Content uploaded by M. Frangipane
Author content
All content in this area was uploaded by M. Frangipane on Oct 11, 2015
Content may be subject to copyright.
A preview of the PDF is not available
After collapse: Continuity and Disruption in the settlement by Kura-Araxes-linked pastoral groups at Arslantepe-Malatya (Turkey). New data
Abstract and Figures
Abstract: The paper presents the main results obtained in the recent excavation of the early 3rd millennium levels at Arslantepe-
Malatya, which reveal substantial changes following the collapse of the Late Chalcolithic centralised system in connection with
the establishment of new groups linked to the Kura-Araxes culture. The new data show that these early 3rd millennium settlements,
besides marking a break with respect to the earlier Chalcolithic period and a radically new organisation, interestingly also show
more elements of continuity than previously thought in the maintenance of a central role for Arslantepe in the Malatya region and in
the continuation of some traditions such as those related to metallurgy. Rather than a momentary intrusion of pastoral communities
of Transcaucasian origin, the new picture suggests the temporary appropriation of the site by mobile, probably transhumant groups
moving in a wide area around the plain and already well-rooted in the region; after the destruction of the 4th millennium palace, they
used Arslantepe as their power centre and landmark, probably competing with the local rural population for the control of the site
and the region.
Figures - uploaded by M. Frangipane
Author content
All figure content in this area was uploaded by M. Frangipane
Content may be subject to copyright.
... In the open area between the 'Chief's' hut and the palisade (Fig. 7), a large number of animal bones in piles found in all rebuilding phases appear to had been the remains of collective feasts or celebrations. Moreover, pottery assemblages associated with the Mesopotamian and Kura-Araxes cultures, as well as a stamp and a cylinder seal, were found in and around the building (Frangipane, 2014;Dede, 2024, figs. 19-20;Dede & Oğuzhanoğlu, 2024, cat. ...
... The "royal tomb" suggests an elite burial, reflecting the symbolic value of such structures (Frangipane, 2014;. Artifacts such as zoomorphic rhyta and bone piles suggest feasting practices that align with Brian Hayden's (2001, pp. ...
In archaeological literature, public buildings generally refer to administrative and/or religious structures located within the monumental fortifications of large upper settlements, serving a class of rulers or ruling elite. Public buildings were constructed to serve administrative, religious, or other social functions such as meetings, banquets, ceremonies, festivals, or as symbols of power. While the Elazığ-Malatya Region is considered part of Eastern Anatolia culturally and politically, it was also a region with its internal dynamics in the Early Bronze Age. This study aims to discuss the architecture of public buildings in the Elazığ-Malatya Region, their use, the tendencies of the rising ruling class reflected in this architecture and the social dynamics of the region in the Early Bronze Age from a holistic perspective. The region's settlement pattern is analyzed, and the study is illustrated with maps and drawings. The results indicate that in the first half of the Early Bronze Age, when mobile groups dominated the region, there was social chaos. Stabilization began in the second half of the period. The elites emerging towards the end of this period, who ruled the settlements from public buildings named palaces, are considered to have been instrumental in this stability. Arkeoloji ya da sosyal antropoloji yazınında karmaşık toplumlar veya erken devletlerin kökenlerini açıklamak için çeşitli modeller oluşturulmaya çalışılmış, tarihöncesi toplulukların