Content uploaded by Apinun Suvarnaraksha
Author content
All content in this area was uploaded by Apinun Suvarnaraksha
Content may be subject to copyright.
Content uploaded by Apinun Suvarnaraksha
Author content
All content in this area was uploaded by Apinun Suvarnaraksha
Content may be subject to copyright.
รายงานผลงานวิจัย
มหาวิทยาลัยแมโจ
เรื่อง
การศึกษาความหลากหลายของชนิดปลาในเขตลุมน้ําสาละวิน
ในเขตพื้นที่ประเทศไทย
FISH DIVERSITY IN SALWEEN WATERSHED IN THAI WATER
โดย
อภินันท สุวรรณรักษ จงกล พรมยะ เอกพจน เจริญสิริวงศธนา
2553
รายงานผลงานวิจัย
มหาวิทยาลัยแมโจ
เรื่อง การศึกษาความหลากหลายของชนิดปลาในเขตลุมน้ําสาละวิน
ในเขตพื้นที่ประเทศไทย
FISH DIVERSITY IN SALWEEN WATERSHED IN THAI WATER
ไดรับการจัดสรรงบประมาณวิจัย ประจําป 2551-2552
จํานวน 653,000 บาท
หัวหนาโครงการ อภินันท สุวรรณรักษ
จงกล พรมยะ
เอกพจน เจริญสิริวงศธนา
งานวิจัยเสร็จสิ้นสมบูรณ
วันที่.27../..กันยายน.../.2553..
กิตติกรรมประกาศ
งานวิจัยนี้ไดรับทุนอุดหนุนจากสํานักวิจัยและสงเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม
โจ ประจําปงบประมาณพ.ศ. 2551-52 โดยในการดําเนินงานวิจัยไดรับความอนุเคราะหในหลายๆ
ดาน จากหนวยงานตางๆ ในจังหวัดแมฮองสอน และตองขอขอบคุณพลตรีนพพร เรือนจันทร อดีต
ผูบัญชาการกรมทหารพรานที่ 36 คายเทพสิงห และพ.อ.วรเทพ บุญญะ ผบ.ฉก.ทพ.36 คน
ปจจุบันซึ่งไดชวยเหลือในการประสานงานและไดมอบหมายใหผูใตบังคับบัญชาชวยดูแลความ
ปลอดภัย พ.ท.อดุลย จําปาทอง รอง ผบ.ฉก.ทพ.36 พ.ต.เรืองฤทธิ์ เสาวพนธ ฝอ.4 ฉก.ทพ.36
จัดหาเรือเพื่อใชในการเก็บตัวอยาง ขอขอบคุณผูกองปอม จาจง และจาแจ ที่ชวยดูแลความ
ปลอดภัยในขณะปฏิบัติงาน รวมทั้งทหารพรานยาว ทหารพรานจิน และทหารพรานทานอื่นๆ อีก
หลายทานที่เปนผูคอยดูแลความปลอดภัยตลอดระยะเวลาที่ออกเก็บตัวอยาง ชวยกับขับเรือ
ทํากับขาว ติดตอประสานงานกับทหารฝงพมา และขอบคุณที่พักของหนวยทหารพรานบานแมสะ
เกิบ ที่สบเมย และที่พักของหนวยปาไมที่ผาแดง และที่บานแมสามแลบ
ขอขอบคุณ อ. อุย (อ. อภิชาติ สวนคํากอง) ชวยประสานกับทาง ฝ.4 ฉก. ทพ. 36 ชวย
ทํากับขาว และชวยขับรถให พี่หนอง (นายพงษสิทธิ์ สิทธิวัง) ชวยไปเปนตากลองขณะออกเก็บ
ตัวอยาง นายจุลทรรศน คีรีแลง นายรตพล วัฒนศิริเสรีกุล นายกิตติกร ตาลาว พี่นึกและเจาหนาที่
จากสถานีประมงน้ําจืดจังหวัดแมฮองสอน นายผดุงศักดิ์ ศรีหนองจิก นายทศพร อินทเกษ และ
ผูชวยทานอื่นๆ ที่ไมไดเอยนามที่ออกเก็บตัวอยางดวยกัน และชวยกันชั่งวัดปลาตัวอยาง และทํา
ขอมูลเบื้องตน
สารบัญ
สารบัญเรื่อง หนา
สารบัญตาราง ก
สารบัญภาพ ข
บทคัดยอ 1
Abstract 2
คํานํา 3
วัตถุประสงคของงานวิจัย 4
การตรวจเอกสาร 5
อุปกรณและวิธีการ 6
ผลการทดลอง 10
วิจารณผลการทดลอง 46
สรุปผลการทดลอง 49
เอกสารอางอิง 51
ภาคผนวก 54
สารบัญตาราง
ตารางที่ หนา
1 สถานีที่ทําการเก็บตัวอยางปลาในแมน้ําสาละวิน และลําน้ําสาขาในชวงฤดูหนาว 10
2 สถานีที่ทําการเก็บตัวอยางปลาในแมน้ําสาละวิน และลําน้ําสาขาในชวงฤดูรอน 11
3 สถานีที่ทําการเก็บตัวอยางปลาในแมน้ําสาละวิน และลําน้ําสาขาในชวงฤดูฝน 12
4 ชนิดปลาที่พบในลุมแมน้ําสาละวินในเขตประเทศไทย 22
5 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูหนาว (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว;
C 50-100 ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว) 26
6 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูรอน (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว;
C 50-100 ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว) 28
7 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูฝน (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว;
C 50-100 ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว) 30
ตารางผนวกที่ หนา
1 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีน้ําสาละวิน (ผาแดง) 55
2 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีเกาะกลางน้ําสาละวิน 56
3 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยผาแดง 57
4 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีสบแงะ 57
5 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีแมสะเกิบ 58
6 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีแมปอ 59
7 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยฮูวาลู 60
8 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยพะละอึ 60
9 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยแหง 61
10 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยแมตี 61
11 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยแมปว 62
12 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยแมแตะหลวง 63
13 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีปาแต 63
14 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีสบแงะ 64
สารบัญตาราง
ตารางผนวกที่ หนา
15 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยแมตี 64
16 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีเกาะกลางน้ํา สาละวิน 65
17 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยโกเฮ 65
18 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยแหง 66
19 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยอูลู 66
20 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยแปะกอ 66
21 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยผาแดง 67
22 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยพะละอึ 67
23 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยแมสะเกิบ 67
24 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยมอกะโล 68
25 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยอีนวล 68
26 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยอูลู 68
27 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยกกมอ 69
28 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยจะโยโกร 70
29 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมปว 71
30 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหนวยทหารสบยวม 71
31 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยทากา 72
32 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมสะเกิบ 72
33 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมแตะ 73
34 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมปาน 73
35 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมปว 74
36 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยโปเปอ 74
37 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมตี 75
38 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหนวยทหารสบยวม 75
39 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีสบหวยแมปอ 76
40 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมปอ ในหวย 76
41 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีสบแงะ 77
42 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีหวยแมแตะ 77
สารบัญตาราง
ตารางผนวกที่ หนา
43 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูฝนบริเวณสถานีสบยวม 78
สารบัญภาพ
ภาพที่ หนา
1 สถานีเก็บตัวอยางในการทดลอง ในเขตลุมน้ําสาละวิน 8
2 ชนิดปลาที่พบในลุมน้ําสาละวินในเขตประเทศไทย 13
3 ชนิดของปลาที่มีความชุกชุมมากที่สุดเรียงตามลําดับโดยพบมากกวา 100 ตัวอยาง
จากทุกสถานีที่สํารวจและทุกฤดูกาล 25
4 ปริมาณของปลาแตละกลุมที่พบในฤดูหนาว 32
5 ปริมาณของปลาแตละกลุมที่พบในฤดูรอน 32
6 ปริมาณของปลาแตละกลุมที่พบในฤดูฝน 33
7 ปริมาณปลาที่พบในแตละกลุม แยกตามฤดูกาล 33
8 ปริมาณปลาที่พบในแตละฤดู แยกตามลักษณะการกินอาหาร 34
9 อัตราสวนการกินอาหารของปลาที่พบในฤดูหนาว 34
10 อัตราสวนการกินอาหารของปลาที่พบในฤดูรอน 35
11 อัตราสวนการกินอาหารของปลาที่พบในฤดูฝน 35
12 คากําลังการผลิตปลาของแหลงน้ําในสถานีสํารวจชวงฤดูหนาว 36
13 คากําลังการผลิตของแหลงน้ําในสถานีสํารวจปลาชวงฤดูรอน 36
14 คากําลังการผลิตของแหลงน้ําในสถานีสํารวจปลาชวงฤดูฝน 37
15 คากําลังการผลิตของแหลงน้ําในสถานีสํารวจปลาเปรียบเทียบในแตละฤดู 37
16 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกเนื้อสัตวในชวงฤดูหนาว
(โดยน้ําหนักปลา) 38
17 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกปลากินเนื้อสัตวในชวงฤดูรอน
(โดยน้ําหนักปลา) 38
18 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกปลากินเนื้อสัตวในชวงฤดูฝน
(โดยน้ําหนักปลา) 39
19 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกปลากินเนื้อสัตวเปรียบเทียบ
ในแตละชวงฤดู (โดยน้ําหนักปลา) 39
20 คาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพในแตละชวงฤดู 40
21 ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพจากการเก็บตัวอยางในฤดูหนาว 41
22 ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพจากการเก็บตัวอยางในฤดูรอน 41
สารบัญภาพ
ภาพที่ หนา
23 ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพจากการเก็บตัวอยางในฤดูฝน 41
24 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในรอบป 42
25 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในฤดูหนาว 42
26 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในฤดูรอน 43
27 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในฤดูฝน 43
28 การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิน้ํา อุณหภูมิอากาศ pH และปริมาณออกซิเจนที่ละลายน้ํา
ในแตละชวงฤดู 44
29 การเปลี่ยนแปลงของความเปนดาง ความสูง และคาการนําไฟฟาในแตละชวงฤดูกาล 45
30 การเปลี่ยนแปลงความเร็วกระแสน้ําในแตละชวงฤดู 45
1
การศึกษาความหลากหลายของชนิดปลาในเขตลุมน้ําสาละวิน
ในเขตพื้นที่ประเทศไทย
FISH DIVERSITY IN SALWEEN WATERSHED IN THAI WATER
อภินันท สุวรรณรักษ1 จงกล พรมยะ1 และเอกพจน เจริญศิริวงศธนา2
APINUN SUVARNARAKSHA1, JONGKOL PROMYA1
AND AKAPOCH CHAREONSIRIWONGTHANA2
1คณะเทคโนโลยีการประมงและทรัพยากรทางน้ํา
มหาวิทยาลัยแมโจ จังหวัดเชียงใหม
Faculty of Fisheries Technology and Aquatic Resources
Maejo University, Chiangmai
2สถานีประมงน้ําจืดจังหวัดแมฮองสอน อําเภอเมือง จังหวัดแมฮองสอน
Maehongson Inland Fisheries Station, Muang District, Maehongson Province
บทคัดยอ
ความหลากหลายของชนิดปลาในเขตลุมน้ําสาละวิน ในเขตพื้นที่ประเทศไทย ซึ่งใน
การศึกษาครั้งนี้ไดทําการออกสํารวจเพื่อเก็บตัวอยางปลาทั้งสิ้น 3 ครั้ง โดยแบงออกตามฤดูกาล
ไดแก ฤดูรอน ฤดูฝน และฤดูหนาว เพื่อเปรียบเทียบความเปลี่ยนแปลงทั้งสามฤดูกาล ใน
การศึกษาครั้งนี้พบปลาทั้งสิ้น 7 อันดับ 18 วงศ 49 สกุล 82 ชนิด โดยพบกลุมปลาตะเพียน
(Cyprinids) รองลงมาเปนกลุมปลาคอ (Balitorids) และกลุมปลาหนัง (Siluriforms) ตามลําดับ
ชนิดปลาที่มีความชุกชุมมากที่สุดคือปลาน้ําหมึก (Barilius ornatus) รองลงมาเปนปลาคอแมน้ํา
เมย (Schistura moeiensis) และปลาคอแมน้ําปาย (Schistura maepaiensis) กลุมปลากินสัตว
ไมมีกระดูกสันหลังเปนอาหารเปนกลุมปลาหลักที่พบ มีหลายชนิดที่มีความจําเพาะกับลุมน้ําสาละ
วิน เชน ปลาตะเพียนสาละวิน (Hypsibarbus salweenensis), ปลากระสูบสาละวิน (Hampala
salweenensis), และปลาสอพมา (Crossocheilus burmanicus) เปนตน จึงนาจะมีการอนุรักษ
และไมนาจะนํามาปนเปอนกับชนิดปลาในลุมแมน้ําอื่นๆ
2
Abstract
Fish diversity in Salween watershed in Thai water was collected by seasonal
such as dry cold, dry hot and rainy season. The fish diversities included 82 species, in
18 families. The species compositions of fishes are dominant by cyprinids, balitorids,
and catfishes. The dominant species was Barilius ornatus follow by Schistura moeiensis
and Schistura maepaiensis. The invertivorous group is the most dominant in this study.
