Başkent üni̇versi̇tesi̇ ankara hastanesi̇ kadin hastaliklari ve doǧum poli̇kli̇ni̇ǧi̇ne başvuran kadinlarin HPV aşisi ve servi̇ks kanseri̇ i̇le i̇lgi̇li̇ bi̇lgi̇ düzeyleri

Abstract

Introduction: Cervix cancer is the second most common cancer type in female worldwide. Human Papilloma Virus (HPV) is a risk factor for cervix, vulva and vagina cancers. Recently developed HPV vaccination against four types of the virus is used for the immunization. Aim: The aim of this study was to evaluate the level of HPV vaccination and cervix cancer knowledge of females admitted to Baskent University Ankara Hospital, Gynecology and Obstetrics outpatient clinics. Material and Method: It was a descriptive and cross-sectional study. The sample of the study was the females who were admitted to the outpatient clinic between the dates of January 1, 2008 and March 31, 2008. A questionnaire that includes questions about the risk factors of cervix cancer and HPV vaccination was applied to 471 females who accepted to participate to the study. Results: Most of the participants (83.8%) were between 15 and 49-year age group. It was noted that 52.2% visited outpatient clinic once a year, 92.6% heard the name of cervix cancer, 53.5% received information about cervix cancer. Participants mentioned that they received this information via media (42.9%) and this information was not sufficient (72.6%). There were statistically significant correlations between the education level of females and their regular visits to outpatient clinic (x2 = 5.419, p<0.02), knowing Pap Smear test (x2 = 96.484, p<0.001) and giving sample for Pap Smear test (x2 = 21.697, p<0.001), knowing cervix cancer (x 2 = 59.892, p<0.001), knowing HPV vaccination (x2 = 77.160, p<0.001). Conclusion: The results of this study show that most of the female has not information about risk factors of cervix cancer and HPV vaccination from the media. Additionally, increased level of education strongly correlates with their knowledge on cervix cancer, risk factors and HPV vaccination. It is important that female should be informed about this issue for their and their family members' health to be able to have a more healthy and well-informed future generations.

Full text

BAfiKENT ÜN‹VERS‹TES‹ ANKARA HASTANES‹
KADIN HASTALIKLARI VE DO⁄UM POL‹KL‹N‹⁄‹NE
BAfiVURAN KADINLARIN HPV AfiISI VE SERV‹KS
KANSER‹ ‹LE ‹LG‹L‹ B‹LG‹ DÜZEYLER‹
Dr. Gül P›nar1, Dr. fienay Topuz1, Dr. fiennur An2, Dr. Nevin Do¤an1, Dr. Neciba Kaya2, Dr. Lale Alg›er1
Gelifl tarihi: 01/04/2010 Kabul tarihi: 08/04/2010
1Baflkent Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Fakültesi Hemflirelik Bölümü, ANKARA
2Baflkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Maltepe Kad›n Do¤um Poliklini¤i, ANKARA
‹letiflim: Dr. Gül P›nar
1Baflkent Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Fakültesi Hemflirelik Bölümü ANKARA
Tel: 0312 234 10 49
E-posta: gpinar@baskent.edu.tr
11
Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi
2010-1, Sayfa 11-18
Girifl: Serviks kanseri dünyada meme kanserinden sonra kad›n-
larda en s›k rastlanan kanser türüdür. Human papilloma virus (HPV)
ad› verilen virüs serviks, vulva ve vajina kanserine yakalanma riskini
art›rmaktad›r. Son y›llarda gelifltirilen HPV afl›s›, HPV virüsünün dört
tipine karfl› ba¤›fl›kl›k oluflturabilmektedir.
Amaç: Bu çal›flman›n amac› Baflkent Üniversitesi Ankara Hasta-
nesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Poliklini¤e baflvuran kad›nlar›n
serviks kanseri ve HPV afl›s› hakk›ndaki bilgi düzeylerini de¤erlendir-
mektir.
Materyal ve Yöntem: Çal›flma tan›mlay›c› türde kesitsel bir çal›fl-
mad›r. Baflkent Üniversitesi Ankara Hastanesi Kad›n Hastal›klar› ve
Do¤um Poliklini¤e 1 Ocak-31 Mart 2008 tarihleri aras›nda baflvuran ka-
d›nlar araflt›rman›n evrenini ve örneklemini oluflturmufltur. Araflt›rma-
ya kat›lmay› kabul eden 471 kad›n çal›flmaya al›nm›flt›r. Kad›nlara ser-
viks kanseri risk faktörlerini ve HPV afl›s› hakk›ndaki bilgi düzeylerini
de¤erlendirebilecek sorulardan oluflan bir soru ka¤›d› uygulanm›flt›r.