olası yönetim biçimleri üzerine çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır. Bu sınıflandırmalar içerisinde toplumsal değişimin basamakları yorumlanırken yönetici sınıfın yönetim alanlarını oluşturan kamusal binalardaki çeşitli faaliyetler de değerlendirilmiştir. Bu bağlamda yöneticilere yani kamu yönetimini elinde bulunduran azınlığa ait binaların farklılaşma eğilimi göstermeye başladığı saptanmıştır. Kamu yönetimi bilgiyi tekelinde toplayan, üretimi kontrol eden ve pekiştiren yönetici sınıfın/seçkinlerin gücünün en önemli aracıdır ve tüm bu yönetimsel işler kamusal yapılardan yürütülmektedir. Kamusal yapı kompleksleri gücün temsili; seçkinlerin yönetim ve iskân alanlarıdır. Kamusal yapılar bir yerleşimin merkezi gücüne işaret eder, dolayısıyla politik gücün temsilini gösterir. Günümüzde kamu kelimesi ile akla ilk gelen devlet ve onunla ilintili resmî kurumlardır: Kamu görevlisi, kamu kuruluşları, kamu idaresi gibi...Günümüzde kamusal yapıları tanımlamak anlamlı içeriklerle sağlanabilir ancak Erken Tunç Çağı (ETÇ) kamusal yapıları için kısa, anlaşılır bir tanım yapabilmek ve bunu modern tanımlar ile eşleştirmek zordur. ETÇ kamusal binaları bir topluluğun idari, dini, sosyal ve ekonomik gereksinimlerini karşılamak üzere inşa edilmiş; özgün işlevi domestik olmayan yapı ya da yapılar bütünü olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle, idari ile yönetimsel işlerin; dini ile ritüel, toplanma, şölen, tören gibi pratiklerin bu yapılardan yönetici elit ya da elitler tarafından yürütüldüğü anlamlarını kastettiğimizi belirtmeliyiz. Binaların kamusallığı genellikle boyutları ve mimari olarak periferine göre merkezi bina olmalarından kaynaklanmaktadır. Temel tanımlayıcı özelliği, ölçeğinin ve detaylandırılmasının, bir binanın yerine getirmesi amaçlanan herhangi bir pratik işlevi aşmasıdır. Mimari ölçeği, iktidar ve seçkinlerin sosyal-politik kontrolüyle doğrudan ilişkili görmek kamusal yapı tanımında karşılaşılan en yaygın yorumlardan biridir. Binanın ölçeği, detayları ve birimleri hizmet edeceği nüfus sayısı ile doğru orantılı olabilir. Elazığ-Malatya¬ Bölgesi tarih öncesi dönemleri, baraj kurtarma kazıları ve uzun yıllardır devam eden Arslantepe verileri ile tanımlanmaktadır. Bölge'nin Geç Kalkolitik Dönem'den ETÇ sonuna kadar Erken Trans Kafkasya, Karaz ya da Kura-Aras olarak adlandırılan kültürün etkisi altında olduğu anlaşılmaktadır. Pastoral bir yaşam tarzını benimsemiş olan bu kültürün Trans Kafkasya, İran'ın kuzeyi, Doğu Anadolu Bölgesi ve S uriye-Levant Bölgesi'ne değin uzanan geniş bir coğrafi alana yayıldığı belirlenmiştir. Kura-Aras kültürünün kendine özgü mimarisi, insan yüzlü ocakları ve seramiği ETÇ'de bölgeye hâkim olmuştur. Bununla birlikte, ETÇ ortalarından itibaren yerel dinamiklerin de ortaya çıktığı; bölgeselleşmeye doğru giden değişikliklerin olduğu saptanmıştır. Bu çalışma Elazığ-Malatya Bölgesi'nde kamusal yapı mimarisi, kullanım amaçları, yükselen yönetici sınıfın bu mimariye yansıyan eğilimleri ve bölgenin ETÇ'de sosyal dinamiklerini bütüncül bir bakış açısı ile ele almayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte MÖ 2. binyılda ortaya çıkacak olan yerel beyliklerin kökeninin ETÇ sonlarında oluşmaya başlayan siyasi istikrar ile ilişkisinin varlığını da sorgulamaktadır. Bu amaç doğrultusunda bölgenin yerleşim hiyerarşisi incelenmiş, haritalar ve çizimlerle çalışmanın daha anlaşılır hale gelmesi sağlanmıştır. Bu bağlamda Elazığ-Malatya Bölgesi kültürünün ve kronolojisinin oluşturulmasında anahtar merkezler olan Arslantepe'de iki, İmamoğlu Höyük'te bir ve Norşuntepe'de birbiri üzerine inşa edilen üç kamusal yapı değerlendirilmiş, kullanım amaçlarına dair öneriler sunulmuştur. Ayrıca konunun diğer tamamlayıcı ayağı olan bölgenin yerleşim hiyerarşisi Geç Kalkolitik Dönem'den ETÇ sonuna kadar incelenmiştir. Elazığ-Malatya Bölgesi'ndeki kamusal