Rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych (ang. Information and Communications Technologies – ICT) ma swoje przełożenie na praktyki i badania związane z kształceniem i wychowaniem. Internet stał się ważnym środowiskiem biznesowym, kulturotwórczym, informacyjnym, edukacyjnym. Technologie informacyjno-komunikacyjne stały są kluczowym narzędziem przeobrażającym funkcjonowanie jednostek i grup społecznych. Intensywne wdrażanie i rozwój mediów cyfrowych przynosi wiele korzyści, związanych chociażby z szybkim dostępem do danych i informacji, usprawnia komunikację, umożliwia docieranie do nowych zasobów wspomagających rozwój kompetencji kluczowych (zob. Pyżalski, 2020). Ostatnie dwie dekady są czasem intensywnych zmian determinowanych przez ICT. Pozytywne oddziaływanie mediów w kontekście pedagogicznym zauważalne jest przez narastającą liczbę badań poświęconych włączaniu poszczególnych rozwiązań informatycznych jako efektywnych środków oraz form dydaktycznych zwiększających efektywność uczenia się i nauczania. Rozwój metodycznych rozwiązań i badań nad możliwościami ICT zrodził nowy nurt badań edukacyjnych, który określany jest w pedagogice mediów mianem paradygmatu szans. Kierunek ten jest zwłaszcza widoczny w metodykach szczegółowych, gdzie strony internetowe, urządzenia cyfrowe i aplikacje stały się równie efektywnymi środkami dydaktycznymi, co analogowe rozwiązania. Wspomniany paradygmat budzi jednak wiele kontrowersji metodologicznych i metodycznych oraz wymusza ciągłe udoskonalanie procedur badawczych, a także nieustanną zmianę przedmiotu badań (m.in. przez uwzględnianie nowych urządzeń, aplikacji, stron internetowych) ze względu na szybko rozwijające się społeczeństwo informacyjne (zob. Juszczyk, 2002; Siemieniecki, 2007; Plebańska, Kula, 2011; Wawrzak-Chodaczek, 2012; Pyżalski, 2012c; Plichta, 2017; Wątróbski et al., 2018; Huk, 2019). Dydaktyka i wychowanie w erze dominacji mediów cyfrowych wzbudzają także zainteresowanie rodziców, polityków i publicystów. Zmiany następujące za sprawą powszechnego włączenia nowych mediów w różne sektory są na tyle zauważalne, że obsługa mediów cyfrowych jest jedną z kompetencji kluczowych.
W ostatnich latach pedagogika mediów jest intensywnie rozwijającą się subdyscypliną (Juszczyk, 2002; Wolák, 2013). O sytuacji tej świadczy lawinowo narastająca liczba publikacji metateoretycznych, popularno-naukowych i empirycznych. Pozytywne zmiany w edukacji zachodzące za sprawą ICT współwystępują jednak z negatywnymi następstwami. Technologie informacyjno-komunikacyjne same w sobie są neutralnymi narzędziami. Biorąc jednak pod uwagę sposoby wykorzystywania nowych technologii, zarówno badacze, jak i osoby znaczące w procesie wychowania dostrzegają występowanie szeregu zachowań ryzykownych zapośredniczonych przez media cyfrowe . Intensywny rozwój społeczeństwa wytworzył pozytywne i negatywne następstwa. Analizy zachowań ryzykownych z ostatnich lat wskazują na to, że dominującą tematykę stanowią opracowania poświęcone e-zagrożeniom, takim jak: cyberprzemoc i cyberagresja, uzależnienia od Internetu (problematyczne użytkowanie Internetu), seksting. Relatywnie małe zainteresowanie pedagogów mediów, czy też rodziców (Orange, 2016) dotyczy zachowań związanych z piractwem. Łamanie norm w zakresie pobierania i udostępniania plików podlegających ochronie jest zagadnieniem marginalizowanym w literaturze przedmiotu. Zachowania klasyfikowane jako piractwo nie są tematem przewodnim opracowań dotyczących negatywnych aspektów funkcjonowania w cyberprzestrzeni m.in. ze względu na mniej ostre kryteria etyczne w przeciwieństwie do chociażby takich e-zagrożeń, jak seksting i cyberstalking. Piractwo jest jednym z najmniej do tej pory rozpoznanych zjawisk w pedagogice mediów. Biorąc pod uwagę unikatowość opracowań poświęconych skali i mechanizmom związanym z ochroną i łamaniem prawa autorskiego, postanowiono, że niniejsza publikacja zostanie poświęcona temu najmniej poznanemu zachowaniu ryzykownemu.
W opracowaniu piractwo zdefiniowano jako nieautoryzowane kopiowanie produktów cyfrowych – oprogramowania (w tym gier), e-booków, muzyki, filmów z powodu innego niż tworzenie kopii zapasowej, bez uzyskania zgody właściciela praw autorskich bądź majątkowych (Gopal et al., 2004). Piractwo utożsamiane jest w opracowaniu z takimi określeniami, jak nieautoryzowane pobieranie i udostępnianiem plików. Piractwo w monografii związane jest nie tylko z udostępnianiem plików w internecie (najcięższy wymiar penalizacji zachowań), lecz również z wymianą w przestrzeni offline, a także z pobieraniem z wykorzystaniem zróżnicowanych sposobów. Warto zaznaczyć za Czetwertyńskim (2019: 129), że zjawisko nieautoryzowanego kopiowania cyfrowych dobór kultury cechuje się nieprecyzyjną terminologią, a poszczególne pojęcia składowe opisujące piractwo nie mają uniwersalnych definicji, co budzi wiele zastrzeżeń i tworzy jednocześnie negatywne skojarzenia (np. użycie terminu „piractwo”). Uwzględniając jednak powszechność występowania w eksperckiej literaturze przedmiotu (w tym w raportach OECD, branży audiowizualnej, opracowaniach ekonomicznych czy socjologicznych) określeń, takich jak: piractwo cyfrowe, piractwo cyfrowych treści, piractwo komputerowe terminy te będą dominiwały w monografii jako główna zmienna poddana badaniom.
Zaprezentowana monografia nie ma na celu jednoznacznej oceny piractwa w wymiarze etycznym, lecz ukazanie skali i mechanizmów piractwa wśród adolescentów reprezentujących dwa kraje z Grupy Wyszehradzkiej z uwzględnieniem wybranych mechanizmów warunkujących edukację i wychowanie w erze cyfrowej. Autor publikacji ma świadomość, że publikacja nie wpisuje się w dyskusję prawną związaną z ochroną lub łamaniem prawa autorskiego. Korzystając z danych empirycznych oraz różnorodnych, często wykluczających się i budzących zastrzeżenia sposobów definiowania i interpretowania piractwa autor oddaje czytelnikom pierwsze monograficzne opracowanie poświęcone ukazujące piractwo w perspektywie pedagogiki mediów na podstawie prób badawczych z Czech i Polski.