Bulgular: Araflt›rmaya kat›lan kad›nlar›n %83.8’ inin 15-49 yafl
grubunda olduklar›, %52.2’ sinin y›lda bir kez jinekolojik kontrole gel-
dikleri, %92.6’ s›n›n serviks kanserini duyduklar›, %53,5’ inin serviks
kanseri ile ilgili bilgi ald›klar›, %42.9’unun bu bilgiyi bas›n yay›n yo-
luyla edindi¤i, %72.6’ s›n›n bu bilgiyi yetersiz gördü¤ü tespit edilmifl-
tir. Kad›nlar›n e¤itim durumlar› ile jinekolojik kontrolle gelmeleri (x2
= 5.419, p<0.02), pap smear testini bilme (x2 = 96.484, p<0.001) ve yap-
t›rma durumlar› (x2=21.697, p<0.001), serviks kanserini bilmeleri (x2 =
59.892, p<0.001), HPV afl›s›n› duymalar› (x2 = 77.160, p<0.001) aras›n-
daki farklar istatistiksel olarak anlaml› bulunmufltur.
Sonuç: Elde edilen verilere dayanarak serviks kanseri risk faktör-
leri ve HPV afl›s› konusunda kad›nlar›n yeterli bilgiye sahip olmad›k-
lar› belirlenmifltir. Kendi sa¤l›¤› ve aile üyelerinin sa¤l›¤›n›n korun-
mas› aç›s›ndan önemli sorumluluklar› olan kad›nlar›n bu konuda bil-
gilendirilmesi gelecek nesillerin daha bilgili ve sa¤l›kl› olmalar›n› sa¤-
lamak için gerekli ve önemlidir. Bu anlamda toplumun her kesiminin
özellikle de kad›nlar›n e¤itilmesi önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Serviks kanseri, HPV, HPV afl›s›.
Introduction: Cervix cancer is the second most common cancer
type in female worldwide. Human Papilloma Virus (HPV) is a risk fac-
tor for cervix, vulva and vagina cancers. Recently developed HPV vac-
cination against four types of the virus is used for the immunization.
Aim: The aim of this study was to evaluate the level of HPV vac-
cination and cervix cancer knowledge of females admitted to Baskent
University Ankara Hospital, Gynecology and Obstetrics outpatient
clinics.
Material and Method: It was a descriptive and cross-sectional
study. The sample of the study was the females who were admitted to
the outpatient clinic between the dates of January 1, 2008 and March
31, 2008. A questionnaire that includes questions about the risk factors
of cervix cancer and HPV vaccination was applied to 471 females who
accepted to participate to the study.
Results: Most of the participants (83.8%) were between 15 and 49-
year age group. It was noted that 52.2% visited outpatient clinic once
a year, 92.6% heard the name of cervix cancer, 53.5% received infor-
mation about cervix cancer. Participants mentioned that they received
this information via media (42.9%) and this information was not suffi-
cient (72.6%). There were statistically significant correlations between
the education level of females and their regular visits to outpatient
clinic (x2 = 5.419, p<0.02), knowing Pap Smear test (x2 = 96.484,
p<0.001) and giving sample for Pap Smear test (x2 = 21.697, p<0.001),
knowing cervix cancer (x2 = 59.892, p<0.001), knowing HPV vaccina-
tion (x2 = 77.160, p<0.001).
Conclusion: The results of this study show that most of the female
has not information about risk factors of cervix cancer and HPV vac-
cination from the media. Additionally, increased level of education
strongly correlates with their knowledge on cervix cancer, risk factors
and HPV vaccination. It is important that female should be informed
about this issue for their and their family members’ health to be able
to have a more healthy and well-informed future generations.
Key Words: Cervix cancer, HPV, HPV vaccination.
ÖZET ABSTRACT

G‹R‹fi
Servikal kanser dünya genelinde kad›nlarda me-
me ve kolorektal kanserlerden sonra en yayg›n üçün-
cü kanser durumundad›r. Jinekolojik kanserlerde ise
birinci s›radad›r (1). Dünya genelinde y›lda 370 bin
yeni olgu ç›kaca¤›, 190 bin serviks kanserinden ölüm
olaca¤› öngörülmüfl olmas›na ra¤men 2000 y›l›nda
493 binden fazla yeni vaka, 273 bin ölüm tespit edil-
mifltir. Serviks kanseri vakalar›n›n %99’u Human Pa-
pillomavirus (HPV) enfeksiyonu ile iliflkilidir (2). Ge-
liflmifl ülkelerde serviks kanseri, 1970’li y›llara kadar
genital maligniteler aras›nda ilk s›rada iken günü-
müzde etkili taraman›n sonucu olarak 2.-3. s›ralara
inmifltir. Amerika Birleflik Devletleri (ABD)’nde 2005
verilerine göre y›ll›k 10.370 yeni serviks kanseri olgu-
su saptanm›fl ve bu vakalar›n 3600’ü serviks kanse-
rinden ölümle sonuçlanm›flt›r. Y›ll›k servikal kanser
olgu say›s› Avrupa’da 59.929, ABD’de 14.670, Güney
Asya’da 157.759 olarak tahmin edilmektedir (3,4).
T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Dairesi verilere
göre bir lokal çal›flmada, serviks kanseri s›kl›¤›n›n
yaklafl›k 100 bin’de 4.5 oldu¤u tahmin ediliyor (5).