Many endemic species were found in Salween river basin such as Hypsibarbus
salweenensis, Hampala salweenensis, and Crossocheilus burmanicus. Then, it would
have preserved and should not be contaminated with fish species in other river basins.
คําสําคัญ: แมน้ําสาละวิน ความหลากหลายของชนิดปลา
Salween River, Fishes Diversity
3
คํานํา
ความหลากหลายทางชีวภาพเปนสิ่งสําคัญยิ่งตอการศึกษาทางดานชีววิทยา พฤติกรรม
สรีรวิทยา ตลอดจนการประมงที่ถูกนํามาประยุกตใชในดานเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดลอมของ
ประเทศเปนอยางมากเพราะเปนแนวทางที่จะสามารถนํามาจัดการวางแผนการใช
ทรัพยากรธรรมชาติไดอยางตอเนื่อง และไมมีที่สิ้นสุด ปจจุบันนี้ขอมูลทางดานความหลากหลาย
ทางชีวภาพของปลาในเขตพื้นที่ลุมน้ําสาละวินยังมีอยูนอย แมน้ําสาละวินเปนแมน้ําที่มีความยาว
2,800 กิโลเมตร มีตนกําเนิดจากการละลายของหิมะเหนือเทือกเขาหิมาลัย ไหลผานมลฑลยูนนาน
ประเทศจีน ที่ซึ่งเรียกสายน้ํานี้วา นูเจียง และผานประเทศพมาผานรัฐฉาน รัฐกะยา รัฐกะเหรี่ยง
ซึ่งเปนแมน้ํากั้นพรมแดน ระหวางพมากับไทยที่จังหวัดแมฮองสอน มีความยาวประมาณ 180
กิโลเมตร และไหลลงมาบรรจบกับแมน้ําเมย หลังจากนั้นแมน้ําสาละวินจึงไหลวกกลับเขาประเทศ
พมา และไหลลงสูมหาสมุทรอินเดียที่อาวเมาะตะมะ รัฐมอญ
ลุมน้ําสาละวินเปนลุมน้ําที่พิเศษแตกตางจากลุมน้ําพื้นที่สวนอื่นๆ ของประเทศ ซึ่ง
ปจจุบันสภาพของแหลงน้ําบางสวนโดนทําลายไปจนนาเปนหวง ทั้งการขยายตัวของชุมชนเมือง
โรงงานอุตสาหกรรม และอื่นๆ ปลอยน้ําเสียลงสูแหลงน้ําเปนผลทําใหสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยูในแหลง
น้ํานั้นสูญพันธุหรือไมสามารถขยายพันธุตอไปได กอรปกับความหลากหลายทางชีวภาพของ
ประเทศในขณะนี้มีโอกาสสูญพันธุมากขึ้น และปญหาที่ประสบอยูมากที่สุดก็คือ สัตวน้ําจืดกําลัง
ลดลงทุกขณะ ซึ่งจําเปนอยางยิ่งที่จะตองมีการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสิ่งมีชีวิตใน
น้ําจืดควบคูกับการศึกษาคุณภาพน้ํา เพื่อเปนแนวทางสําหรับการนําผลการศึกษามาประยุกตใช
ในการจัดการทรัพยากรสัตวน้ําไดอยางถูกตองตอไปในอนาคตเปนขอมูลพื้นฐานในการจัดการ
เรื่องสภาพแวดลอม เปนการอนุรักษ การนํามาใชประโยชน และยังไมมีขอมูลชนิดปลาที่สมบูรณ
ในเขตพื้นที่ลุมน้ําสาละวิน
นอกจากนี้ในแมน้ําสาละวินยังมีโครงการสรางเขื่อนเพื่อผลิตกระแสไฟฟาอีกหลายเขื่อน
เชน เขื่อนทาซาง เขื่อนไฟฟาพลังน้ําขนาด 7,110 เมกะวัตต ในรัฐฉาน ตรงขาม อ.เชียงดาว จ.
เชียงใหม เขื่อนยวาติ๊ด ในรัฐคะเรนนี ขนาด 600 เมกะวัตต เขื่อนเวยจี (สาละวินชายแดนตอนบน)
แกงเวยจีบริเวณชายแดนพมา-ไทย (เขตอุทยานแหงชาติสาละวิน) ขนาด 4,000-5,600 เมกะวัตต
เขื่อนดา-กวิน (สาละวินชายแดนตอนลาง) ในเขตอุทยานแหงชาติสาละวิน ขนาดประมาณ 900 เม
กะวัตต และเขื่อนฮัตจี แกงฮัตจีในรัฐกะเหรี่ยง ขนาด 600 เมกะวัตต เพื่อผลิตกระแสไฟฟาและการ
สรางเพื่อนําน้ําเขามาสูระบบแมน้ําเจาพระยา เรื่องหลังเปนเรื่องที่นาเปนหวงเปนอยางยิ่ง
4
เนื่องจากความหลากหลายที่แตกตางกัน และจะมีการปนเปอนทางพันธุกรรมของสัตวน้ํา
โดยเฉพาะปลาเฉพาะถิ่น
โดยในการศึกษาเกี่ยวกับความหลากหลายของชนิดปลาไดมีการศึกษากันอยาง
กวางขวาง และสามารถนํามาใชเปนขอมูลพื้นฐานที่สําคัญในการเลือกใชทรัพยากร และอนุรักษ
โดยมีตัวอยางงานวิจัยที่สําคัญๆ ที่กลาวถึงความหลากหลายของชนิดปลาไว เชน หลวงมัศยจิตร
การ และโชติ (2495), Weber และ de Beaufort (1916), Fowler (1934), Suvatti (1950), Day
(1958), Smith (1945), Thiemmehd (1968), Vidthayanon et al. (2005) และทานอื่นๆ ที่ได
ทําการศึกษาความปลากหลายของปลาในเขตนี้ แตดวยเปนพื้นที่ที่ยังตองการความมั่นใจและ
แนใจในเรื่องของจํานวนชนิดของปลาวามีความหลากหลายมากนอยเพียงใด นอกจากนั้นใน
ปจจุบันสถานะของแมน้ําสาละวินยังเปนที่ตองการของบางหนวยงานที่ตองการสรางเปนเขื่อน
เพื่อกักเก็บน้ํา และเพื่อการพัฒนาพลังงาน
จากขอมูลเบื้องตนพบวาความหลากหลายของปลาในเขตลุมน้ําสาละวินนั้นเปนแหลงน้ํา
ที่มีลักษณะทางภูมิศาสตรแตกตางไปจากแมน้ําโขงและแมน้ําเจาพระยา (Fishbase.org, 2010)
ทั้งนี้เพราะมีพื้นที่อยูใกลกับสวนของเขตปลาของอินเดียดังในรายงานของ Jayaram, 1999 จึง
นับวาเปนลุมน้ําที่มีความสําคัญเปนอยางยิ่งในเรื่องของความหลากหลายทางชีวภาพที่เรา
สามารถนําเปรียบเทียบกับแมน้ําสายหลักที่กลาวถึงในขางตน ตัวอยางปลาเฉพาะถิ่นที่ไมพบใน
ลุมน้ําโขงและลุมน้ําเจาพระยา เชน ปลาแคขี้หมู Erethistes maesotensis, ปลายะคุย Gagata
gasawyuh, และปลาแปบหัวกลม Cabdio morar เปนตน และการศึกษาในครั้งนี้จะเปนการ
เปรียบเทียบทั้งสามฤดูกาล
วัตถุประสงคของงานวิจัย
1. เพื่อทราบความชุกชุม (Abundance) และความหลากหลายทางชีวภาพ (Biodiversity)
ของปลาในเขตลุมน้ําสาละวิน
2. เพื่อรวบรวมขอมูลใชเปนฐานขอมูลการจัดการและอนุรักษทรัพยากรทางน้ํา และเพื่อ
การเพาะเลี้ยงปลาพื้นเมืองทองถิ่น
5
การตรวจเอกสาร
หลวงมัศยจิตรการ และ โชติ (2495) ไดรวบรวมภาพปลาเมืองไทยที่วาดขึ้นมา จํานวน
139 ภาพ ไดมีการจัดพิมพเปนหนังสือ นับเปนผลงานชุดแรกที่มีการตีพิมพรูปปลาของไทย ซึ่ง
นับวาเปนเรื่องที่นาสนใจเปนอยางมาก
Weber และ de Beaufort (1916) ไดรายงานเกี่ยวกับปลาของหมูเกาะใน อินโด-
ออสเตรเลีย ในสวนที่เปนปลากลุม Ostariophysi ที่มีปลาสวนหนึ่งมีความใกลเคียงกับปลาน้ําจืด
ที่อยูในประเทศไทย
Fowler (1934) ไดรายงานวาปลาที่พบในประเทศไทย มีปลาจํานวนมากที่ตรงกับปลาที่
แพรกระจายอยูในประเทศไทยในปจจุบัน
Day (1958) ไดรายงานเกี่ยวกับปลาของอินเดียและบริเวณใกลเคียง ในประเทศพมา และ
ประเทศศรีลังกา ซึ่งมีปลาบางชนิดที่มีความคลายคลึงกับปลาของไทยโดยเฉพาะทางภาคเหนือ
ของไทยซึ่งมีรอยตอกับประเทศพมา
Smith (1945) ไดรายงานเกี่ยวกับปลาเมืองไทย ที่เปนรายงานครั้งแรกของไทย โดยไดมี
การจัดพิมพเพิ่มเติมในป 1965 ซึ่งในที่นี้ยังมีปลาอีกหลายชนิดที่มีการสะสมอยู ที่ไมสามารถบอก
ไดวาเปนแคเพียงความแปรปรวนในเรื่องของสี
Thiemmehd (1968) ไดทําการรวบรวมชื่อปลาของไทย โดยมีการจัดพิมพเปนชื่อไทย ชื่อ
อังกฤษ และชื่อวิทยาศาสตร นอกจากนี้แลวยังมีชื่อวงศดวยซึ่งสวนนี้มีการแสดงใหเห็นไดชัดเจน
ดวยรูป จํานวน 160 รูป และมีภาพสีอีก 1 ภาพ
สมโภชน (2523) ไดทําการรวบรวมชนิดของปลาน้ําจืดที่มีคุณคาของไทย รวมทั้งการให
รายละเอียดตางๆ ที่เกี่ยวของกับตัวปลาสามารถที่จะใชเปนการตรวจสอบไดดีพอสมควร ซึ่งสวน
ใหญเปนปลาน้ําจืดที่สามารถพบเห็นไดโดยทั่วไป
Tarnchalanukit และคณะ (1980) ไดสํารวจทรัพยากรประมงกอนที่จะมีการจัดการและ
