Çocuklarda Öksürük

Abstract

Cough is a protective reflex that enhances mucociliary func-tion and clears excessive secretions and airway debris from the respiratory tract, as well as a very common symptom of a respiratory disease. The etiology of pediatric cough differs from adults in terms of duration, presentation, and underl-ying causes. In this article, the importance of pediatric cough is reviewed in the light of current literature. J Child 2010; 10(3):110-115 GİRİŞ Öksürük solunum yolu hastalıklarının en önemli ve en sık görülen semptomlarından biridir. Çocuklarda en sık hastaneye başvuru nedenidir. Aileler açısısın-dan sıkıntı yaratan bir bulgudur. Etkinlikleri kanıtlan-mamış olmasına rağmen, birçok ilacın kullanılması ile ciddi sağlık harcamalarına neden olur (1) . Çocuklarda öksürük genellikle viral infeksiyonlarla ilişkidir, tipik olarak çoğu kendiliğinden düzelir. Gribal bir infeksiyonun başlangıcından sonra öksü-rük; okul çağı çocuklarının % 35-40'ında 10 güne kadar, solunum yolu yolu infeksiyonundan sonra okul öncesi çocukların % 10'unda 25 güne kadar uzayabilir. Ayrıca iç ve dış hava kirliliği, nem, irritan gazlar, sigara maruziyeti gibi çevresel faktörler çocuklarda öksürüğe yol açar (2,3) .

Full text

Çocuklarda Öksürük
Tayfur GİNİŞ *, Mahmut DOĞRU *, Serap ÖZMEN *, İlknur BOSTANCI **
Çocuklarda Öksürük
Öksürük, akciğerleri aspirasyondan koruyan, hava yola-
rındaki sekresyonların atılmasını sağlayan ve solunum
hastalıklarında sık görülen semptom olan korucuyucu bir
reflekstir. Çocuklarda öksürük nedenleri, öksürük süresi,
prezentasyonu ve alta yatan nedenler yönünden erişkinler-
den farklıdır. Bu makalede güncel bilgiler eşliğinde çocuk-
larda öksürüğün önemi incelenmiştir.
Anahtar kelimeler: Öksürük, çocuk, tanı
Çocuk Dergisi 2010; 10(3):110-115
Cough in Childhood
Cough is a protective reflex that enhances mucociliary func-
tion and clears excessive secretions and airway debris from
the respiratory tract, as well as a very common symptom of
a respiratory disease. The etiology of pediatric cough differs
from adults in terms of duration, presentation, and underl-
ying causes. In this article, the importance of pediatric
cough is reviewed in the light of current literature.
Key words: Cough, children, diagnosis
J Child 2010; 10(3):110-115
GİRİŞ
Öksürük solunum yolu hastalıklarının en önemli ve
en sık görülen semptomlarından biridir. Çocuklarda
en sık hastaneye başvuru nedenidir. Aileler açısısın-
dan sıkıntı yaratan bir bulgudur. Etkinlikleri kanıtlan-
mamış olmasına rağmen, birçok ilacın kullanılması
ile ciddi sağlık harcamalarına neden olur (1).
Çocuklarda öksürük genellikle viral infeksiyonlarla
ilişkidir, tipik olarak çoğu kendiliğinden düzelir.
Gribal bir infeksiyonun başlangıcından sonra öksü-
rük; okul çağı çocuklarının % 35-40’ında 10 güne
kadar, solunum yolu yolu infeksiyonundan sonra
okul öncesi çocukların % 10’unda 25 güne kadar
uzayabilir. Ayrıca iç ve dış hava kirliliği, nem, irritan
gazlar, sigara maruziyeti gibi çevresel faktörler
çocuklarda öksürüğe yol açar (2,3).
Epidemiyoloji
Öksürük prevelansı Avrupa ve ABD’deki birçok
komitenin yaptığı anketlerde populasyonun % 9-33’ünde
görüldüğü tahmin edilmektedir (4,5). Altı-on iki yaş
grubu okul çocuklarında kronik öksürük prevelansı
% 5-10’dur. Retrospektif ve prospektif çalışmalarda
kliniklerde görülen kronik öksürüklü çocukların
büyük çoğunluğunun daha küçük yaşlarda (ortalama
2-3 yaş) olduğu görülmüştür (6,7).