Mevcut veriler, cinsel yönden aktif kad›nlar›n %70-
80’inin yaflamlar› boyunca en az bir kez HPV enfekte
ile oldu¤unu göstermektedir (2). Ülkemizde servikal
kanserin di¤er ülkelere göre daha az görülmesi ger-
çek bir durum mudur, yoksa takip ve bildirim siste-
minin yetersizli¤inden mi kaynaklanmaktad›r; bu ko-
nuda yorum yapmak güçtür. Ancak bunu saptamak
için daha genifl kapsaml› ve özellikle düflük dereceli
lezyonlar› da içeren tarama programlar›na ihtiyaç bu-
lunmaktad›r (1). Serviks kanserinin insidans› tüm
dünyada artmakla birlikte Bat›’da ölüm h›z› 40 y›l ön-
cesine göre düflüfl göstermektedir. Örne¤in yaflam›
süresince bir kad›nda servikal kanseri geliflme riski
‹ngiltere’de 1/116 iken, Güney Afrika’da 1/26’dir.
Özellikle Bat› da ölüm h›z›ndaki bu düflüfl erken tan›
ve tedavi tekniklerinin geliflmesinin bir sonucudur.
PAPS testi ile serviks kanserinden ölüm oranlar› %70
oran›nda azalm›fl olup, erken tan›da önemli bir role
sahiptir (4).
Serviks kanseri risk faktörlerini saptanmas›, risk
faktörlerine iliflkin hizmet modeli çerçevesinde birey-
lere ve ailelerine yönelik e¤itim ve dan›flmanl›k yap›l-
mas›nda, dolay›s› ile olumlu sa¤l›k davran›fllar›n›n
toplumda pekiflmesinde e¤itimli ebe ve hemflirelere
önemli görevler düflmektedir (1).
AMAÇ
Bu çal›flmada, Baflkent Üniversitesi Kad›n Hasta-
l›klar› ve Do¤um Poliklini¤ine baflvuran hastalar›n
HPV afl›s› ve serviks kanseri ile ilgili bilgi düzeyleri-
nin belirlenmesi amaçlanm›flt›r.
GEREÇ VE YÖNTEM
Baflkent Üniversitesi Hastanesi Kad›n Hastal›klar›
ve Do¤um Poliklini¤ine 1 Ocak-31 Mart 2008 aylar›
aras›nda baflvuran, okuma yazma bilen, 18 yafl üstü
araflt›rmaya kat›lmay› kabul eden 471 hasta de¤erlen-
dirmeye al›nm›flt›r.
Verilerin toplanmas›nda, bireylerin sosyodemog-
rafik özellikleri, HPV afl›s› ve rahim a¤z› kanseri ile
bilgi durumlar›n›n sorguland›¤› anket formu kulla-
n›lm›flt›r. Anket formu yüz yüze görüflme tekni¤i ile
araflt›rmac›lar taraf›ndan uygulanm›flt›r. Verilerin de-
¤erlendirilmesinde, say›, yüzde ve ki kare önemlilik
testinden yararlan›lm›flt›r. 0.05 anlaml›l›k düzeyi ka-
bul edilmifltir.
BULGULAR
Araflt›rma kapsam›na al›nan kad›nlar›n yafl ortala-
mas› 36,78±10,41 (min:19, max:65). Kad›nlar›n
%39,1’u çal›fl›yor %60,9’u ev han›m›d›r. Çal›flanlar›n
%21,8’i dan›flman-sekreter, %25,7’si ö¤retmen, geri
kalan› emeklidir. E¤itim durumlar› incelendi¤inde
%22,1’i ilkö¤retim, %77,9’u lise ve üzeridir. Ekono-
mik durumu; %65,2’si “orta”, %32,1’i “iyi” olarak be-
lirtmifltir. %33,1’inin çocu¤u yok, %49,3’ünün 1-2,
%17,6’s›n›n 3-4 aras›nda çocu¤u bulunmaktad›r.
Kad›nlar›n %52,2’si düzenli olarak jinekolojik
kontrollere gitmediklerini, %10,4’ü “y›lda bir”,
%37,4’ü “2 y›lda bir” kontrollere gittiklerini, %73,9’u
pap smearin ne amaçla yap›ld›¤›n› bildiklerini belirt-
mifllerdir. Menopoza girmeyenlerin oran› %80 olarak
bulunmufltur (Tablo 1).
Araflt›rma kapsam›na al›nan kad›nlar›n %92,6’s›
serviks kanseri duyduklar›n›, %53,5’i daha önce ser-
viks kanseri hakk›nda bilgi ald›klar›n›, %42,9’u bu
bilgiyi bas›n-yay›n arac›l›¤› ile edindi¤ini ve %72,6’s›
bilgilerini yeterli bulmad›klar›n› belirtmifllerdir (Tab-
lo 2).
Kad›nlar›n %86,2’si serviks kanserinden korun-
man›n mümkün oldu¤u görüflündedir. Serviks kan-
serinden korunmak için neler yap›labilir sorusuna
PINAR ve Ark.