ชลชีววิทยาของแมน้ําแมแตงจังหวัดเชียงใหม พบวามีปลา 12 ครอบครัว 43 ชนิด พวกปลา
ตะเพียนพบมากที่สุดจํานวน 25 ชนิด นอกจากนั้นก็เปนพวกปลาคอ ปลากระดี่ ปลาหมอ ปลา
แขยง ปลาชอน ปลาหลด ปลากระทิง และพวกอื่นๆ
Roberts (1986) ไดศึกษาปลาในวงศ Mastacembelidae ในประเทศไทยและพมาพบวา
มีทั้งหมด 14 ชนิด ไดแกพวกปลากระทิง Mastacembelus 6 ชนิด และพวกปลาหลด
Macrognathus 8 ชนิด
Roberts (1992) ไดศึกษาปลาในวงศ Notopteridae และแยกเปน 2 สกุล 4 ชนิด
6
Suvatti (1950 และ 1981) ไดรวบรวมรายชื่อสัตวทองถิ่นของไทย และไดรวบรวมรายชื่อ
ของปลาเมืองไทย ซึ่งในจํานวนนี้มีจํานวนที่เปนปลาถึง 1059 ชนิด รวมทั้งปลาน้ําจืดและปลา
ทะเล
Kottelat (1990) ไดรายงานเกี่ยวกับปลาคอ (Nemacheilines) ที่พบในบริเวณอินโดจีน
ประเทศไทย พมา ลาว เขมร และทางตอนใตของเวียดนาม ซึ่งเปนปลาน้ําไหลที่สวนใหญแลวก็
เปนปลาที่พบอยูแลวในบริเวณนี้
อภินันท (2546) ไดศึกษาความหลากหลายของชนิดปลาในเขตรักษาพันธุสัตวปาเชียง
ดาว พบปลาทั้งหมด 56 ชนิด จากกลุมปลา 16 วงศ
อภินันท และคณะ (2547) ไดทําการศึกษาความหลากหลายของชนิดปลาในเขื่อนแมงัด
สมบูรณชล พบปลาทั้งหมด 68 ชนิด จาก 18 วงศ
อภินันท (2547, 2549) ไดกลาวถึงชนิดปลาในลุมน้ําสาละวินในบทความทางวิชาการ
จํานวน 64 ชนิด
อุปกรณและวิธีการ
1. การศึกษาภาคสนาม
1.1 ออกทําการสํารวจพื้นที่เพื่อกําหนดสถานีที่ทําการเก็บตัวอยาง
1.2 ออกเก็บตัวอยางตามสถานีที่กําหนดไวแลว ฤดูกาลละ 1 ครั้ง ครั้งละ 5-7 วัน
1.3 ตรวจวัดตัวอยางน้ํา ทางดานกายภาพ ดานเคมี และดานชีวภาพ บันทึกลักษณะทาง
สภาพแวดลอม เปนตนวา สภาพภูมิอากาศ อุณหภูมิของอากาศ พื้นทองน้ํา ความเร็วของ
กระแสน้ํา ความลาดชันของพื้นที่ สภาพของแหลงน้ําเปนน้ํานิ่งหรือน้ําไหล และสภาพของสิ่งมีชีวิต
อื่นๆ (Needham และ Needham, 1962)
2. การศึกษาในหองปฏิบัติการ
การจําแนกชนิดปลา นําตัวอยางที่เก็บมาทําการศึกษาลักษณะที่สามารถวัดนับไดของ
ตัวอยางปลา โดยทําการ แยกระดับวงศ ระดับสกุล และระดับชนิด โดยใชเอกสารที่เกี่ยวของกับ
การวิเคราะหพรรณปลาเปนคูมือในการวิเคราะห คูมือในการวิเคราะหพรรณปลาของคณะประมง
(2528), Smith (1945), Sufi (1956), Day (1958), Jordan (1963), Taki (1974), Davidson
(1975), Misra (1976), Jayaram (1981, 1999), Kottelat (1990), Roberts (1986, 1989,
7
1992), Eschmeyer (1990) และ Nelson (2004) และเอกสารอื่นๆ ที่เกี่ยวของ ทําการวัดนับกับ
สัดสวนที่วัดและนับได จดบันทึกลงในเอกสาร
ทําการสํารวจเพื่อรวบรวมขอมูลเปนจํานวน 3 ครั้งในรอบ 1 ป โดยเลือกจุดสํารวจตาม
ความเหมาะสมของพื้นที่ แบงจุดสํารวจเปน 4 จุด ใชอวนขนาดตา 0.5 ซม. ยาว 100 เมตร ลอม
เปนวงกลมตามจุดที่สุมตัวอยาง รวบรวมตัวอยางปลาโดยใชเครื่องปนไฟขนาด 1 กิโลวัตต จํานวน
1 เครื่อง ชอตภายในวงกลมในเวลาหนึ่งชั่งโมง นําปลามาหา standing crop, Family Group,
Diversity index, F/C ratio (Lagler, 1979)
คา standing crop คิดจาก ผลผลิตของปลาที่จับไดแลวหารดวยขนาดพื้นที่ที่จับปลา คิด
เทียบเปนแฮกแตร
โครงสรางของประชากรปลา (Family Group) นําตัวอยางปลาที่ไดจากการใชอวนลอมจับ
และชอตดวยกระแสไฟฟาเปนเวลา 1 ชั่วโมง มาจําแนกออกเปน 6 กลุมไดแก
1. กลุมปลาตะเพียน (Carps) ประกอบดวยปลาวงศ Cyprinidae
2. กลุมปลาคอ (Stone loaches) ประกอบดวยปลาวงศ Balitoridae
3. กลุมปลาหมู (Spiny loaches) ประกอบดวยปลาวงศ Cobitidae
4. กลุมปลาหนัง (Catfishes) ประกอบดวยปลาวงศ Amblycipitidae, Erethistidae,
Siluridae, Pangasiidae, Clariidae, Sisoridae และ Bagridae
5. กลุมปลากะพง (Percids) ประกอบดวยวงศ Ambassidae, Cichlidae, Channidae,
Gobiidae,
6. กลุมอื่นๆ (Miscellaneous) ประกอบดวยวงศอื่นๆ ยังมิไดกลาวมา ไดแก
Mastacembelidae, Belonidae, Monopteridae, Notopteridae, Anguillidae,
8
ภาพที่ 1 สถานีเก็บตัวอยางในการทดลอง ในเขตลุมน้ําสาละวิน
โครงสรางของประชากรปลาตามลักษณะการกินอาหาร โดยการนําปลาที่ไดจากการ
สํารวจทําการผากระเพาะเพื่อดูชนิดของอาหารที่กินเขาไป และ/หรือการศึกษาจากเอกสารที่มี
รายงานอยูแลว จากนั้นจึงแบงออกเปน 4 กลุม (ตารางที่ 1)
1. ปลากินเนื้อ (Carnivorous) เปนกลุมปลาที่กินปลาชนิดอื่นๆ เปนอาหารเปนหลัก เปน
กลุมผูลาเชน ปลากระสูบสาละวิน (Hampala salweenensis), ปลาแค (Bagarius yarrelli), และ
ปลากดคังสาละวิน (Hemibagrus micropthalmus) เปนตน
9
2. ปลากินพืช (Herbivorous) เปนกลุมปลาผูผลิตเบื้องตน กินพืชน้ํา สาหราย หรือแพลงค
ตอนเปนอาหาร เชน ปลามูด Garra sp., ปลามอน (Scaphiodonichthys burmanicus), และ
ปลาสอพมา (Crossocheilus burmanicus) เปนตน
3. ปลากินทั้งพืชและสัตว (Omnivorous) เปนกลุมปลาที่กินทั้งพืชและสัตว รวมทั้งบาง
ชนิดกินซากพืชซากสัตว เชนปลาขอมือนาง (Folifer brevifilis), ปลาตะพากสาละวิน
(Hypsibarnus salweenensis), ปลาจาด (Poropuntius spp.) เปนตน
4. ปลากินแมลงและสัตวไมมีกระดูกสันหลังในน้ํา (Invertivorous) เปนกลุมปลาที่กินตัว
ออนแมลงน้ํา แมลงบก กุง ปู หรือหอยเปนอาหาร เชน ปลาคอ (Schistura sp.), และปลาแคติด
หิน (Glyptothorax sp.) เปนตน
คาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพ (Diversity index, H’) (ตามวิธีของ Shanon-Weiner
(1948)) หาไดจากสมการ
เมื่อ; = คาดัชนีความหลากหลาย (Diversity index)
= จํานวนตัวปลาที่พบในแตละชนิด
คาดัชนีการกระจายตัว (Eveness Index; EH) (ตามวิธีของ Shanon-Weiner (1948)) หา
ไดจากสมการ
เมื่อ; = คาดัชนีการกระจายตัว
= คาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพ
= จํานวนชนิดที่พบในแตละสถานี
คา F/C ratio (ตาม Lagler,(1979)) คือ อัตราสวนระหวางน้ําหนักปลากินพืช (F = forage
species รวมกับปลาที่กินซากพืชซากสัตว) ตอน้ําหนักปลากินเนื้อ (C = carnivorous หรือ
piscivorous species และปลากินสัตวไมมีกระดูกสันหลังในน้ํา (invertevorous))
10
ผลการทดลอง
สถานีที่สํารวจ
แมน้ําสาละวินเปนแมน้ําที่แตกตางจากแมน้ําสายอื่นๆ ของประเทศไทย คือแมน้ําโขงและ
แมน้ําเจาพระยา คือมีน้ําไหลแรงมากบางแหงที่มีโขดหินใตน้ําจะมีน้ําวน การเดินทางทางเรือ
ในชวงฤดูรอน คอนขางอันตรายจากโขดหินที่โผลขึ้นพนน้ํา และชองทางเดินเรือที่แคบ สวนในชวง
ฤดูฝนนั้นจะมีปริมาณน้ํามากจึงไมเปนอันตรายตอการเดินทาง บริเวณริมฝงแมน้ําชันมาก
บางสวนมีทรายพัดมาทับถม และสามารถใชเปนแหลงเพาะปลูกไดหลังน้ําลด ประชาชนของทั้ง
สองฝงมีนอยมากโดยมีหมูบานแมสามแลบและหมูบานสบเมย ซึ่งเปนหมูบานที่มีขนาดใหญที่สุด
ที่ติดกับแมน้ําสาละวิน แตจํานวนประชากรไมมากนัก สวนฝงพมาไมมีหมูบานที่ชัดเจน สวนใหญ