yapılar Geç Kalkolitik Dönem'den sonra ETÇ'de yönetici / seçkinlerin ya da başka bir deyişle erkin biçim değiştirmesinin işaretleri olarak yorumlanabilir. Bölge'deki kamusal binalar yaşama, yönetim ve toplantı-tören ya da şölen binasından oluşmaktadır. Arslantepe'deki 'Şef' kulübesi ve Bina 36, gerek mimari özellikleri gerekse küçük buluntuları ile sosyal tabakalaşmayı yansıtmaktadır. Geç Kalkolitik Dönem'den itibaren aynı alanda kamusal yapıların sürekli inşa edilmesi ve bu binaların benzer işlevleri taşımaları Arslantepe'de bir kolektif belleğin varlığını göstermektedir. Aynı döneme ait olan kralî mezarın karmaşık gömme ritüel özellikleri ve buluntuları sembolik değerine işaret etmekte; bir elit veya topluluğun şefine ait olduğunu düşündürtmektedir. İmamoğlu Höyük'teki 'Merdivenli Yapı', Mezopotamya mühür baskılı bulla parçalarının da kanıtladığı gibi, uzak mesafeli ticaretle uğraşan yöneticilerle bağlantılı bir kamu binası olmalıdır. Uzmanlaşmış işgücü ve depolama kapasitesi İmamoğlu'nun çevre köylerden mal toplayan ve depolayan orta ölçekli bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Norşuntepe'de, 8. ve 7. tabakalardan 6. tabakaya uzanan mimari süreklilik, istikrarlı bir idari varlığı yansıtmaktadır. Çok katlı anıtsal bir kompleks olan 6. tabaka sarayında atölyeler, mutfaklar ve depolar; tahıl depolama ölçeği, gelişmiş tarıma işaret etmekte olup ihtiyaç fazlası muhtemelen yöneticiler tarafından ticaret için ya da zor zamanlarda halkı desteklemek için kullanılmıştır. Çeç mühürler de tarımsal ürünlerin dağıtımını kolaylaştırmış olabilir. Verimli Altınova'da yer alan Norşuntepe, seramik, taş, kemik ve metalürji alanlarında vasıflı işgücüne sahip merkezi bir yerleşimdir. Tüm bu bilgilere dayanarak Elazığ-Malatya Bölgesi'nde incelediğimiz kamusal yapıların yerleşimin en yüksek noktasında ve fiziksel olarak halkın geri kalanından kendilerini soyutlayacak biçimde inşa edildikleri görülmektedir. Merkezlerdeki kamusal mimari ve ele geçen nitelikli eşya ile kralî mezar, dikey hiyerarşinin varlığına da işaret etmektedir. Bu merkezlerde madencilik aktiviteleri (Arslantepe, Norşuntepe), kemik, taş (Norşuntepe) ve seramikte (İmamoğlu Höyük) uzmanlaşmış işgüçlerinin varlığına dair işaretler tespit edilmiştir. Bu durum, bu yerleşimlerin bölgede uzmanlaşmış üretim merkezleri olabileceklerini; bu üretim zincirinin de kamusal yapılardan merkezleri yöneten seçkin sınıfın denetiminde olabileceğini akla getirmiştir. Elazığ-Malatya Bölgesi bir bütün olarak da Yukarı Fırat Havzası Kalkolitik Çağ'da Mezopotamya ile ilişkili görünürken Havza'ya Kura-Aras kökenli toplulukların gelişi sosyoekonomik yapıyı değiştirmiş görünmektedir. ETÇ boyunca Elazığ-Malatya Bölgesi de Kura-Aras kökenli yerleşimlere sahne olur ve bir önceki çağda yoğun olan Mezopotamya ile ilişkiler kesintiye uğrar. ETÇ'de kırsal karakterdeki yerleşim sayısındaki artış, bölgede popülasyonun da arttığının işaretidir. ETÇ I ve II'de yerleşim sayısındaki artış ve bunların geçici yerleşim karakterinde olmaları bu hareketli grupların varlığını göstermektedir. Bölgede bu dönemde mobilize grupların varlığı ile birlikte bir istikrarsızlık söz konusudur. ETÇ II'de bölge halen istikrarsızdır. ETÇ III ile birlikte yerleşimler daha kalıcı karakterdedir ve peyzajda merkezi yerleşimlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Bölgede ETÇ'den Orta Tunç Çağı'na geçişte de kültürel bir kesinti olmadığı tespit edilmiştir. Bu durum, MÖ 2. binyılda bölgede ortaya çıkan yerel beyliklerin temelinin ETÇ III'te sağlanmaya başlayan istikrar ile oluşmaya başladığını düşündürtmüştür. Elazığ'da ortaya çıkartılan Harput Kabartması ve mimari bağlamı Orta Tunç Çağı başlarında bölgede siyasi otoritenin OANNES 2025 7(1) 21 varlığına işaret etmekte ve yukarıdaki bilgiler ele alındığında bu merkezi otoritenin temelinin ETÇ sonlarında atılmaya başladığına işaret etmektedir.