12

BAfiKENT ÜN‹VERS‹TES‹ ANKARA HASTANES‹ KADIN HASTALIKLARI VE DO⁄UM POL‹KL‹N‹⁄‹NE
BAfiVURAN KADINLARIN HPV AfiISI VE SERV‹KS KANSER‹ ‹LE ‹LG‹L‹ B‹LG‹ DÜZEYLER‹
“genital bölgenin hijyenini sa¤lama” (%83,7), “HPV
afl›s› olma” (%66,2), “prezervatif kullanma”(%34,4),”
oral kontraseptif kullanma” (%4,0) fleklinde belirt-
mifllerdir. Ailesinde rahim a¤z› kanseri olan kifli risk
alt›nda m›d›r sorusuna %47,1’i evet, %17’si hay›r,
%35,9’u fikrim yok yan›t›n› vermifltir. Kad›nlar›n
%78,8’i pap smear testini duyduklar›n›, %59,2’si daha
önce pap smear testi yapt›rd›klar›n›, %69’u bu testi
birden fazla yapt›rd›klar›n› belirtmifllerdir. Pap sme-
ar testi ne s›kl›kla yap›lmal›d›r sorusuna %39,1’i “fli-
kayeti oldukça”, %40,6’s› “y›lda bir”, %20,3’ü “2 y›l-
da bir” yan›t›n› vermifllerdir. Kad›nlar›n %57,7’si
HPV afl›s›n› duyduklar›n›, %84,9’u HPV afl›s›n›n ge-
nital bölge enfeksiyonu ve baz› lezyonlar›n oluflmas›-
n› engelledi¤ini belirtmifllerdir. HPV afl›s› kimlere ya-
p›lmal›d›r sorusuna %69’u “kad›nlara”, %25,7’si “her
iki cinsiyete” yan›t›n› vermifltir. Bu soruya kat›l›mc›-
lar›n %5,1’i cevap vermemifltir. HPV afl›s› hangi yafl
grubuna uygulanmal›d›r sorusuna %38’i “evlenmifl
olan herhangi bir yafltaki kad›na” fleklinde yan›t ve-
rirken, %62’si bu soruyu bofl b›rakm›flt›r.
Tablo 3’de kad›nlar›n serviks kanseri risk faktörle-
ri ile ilgili verilen ifadelere kat›lma durumlar› veril-
mifltir. Buna göre s›kl›kla belirtilen durumlar sosyo-
demografik özelliklerde; 30-55 yafl›nda olma (%38),
geçmifl t›bbi öyküde anormal pap smear (%38,2), ge-
nital hijyenle ilgili faktörlerde; tuvaletten önce (%61)
ve sonra (%59,7) elleri y›kama, genital hastal›klar ilgi-
li faktörlerde; kendi ya da cinsel eflin genital organ
hastal›¤› olmas› (%57,7), düzensiz adet kanamalar›-
lekelenmeler (%51,6), cinsel davran›fllar ilgili faktör-
lerde; tek eflli olma (%48,4), yaflam biçimi ilgili faktör-
lerde; sigara (>10 adet/gün) kullanma (%61,4) ve do-
¤umu evde sa¤l›k personeli yard›m› olmadan yapma
olarak belirtilmifltir (%34,8).
Kad›nlar›n e¤itim durumlar› ile jinekolojik kon-
trolle gelmeleri (x2=5.419, p<0.02), pap smear testini
bilme (x2=96.484, p<0.0001) ve yapt›rma durumlar›
(x2=21.697, p<0.0001), serviks kanserini bilmeleri
(x2=59.892, p<0.00), HPV afl›s›n› duymalar›
(x2=77.160, p<0.00) aras›ndaki farklar istatistiksel ola-
rak anlaml› bulunmufltur.
TARTIfiMA
Jinekolojik kanserler aras›nda en s›k görülen ser-
viks kanserinin tedavi edilebilmesi aç›s›ndan risk fak-
törlerinin belirlenmesi, erken tan› ve tedavi oldukça
önemlidir (1,2). Ancak evlili¤in 20 yafl›ndan önce ol-
mas› erken cinsel aktivite ile birlikte serviks kanseri
aç›s›ndan risk oluflturmaktad›r. Gebelik say›s›n›n faz-
la olmas›n›n serviks kanseri aç›s›ndan risk faktörleri
aras›nda oldu¤u bilinmektedir. Serviks kanserinde
risk faktörlerinden birisi de kötü hijyendir. Genital
bölge hijyenine uyma olas› genital enfeksiyonlar›n ve
dolay›s›yla serviks kanserinin önlenmesi aç›s›ndan
13
Tablo 1—Kad›nlar›n Menopozla ‹lgili Özellikleri
Menopozla ‹lgili Özellikler Say› Yüzde
Jinekolojik kontrole gitme durumu
Yok 246 52,2
Y›lda bir 49 10,4
2 y›lda bir 176 37,4
Smear hakk›nda bilgi durumu
Var 348 73,9
Yok 123 26,1
Menopoza girme durumu
Evet 83 17,6
Hay›r 388 82,4
Menopoza girme yafl›
< 42 y 23 4,9
42-50 y 46 9,8
< 50 y 22 4,7
Menopozda de¤il 380 80,6
Toplam 471 100,0
Tablo 2—Kad›nlar›n Serviks Kanseri ‹le ‹lgili Özellikleri
Serviks Kanseri ‹le ‹lgili Özellikler Say› Yüzde
Serviks kanserini duyma durumu
Evet 436 92,6
Hay›r 35 7,4
Serviks kanseri bilgi durumu
Evet 252 53,5
Hay›r 219 46,5
Bilgi kayna¤›
Aile içi kaynaklar 23 4,9