เปนเขตทหารที่แบงออกเปนการปกครองแตละเผา สวนการสํารวจความหลากหลายของชนิดพันธุ
ปลาในระบบแมน้ําสาละวินในเขตประเทศไทยนี้ ไดทําการศึกษาและเก็บตัวอยางโดยเริ่มตั้งแต
บริเวณผาแดงซึ่งเปนจุดสิ้นสุดของชายแดนไทย และไปสิ้นสุดยังบริเวณปากแมน้ํายวม ซึ่งเปน
แมน้ําสาขาของแมน้ําเมย และลักษณะทางกายภาพของบริเวณที่ ทําการศึกษาจะแสดงอยูใน
ตารางที่ 1-3
ตารางที่ 1 สถานี ที่ทําการเก็บตัวอยางปลาในแมน้ําสาละวิน และลําน้ําสาขาในชวงฤดูหนาว
สถานี
ความสูง
พิกัด
พื้นทองน้ํา N E
1 น้ําสาละวิน (ผาแดง) ทราย โคลน 92 18
o
49’ 03.9’’ 97
o
39’ 18.9’’
2 เกาะกลางน้ํา หินขนาดเล็ก หินขนาดกลาง 88 18
o
51’ 03.4’’ 97
o
38’ 35.8’’
3 หวยผาแดง ทราย โคลน 84 18
o
48’ 71.8’’ 97
o
39’ 14.3’’
4 สบแงะ กรวด ทราย หินกลาง 119 18
o
28’ 85.7’’ 97
o
63’ 98.6’’
5 หวยแมสะเกิบ หินเล็ก กรวด ทราย 62 18
o
15’ 17.7’’ 97
o
67’ 80.5’’
6 หวยแมปอ กรวด ทราย หินเล็ก 52 18
o
01’ 66.0’’ 97
o
72’ 22.7’’
7 หวยฮูวาลู หินเล็ก กรวด ทราย 48 17
o
80’ 54.1’’ 97
o
72’ 00.8’’
8 หวยพะละอึ ทราย ทรายละเอียด โคลน 55 17
o
84’ 07.0’’ 97
o
69’ 38.9’’
9 หวยแหง ทราย ดิน 55 17
o
88’ 75.7’’ 97
o
67’ 36.6’’
10 หวยแมตี หินเล็ก กรวด 53 17
o
91’ 63.3’’ 97
o
68’ 71.6’’
11 หวยแมปว หินเล็ก ทราย 78 17
o
95’ 74.9’’ 97
o
73’ 61.2’’
11
ตารางที่ 2 สถานี ที่ทําการเก็บตัวอยางปลาในแมน้ําสาละวิน และลําน้ําสาขาในชวงฤดูรอน
สถานี ความสูง
พิกัด
ที่ พื้นทองน้ํา N E
1 เกาะกลางน้ํา หินขนาดเล็ก หินขนาดกลาง 88 18
o
51’ 03.4’’ 97
o
38’ 35.8’’
2 หวยผาแดง ทราย โคลน 92 18
o
49’ 03.9’’ 97
o
39’ 18.9’’
3 หวยแมสะมาด ทราย กรวด หินกอนเล็ก 131 18
o
31’ 90.9’’ 97
o
54’ 54.2’’
4 หวยแมแตะหลวง
กรวด ทราย หินกอนเล็ก 72 18
o
33’ 93.9’’ 97
o
55’ 66.5’’
5 หวยแหง ทราย ดิน 55 17
o
88’ 75.7’’ 97
o
67’ 36.6’’
6 สบแงะ กรวด ทราย หินกลาง 96 18
o
28’ 84.3’’ 97
o
63’ 96.7’’
7 หวยอูลู ทราย กรวด หินเล็ก 151 18
o
32’ 22.2’’ 97
o
61’ 35.6’’
8 หวยแมสะเกิบ หินเล็ก กรวด ทราย 62 18
o
15’ 17.7’’ 97
0
67’ 80.5’’
9 หวยอีนวล กรวด หินเล็ก ทราย 97 18
o
07’ 95.6’’ 97
o
40’ 70.0’’
10 หวยโกเฮ กรวด หินเล็ก 61 18
o
05’ 08.0’’ 97
o
70’ 89.2’’
11 หวยแมตี หินเล็ก กรวด 53 17
o
91’ 63.3’’ 97
o
68’ 71.6’’
12 หวยฮูวาลู หินเล็ก กรวด ทราย 48 17
o
80’ 54.1’’ 97
o
72’ 00.8’’
13 หวยปาแต กรวด หินเล็ก ทราย 55 17
o
53’ 22.3’’ 97
o
40’ 50.3’’
14 หวยมอกระโล หินเล็ก กรวด ทราย 42 17°51'10.2" 97°41'15.2"
15 สบเมย กรวด ทราย 72 17
o
83’ 33.4’’ 97
o
69’ 42.2’’
16 หวยแปะกอ กรวด หินเล็ก ทราย 99 17
o
50’ 75.2’’ 97
o
41’ 48.2’’
17 หวยพะละอึ ทราย ทรายละเอียด โคลน 55 17
o
84’ 07.0’’ 97
o
69’ 38.9’’
18 หวยกกมอ ทราย กรวด 57 17
o
48’ 32.7’’ 97
o
43’ 20.8’’
ความหลากหลายของชนิดปลา
ในการศึกษาครั้งนี้พบปลาทั้งสิ้น 7 อันดับ 18 วงศ 49 สกุล 82 ชนิด (ตารางที่ 4 และ
ตารางผนวกที่ 1 ถึง 43) อันดับแรกไดแกอันดับ Osteoglossiformes พบเพียง 1 วงศ ไดแก วงศ
Notopteridae พบเพียงชนิดเดียวไดแก Notopterus notopterus (ปลาสลาด) อันดับที่สองไดแก
อันดับ Anguilliformes พบเพียง 1 วงศ ไดแก วงศ Anguillidae พบชนิดเดียว ไดแก Anguilla
bengalensis (ปลาสะแงะ)
12
ตารางที่ 3 สถานี ที่ทําการเก็บตัวอยางปลาในแมน้ําสาละวิน และลําน้ําสาขาในชวงฤดูฝน
สถานี
ความสูง
พิกัด
ที่ พื้นทองน้ํา N E
1 หวยแมปาน หินเล็ก กรวด หินใหญ 246 17
o
98’ 92.9’’ 97
o
79’ 50.5’’
2 หวยทากา กรวด ทราย หินเล็ก 107 18
o
48’ 90.8’’ 97
o
39’ 48.7’’
3 หวยโปเปอ กรวด หินเล็ก 124 18
o
39’ 68.1’’ 97
o
44’ 73.2’’
4 หวยแมแตะ กรวด ทราย หินกอนเล็ก 72 18
o
33’ 93.9’’ 97
o
55’ 66.5’’
5 สบแงะ กรวด ทราย หินกลาง 120 18
o
28’ 85.7’’ 97
o
63’ 98.3’’
6 หวยแมสะเกิบ หินเล็ก กรวด ทราย 137 18
o
15’ 49.6’’ 97
o
68’ 12.4’’
7 หวยแมปอ กรวด ทราย หินเล็ก 52 18
o
01’ 66.0’’ 97
o
72’ 22.7’’
8 หวยแมปว ริมน้ํา ทราย โคลน หินเล็ก 78 17
o
95’ 74.9’’ 97
o
73’ 61.2’’
9 หวยแมปว ในหวย หินเล็ก ทราย 89 17
o
95’ 50.8’’ 97
o
74’ 11.6’’
10 หวยแมตี หินเล็ก กรวด 72 18
o
33’ 93.9’’ 97
o
55’ 66.5’’
11 สบยวม ทราย กรวด 53 17
o
78’ 64.6’’ 97
o
74’ 36.0’’
12 หวยจะโยโกร หินเล็ก กรวด 120 17
o
78’ 71.4’’ 97
o
74’ 27.5’’
อันดับ Cypriniformes เปนอันดับที่พบวามีสมาชิกมากที่สุดจากการสํารวจในครั้งนี้ โดย
ในการสํารวจพบวามีปลาทั้งสิ้น 3 วงศ 28 สกุล 53 ชนิด วงศแรก ไดแก วงศ Cyprinidae พบ
ทั้งสิ้น 21 สกุล ไดแก สกุล Bangana พบ Bangana devdevi (ปลาหวา) เพียงชนิดเดียว สกุล
Barilius พบ Barilius ornatus (ปลาน้ําหมึก) ชนิดเดียว สกุล Cabdio พบ Cabdio morar (ปลา
แปบหัวกลม) เพียงชนิดเดียว สกุล Chagunius พบ Chagunius baileyi (ปลาขิ้ง) เพียงชนิดเดียว
สกุล Carossocheilus พบCarossocheilus burmanicus (ปลาสอ) เพียงชนิดเดียว สกุล Danio
พบ Danio albolineatus (ปลาซิวมุก) เพียงชนิดเดียว สกุล Devario พบ 3 ชนิด ไดแก Devario
aequipinnatus (ปลาซิวใบไผ), Devario annandalei (ปลาซิวใบไผอนันดา) และ Devario
malabaricus (ปลาซิวใบไผลายหินออน) สกุล Folifer พบ Folifer brevifilis (ปลาขอมือนาง)
เพียงชนิดเดียว สกุล Garra พบ 3 ชนิด ไดแก Garra nasuta (ปลาเลียหินครีบหลังจุด), Garra
notata (ปลาเลียหิน) และ Garra salweenica (ปลามูดสาละวิน) สกุล Hampala พบ Hampala
salweenensis (ปลากระสูบสาละวิน) เพียงชนิดเดียว สกุล Labeo พบ 5 ชนิด ไดแก Labeo
chrysophekadion (ปลาเพี้ย), Labeo calbasu (ปลากาดํา), Labeo dyocheilus (ปลาบัว),
13
Labeo pierrei (ปลาบัว) และ Labeo sp. (ปลาบัว) สกุล Mystacoleucus พบชนิดเดียว ไดแก
Mystacoleucus argenteus (ปลาหนามหลัง) สกุล Neolissocheilus พบ Neolissocheilus
ภาพที่ 2 ชนิดปลาที่พบในลุมน้ําสาละวินในเขตประเทศไทย
14
ภาพที่ 2 (ตอ)
15
ภาพที่ 2 (ตอ)
16
ภาพที่ 2 (ตอ)
17
ภาพที่ 2 (ตอ)
18
ภาพที่ 2 (ตอ)
19
ภาพที่ 2 (ตอ)
20
stracheyi (ปลาพลวงหิน) เพียงชนิดเดียว สกุล Poropuntius พบ 4 ชนิด ไดแก Poropuntius
hathe (ปลาจาด), Poropuntius chondrorhynchus (ปลาจาด), Poropuntius scapanognathus
(ปลาจาดหางดํา) และ Poropuntius sp. (ปลาจาด) สกุล Puntius พบ 2 ชนิด ไดแก Puntius
orphoides (ปลาแกมช้ํา) และ Puntius stoliczkanus (ปลามะไฟ) สกุล Raiamas พบ Raiamas
guttatus (ปลานางอาว) เพียงชนิดเดียว สกุล Salmostoma พบ Salmostoma sardinella (ปลา