Patofizyoloji
Öksürük, solunum sisteminden sekresyonların ve
yabancı maddelerin temizlenmesinde önemli rolü
olan koruyucu bir reflekstir. Öksürük refleksi öksü-
rük reseptörleri, afferent sinirler, öksürük merkezi,
efferent sinirler ve effektör kaslardan oluşur. Öksürük
reseptörleri larinksten segmental bronşlara kadar
olan bölümde bulunur (8). Ayrıca farenks, paranasal
sinusler, dışkulak yolu, timpanik membranlar, plevra,
perikart, diyafragma ve midede bulunur. Bu nedenle
çocuklarda öksürüğün nedeni araştırılırken bu bölge-
ler de gözönünde bulundurulmalıdır. Refleksin affe-
rent yolunu vagus siniri oluşturur. Öksürük merkezi
medulla oblangatada bulunmaktadır. İstemli kontrol
beyin korteksi tarafından idare edilir (9,10).
Öksürük refleksi çocuklarda yaklaşık 5 yaş civarında
olgunlaşır. Erişkinler mevcut hava yolu sekresyonla-
rını kolayca çıkarırken, çocuklarda bol bulunan sek-
resyonlar bu yaştan önce kolay çıkarılamaz. Bu
nedenle çocuklara bu yaştan önce kabuklu yiyecekler
verilmemesi önerilir (7,11).
Alındığı tarih: 21.04.10
Kabul tarihi: 28.06.10
* Dr. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Alerji Kliniği, Uz. Dr.
** Dr. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Alerji Kliniği, Doç. Dr.
Çocuk Dergisi 10(3):110-115, 2010
doi:10.5222/j.child.2010.110
Uzm. Dr. Tayfur Giniş [drtayfur@hotmail.com]
3056252
0505 225 63 45
110

Öksürük refleks duyarlılığı, hastalıklar ve ilaçlara
bağlı olarak değişebilmektedir. Viral bir infeksiyon-
dan sonra 2-3 haftalık dönemde öksürük refleksi
hiperreaktif olur ve koku, aerosol, ısı değişiklikleri
gibi zararsız uyaranlar öksürüğü kolaylıkla uyarır. Bu
dönemde hasta semptomatiktir. Takiben duyarlılık
azalır (12,13). Bazı durumlarda bu aşırı duyarlı durum
tetikleyen olayı takiben kronik öksürük gelişimine
yol açar. Atopi, gastroözofageal reflü (GÖR), astım,
kronik infeksiyonlar, otoimmün hastalıklar, angioten-
sin-converting enzim (ACE) inhibitör tedavisi, sigara
maruziyeti gibi çeşitli tetikleyici faktörlerin kronik
öksürük gelişimini arttırdığı düşünülmektedir (14,15).
Bu yüzden hastaların klinik değerlendirilmesinde
bunların sorgulanması önerilir. İki veya daha fazla
inflamatuvar uyaranın birlikte bulunmasının daha
ciddi hava yolu hastalığı gelişiminde rolu olabileceği
düşünülmektedir (16).
Çocuklarda Öksürük Sınıflaması: Çocuklarda
öksürük nedenleri öksürük süresi, prezentasyonu ve
alta yatan nedenler yönünden erişkinlerden farklıdır.
Bu farklılıklar çocuklarda öksürük sınıflamasında
yardımcı olur (17).
Öksürük iki kategoride incelenir: normal veya bekle-
nen öksürük ve anormal öksürük
Normal veya Beklenen Öksürük: Objektif ölçüm-
lere göre solunum hastalığı olmayan sağlıklı okul
çağında çocuk (ort:10 yaş) günde ortalama 10-11 (34
kadar) öksürük episodları olabilir (18). Özellikle son-
bahar ve kış mevsimlerinde yineleyen viral infeksi-
yonlar çocuklarda yaygındır. Öksürük reseptörlerinde
duyarlılık artışı vardır. Persistan öksürüğe neden ola-
bilir (17).
Anormal Öksürük: Çocuklarda anormal öksürük;
süreye göre (akut/subakut/kronik), öksürük karekteri
ve kalitesine göre (kuru/yaş), zamanına göre (gece/
gündüz), yaş grubuna göre (bebeklik/çocukluk çağı/
adölesan) ve etiyolojiye göre (spesifik/nonspesifik)
sınıflandırılır.