... At considerable elevations-Arslantepe is 1000 m and Başur Höyük 540 m above sea-level-both are likely to have experienced pronounced seasonal variations in human presence and use. This will have included periods when otherwise dispersed and mobile groups converged upon them from the surrounding valleys and plains, a pattern suggested by related faunal assemblages (Frangipane 2014;Porter 2012a). These findings are consistent with stable isotope analysis, recently conducted on human remains from the Başur Höyük cemetery. ...
... Intriguingly, the appearance around a century later of the 'royal tomb' at Arslantepe coincides with a period when most traces of mud-brick architecture had disappeared, along with evidence for wheel-made pottery and administration, giving way to a more ephemeral building tradition using wood, wattle and daub (Frangipane 2014;Frangipane & Erdal 2020). Based on the appearance of new forms of material culture, archaeological overviews of this 'post-palatial' period describe the absorption of Arslantepe and the eastern Anatolian highlands into a much broader Kura-Araxes zone of influence, with its centre of gravity to the northeast, between the Black and Caspian Seas (Wilkinson 2014). ...
On the upper reaches of the Tigris and Euphrates, archaeologists encounter evidence that challenges conventional understand-
ings of early state formation as a transition from ‘small-scale, egalitarian’ to ‘large-scale, stratified’ societies. One such location is
the Early Bronze Age cemetery of Başur Höyük, which presents evidence of grand funerary rituals—including ‘retainer burials’
and spectacular deposits of metallic wealth—in an otherwise small-scale, egalitarian setting. A further, puzzling feature of this
cemetery is the preponderance of teenagers in the richest tombs. Here we describe the combined results of archaeological and
anthropological analysis at Başur Höyük, including ancient DNA, and consider the challenges they pose to traditional accounts of
early state formation.
... At Arslantepe, one of the most important archaeological sites on the Eastern Anatolian plateau ( Fig. 1 a), the collapse of the proto-state societies of the Late Chalcolithic allowed groups with different cultural traits to established at the site for a short period (period VI B1 3000-2900 BCE) (Frangipane, 2014;Frangipane et al., 2005). This is particularly evident in the material culture, especially in the pottery production, testifying to stronger links with the pastoral communities from the Caucasus regions ( (Piccione et al., 2015) and references therein). ...
This contribution focuses on the use of space within phase VI B2 of the site of Arslantepe (2900–2750 BCE;
Eastern Anatolia, Turkey). VI B2 relates to a Near-East Early Bronze Age farmer’s village, with no apparent
internal hierarchy, developed on the exterior of a monumental wall. This wall, erected shortly before the construction
of the residential area (early VI B2), may have lost its defensive function in the phase examined here
(late VI B2). Inside the fortification, a row of single rooms was placed against the walls, constructed using
techniques similar to those of the houses, indicating they were contemporaneous with the residential structures.
These rooms contained various raw materials and equipment, suggesting they served as both storage spaces and
areas where activities were carried out. This work presents the results of the use-wear analysis on macro-lithic
and chipped stone tools coming from open spaces and rooms located beyond the wall. By integrating use-wear
data with other available information from this area, the research sheds light on the activities carried out within
these spaces. In addition, the obtained results are compared with data from the entire level VI B2, allowing for
the identification of similarities and differences between the two sectors of the village.
... Va notato però che nella zona dell'Alto Eufrate, nella zona di Malatya-Elaziğ, il processo di differenziazione sociale e di formazione statale è enormemente più accelerato, come è testimoniato dagli scavi di Arslantepe, dove nel IV millennio (periodi VII-VIa) ci sono chiare evidenze di attività redistributive direttamente connesse a un sistema amministrativo, mentre nella fase successiva, tra IV e III millennio (periodo IVb), si registra la distruzione del palazzo e il collasso del sistema amministrativo centralizzato. Il sito, tuttavia, non viene abbandonato ma, al contrario, occupato da gruppi itineranti forse provenienti dalla Caucasia meridionale, andando a ricoprire nuovamente una posizione centrale (Frangipane 2014;. ...