Arkadafl çevresi 34 7,2
Bas›n-yay›n 202 42,9
Sa¤l›k personeli 121 25,7
Bilgiyi yeterli görme durumu
Evet 129 27,4
Hay›r 342 72,6
Toplam 471 100,0

önemlidir (1,6). Ekonomik durum beslenme ve hijyen
konusunda kaynaklara ulaflmada s›n›rl›l›k oldu¤un-
dan serviks kanseri aç›s›ndan risk oluflturabilmekte-
dir. Literatürde 5 y›l ve üzerinde OKS kullananlar›n
kullanmayanlara göre daha fazla oranda servikal
dizplazi oldu¤u saptanm›flt›r (7). Ülkemizde düflük
ve küretajlar›n yayg›n olarak yap›lmas› sonucu ka-
d›nlar›n jinekolojik rahats›zl›klar›n›n da yo¤un olarak
yaflanmas›na neden olmaktad›r (2). Tedavi edilmeyen
bu rahats›zl›klar sonucunda ileride malign durumlar
görülebilir. Bu sonuç ak›nt› sorunun yayg›nl›¤›n› gös-
termektedir. Ak›nt›lar›n enfeksiyonla iliflkisi düflü-
nüldü¤ünde bu sorunun serviks erezyonuna neden
olabilece¤i belirtilmektedir. Serviks kanseri gibi ka-
d›nlar›n hayat›n› tehdit eden önemli problemler orta-
ya ç›kmadan genital enfeksiyonlar›n araflt›r›lmas›, te-
davinin sa¤lanmas› ve erken tan›nmas› aç›s›ndan ebe
ve hemflirelerin bilinçli yaklafl›m› gereklidir (1).
Bekar ve arkadafllar›n›n (2008) Sivas ili Halk E¤i-
tim Merkezi’ne baflvuran kad›nlar›n jinekolojik kan-
serden korunmaya yönelik baz› bilgi ve uygulamala-
r›n›n belirlenmesi amac›yla yapt›klar› çal›flmada, ka-
d›nlar›n %33,6’s› hijyenik ped kullanmad›¤›, vajinal
dufl yapma al›flkanl›¤›na sahip olduklar› belirlenmifl-
tir. %17,1’i iç çamafl›r›n› haftada bir de¤ifltirdi¤ini,
%18,6’s› kulland›¤› menstrüal pedi günde bir kez de-
PINAR ve Ark.
14
Tablo 3—Kad›nlar›n Serviks Kanseri Risk Faktörleri ‹le ‹lgili Verilen ‹fadelere Kat›lma Durumu
Sosyodemografik özellikler ve geçmifl t›bbi öyküsü Say› Yüzde
30-55 yafl›nda olmak 179 38,0
Sosyoekonomik düzeyi düflük olanlar 123 26,1
Uzun süre do¤um kontrol hap› kullanmak ( 5 y›l ve üzeri) 101 21,4
Anormal pap smear (rahim a¤z›ndan örnek alma) 180 38,2
Genital hijyenle ilgili faktörler
Tuvaletten önce elleri y›kama 283 60,1
Tuvaletten sonra elleri y›kama 281 59,7
Vajeni (hazne) y›kama 247 52,4
Tuvalet temizli¤ini önden arkaya do¤ru yapma 280 59,4
Adet döneminde en geç 3-4 saat aral›klarla ped de¤ifltirme 266 56,5
Adet döneminde ayakta ›l›k dufl alma 211 44,8
Hijyenik haz›r ped kullanma 265 56,3
Genital hastal›klar ilgili faktörler
Az miktarda kokusuz ak›nt› 151 32,1
Kendi ya da cinsel eflin genital organ hastal›¤› olmas› 272 57,7
Düzensiz adet kanamalar› ve lekelenmeler 243 51,6
Cinsel iliflki sonras› kanama 230 48,8
Cinsel Davran›fllar ilgili faktörler
Cinsel iliflkiye erken yaflta (18 ve alt›) bafllamak 222 47,1
Cinsel iliflki esnas›nda prezervatif kullanmak 173 36,7
Tek eflli olma 228 48,4
Yaflam biçimi ilgili faktörler
3 den fazla gebelik 120 25,5
‹lk do¤umu 20 yafl›ndan sonra yapmak 97 20,6
Uzun süre do¤um kontrol hap› kullanmak (5 y›l ve üzeri) 116 24,6
Do¤umu evde sa¤l›k personeli yard›m› olmadan yapmak 164 34,8
Vitamin A , C ve folik asit yönünden zengin beslenme 39 7,8
Sigara (günde 10 adet üzeri) kullanma 289 61,4

BAfiKENT ÜN‹VERS‹TES‹ ANKARA HASTANES‹ KADIN HASTALIKLARI VE DO⁄UM POL‹KL‹N‹⁄‹NE
BAfiVURAN KADINLARIN HPV AfiISI VE SERV‹KS KANSER‹ ‹LE ‹LG‹L‹ B‹LG‹ DÜZEYLER‹
¤ifltirdi¤ini, %37,1’i arkadan öne do¤ru taharetlendi-
¤ini belirtmifltir. Kad›nlar›n %87,8’inin flimdiye kadar
hiç pap smear test ve jinekolojik muayene yapt›rma-
d›¤› belirlenmifltir. Kad›nlar›n %30,7’si jinekolojik
kanserden korunma hakk›nda bilgi almak istemekte-
dir. Kad›nlar›n tümü jinekolojik bir sorun yaflad›kla-
r›n› belirtirken, %79.3’ünün bu sorunlar ile ilgili bir
fley yapmad›¤› ve rahats›zl›¤›n kendili¤inden düzel-
mesini bekledi¤ini ifade etmifllerdir (8).