Öksürük süresine göre erişkin çalışmaları ve rehber-
lerinde 3 haftadan kısa sürenler akut öksürük, 3-8
hafta subakut, 8 haftanın üzeri kronik öksürük olarak
tanımlanır (19,20). Çocuklarda ise 2 haftadan kısa
sürenler akut öksürük, kronik ya da persistan öksürük
çalışma ve rehbere bağlı >3-12 hafta arasında değiş-
mektedir (21,22). Erişkin ve çocuklarda akut ve subakut
öksürük çoğunlukla viral üst solunum yolu infeksiyo-
nu ile ilişkilidir, spesifik ayırıcı tanı testlerine gerek
yoktur.
Öksürük karakteri ve kalitesi bazı çocuklarda tanına-
bilir spesifik bir etiyolojiyi düşündürebilir (Tablo 1)
(17,19).
Çocuklarda kuru veya yaş öksürük bronşlarda sekres-
yonlarla ilişkilidir (11). Çocuklar fazla sekresyonları
ender olarak çıkarmalarına rağmen, yaş öksürük yeri-
ne produktif öksürük tanımlaması kullanılabilir.
Kistik fibrozis olmayan kronik yaş öksürüklü çocuk-
larda son zamanlardaki çalışmalarda çocukların
büyük bir bölümünde endobronşiyal bakteriyel bir
infeksiyon olduğu saptanmıştır (23). Kronik öksürük
ve pürülan balgam çıkaran çocuklar kistik fibrozis,
bronşektazi ve silier dismotilite sendromları yönün-
den değerlendirilmelidir.
Kronik öksürüklü çocuklarda yapılan bronkoalveoler
lavajlarda yüksek oranda infeksiyon bulgusuna rast-
Tablo 1. Yaş gruplarına göre tanımlanan karakteristik öksü-
rük nedenleri.
Sütçocuğu
Havlar tarzda
Kuru, kesik öksürük
Yaş
Çocukluk
Havlar tarzda
Spazmotik/paroksismal
Yaş
Adolesan
Havlar tarzda
Spazmotik/paroksismal
Yaş (balgamlı)
Olası Etiyoloji
Krup, trakeomalasi diğer solunum anato-
mik anormallikleri
Klamidya
Uzamış bronşit, sinüsit
Krup
Boğmaca benzeri öksürük sendromu
Persistan bronşit/sinüzit
Psikojenik öksürük
Boğmaca benzeri öksürük sendromu
Pnömoni, persistan bronşit, sinüzit
Tablo 2. Çocuklarda öykü ve fizik muayene bulgularına daya-
nan spesifik öksürük belirleyicileri.
Günlük yaş öksürük
Oskültasyon bulguları
Kronik dispne
Efor dispnesi
Hemoptizi
Süre> 6 ay
Yineleyen pnömoni
Kardiak anormallik
İmmün yetmezlik
Gelişme geriliği
Çomak parmak
Yutma sorunları
T. Giniş ve ark. Çocuklarda Öksürük
111

lanılmıştır (24). Boğmaca, tüberküloz, yineleyen viral
infeksiyonlar ve kronik üst solunum yolu infeksiyon-
ları gibi birçok infeksiyon hastalığı uzamış öksürüğe
neden olabilmektedir. Boğmaca benzeri hastalıklar
olarak bilinen solunum yollarının Bordetalla pertus-
sis, parapertussis, adenovirus, mikoplazma, klamidya
ile olan infeksiyonlarında tipik olarak spazmodik
boğulur tarzda paroksismal bir öksürük paterni görü-
lebilir.
Gece öksürükleri sıklıkla astımı düşündürür. Bu
bulgu objektif çalışmalarla doğrulanmamıştır.
Sütçocukluğu ve çocuklarda öksürük başlama yaşı
tanı için önemlidir. Bu yaş grubunda üst ve alt solu-
num yolu anatomik anormallikleri ve yabancı cisim
daha sık görülür (Tablo 1) (10,17,19).
Spesifik öksürük altta yatan solunum veya sistemik
hastalıkla ilişkilidir. Birlikte bulunan semptom, bul-
gular, radyografi ve laboratuvar sonuçlarıyla tanı
konur (Tablo 2). Günlük yaş öksürük sıklığı spesifik
öksürük varlığının en iyi klinik belirleyicisidir. Kro-
nik dispne ve hemoptizi öyküde önemlidir. Göğüs
dinleme bulguları vardır ve radyografisi anormaldir
(10,17,19).