แปบสาละวิน) เพียงชนิดเดียว สกุล Scaphiodonichthys พบ Scaphiodonichthys burmanicus
(ปลาม่ําพมา) เพียงชนิดเดียว สกุล Tor พบ 2 ชนิด ไดแก Tor tambra (ปลาเวียน) และ Tor
tambroides วงศ Balitoridae พบ 4 สกุล Balitora พบ Balitora burmanica (ปลาจิ้งจกพมา)
เพียงชนิดเดียว สกุล Homaloptera พบ Homaloptera lineata (ปลาจิ้งจก) เพียงชนิดเดียว สกุล
Neonoemacheilus พบ Neonoemacheilus labeosus (ปลาคอปากหนา) เพียงชนิดเดียว สกุล
Schistura พบ 8 ชนิด ไดแก Schistura alticrista (ปลาคอ), Schistura kengtungensis (ปลาคอ
เชียงตุง), Schistura maepaiensis (ปลาคอแมน้ําปาย), Schistura mahnerti (ปลาคอแถบถี่),
Schistura moeiensis (ปลาคอแมน้ําเมย), Schistura poculi (ปลาคอแถบถี่), Schistura
vinciguerrae (ปลาคอวินซิงเกอรา) และ Schistura sp. (ปลาคอลายเสือ) วงศ Cobitidae พบ
ทั้งสิ้น 4 สกุล ไดแก สกุล Acanthocobitis พบ Acanthocobitis zonalternans เพียงชนิดเดียว
สกุล Lepidocephalichthys พบ Lepidocephalichthys hasselti เพียงชนิดเดียว สกุล Botia พบ
3 ชนิด ไดแก Botia histrionica (ปลาหมูฮองเต), Botia kubotai (ปลาหมูอารีย), และ Botia
rostrata (ปลาหมูจักรพรรดิ) สกุล Syncrossus คือ Syncrossus berdmorei (ปลาหมู) และสกุล
Pangio พบ Pangio pangia เพียงชนิดเดียว
อันดับ Siluriformes พบปลาจากการสํารวจมากถึง 6 วงศ ไดแก วงศ Amblycipitidae
พบ Amblyceps frenatum (ปลาดัก) เพียงชนิดเดียว วงศ Bagridae พบ 3 สกุล ไดแก สกุล
Mystus พบ Mystus cavasius (ปลาแขยงใบขาวสาละวิน) เพียงชนิดเดียว สกุล Hemibagrus
พบ Hemibagrus micropthalmus (ปลากดแกว) เพียงชนิดเดียว สกุล Rita พบ Rita
sacerdotum (ปลาหมูสาละวิน) เพียงชนิดเดียว สกุล Sperata พบ Sperata acicularis (ปลากด
หัวเสียม) เพียงชนิดเดียว วงศ Erethistidae พบ Erethistes maesotensis (ปลาแคขี้หมู) เพียง
ชนิดเดียว วงศ Schilbeidae พบ Eutropiichthys burmanicus (ปลาสังกะวาดหนาหนู) เพียงชนิด
เดียว วงศ Sisoridae พบ 4 สกุล ไดแก สกุล Bagarius พบ 2 ชนิด ไดแก Bagarius bagarius
(ปลาแคควาย) และ Bagarius yarrelli (ปลาแควัว) สกุล Exostoma พบ Exostoma berdmorei
(ปลาคางคาวหนวดเขี้ยว) เพียงชนิดเดียว สกุล Gagata gasawyuh (ปลายะคุย) เพียงชนิดเดียว
สกุล Glyptothorax พบ 6 ชนิด ไดแก Glyptothorax burmanicus (ปลาแคติดหินพมา),
21
Glyptothorax dorsalis (ปลาแคติดหิน), Glyptothorax minimaculatus (ปลาแคติดหินลายหิน
ออน), Glyptothorax rugimentum (ปลาแคติดหินทองกลม), Glyptothorax trilineatus (ปลาแค
ติดหินสามแถบ) และ Glyptothorax sp. (ปลาแคติดหิน) วงศ Siluridae พบ 2 สกุลไดแก สกุล
Wallago พบ Wallago attu เพียงชนิดเดียว และสกุล Ompok พบ Ompok pabda เพียงชนิด
เดียว
อันดับ Synbranchiformes พบ 2 วงศ ไดแก วงศ Mastacembelidae พบ 1 สกุล 3 ชนิด
ไดแก Mastacembelus alboguttatus (ปลากระทิงลายดอกไม), Mastacembelus armatus
(ปลากระทิง), Mastacembelus tinwini (ปลากระทิงภูเขาวงศ) วงศ Synbranchidae พบเพียง 1
ชนิด ไดแก Monopterus albus (ปลาไหล) สวนอันดับ Beloniformes วงศ Belonidae พบ
Xenentodon cancilla (ปลากระทุงเหว) เพียงชนิดเดียว
อันดับ Perciformes พบปลาจากการสํารวจทั้งสิ้น 5 วงศ 6 ชนิด ไดแก วงศ
Ambassidae พบ Parambassis เพียงสกุลเดียว ไดแก Parambassis notatus (ปลาแปนแกว)
และ Parambassis vollmeri (ปลาแปนแกวขีดน้ําตาล) วงศ Cichlidae พบ Oreochromis
niloticus (ปลานิล) เพียงชนิดเดียว วงศ Channidae พบ Channa gachua (ปลากาง) เพียงชนิด
เดียว วงศ Gobiidae พบ Glossogobius giuris (ปลาบูหิน) เพียงชนิดเดียว (ตารางที่ 4)
ปลาเฉพาะถิ่น ปลาตางถิ่น และปลาเศรษฐกิจ
พบชนิดของปลามากกวาครึ่งหนึ่งของชนิดปลาทั้งหมดของตอแมน้ําสาละวิน ไดแกปลา
ตูหนา (Anguilla bengalensis), ปลาแปบหัวกลม (Cabdio morar), ปลาสอพมา
(Crossocheilus burmanicus), ปลามูด (Garra spp.) (ตารางที่ 4) พบเพียงไมกี่ชนิดที่มีการ
แพรกระจายในทั้งสามลุมน้ําหลักของประเทศไทย เชน ปลาสลาด (Notopterus notopterus),
ปลามุมหมาย (Puntius stoliczkanus), ปลากาดํา (Labeo chrysophekadion), ปลากาง
(Channa gachua), และปลาพลวง (Neolissocheilus stracheyi) เปนตน สวนชนิดพันธุตางถิ่นที่
พบในการศึกษาครั้งนี้มีสองชนิดคือ ปลาบา (Leptobarbus hoevenii) และปลานิล
(Oreochromis niloticus) ปลาสวนใหญพบวามักพบอยูทั่วไป เชน ปลากาง (Channa gachua),
ปลาแคยักษ (Bagarius yarrelli), ปลาแคติดหิน (Glyptothorax spp.), ปลาพลวง
(Neolissocheilus stracheyi) เปนตน สวนบางชนิดพบไดนอยและจํานวนตอชนิดนอย เชน ปลา
ตูหนา (Anguilla bengalensis), ปลาหมูสาละวิน (Rita sacerdotum) เปนตน (ตารางที่ 4)
22
ตารางที่ 4 ชนิดปลาที่พบในลุมแมน้ําสาละวินในเขตประเทศไทย (*=Fishbase.org, 2010)
Order/Family ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อไทย อาหาร* การกระจาย* สถานะ**
Osteoglossiformes
Notopteridae Notopterus notopterus ฉลาด CAR CKS CO
Anguilliformes
Anguillidae Anguilla bengalensis
e
ตูหนา CAR S RA
Cypriniformes
Cyprinidae Bangana devdevi หวา HER KS CO
Barilius ornatus น้ําหมึก INS S CO
Cabdio morar แปบหัวกลม INS S CO
Chagunius baileyi ขิ้ง INS S CO
Crossocheilus burmanicus สอพมา OMN S CO
Danio albolineatus ซิวใบไผ INS CKS RA
Devario aequipinnatus ซิวใบไผ INS CKS CO
Devario annandalei ซิวใบไผ INS KS RA
Devario malabaricus ซิวใบไผ INS CKS RA
Folifer brevifilis
e
ขอมือนาง OMN KS CO
Garra nasuta มูด HER S CO
Garra notata มูดหลังจุด HER S CO
Garra salweenica มูดสาละวิน HER S CO
Hampala salweenensis กระสูบสาละวิน CAR S RA
Hypsibarbus salweenensis
ตะพากสาละวิน OMN S CO
Labeo calbasu
e
กาดํา HER S RA
Labeo chrysophekadion
e
กาดํา HER CKS CO
Labeo pierrei หวา HER KS CO
Labeo sp. หวา HER S CO
Labeo dyocheilus หวา HER KS CO
Leptobarbus hoevenii
Aliens
บา INS CKS RA
Mystacoleucus argenteus หนามหลัง INS S CO
Neolissocheilus stracheyi
e
พลวง HER CKS CO
Osteobrama feae ไขออง INS S CO
Poropuntius chondrorhynchus
จาด OMN S CO
Poropuntius hathe จาด OMN S CO
Poropuntius scapanognathus จาด OMN S CO
Poropuntius sp. จาด OMN S CO
Poropuntius cf. genyognathus
จาด OMN S CO
23
ตารางที่ 4 ชนิดปลาที่พบในลุมแมน้ําสาละวินในเขตประเทศไทย (ตอ) (*=Fishbase.org, 2010)