This article aims to provide a general overview of settlement patterns in Armenia and neighbouring areas from the Early Bronze Age to Early Hellenistic times. The southern Caucasus presents unique features. For those approaching the subject for the first time, this paper aims to summarise the primary evidence for the development and transformation of the human landscape. Starting from the 4th millennium BC, it is possible to trace the outlines of a general process of sedentarisation of communities on the highlands, which took different forms and characteristics. Mobile villages dominated the Bronze Age settlement structure. By the end of the 2nd millennium BC, the highlands were characterised by a general development of fortified settlements, generally referred to as ‘cyclopean fortresses’, which will also be one of the main features of the later Kingdom of Urartu. Following the two centuries of Achaemenid rule, with its elusive settlement pattern, the last centuries of the 1st millennium saw the spread of Greek culture following the conquests of Alexander the Great and his successors. With the creation of large urban sites based on Hellenistic models, the concept and structure of the Mediterranean city spread across Armenia and adjacent areas.
... Va notato però che nella zona dell'Alto Eufrate, nella zona di Malatya-Elaziğ, il processo di differenziazione sociale e di formazione statale è enormemente più accelerato, come è testimoniato dagli scavi di Arslantepe, dove nel IV millennio (periodi VII-VIa) ci sono chiare evidenze di attività redistributive direttamente connesse a un sistema amministrativo, mentre nella fase successiva, tra IV e III millennio (periodo IVb), si registra la distruzione del palazzo e il collasso del sistema amministrativo centralizzato. Il sito, tuttavia, non viene abbandonato ma, al contrario, occupato da gruppi itineranti forse provenienti dalla Caucasia meridionale, andando a ricoprire nuovamente una posizione centrale (Frangipane 2014;. ...
This article aims to provide a general overview of settlement patterns in Armenia and neighbouring areas from the Early Bronze Age to Early Hellenistic times. The southern Caucasus presents unique features. For those approaching the subject for the first time, this paper aims to summarise the primary evidence for the development and transformation of the human landscape. Starting from the 4th millennium BC, it is possible to trace the outlines of a general process of sedentarisation of communities on the highlands, which took different forms and characteristics. Mobile villages dominated the Bronze Age settlement structure. By the end of the 2nd millennium BC, the highlands were characterised by a general development of fortified settlements, generally referred to as ‘cyclopean fortresses’, which will also be one of the main features of the later Kingdom of Urartu. Following the two centuries of Achaemenid rule, with its elusive settlement pattern, the last centuries of the 1st millennium saw the spread of Greek culture following the conquests of Alexander the Great and his successors. With the creation of large urban sites based on Hellenistic models, the concept and structure of the Mediterranean city spread across Armenia and adjacent areas.
A R T I C L E I N F O Keywords: Early Bronze Age Agent-based modeling Land use and land cover change Surface processes Arslantepe Hacılar Büyük Höyük Anatolia A B S T R A C T Land use in archaeological societies has important consequences for ecosystemic changes in the long-term, which directly affect the sustainability of the economy and socio-political organization. In the Near East; socio-political organization, mode of production, and land use patterns diversified spatio-temporally during the Early Bronze Age-I (ca. 5100-4700 cal. BP) when socially complex entities emerged across the region. During this trans-formative phase, Anatolia witnessed polities of varying levels of organization and modes of subsistence, all of which translate into diverse land use patterns. This research focuses on the results of agent-based modeling to simulate the long-term impacts of land use/land cover change at two major Early Bronze Age sites; Arslantepe (ca. 5100-4700 cal. BP) in Eastern Anatolia and Hacılar Büyük Höyük (ca. 5100-4900 cal. BP) in Southwest Anatolia. Arslantepe and Hacılar Büyük Höyük are situated in different environments (i.e., climate and vegetation), and show different levels of social organization, and economies. Comparing the land use patterns of these two contemporary but otherwise different polities presents important results in terms of our understanding of how land use patterns diversify and what their ecological results have been in the long term.
Rigveda and Atharvaveda Shaunaka Samhitas have been carefully analyzed to check whether they mention copper or bronze swords. It has turned out that both texts do not know swords (only knives) and therefore must be dated in their habitats in the Northwest of the Indian subcontinent prior to the introduction of such weapons into the region. Swords have been archaeologically evidenced both in the Indus valley and in the Yamuna–Ganges Doab only after 2000 BC. This confirms the dating of Atharvaveda Shaunaka prior to 2000 BC, and of more archaic Rigveda – a few centuries earlier (prior to 2600 BC).