Öykü ve fizik incelemede altta yatan önemli bir has-
talığa ait spesifik göstergeleri olmayan, öksürük
dışında sağlıklı görünen bir çocukta yalnızca kronik
öksürük varlığı non-spesifik öksürük olarak değer-
lendirilir. Genellikle izole kuru öksürük vardır. Çoğu
vakalarda non spesifik öksürük postviral infeksiyon
ile ilişkilidir ve artmış öksürük reseptör duyarlılığı
vardır. Bu hastaların çoğu kendiliğinden düzelir
(10,17,25,26).
Erişkinlerde yapılan prospektif çalışmalarda kronik
non spesifik öksürük yapan üç ana neden olarak üst
hava yolu öksürük sendromu (ÜHÖS), astım, GÖR
saptanmıştır (19).
Üst hava yolu öksürük sendromu daha önceleri post-
nazal akıntı sendromu olarakta bilinir. Öksürük hipo-
farenks ve larenkste yerleşmiş öksürük reseptörleri-
nin burun ve sinüslerden akan sekresyonlarca direkt
fiziksel uyarı veya kimyasal irritasyon yoluyla uya-
rılmasıyla ortaya çıkmaktadır. Postnazal akıntının en
önemli nedeni, allerjik rinit veya kronik rinosinüzit-
tir. Fizik muayenede boğaz arkasında kaldırım taşı
görünümü dikkati çeker ve postnazal akıntı görülebi-
lir (27).
Çocuklarda kronik non-spesifik öksürükle ilişkili
veriler sınırlıdır. Bir çalışmada pediatrik solunum
merkezine gönderilen ve daha önce astım tanısı almış
çocuklarda en sık % 40 oranında uzamış bakteryel
bronşit tanısı almıştır (28). ABD’de büyük çocuklarda
yapılan çalışmada ise sırası ile en sık % 28 GÖR,
% 23 üst hava yolu öksürük sendromu, % 13 astım
saptanmıştır (29). 2008 yılında Türkiye’de yapılan
çalışmada ise en sık kronik öksürük nedenleri sıra
ile % 25 astım, % 23 uzamış bakteriyel bronşit, % 20
üst hava yolu öksürük sendromu bulunmuştur (30).
Sütçocukluğu döneminde ve çocuklarda GÖR yay-
gındır. Sağlıklı bebekler arasında görülme sıklığın
% 40 ile 65 arasında olduğu bildirilmektedir. Bir-dört
ay arası en sık görülen dönem olup, bir yaşından
sonra spontan olarak azalmaktadır. GÖR çocuk ve
erişkinlerde değişik mekanizmalarla vizing ve öksü-
rük gibi kronik semptomlarına neden olabilir (Tablo
3) (31,32).
Psikojenik öksürük; kuru, kaz ötmesi gibi gün içeri-
sinde aralıklı yineleyen öksürük tipidir. Semptomlar
çocuğun ilgisi başka yöne çekildiğinde ve gece uyku
sırasında kaybolması tipik özelliğidir.
Tablo 3. Gastroözofageal reflü ve öksürük aralarında ilişki.
Eylem
Mide içeriğin
laringofarenkse
regurjitasyon
Makro ve mikro
aspirasyonlar
Distal özofagus reflu
Özofagobronşial refleks
Öksürüğün uyardığı
reflu
Mekanizma
Mekanik stimülasyon
pH’a duyarlı stimulasyon
Non asidik refluyu uyaran doku
değişikliği
Diğer irritanlara artmış öksürük
duyarlılığı
Aspirasyon pnömonisi
Kimyasal trakeit veya pnömoni
Vagus aracılı refleks
Vagus aracılı
Olası pulmoner ataklara ikincil öksürük
Diyafragmatik/*AÖS diskoordinasyon
veya relaksasyonu
*AÖS: Alt özofagus sfinkteri.