Order/Family ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อไทย อาหาร* การกระจาย* สถานะ**
Puntius orphoides แกมช้ํา INS CKS CO
Puntius stoliczkanus มะไฟ INS CKS CO
Raiamas guttatus นางอาว CAR CKS CO
Salmostoma sardinella แปบสาละวิน INS S CO
Scaphiodonichthys burmanicus
e
มอนสาละวิน HER CS CO
Tor tambra
e
เวียน OMN CKS CO
Tor tambroides
e
เวียน OMN CKS CO
Balitoridae Balitora burmanicus จิ้งจกสาละวิน INS S CO
Homaloptera lineata จิ้งจกสองแถบ INS S RA
Neonoemacheilus labeosus คอปากหนา INS S CO
Schistura cf. alticrista คอ INS S RA
Schistura kengtungensis คอแกงตุง INS S CO
Schistura maepaiensis คอแมปาย INS S CO
Schistura mahnerti คอ INS CS CO
Schistura moeiensis คอแมเมย INS S CO
Schistura poculi คอแถบหนาถี่ INS CKS CO
Schistura vinciguerrae คอ INS S CO
Schistura sp1. คอ INS S CO
Schistura sp2. คอ INS S CO
Cobitidae Acanthocobitis zonalternans อีด INS CKS RA
Syncrossus berdmorei หมูลายเสือจุด INS CS RA
Botia kubotai หมูลายเมฆ INS S RA
Botia rostrata หมูฮองเต INS S RA
Botia histrionica หมูจักรพรรดิ INS S RA
Lepidocephalichthys berdmorei อีด INS CS RA
Siluriformes
Amblycipitidae Amblyceps foratum ดัก INS S RA
Bagridae Hemibagrus micropthalmus
e
กดคังสาละวิน CAR S RA
Mystus cavasius แขยงใบขาว CAR S RA
Sperata acicularis
e
กดหัวเสียม CAR S CO
Rita sacerdotum
e
หมูสาละวิน CAR S RA
Clariidae Clarias batrachus ดุกดาน CAR CKS RA
Erethistidae Erethistes maesotensis แคขี้หมู INS S CO
Schilbeidae Eutropiichthys burmanicus
e
หวีเกศพมา CAR S CO
24
ตารางที่ 4 ชนิดปลาที่พบในลุมแมน้ําสาละวินในเขตประเทศไทย (ตอ) (*=Fishbase.org, 2010)
Order/Family ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อไทย อาหาร* การกระจาย* สถานะ**
Siluridae Ompok pabda
e
ปลาเนื้อออน CAR S RA
Sisoridae Bagarius yarrelli
e
แคควาย CAR CKS CO
Gagata gasawyuh ยะคุย INS S CO
Glyptothorax burmanicus แคติดหินพมา INS S CO
Glyptothorax dorsalis แคติดหิน INS CKS CO
Glyptothorax minimaculatus แคติดหิน INS S CO
Glyptothorax rugimentum แคติดหิน INS S CO
Glyptothorax sp. แคติดหิน INS S CO
Glyptothorax trilineatus แคติดหินสามแถบ INS CKS CO
Exostoma berdmorei คางคาวหนวดเขี้ยว INS S RA
Beloniformes
Belonidae Xenentodon cancilla กระทุงเหว INS CKS RA
Mastacembeliformes
Mastacembelidae Mastacembelus alboguttatus
e
กระทิงลายดอกไม INS S RA
Mastacembelus armatus
e
กระทิงลาย INS CKS CO
Mastacembelus tinwini
e
กระทิง INS S CO
Synbranchidae Monopterus albus ไหล INS CKS RA
Perciformes
Ambassidae Parambassis notatus แปนแกว INS S RA
Parambassis vollmeri แปนแกว INS S RA
Cichlidae Oreochromis niloticus Aliens นิล OMN CKS RA
Gobiidae Glossogobius giuris บูหิน INS CKS RA
Channidae Channa gachua กาง CAR CKS CO
หมายเหตุ การกระจาย C=ลุมน้ําเจาพระยา, K=ลุมน้ําโขง, S=ลุมน้ําสาละวิน
**= สถานะจากการศึกษาในครั้งนี้
CO (common species) = พบทั่วไป, RA (rare species) = พบนอย
e = ปลาเศรษฐกิจหลักของแมน้ําสาละวิน
ปลาเศรษฐกิจของลุมน้ําสาละวินเปนปลาที่มีขนาดคอนขางใหญ หรือขนาดใหญ เชน
ปลากดคังสาละวิน (Hemibagrus micropthalmus), ปลาคม (Tor tambroides), ปลาพลวง
(Neolissocheilus stracheyi), ปลาหมูสาละวิน, ปลาแคยักษ และปลาสะแงะ หรือปลาตูหนา
25
เปนตน ปลาเหลานี้จะสงออกมาขายในเขตพื้นที่ตางๆ และเปนปลาที่มีราคาสูงกวาปลาจากแมน้ํา
อื่น ทั้งแมน้ําเจาพระยาและแมน้ําโขง สวนปลาที่มีขนาดเล็ก เชนกลุมปลามูด (Garra spp.), ปลา
คอ (Schistura spp.), ปลามอม (Scaphiodonichthys burmanicus), และปลาสอพมา
(Crossocheilus burmanicus) เปนตน (ตารางที่ 4) สวนใหญมักจับกินกันในหมูบาน หรือขาย
ภายในทองถิ่นเทานั้น
ความชุกชุมของปลา
ชนิดปลาที่มีความชุกชุมมากที่สุดคือปลาน้ําหมึก (Barilius ornatus) พบ 1,138 ตัว
รองลงมาเปนปลาคอแมน้ําเมย (Schistura moeiensis) พบ 1,064 ตัว และปลาคอแมน้ําปาย
(Schistura maepaiensis) พบ 501 ตัว สวนปลากลุมที่พบนอยกวา 500 ตัว แตมากกวา 200 ตัว
เชนในปลา
ปลาแคติดหิน (Glyptothorax dorsalis), ปลาแปบหัวกลม (Cabdio morar), ปลา
จิ้งจกสาละวิน (Balitora burmanicus), ปลามอน หรือปลามอมสาละวิน (Scaphiodonichthys
burmanicus), ปลาสอสาละวิน (Crossocheilus burmanicus) และปลามูดหลังจุด (Garra
nasuta) เปนตน (ภาพที่ 3) สวนปลาชนิดอื่นๆ พบเปนจํานวนนอยตอชนิด และอาจพบไดเพียง
บางครั้งและบางฤดูกาล (ตารางที่ 5, 6 และ 7)
ภาพที่ 3 ชนิดของปลาที่มีความชุกชุมมากที่สุดเรียงตามลําดับโดยพบมากกวา 100 ตัวอยางจาก
ทุกสถานีที่สํารวจและทุกฤดูกาล
26
ตารางที่ 5 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูหนาว (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว; C 50-
100 ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว)
Species
น้ําสาละวิน (ผาแดง)
เกาะกลางน้ําสาละวิน
หวยผาแดง
สบแงะ
หวยแมสะเกิบ
หวยแมปอ
หวยฮูวาลู
หวยพะละอึ
หวยแหง
หวยแมตี
หวยแมปว
แมสามแลบ
Osteoglossiformes/Notopteridae
Notopterus notopterus
E
Anguilliformes/Anguillidae
Anguilla bengalensis
E
Cypriniformes/Cyprinidae
Bangana devdevi
E
E
Barilius ornatus D
C E B D
D
E D E
Cabdio morar D
E
Chagunius baileyi
E
Crossocheilus burmanicus E E
E
E
Danio albolineatus
E
E
Devario aequipinnatus
E
Hampala salweenensis
D
Hypsibarbus salweenensis
E
Labeo calbasu
E
Labeo chrysophekadion
E
Labeo dyocheilus
E D E E
E
Labeo pierrei
E
C D
E E
Labeo sp.
Mystacoleucus argenteus E
E
E E
Neolissocheilus stracheyi E
E E E E
D E E
Osteobrama feae
E
Poropuntius chondrorhynchus
E
Poropuntius scapanognathus
D E
Poropuntius sp.
D
E
Poropuntius cf. genyognathus
Puntius orphoides
E
E
E
Puntius stoliczkanus
E
Raiamas guttatus E
E
E
Salmostoma sardinella
Scaphiodonichthys burmanicus
E
E E C E
D D E
Tor tambra
Tor tambroides E
E
E
E
E
E
Balitoridae
Balitora burmanica
D
E
Homaloptera lineata
C
Neonoemacheilus labeosus E E
Schistura cf. alticrista
C
D
Schistura kengtungensis
E
Schistura maepaiensis
E
Schistura mahnerti
E
E D E
E
Schistura moeiensis
C
E
A
Schistura poculi
D
Schistura sp1.
D
Schistura sp2.