Güvenç ve arkadafllar›n›n (2008) yapt›¤› araflt›r-
mada kad›nlar›n HPV’yi duyma oran› %25,8, rahim
a¤z› kanseri afl›lar›n› duyma oran› %62,2 olarak bu-
lunmufltur. Hem HPV’nin hem de rahim a¤z› kanseri
afl›lar›n›n en yüksek oranda televizyondan ö¤renildi-
¤i belirlenmifltir. Ayn› çal›flmada kad›nlar›n %89,7’si
pap smear testini duydu¤unu, %58,1’i daha önce pap
smear testi yapt›rd›¤›n› belirtmifltir. Pap smear testi
hakk›nda bilgi sahibi olan ve test yapt›ran kad›nlarda
HPV enfeksiyonu ve HPV afl›lar›n› bilme oran›n›n da-
ha yüksek bulunmufltur (p<0.05). Kad›nlar afl› yapt›r-
ma kararlar›n› etkileyen faktör olarak %95,6 oran›nda
afl›n›n koruyuculu¤unun yüksek olmas›n› belirtmifl-
tir (9). Halk taraf›ndan rahim a¤z› kanserinden koru-
ma afl›s› olarak bilinen ve o flekilde tan›t›lan HPV en-
feksiyonu afl›lar›n›n Türkiye’de uygulanma aç›s›ndan
çok yak›n bir geçmifli vard›r. Buna ra¤men HPV afl›-
lar›n›n özellikle medyadan duyulma oran› yüksektir
(2). Burada afl›lar›n piyasaya sürülmesiyle birlikte
medyada yürütülen tan›t›m programlar›n›n etkili ol-
du¤u düflünülmektedir. Nitekim çal›flmam›zda da
kad›nlar›n ço¤unun (%78,8) pap smear testini duy-
duklar›, %59,2’sinin daha önce pap smear testi yapt›r-
d›klar› (%69’u bu testi birden fazla), %92,6’s›n›n ser-
viks kanserini duyduklar›n›, %53,5’inin daha önce
serviks kanseri hakk›nda bilgi ald›klar›n›,
%42,9’unun bu bilgiyi bas›n-yay›n arac›l›¤› ile edindi-
¤ini ve %72,6’s›n›n bilgilerini yeterli bulmad›klar› be-
lirlenmifltir.
Akyüz ve arkadafllar›n›n (2006) Gülhane Askeri
T›p Akademisi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Polikli-
ni¤ine baflvuran, 19-61 yafllar› aras›ndaki kad›nlar›n
pap smear yapt›rma durumlar› ile bunu etkileyen
faktörleri belirlemek amac›yla yapt›klar› çal›flmada,
265 kad›n›n 136’s›n›n (%51.3) daha önce pap smear
testi yapt›rd›¤›n› belirtmifltir. Pap-smear yapt›rma
oran›n›n kad›nlar›n yafl›yla, evlilik süresiyle, do¤um
say›s›yla, pap smear hakk›ndaki bilgi düzeyleriyle ve
serviks kanseriyle ilgili risk alg›lamalar›yla artt›¤› be-
lirlenmifltir (p<0.05) (10). Çal›flmam›zda e¤itim duru-
mu yüksek olan grubun pap smear testini bildikleri,
jinekolojik muayeneye düzenli geldikleri, serviks
kanseri ile HPV virusu ve afl›s› aras›ndaki iliflkiyi bil-
dikleri belirlenmifltir. Yap›lan istatistiksel de¤erlen-
dirmede aralar›ndaki fark anlaml› bulunmufltur
(p<0.05).
Serviks kanseri riskini azaltan birçok sa¤l›k davra-
n›fl› vard›r, ancak hiçbir davran›fl rutin pap smear
yapt›rma kadar etkili de¤ildir. Geliflmifl ülkelerde son
50 y›ld›r rutin pap smear tarama testinin kullan›lma-
s›yla invaziv servikal kanser oranlar› düflmüfltür. Ser-
vikal tarama yap›lacak kad›n grubunun ve pap sme-
ar yapt›rma aral›¤›n›n belirlenmesinde, risk faktörle-
rinin göz önünde tutulmas› önemlidir (6). Avrupa ül-
kelerinde pap smear testi yafl gruplar›na göre belirli
aral›klarla uygulanmaktad›r. Örne¤in bu ülkelerden;
Belçika’da 25-64 yafl aral›¤›nda 3 y›l süre ile, ‹sveç’te
20-60 yafl aral›¤›nda 3 y›l süre ile, Hollanda’da 30-60
yafl aral›¤›nda 3-5 y›l süre ile Yunanistan’da 25-64 yafl
aral›¤›nda 2-3 y›l süre ile uyguland›¤› bildirilmifltir (7).