Then all available data on the copper and bronze swords of different types (straight double-edged, machete–cleaver, sickle-shaped, ‗rapier‘, ‗harpoon‘) originating from the Old World and dating back to 3500–2000 BC have been collected and scrutinized. Thus Cyclades, Anatolia, Syria, Palestine/ Israel/ Canaan, North-Western Caucasus, Transcaucasia, Akkad, Sumer, Elam and Bactria–Margiana territories have been excluded from the possible homelands of Indo-Aryans in the periods when they already had copper or bronze swords.
This contribution aims at a precise investigation of the archaeological evidence relating to war and the aspects of militarisation associated with the communities that lived in the Southern Caucasus between the Early Bronze Age and the Iron Age. The picture that emerges according to our reconstruction hypothesis differs significantly from what has been proposed and accepted by a large part of the academic community, especially as regards the methods and timing of the onset of the beginning of the militarization processes. In fact, we think that the Middle Bronze Age played a much more important role in these processes than has been generally believed to date. Militarisation, from the data presented, would no longer seem to have been a sporadic and rather random process but rather a gradual and constant development that reached its peak, in the time frame examined, with the birth of the state of Urartu.
The development of metallurgy in Anatolia is argued to be the result of complex long-term engagements and interactions among diversified highland and lowland communities. We focus on the various ways people acquired, produced, traded, and consumed metals in this review of recent advancements in the study of Anatolian metalwork. Here, we draw attention to research conducted primarily in the Taurus Mountains and central Anatolia during the last decade that examines the changing relationship between society and technology during the Chalcolithic and Bronze Age. Specifically, we examine institutions of metal production and trade using archaeological evidence to highlight the existence of a complex sociopolitical environment rich in regional technological traditions well before major political and economic interaction with Syro-Mesopotamia. We stress two conclusions: first, the development of indigenous metal production institutions was linked to localized social arrangements in Anatolia. Second, the development of a hierarchy of production sites occurred to mitigate uncertainty in access to necessary metal resources. © 2014 Springer Science+Business Media New York. All rights are reserved.
Cet article traite d'objets en métal, de scories et de minerais provenant du centre urbain ď Arslantepe. La majorité des objets analysés ont été trouvés dans la tombe « royale » niveau VI В1 (début du Bronze ancien I), quelques autres appartiennent au trésor palatial du temple niveau VI A (Uruk récent). Les scories et les minerais proviennent de différents loci et niveaux. Les métaux peuvent être classés en cuivre (arsénieux), cuivre arsénieux à haute teneur en nickel, argent, plomb et en un nouveau type d'alliage argent-cuivre. Des artefacts en bronze stannifère n'apparaissent pas parmi les objets retrouvés. En nous fondant sur les analyses des isotopes du plomb, nous suggérons que les objets argent-cuivre résultent du mélange intentionnel de deux métaux, et apportent donc ainsi la plus ancienne preuve des pratiques d'alliage en Anatolie orientale. Pour produire la couleur argent vif de ces objets, la technique de réduction de la dorure (gilty depletion) fut utilisée. Les armes de la tombe « royale » et du trésor palatial, sont en cuivre arsénieux. Ces analyses isotopiques du plomb tendent à confirmer les suggestions, déjà émises sur le plan archéologique, qu 'elles étaient importées de Transcaucasie. Les objets en métal trouvés à Arslantepe (Bronze ancien) étaient en partie produits sur le site à partir de minerais importés, et en partie importés comme produits finis. Ils représentent donc probablement un système commercial à deux niveaux : un échange de produits sur le marché, et un niveau élevé du don-échange parmi les élites.
Burnished Ware and Central Anatolian Relations at the End of the 4th and the Beginning of the 3rd Millennium BC. Unpublished PhD Dissertation
- East Anatolian Red-Black
East Anatolian Red-Black Burnished Ware and Central
Anatolian Relations at the End of the 4th and the Beginning of
the 3rd Millennium BC. Unpublished PhD Dissertation. Rome:
Doctoral School in Archaeology, Sapienza University of Rome.
Bonn: Rudolph Habelt Gmbh (Kolloquien zur Vorund Frühgeschichte 13)
- Juni
Juni 2006. Bonn: Rudolph Habelt Gmbh (Kolloquien zur Vorund Frühgeschichte 13).
Analytische Untersuchungen an Goldartefakten und an Naturgold aus dem Kaukasus und dem Transkaukasus
- Gold In Georgien
Gold in Georgien. Analytische Untersuchungen an Goldartefakten und an Naturgold aus dem Kaukasus und dem Transkaukasus. In: HANSEN S. et al. (Hrsg.): 139-160.