Çocuk Dergisi 10(3):110-115, 2010
112

Kronik öksürüklü çocukların değerlendirilmesi:
Kronik öksürük yakınmasıyla getirilen bir çocukta
detaylı anamnez alınmalı ve tam bir fizik muayene
yapılmalıdır. Aşağıdaki belirtilen soruların yanıtlan-
ması öksürüklü çocuğun tanı ve tedavisinin planlan-
masında yardımcıdır.
a) Çoçuğun yaşı
b) Öksürme süresi
c) Öksürüğün karakteri (boğmaca, trakeomalasi ?)
d) Öksürüğün kuru veya yaş olması
e) Gece öksürükleri
f) Spesifik nonspesifik öksürük ayırımı
g) Tetikleyen faktörler
h) Çocuklar ve aile üzerine etkisi tanımlanmalı
Çocuklarda kronik non-spesifik veya spesifik öksü-
rüklerde uygulanması önerilen tanısal algoritmik
yaklaşım Şekil 1 ve 2’de şematik olarak görülmekte-
dir (17). Tüm hastalarda akciğer grafisi çekilmeli ve 6
yaş üzeri çocuklara spirometri ve gerekirse reversibi-
lite testi yapılmalıdır (10,22). Kısa etkili bronkodilatör
tedavi ile FEV1 de % 12’nin üzerinde düzelme olma-
sı astım tanısını destekler. Öksürükle gelen hastada
solunum fonksiyon testleri normal olması astımı dış-
lamada daha yararlıdır. Hava yolu inflamasyonunun
değerlendirilmesinde ekspirasyon havasında nitrik
oksit (FeNO) kulanılır. Astımlı hastalarda FeNO’in
antiinflamatuvar tedavi ile düştüğü gösterilmiştir (33).
Solunum fonksiyon testleri anormal ve kısa etkili
bronkodilatör ile inhale kortikosteroid tedavisine
yanıt yoksa bronşektazi, aspirasyon, interstisyel akci-
ğer hastalıklar, kronik infeksiyon, yapısal hava yolu
anormallikleri, kardiyak patoloji düşünülmelidir.
Astım dışı spesifik öksürük belirleyicileri mevcutsa
ve öksürük deneme tedavileri ile düzelmediyse ileri
tetkiklerle araştırılmalıdır. Bronşektazi, interstisyel
akciğer hastalıklarında göğüs tomografisi veya yük-
sek rezolüsyonlu akciğer tomografisi, yineleyen
infeksiyonlara bağlı öksürüklerde immunglobulinler,
yabancı cisim, hava yolu anormalliklerinde fleksible
bronkoskopi, gastroözogeal reflude pH-metre, nona-
sidik reflude impedans çalışmaları önerilmektedir.
Yabancı cisim şüphesi veya üst hava yollarına ait
öksürük düşünüldüğünde kulak burun boğaz uzmanı
tarafından değerlendirme uygundur. Non-spesifik
Şekil 1. Çocuklarda kronik öksürük değerlendirme algoritmi.
Solunum hastalığı semptom
veya bulgusu var mı?
PAAC Gr, spirometri anormal?
Öksürük karekteristik mi?
Non spesifik öksürük
1. Gözle, bekle yine değerlendir
• Genelde post infektsiyöz
2. Değerlendir
• Sigara
• Çevresel maruziyet
• Çocuk aktivitesi
• Aile endişe
3. Açık hastalığı tedavi et
yok
yok
yok
SPESİFİK ÖKSÜRÜĞÜ
DEĞERLENDİR
Spesifik öksürük
semptom bulgu düşün
1-2 hafta yine
değerlendir
Düzelme Persistan
öksürük
Aile ile seçenekleri tartış
Deneme tedavisi Gözle, bekle, yine
değerlendir
Yaş öksürük
antibiyotik 10-21 gün
Evet
Evet
Evet
T. Giniş ve ark. Çocuklarda Öksürük
113

öksürükte hasta gözlenir, izlenir, yine değerlendirilir.
Uzamış yaş öksürüklerde başlangıçta olası uzamış
bronşit veya kronik sinüzite yönelik antibiyotik teda-
visi; kuru öksürüklerde inhale kortikosteroid verilir
ve ilaca yanıtı değerlendirilir.