Pap smear yapt›rma durumu kad›nlar›n yafl›, e¤i-
timi, ›rk›, sosyoekonomik durumu ve kültürel özel-
liklerine göre farkl›l›k göstermektedir. Pap smear
yapt›rma oranlar›n›n, geliflmifl ülkelerde yafll›, fakir
ve az›nl›k gruplarda daha düflük oldu¤u saptanm›flt›r
(10). Ülkemizde kad›nlar›n hastalanmadan sa¤l›k
kontrolüne gitme al›flkanl›¤›n›n henüz tam yerleflme-
mifl oldu¤u bilinmektedir. Türkiye’de yap›lm›fl ben-
zer bir çal›flmada da, sosyal güvencenin olmas›, evli-
lik süresi, yafl ve e¤itim seviyesi artt›kça pap smear
yapt›rma davran›fl›n›n daha s›k oldu¤u görülmekte-
dir (11). Wellensiek ve arkadafllar›n›n (2002) Güney
Afrika’da yapt›klar› çal›flmada, do¤um yapan kad›n-
larda pap smear yapt›rma oran›n›n yükseldi¤ini, sos-
yo ekonomik ve egitim düzeyi düflük olan kad›nlar›n
%87’sinin pap smear testini bilmedikleri için test yap-
t›rmad›klar› saptanm›flt›r (12). Risk faktörlerinin ve
smear testinin bilinmemesi korunma, erken tan› ve
tedavi yöntemlerinin kullan›lmamas›na neden ol-
maktad›r.
Serviks kanserinin erken dönemde tesbit edilebil-
mesi; hem birey hem de toplumun bu hastal›kla en az
zarar ve ekonomik kay›pla mücadele edebilmesini
sa¤layacakt›r. Bunun için etkin bir tarama program›-
n›n gelifltirilmesi ve uygulanmas›n›n gereklili¤i göz
15

önündedir (1). Petry ve arkadafllar› (2003) 2003 y›l›n-
da 8466 kad›na servikal kanser taramas› yapm›flt›r ve
86 kad›nda CIN II, %43.5’ünde displazi görülmüfltür
(13). American College of Obstetricians and Gyneco-
logist (ACOG); hayat› boyunca herhangi bir dönem-
de veya halen seksüel aktif olan ya da 21 yafl›na gel-
mifl tüm kad›nlar›n y›ll›k pelvik muayene ve pap
smear yapt›rmalar›n›, 30 yafl üzerinde ve 3 y›l ard›fl›k
y›ll›k normal pelvik muayene ve pap smear sonucu
olan kad›nlar›n daha uzun aral›klarla kontrol edilebi-
lece¤ini bildirmifltir (2, 4). Ancak, çal›flmam›zda ka-
d›nlar›n pap smear yapt›rmas› gereken grubu ve ne
s›kl›kta yap›lmas› gerekti¤ini tam olarak tan›mlaya-
mad›klar›, %40,8’inin bu testi daha önce hiç yapt›r-
mad›klar› saptanm›flt›r.
Çal›flmam›zda serviks kanseri risk faktörleri ara-
s›nda; 30-55 yafl›nda olma (%38), anormal pap smear
(%38,2), genital hijyenle (%61), kendi ya da cinsel eflin
genital organ hastal›¤› olmas› (%57,7), düzensiz adet
kanamalar›-lekelenmeler (%51,6), tek eflli olma
(%48,4), sigara (>10 adet/gün) kullanma (%61,4) ve
do¤umu evde sa¤l›k personeli yard›m› olmadan yap-
ma (%34,8) gösterilmifltir. Lee ve arkadafllar›n›n
(2007) yapt›klar› çal›flmada, 40 yafl›n üzerindeki Ame-
rika’da yaflayan Çinli kad›nlar›n (n=100) %68’inin
pap smear yapt›rd›¤› (3 y›l içinde), %84’ünün düzen-
li kontrole geldikleri belirlenmifltir. Ayn› zamanda
sosyal güvencesi olanlar›n, e¤itimli ve gelir düzeyi iyi
olanlar›n, erken yaflta Amerika’ya göç edenlerin, dü-
zenli sa¤l›k kontrolüne gelenlerin konuyla ilgili daha
fazla bilgi sahibi olduklar› saptanm›flt›r (p<0.05). So-
nuç olarak kad›nlar›n %42’si HPV’yi bildiklerini be-
lirtmifllerdir. Serviks kanseri-HPV enfeksiyonu risk
faktörleri üzerinde; %41’i erken cinsel aktiviteye bafl-
lama, %58’i cinsel yolla bulaflan bir enfeksiyon varl›-
¤›, %60’› çok efllili¤in, %82’si kötü hijyenin, %39’unun
rahim içi araç kullan›m›n›n, %59’u uzun süre kontra-
septif kullan›m›n›n, %38’i birden fazla düflük öyküsü
olmas›n›n, %25’i s›k cinsel aktivitenin etkili olabilece-
¤ini bildirmifltir. Ayn› çal›flmada kad›nlar›n %80’i
herhangi bir flikayeti olmayanlar›n, %60’› evli olma-
yanlar›n, %22’si ise menopoza girenlerin, pap smear
yapt›rman›n gerekli olmad›¤›n› düflünmektedir (14).