E
E
Schistura vinciguerrae
D
E D
Acanthocobitis zonalternans
E
27
ตารางที่ 5 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูหนาว (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว; C 50-
100 ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว) (ตอ)
Species
น้ําสาละวิน (ผาแดง)
เกาะกลางน้ําสาละ
วิน
หวยผาแดง
สบแงะ
หวยแมสะเกิบ
หวยแมปอ
หวยฮูวาลู
หวยพะละอึ
หวยแหง
หวยแมตี
หวยแมปว
แมสามแลบ
Cobitidae
Syncrossus berdmorei
Botia histrionica E
Botia kuboti
Botia rostrata
Lepidocephalichthys hasselti
Siluriformes/Amblycipitidae
Amblyceps foratum
Bagridae
Hemibagrus micropthalmus E
Mystus cavasius E
Sperata acicularis E E E
Rita sacerdotum E
Erethistidae E
Erethistes maesotensis
Schilbeidae
Eutropiichthys burmanicus E E
Siluridae
Ompok pabda E
Wallago attu E
Sisoridae E
Bagarius yarrelli E E
Exostoma berdmorei D E
Gagata gasawyuh E E E E
Glyptothorax burmanicus
Glyptothorax dorsalis E D B D D E C
Glyptothorax minimaculatus E
Glyptothorax rugimentum D
Glyptothorax sp. D D E D
Glyptothorax trilineatus E E E D
Beloniformes/Belonidae
Xenentodon cancilla E
Mastacembeliformes/Mastacembelidae
Mastacembelus alboguttatus E
Mastacembelus armatus E E D E E
Mastacembelus tinwini E E E
Monopteridae
Monopterus albus E
Perciformes /Gobiidae
Glossogobius giuris
Channidae
Channa gachua E E E E D E E
28
ตารางที่ 6 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูรอน (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว; C 50-
100 ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว)
Species
หวยแมแตะหลวง
ปาแต
สบแงะ
เกาะกลางน้ํา
หวยโกเฮ
หวยแมตี
หวยแหง
หวยอูลู
หวยผาแดง
หวยแปะกอ
หวยมะละอึ
หวยแมสะเกิบ
หวยมอกระโล
หวยอีนวล
หวยอูลู
หวยกกมอ
Osteoglossiformes/Notopteridae
Notopterus notopterus
Anguilliformes/Anguillidae
Anguilla bengalensis
Cypriniformes/Cyprinidae
Bangana devdevi
Barilius ornatus D D D B E B B D D D
Cabdio morar D D D D D D D C
Chagunius baileyi
Crossocheilus burmanicus B E D E D E E E E E D
Danio albolineatus
Devario aequipinnatus
Devario annandalei
Devario malabaricus
Folifer brevifilis E
Garra salweenica
Garra nasuta E E E
Garra notata
Hampala salweenensis
Hypsibarbus salweenensis
Labeo calbasu
Labeo chrysophekadion
Labeo dyocheilus E D E E E
Labeo pierrei E
Labeo sp.
Mystacoleucus argenteus E E C E E E E E D
Leptobarbus hoevenii
Neolissocheilus stracheyi
Osteobrama feae E
Poropuntius chondrorhynchus
Poropuntius hathe E
Poropuntius scapanognathus E E
Poropuntius sp.
Poropuntius cf. genyognathus
Puntius orphoides E E D E
Puntius stoliczkanus
Raiamas guttatus E E E E E E E E
Salmostoma sardinella E
Scaphiodonichthys burmanicus C E E E E E D E D D
Tor tambra E
Tor tambroides D E E E
Balitoridae
Balitora burmanicus A E
Homaloptera lineata
Neonoemacheilus labeosus E
Schistura cf. alticrista D E C
Schistura kengtungensis
Schistura maepaiensis B D E E A
Schistura mahnerti D E E E
29
ตารางที่ 6 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูรอน (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว; C 50-
100 ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว) (ตอ)
Species
หวยแมแตะหลวง
ปาแต
สบแงะ
เกาะกลางน้ํา
หวยโกเฮ
หวยแมตี
หวยแหง
หวยอูลู
หวยผาแดง
หวยแปะกอ
หวยมะละอื
หวยแมสะเกิบ
มอกระโล
หวยอีนวล
หวยอูลู
หวยกกมอ
Schistura moeiensis E E B D E A A D
Schistura poculi C E D
Schistura sp.
Schistura vinciguerrae E D D
Acanthocobitis zonalternans
Cobitidae
Syncrossus berdmorei
Botia histrionica
Botia kubotai
Botia rostrata
Lepidocephalichthys hasselti E
Siluriformes/Amblycipitidae
Amblyceps foratum
Bagridae
Hemibagrus micropthalmus
Mystus cavasius
Sperata acicularis
Rita sacerdotum
Erethistidae
Erethistes maesotensis E E
Clariidae
Clarias batrachus
Schilbeidae
Eutropiichthys burmanicus E
Sisoridae
Bagarius yarrelli
Exostoma berdmorei E E D
Gagata gasawyuh E E E
Glyptothorax burmanicus E E E
Glyptothorax dorsalis D E C E E E E
Glyptothorax minimaculatus E E E E
Glyptothorax rugimentum D D E E
Glyptothorax sp.
Glyptothorax trilineatus E E E E
Beloniformes/Belonidae
Xenentodon cancilla
Mastacembeliformes/Mastacembelidae
Mastacembelus alboguttatus E
Mastacembelus armatus E E E D E E E
Mastacembelus tinwini E
Monopteridae
Monopterus albus
Perciformes/Cichlidae
Oreochromis niloticus
Channidae
Channa gachua E E E E E E E E E
Ambassidae
Parambassis notatus D E E
Parambassis vollmeri
30
ตารางที่ 7 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูฝน (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว; C 50-100
ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว)
Species
หวยจะโยโกร
หวยแมปว
ติดหนวยทหาร
สบยวม
หวยทากา
หวยแมสะเกิบ
หวยแมแตะ
หวยแมปาน
หวยแมปว
หวยโปเปอ
หวยแมตี
สบเมย
หวยแมปอ
หวยแมปอ
สบแงะ
หวยแมแตะ
สบยวม
Osteoglossiformes/Notopteridae
Notopterus notopterus
Anguilliformes/Anguillidae
Anguilla bengalensis
Cypriniformes/Cyprinidae
Bangana devdevi
E
Barilius ornatus E D E B D E E D D
E E E D D E
Cabdio morar
D E E
E
C
E
Chagunius baileyi
Crossocheilus burmanicus
E
Danio albolineatus
E
E D
Devario aequipinnatus
Devario annandalei
Devario malabaricus E
Folifer brevifilis E E
Garra salweenica
Garra nasuta C E C E E E D D D
Garra notata D
Hampala salweenensis D
Hypsibarbus salweenensis D D
Labeo chrysophekadion
Labeo dyocheilus E
Labeo pierrei E
Labeo sp. E
Leptobarbus hoevenii E
Mystacoleucus argenteus D D D E E E
Neolissocheilus stracheyi E E E
Osteobrama feae C D
Poropuntius chondrorhynchus E E E
Poropuntius hathe E D E
Poropuntius scapanognathus E D D E E E E
Poropuntius sp. E E D
Poropuntius cf. genyognathus
Puntius orphoides E E D E E E E E E E
Puntius stoliczkanus E E E E E E E E
Raiamas guttatus E E
Salmostoma sardinella E E E E E
Scaphiodonichthys burmanicus E E
Tor tambra E E E
Tor tambroides D E E
Balitoridae
Balitora burmanicus E E
Homaloptera lineata E E
Neonoemacheilus labeosus
Schistura cf. alticrista
Schistura kengtungensis E
Schistura maepaiensis E E E E D
Schistura mahnerti E E E
Schistura moeiensis E E E
31
ตารางที่ 7 ปริมาณของปลาแตละชนิดที่พบในฤดูฝน (จํานวนตัวปลา E≤10 ตัว; D 10-49 ตัว; C 50-100
ตัว; B 101-199 ตัว; A≥ 200 ตัว) (ตอ)
Species
หวยจะโยโกร
หวยแมปว
ติดหนวยทหารสบยวม
หวยทากา
หวยแมสะเกิบ
หวยแมแตะ
หวยแมปาน
หวยแมปว
หวยโปเปอ
หวยแมตี
หนวยทหารสบยอม
หวยแมปอ
หวยแมปอ
สบแงะ
หวยแมแตะ
สบยวม
Schistura poculi E
Schistura sp1.
Schistura sp2. D E E
Schistura vinciguerrae D
Acanthocobitis zonalternans
Cobitidae
Syncrossus berdmorei
Botia kubotai
Botia rostrata
Lepidocephalichthys hasselti E E E D E E E
Amblycipitidae
Amblyceps foratum
Bagridae
Hemibagrus micropthalmus
Mystus cavasius
Sperata acicularis
Erethistidae
Erethistes maesotensis
Sisoridae
Bagarius yarrelli
Exostoma berdmorei
Gagata gasawyuh E E E
Glyptothorax burmanicus
Glyptothorax dorsalis E E E E
Glyptothorax minimaculatus
Glyptothorax rugimentum E E D
Glyptothorax sp.