Tedavi: Öksürük yakınmasıyla gelen hastada tedavi
etiyolojiye yöneliktir. Çocuklarda kullanılan öksürük
ve soğuk algınlığı ilaçlarının etkinliği ve güvenirliği
tartışmalıdır (34). Yalnızca akut öksürüklü çocuklarda
semptomatik ilaç kullanımı önerilmektedir. İki-on
sekiz yaş arası akut öksürüklü çocuklarda bal kullanı-
mının plaseboya kıyasla öksürük sıklığını azaltmada
daha etkili, öksürük şiddetini azaltmada farkı olmadı-
ğı saptanmıştır. Kronik non-spesifik öksürüklerde
etkisi tam olarak bilinmemektedir (35). Amerikan Gıda
ve İlaç Dairesi 2008’de öksürük ve soğuk algınlığı
ilaçların 2 yaş altında kullanılmamasını önermektedir
(36).
Sonuç: Öksürük çocuklarda yaygındır ve büyük bir
kısmını solunum yolu infeksiyonları oluşturur. Sekiz
haftadan fazla sürede öksüren tüm çocuklar değerlen-
dirilmelidir. Her hastada dikkatli öykü alınmalı ve
fizik muayene yapılmalı; göğüs grafisi ve spirometri
(>6 yaş ise) kronik öksürüklü tüm çocuklarda değer-
lendirilmelidir. Non-spesifik öksürük tespitinde yaş
veya kuru öksürük karakterine dayanan yaklaşım
tanıya yardımcı olabilir. Her vakada olabiliyorsa spe-
sifik etiyolojiye dayanan tedavi önerilir. Aksi takdir-
de deneme tedavisi ile tedaviye alınan yanıt değerlen-
dirilir. Çocuklarda kronik öksürüklerde semptomatik
rahatlama için ilaç kullanımını destekleyen kanıtlar
yoktur.
KAYNAKLAR
1. Chang AB, Glomb WB. Guidelines for evaluating chronic
cough in pediatrics. Chest 2006; 129:260-283.
2. Hay AD, Wilson A, Fahey T, Peters TJ. The duration of
acute cough in preschool children presenting to primary care:
a prospective cohort study. Fam Pract 2003; 20:696-705.
3. Fuentes-Leonarte V, Tenias JM, Ballester F. Levels of pol-
lutants in indoor air and respiratory health in preschool child-
ren: a systematic review. Pediatr Pulmonol 2009; 44:231-3
4. Chung KF, Pavord ID. Chronic cough Prevalence, pathoge-
nesis, and causes of chronic cough. Lancet 2008; 371:1364-
74
5. Morice AH. Review series: chronic cough: epidemiology.
Chron Respir Dis 2008; 5:43-7.
6. Marchant JM, Masters IB, Taylor SM, et al. Evaluation and
outcome of young children with chronic cough. Chest 2006;
129:1132-41.
7. Chang AB, Berkowitz RG. Cough in the Pediatric Population.
Otolaryngol Clin Am 2010; 43:199-211.
8. Chang AB. Cough, cough receptors, and asthma in children.
Pediatr Pulmonol 1999; 28:59-70.
9. Canning BJ. Anatomy and neurophysiology of the cough
reflex: ACCP evidence-based clinical practice guidelines.
Chest 2006; 129(1 Suppl):33-47.
10. Chang AB. Cough. Pediatr Clin North Am 2009; 56:19-31.
11. Chang AB, Eastburn MM, Gaffney J, et al. Cough quality
in children: a comparison of subjective vs. bronchoscopic
findings. Respir Res 2005; 6:3.
12. O’Connell F, Thomas VE, Studham JM, et al. Capsaicin
cough sensitivity increases during upper respiratory infection.
Respir Med 1996; 90:279-86
13. McGarvey L, McKeagney P, Polley L, et al. Are there clini-
cal features of a sensitized cough reflex? Pulm Pharmacol
Ther 2009; 22(2):59-64.
14. McGarvey LP, Polley L, MacMahon J. Chronic cough:
Common causes and current guidelines. Chron Respir Dis
2007; 4(4):215-23.
15. McGarvey L, Elder J. Future direction in treating cough.
Otolaryngol Clin Am 2010; 43:199-211.
16. Pavord ID, Birring SS, Berry M, et al. Multiple inflamma-
tory hits and the pathogenesis of severe airway disease. Eur
Respir J 2006; 27(5):884-8.
17. Goldsobel AB, Chipps BE. Cough in the pediatric populati-
on. J Pediatr 2010; 156(3):352-8.
18. Munyard P, Bush A. How much coughing is normal? Arch
Dis Child 1996; 74:531-4.