Sa¤l›k sistemimiz içinde bu sorunlara bütüncül bak›-
labilmesini sa¤lamada, hemflirelerin “karfl›lanmayan
gereksinim”lerin belirlenmesi, bu gereksinimlere yö-
nelik bak›m ve dan›flmanl›k rollerinin ortaya konula-
bilmesinde kan›ta dayal› çal›flmas› gerekmektedir.
SONUÇ VE ÖNER‹LER
Yap›lan de¤erlendirme sonucunda kad›n do¤um
poliklini¤ine baflvuran hastalar›n konuyla ilgili bilgi
düzeylerinin yeterli olmad›¤› belirlenmifltir. Bunu ta-
kiben e¤itim gereksinimlerine uygun e¤itim prog-
ramlar›n›n planlanmas› ve bu konularda hasta e¤iti-
mi ile fark›ndal›k art›r›labilir. Erken tan› ve korunma
ile ilgili düzenlenen e¤itimler toplum sa¤l›¤›n›n sür-
dürülmesine katk› sa¤layacakt›r.
KAYNAKLAR
1. Taflk›n L (2006). Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Hemfli-
reli¤i, Palme Yay›nc›l›k.
2. Ayhan A., Durukan T., Günalp S., Gürgan T., Öndero¤-
lu LS., Yaral› H., Yüce K. (2008). Temel Kad›n Hastal›k-
lar› ve Do¤um Bilgisi Günefl T›p Kitapevi.2. Bask›.Aan-
kara. s.1027.
3. Jemal A, Thomas A, Murray T, et all. (2002). Cancer sta-
tistics, 2002. CA Cancer j Clin;52: 23-47.
4. American Cancer Society. (2006). Cancer facts and figu-
res 2006. Retrieved November 7, 2006, from
http://www.cancer.org/downloads/STT/CAFF2006
PWSecured.pdf
5. T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤›: Türkiye’de Bölgelere ve Cinsiye-
te Göre Kanser Olgular›, 2003 y›l› verileri, www.sag-
lik.gov.tr (son eriflim tarihi:09.03.2008).
6. Waxman AG. Guidelines for cervical cancer screening,
history and scientific rationale. Clin Obstet Gynecol
2005; 48: 77-97.
7. Dozier KJ, Lawrence D. Socio-demographic predictors
of adherence to annual cervical cancer screening in mi-
nority women. Cancer Nurs 2000; 23: 350-356.
8. Bekar M, Do¤aner G, Erbafl N. (2008). Bir Halk E¤itim
Merkezindeki Kursiyerlerin Jinekolojik Kanserden Ko-
runmaya Yönelik Baz› Jinekolojik Sa¤l›k Uygulamalar›-
n›n Belirlenmesi. 11. Jinekolojik Onkoloji Kongre Kita-
b›, 1-3 May›s, Antalya.
9. Güvenç G, Akyüz A, Yavan T, Dede M, Yenen MC.
(2008). Kad›nlar›n Human Papilloma Virüs (HPV) en-
feksiyonu ve HPV afl›lar›na yönelik bilgileri ile pap
smear yapt›rma davran›fllar›. 11. Jinekolojik Onkoloji
Kongre Kitab›, 1-3 May›s, Antalya.
10. Akyüz A, Güvenç G, Yavan T, Çetintürk A, Kök G. Ka-
d›nlar›n Pap smear yapt›rma durumlar› ile bunu etkile-
yen faktörlerin belirlenmesi. Gülhane T›p Dergisi 2006;
48: 25-29.
11. Kalyoncu C, Ifl›kl› B, Özalp S, Küçük N. Osmangazi
Üniversitesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um poliklini¤i-
PINAR ve Ark.
16

BAfiKENT ÜN‹VERS‹TES‹ ANKARA HASTANES‹ KADIN HASTALIKLARI VE DO⁄UM POL‹KL‹N‹⁄‹NE
BAfiVURAN KADINLARIN HPV AfiISI VE SERV‹KS KANSER‹ ‹LE ‹LG‹L‹ B‹LG‹ DÜZEYLER‹
ne baflvuranlar›n Pap smear hakk›nda bilgi, tutum ve
davran›fllar›. Sa¤l›k ve Toplum 2003; 13: 60-66.
12. Wellensiek N, Moodley M, Moodley J, Nkwanya N.
Knowledge of cervical cancer screening and use of cer-
vical screening facilities among women from various
socioeconomic backgrounds in Durban, Kwazulu Na-
tal, South Africa. Int J Gynecol Cancer 2002; 12: 376-382.
13. Petry KU, Menton S, Menton M, Frosch FL, et al. Inclu-
sion of HPV testing in routine cervical cancer screening
forwomen above 29 years in Germany: results for 8466
patients. British Journal of Cancer (2003) 88, 1570–1577.
14. Lee-Lin F, Pett M, Menon U, Lee S, Nail L, Mooney K,
Itano J.Cervical cancer beliefs and Pap test screening
practices among Chinese American immigrants. Onco-
logy Nursing Forum 2007 Nov;34(6):1203-9.
17