Transport lotniczy od wielu lat jest najbezpieczniejszym środkiem transportu. Świadczą o tym obiektywne dane statystyczne. Jednocześnie wiele osób obawia się o bezpieczeństwo podczas podróży lotniczej. Zapewne największy wpływ na to ma fakt, że wypadki lotnicze, jako że często niosą ze sobą jednorazowo dużą liczbę ofiar, są przedmiotem globalnego zainteresowania opinii publicznej i są szczegółowo relacjonowane przez media na całym świecie. Jednak zainteresowanie to ustanowiło pewien rodzaj praktyki, trwającej już od wielu lat, która niezmiernie przyczyniła się do poprawy bezpieczeństwa. Polega ona na tym, że żaden wypadek nie jest pozostawiany bez wyjaśnienia. Przeciwnie, jest dogłębnie analizowany, poszukiwane są jego przyczyny i wyciągane są wnioski na przyszłość.
Myślą przewodnią monografii było przedstawienie współczesnych metod ilościowej analizy zdarzeń w transporcie lotniczym. Zaliczają się do nich zarówno metody klasyczne, które po dostosowaniu do stanu obecnej wiedzy są cały czas z powodzeniem stosowane, jak i metody całkiem nowe, w tym kilka autorskich opracowanych w ramach badań autora.
W części wstępnej scharakteryzowano system zapewniania bezpieczeństwa w ruchu lotniczym, zaproponowano nowe spojrzenie na problematykę analiz bezpieczeństwa, traktowanego bardziej jako ograniczenie niż cel działań w procesie zarządzania ruchem. Następnie omówiono znaczenie analiz zdarzeń lotniczych jako narzędzia poprawy bezpieczeństwa transportu. Ważną rolę przypisano poważnym incydentom lotniczym, których analiza może mieć kluczowe znaczenie w planowaniu proaktywnych działań zmierzających do poprawy bezpieczeństwa transportu lotniczego.
W drugiej części przedstawiono teoretyczne podstawy nowych metod ilościowej analizy zdarzeń, niezbędne do zrozumienia ich istoty oraz możliwości stosowania. Omówiono także problematykę analizy ryzyka z uwypukleniem stosowanych modeli i metod jego szacowania. W części tej przestawiono również modele przyczynowe, częściowo znane od dawna, gdyż stosowane do analizy przyczyn wypadków lotniczych. Tutaj jednak zostały przedstawione w odniesieniu do analizy incydentów i to w ujęciu proaktywnym, będącym osią całej monografii. Przegląd tych metod uzupełniono o kilka nowszych, dopiero zdobywających popularność. Można się spodziewać, że niedługo także one znajdą się w głównym nurcie, ponieważ wykorzystują najnowsze zdobycze teorii bezpieczeństwa złożonych systemów antropotechnicznych.
Przegląd istniejących metod analizy zdarzeń lotniczych, powiązany ze stwierdzoną potrzebą zmiany podejścia do tej analizy – z poszukiwania ich przyczyn, na badanie możliwych scenariuszy ich przekształcenia się w wypadek, a także koniecznością uwzględniania w większym stopniu niepewności związanej z działaniami człowieka, stał się podstawą do stworzenia nowych metod i narzędzi do ilościowej analizy zdarzeń służących dalszej poprawie bezpieczeństwa w transporcie lotniczym. Są to autorskie metody: FMRE – oceny ryzyka z wykorzystaniem rozmytej macierzy ryzyka, MIATA – metoda analizy zależności między poważnym incydentem a wypadkiem w ruchu lotniczym, ETFP – metoda drzew zdarzeń z rozmytymi prawdopodobieństwami oraz MGDU – metoda wielokryterialnego grupowego podejmowania decyzji w warunkach niepewności.
Metody te bazują na kilku filarach. Pierwszym z nich jest wykorzystanie sieci Petriego. Z jednej strony do modelowania ruchu lotniczego z uwzględnieniem zjawisk losowych. Z drugiej strony do prowadzenia formalnych analiz przyczyn i konsekwencji poważnych incydentów lotniczych, a także do analizy procedur związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa. Drugim filarem jest wykorzystanie logiki rozmytej do modelowania niepewności, bardzo silnie obecnej w systemie zapewniania bezpieczeństwa w transporcie lotniczym – poprzez znaczącą rolę człowieka w podejmowaniu decyzji. Trzecim filarem jest wykorzystanie techniki symulacji dyskretnej do badania modeli, które są podstawą prezentowanych nowych metod. Czwartym zaś, metody wielokryterialnego, grupowego podejmowania decyzji, które są stosowane głównie na poziomie organizacji i zarządzania systemem zapewniania bezpieczeństwa w transporcie lotniczym.
Ważną częścią monografii jest prezentacja przykładów możliwych zastosowań przedstawionych nowych metod. Przez całą monografię przewijają się przykłady czterech poważnych incydentów w ruchu lotniskowym. Są one analizowane pod różnymi kątami z wykorzystaniem nowych metod, co pozwala pokazać komplementarność tych metod, pozwalającą na zrozumienie szerokiego spektrum zagadnień mieszczących się w pojęciu incydent w ruchu lotniczym. A wszystko to w ujęciu ilościowym, pozwalającym na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów przy planowaniu działań profilaktycznych zmierzających do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa w transporcie lotniczym.