19. Irwin RS, Baumann MH, Bolser DC, et al. Diagnosis and
management of cough: ACCP evidence-based clinical practice
guidelines. Chest 2006; 129(Suppl 1):1-292.
20. Kelkar P, Weldon D. Approach to the Patient with Chronic
Cough. Adkinson: Middleton’s Allergy: Principles and
Practice, 7th ed. Philadelphia, USA: Mosby, 2009: 1395-
1403.
21. Shields MD, Bush A, Everard ML, et al. British Thoracic
Society Guidelines: recommendations for the assessment and
management of cough in children. Thorax 2008; 63(suppl
III):iii1-15.
22. Chang AB, Landau LI, Van Asperen PP, et al. Cough in
children: definitions and clinical evaluation. Med J Aust 2006;
184:398-403.
23. Chang AB, Redding GJ, Everard ML. Chronic wet cough:
protracted bronchitis, chronic suppurative lung disease and
bronchiectasis. Pediatr Pulmonol 2003; 36:73-5.
Şekil 2. Çocuklarda spesifik öksürük değerlendirme algoritmi.
SPESİFİK ÖKSÜRÜK
Reversibl hava yolu
obstrüksiyonu
eNO artma?
ASTIM
Risk faktörlerini
değerlendir
Bronşektazi veya yineleyen akciğer infek.
Aspirasyon
Kronik infeksiyonlar
İnterstisyel akciğer hastalıkları
Hava yolu anormallikleri
Diğer az rastlanılan pulmoner durumlar
Kardiyak hastalıklar
Araştır
veya
Göğüs veya allerji uzmanına
gönder
Dört hafta
deneme tedaviyle
doğrula
Evet
Yok
Çocuk Dergisi 10(3):110-115, 2010
114

24. Fitch PS, Brown V, Schock BC, et al. Chronic cough in
children: bronchoalveolar lavage findings. Eur Respir J 2000;
16(6):1109-14.
25. Marchant JM, Masters IB, Taylor SM, Chang AB. Utility
of signs and symptoms of chronic cough in predicting specific
cause in children. Thorax 2006; 61:694-8.
26. Brooke AM, Lambert PC, Burton PR, et al. Recurrent
cough: natural history and significance in infancy and early
childhood. Pediatr Pulmonol 1998; 26:256-61.
27. Pratter MR. Chronic upper airway cough syndrome secon-
dary to rhinosinus diseases (previously referred to as postnasal
drip syndrome): ACCP evidence-based clinical practice guide-
lines. Chest. 2006; 129(1 Suppl):63-71.
28. Marchant J, Masters IB, Taylor SM et al. Evaluation and
outcome of young children with chronic cough. Chest 2006;
129(1 Suppl):1132-41.
29. Khoshoo V, Edell D, Mohnot S, Haydel R, Saturno E,
Kobernick A. Associated factors in children with chronic
cough. Chest 2009; 136:811-5.
30. Asilsoy S, Bayram E, Agin H, Apa H, Can D, Gulle S, et al.
Evaluation of chronic cough in children. Chest 2008;
134:1122-8.
31. Hart JJ. Pediatric gastroesophageal reflux. Am Fam Physician
1996; 54(8):2463-72.
32. Merati AL. Reflux and Cough Otolaryngologic Clinics of
North America 2010; 43(1):97-110.
33. Hahn PY, Morgenthaler TY, Lim KG. Use of exhaled nitric
oxide in predicting response to inhaled corticosteroids for
chronic cough. Mayo Clin Proc 2007; 82:1350-5.
34. Lokker N, Sanders L, Perrin EM, et al. Parental misinterp-
retations of over-the-counter pediatric cough and cold medica-
tion labels. Pediatrics 2009; 123:1464-71.
35. Oduwole O, Meremikwu MM, et al. Honey for acute cough
in children Cochrane Database Syst Rev 2010;
20(1):CD007094.
36. US Food and Drug Administration Nonprescription Drug
Advisory Committee. Cold, cough, allergy, bronchodilator,
antiasthmatic drug products for over-the-counter human use,
October 18 and 19, 2007.Available from: www.fda.gov/
ohrms/dockets/ac/07/briefing/2007-4323b1-02-FDA.pdf.
Accessed September 21, 2008.
T. Giniş ve ark. Çocuklarda Öksürük
115