: The ethology of the human-cat relationship. Swiss Arch. Vet. Med.
1991, 137, 45-49.
20.Turner D. C., Rieger G.: Singly living people and their cats: a study of human
mood and subsequent behavior. Anthrozoös 2001, 14, 38-46.
Adres autora: dr in¿. Ma³gorzata Goleman, ul. Akademicka 13, 20-950
Lublin, e-mail: malgorzata.goleman@up.lublin.pl