Glyptothorax trilineatus E E
Beloniformes/Belonidae
Xenentodon cancilla
Mastacembeliformes/Mastacembelidae
Mastacembelus alboguttatus
Mastacembelus armatus E D D D E E E E E E E
Mastacembelus tinwini E
Monopteridae
Monopterus albus E
Perciformes/Cichlidae
Oreochromis niloticus
Gobiidae
Glossogobius giuris E E
Channidae
Channa gachua E D E E E E D E E E
Ambassidae
Parambassis notatus D D
Parambassis vollmeri
32
สัดสวนของกลุมปลา
จากการสํารวจในฤดูหนาวไมพบปลาในกลุมปลาหมูในบริเวณที่ทําการสํารวจ และพบ
กลุมปลาตะเพียนเปนกลุมหลักถึงรอยละ 56.83 รองลงมาเปนกลุมปลาคอรอยละ 23.06 (ภาพที่
4) สวนการสํารวจในชวงฤดูรอน จะพบปลาในกลุมปลาตะเพียน และปลาคอ ในอัตราสวนที่
ใกลเคียงกัน โดยพบในปริมาณรอยละ 45.36 และ 46.16 ตามลําดับ (ภาพที่ 5) ซึ่งปลากลุมอื่นๆ
ที่พบรวมกันจะพบในปริมาณที่นอยกวามาก โดยกลุมปลาหมู ปลาหนัง ปลากะพง และกลุมปลา
อื่นๆ จะพบเพียงเล็กนอย ในฤดูฝน จะพบปลาในกลุมปลาตะเพียนมากที่สุด โดยพบมากถึงรอย
ละ 68.36 รองลงมาจะไดแกปลาในกลุมปลาคอ ปลากะพง ปลาหมู ปลาหนัง และปลาอื่นๆ รอย
ละ 10.84, 8.35, 3.57, 2.55 และ 2.96 ตามลําดับ (ภาพที่ 6) จากการสํารวจทุกฤดูกาลพบวา
สัดสวนที่มากที่สุดจะไดแกกลุมปลาตะเพียน รองลงมาจะไดแกปลาในกลุมปลาจิ้งจก ปลาหนัง
ปลากะพง และปลาอื่นๆ รอยละ 56.83, 23.06, 16.69, 2.19 และ 1.23 ตามลําดับ (ภาพที่ 7)
ภาพที่ 4 ปริมาณของปลาแตละกลุมที่พบในฤดูหนาว
ภาพที่ 5 ปริมาณของปลาแตละกลุมที่พบในฤดูรอน
33
ภาพที่ 6 ปริมาณของปลาแตละกลุมที่พบในฤดูฝน
ภาพที่ 7 ปริมาณปลาที่พบในแตละกลุม แยกตามฤดูกาล
กลุมปลาตามการกินอาหาร
การแบงกลุมของปลาตามลักษณะการกินอาหาร จะพบวาปลาที่พบสวนมากจะถูกจัดอยู
ในกลุมปลาที่กินสัตวน้ําไมมีกระดูกสันหลังเปนอาหาร (invertivorous) ซึ่งจะเปนกลุมหลักที่
สามารถพบไดจากการสํารวจ รองลงมาจะไดแก ปลากินทั้งพืชและสัตว (omnivorous), ปลากิน
พืช (herbivorous) และปลากินเนื้อ (carnivorous) ตามลําดับ โดยลักษณะการกินอาหารของปลา
ที่พบในแตละฤดูจะพบวามีอัตราสวนที่ไมแตกตางกัน (ภาพที่ 8) ในฤดูหนาวพบวามีอัตราสวนของ
ปลาที่กินสัตวน้ําไมมีกระดูกสันหลังเปนอาหารในปริมาณมากที่สุด โดยจะมีปริมาณที่มากถึงรอย
ละ 57.10 รองลงมาจะไดแก กลุมปลากินพืช ปลากินทั้งพืชและสัตว และปลากินเนื้อรอยละ
34
29.18, 7.22 และ 6.51 ตามลําดับ (ภาพที่ 9) ในชวงฤดูรอนจะพบวามีปลาที่กินสัตวน้ําไมมี
กระดูกสันหลังเปนอาหารอยูในอัตราสวนที่มากถึงรอยละ 88.43 รองลงมาจะไดแกปลาในกลุม
ปลากินทั้งพืชและสัตว ปลากินพืช และปลากินเนื้อ ซึ่งพบเพียงรอยละ 9.07, 4.71 และ 2.79
ตามลําดับ (ภาพที่ 10) ในฤดูฝนจะพบปลาที่กินอาหารแบบตางๆ อยูในปริมาณที่ใกลเคียงกัน
โดยกลุมที่พบมากที่สุดจะไดแกปลาในกลุมปลาที่กินสัตวน้ําไมมีกระดูกสันหลังเปนอาหาร
รองลงมาจะไดแก ปลากินทั้งพืชและสัตว ปลากินพืช และปลากินเนื้อ รอยละ 44.70, 21.40,
19.55 และ 14.34 ตามลําดับ (ภาพที่ 11) ซึ่งเมื่อนํามาเปรียบเทียบกัน ในแตละฤดู ก็พบวา
อัตราสวนของลักษณะการกินอาหารของปลาที่กินสัตวน้ําไมมีกระดูกสันหลังเปนอาหารจะมี
ปริมาณที่มากที่สุดในแตละฤดูกาล โดยในชวงฤดูฝนจะมีเปอรเซ็นตของปลาที่กินสัตวน้ําไมมี
กระดูกสันหลังเปนอาหารที่สูงที่สุดในรอบปที่ทําการสํารวจ รองลงมาจะไดแก ฤดูหนาว และฤดู
รอนรอยละ 83.43, 57.10 และ 44.7 ตามลําดับ (ภาพที่ 8)
ภาพที่ 8 ปริมาณปลาที่พบในแตละฤดู แยกตามลักษณะการกินอาหาร
ภาพที่ 9 อัตราสวนการกินอาหารของปลาที่พบในฤดูหนาว
35
ภาพที่ 10 อัตราสวนการกินอาหารของปลาที่พบในฤดูรอน
ภาพที่ 11 อัตราสวนการกินอาหารของปลาที่พบในฤดูฝน
องคประกอบของปลาตามลักษณะทางนิเวศวิทยา
การประเมินปริมาณผลผลิต อัตราสวนการกินอาหารของปลา คาดัชนีความหลากหลาย
ทางชีวภาพ (biodiversity index) และคาดัชนีการกระจายตัว (eveness) พบวามีคาที่แตกตางกัน
ไปในแตละฤดูกาล
กําลังการผลิตปลาของแหลงน้ํา
กําลังการผลิตปลาของแหลงน้ําในชวงฤดูหนาว พบวาสถานีสบแงะมีกําลังการผลิตสูง
ที่สุด เทากับ 351.2 Kg/Ha รองลงมาไดแก สถานีหวยแมปอ (141.99 Kg/Ha) และสถานีหวยแม
สะเกิบ (131.16 Kg/Ha) (ภาพที่ 12) สวนในกําลังการผลิตปลาของแหลงน้ําในชวงฤดูรอน พบวา
ในสถานีหนวยทหารสบยวม จะมีคากําลังการผลิตที่สูงที่สุดโดยมีปริมาณมากถึง 74.08 Kg/Ha
รองลงมาจะไดแก สถานีหวยทากา (48.97 Kg/Ha) สถานีหวยแมปอ (48.27 Kg/Ha) (ภาพที่ 13)
และกําลังการผลิตปลาของแหลงน้ําในชวงฤดูฝน พบวาในสถานีจะโยโกร จะมีคากําลังการผลิตที่
36
สูงที่สุดโดยมีปริมาณมากถึง 74.08 Kg/Ha รองลงมาจะไดแก สถานีหวยทากา (48.97 Kg/Ha)
สถานีหวยแมปอ (48.27 Kg/Ha)
ภาพที่ 12 คากําลังการผลิตปลาของแหลงน้ําในสถานีสํารวจชวงฤดูหนาว
ภาพที่ 13 คากําลังการผลิตของแหลงน้ําในสถานีสํารวจปลาชวงฤดูรอน
37
ภาพที่ 14 คากําลังการผลิตของแหลงน้ําในสถานีสํารวจปลาชวงฤดูฝน
ภาพที่ 15 คากําลังการผลิตของแหลงน้ําในสถานีสํารวจปลาเปรียบเทียบในแตละฤดู
สัดสวนปลากินพืชตอปลากินเนื้อ (F/C ratio)
สัดสวนการกินอาหารจําพวกพืชตอเนื้อสัตว (F/C) เทากับ 0.69 โดยเมื่อเปรียบเทียบ
ระหวางสถานีเก็บตัวอยางพบวา อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกเนื้อสัตว
ของปลาจากการสํารวจในฤดูหนาวพบวาสถานีหวยแมตีจะมีคาสัดสวนปลากินพืชตอปลากินเนื้อ
ที่สูงที่สุดเทากับ 5.34 รองลงมาจะไดแก สถานีเกาะกลางน้ําสาละวิน (2.55), สถานีผาแดง (1.68)
และสถานีสบแงะ (1.22) เปนตน (ภาพที่ 16) อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวก
เนื้อสัตวของปลาตัวอยางในชวงฤดูรอนพบวา ในสถานีหวยอีนวลจะมีคาอัตราสวนที่สูงที่สุด
เทากับ 5.84 รองลงมาจะไดแก สถานีหวยแมสะมาด (2.07), สถานีหวยแมแตะหลวง (1.37),
38
สถานีหวยสบแงะ (0.99) และสถานีสบเมย (0.53) เปนตน (ภาพที่ 17) สวนอีก 3 สถานี ไดแก
สถานีผาแดง สถานีหวยแหง และสถานีหวยอูลู ไมพบปลาในกลุมปลากินพืชจากการสํารวจในชวง
ฤดูดังกลาว
ภาพที่ 16 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกปลากินเนื้อสัตวในชวงฤดูหนาว
(โดยน้ําหนักปลา)
ภาพที่ 17 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกปลากินเนื้อสัตวในชวงฤดูรอน (โดย
น้ําหนักปลา)
39
ภาพที่ 18 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกปลากินเนื้อสัตวในชวงฤดูฝน (โดย
น้ําหนักปลา)
ในชวงฤดูฝนจะพบวา ในการสํารวจที่สถานี หนวยทหารสบยวม พบวามีอัตราสวนที่สูง
ที่สุด เทากับ 3.55 รองลงมาไดแก สถานีหวยแมตี (2.78) สถานีสบยวม (2.74) สถานีหวยแมปาน
(1.56) และสถานีหวยแมแตะ (1.38) เปนตน (ภาพที่ 18) โดยเมื่อนํามาทําการเปรียบเทียบ
คาเฉลี่ยของอัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืช/อัตราสวนการกินอาหารจําพวกเนื้อ ของปลาในแต
ละฤดูพบวาในฤดูหนาวจะมีคาอัตราสวน F/C ที่สูงที่สุด มีคาเทากับ 1.36 รองลงมาจะไดแกฤดูฝน
มีคาเทากับ 1.13 โดยในฤดูรอนจะมีคา F/C ที่ต่ําที่สุด เทากับ 0.69 (ภาพที่ 19)
ภาพที่ 19 อัตราสวนการกินอาหารจําพวกพืชตออาหารจําพวกปลากินเนื้อสัตวเปรียบเทียบในแต
ละชวงฤดู (โดยน้ําหนักปลา)
40
ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพ
คาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพจะทําการประเมินโดยใชวิธีการของ Shanon-weiner
ซึ่งพบวาในแตละชวงฤดู สถานีตางๆ ที่ทําการศึกษาจะมีคาดัชนีความหลากหลายที่แตกตางกัน
ออกไป ซึ่งจะขึ้นอยูกับลักษณะของแหลงน้ําที่ โดยคาที่ประเมินไดในแตละฤดูจะมีผลการประเมิน
ดังนี้
ฤดูรอนจะมีคาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพมากเปนอันดับสองรองจากชวงฤดูฝน
โดยฤดูหนาวจะมีคาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพที่ต่ําที่สุด (ภาพที่ 20) ในชวงฤดูหนาวจะ
เปนชวงเวลาที่มีคาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพที่ต่ําที่สุดในรอบปที่ทําการสํารวจ โดยสถานี
ที่มีคาดัชนีความหลากหลายที่สูงที่สุดจะไดแก สถานีหวยแมปอ (1.02) รองลงมาจะไดแก สถานี
หวยแหง (0.68) สถานีหวยแมตี (0.60) สถานีสบแงะ (0.58) สถานีผาแดง (0.56) สถานีหวยผา
แดง (0.53) สถานีหวยแมสะเกิบ (0.52) สถานีหวยพะละอึ (0.51) สถานีเกาะกลางน้ําสาละวิน
(0.49) สถานีหวยฮูวาลู (0.36) และสถานีหวยแมปว (0.09) ตามลําดับ (ภาพที่ 21) โดยมีคาดัชนี
ความหลากหลายทางชีวภาพในแตละสถานีเก็บตัวอยางดังนี้ สถานีสบแงะจะเปนสถานีที่มีคา
ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพที่มากที่สุดในฤดูรอน โดยมีคาเทากับ 2.42 รองลงมาจะไดแก
สถานีเกาะกลางน้ํา (2.18) สถานีหวยกกมอ (1.91) สถานีหวยอีนวล (1.83) และสถานีหวยอูลู
(1.82) เปนตน (ภาพที่ 22) ฤดูฝนจะเปนชวงฤดูที่มีดัชนีความหลากหลายที่สูงที่สุด โดยมีคาที่
แตกตางกันไปตามสถานีดังนี้ สถานีหวยแมปวเปนสถานีที่มีคาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพ
ที่สูงที่สุด มีคาเทากับ 2.33 รองลงมาจะไดแก สถานีหวยแมปวริมน้ํา (2.31) สถานีหวยแมแตะ
(2.25) สถานีสบแงะ (2.13) สถานีหวยแมปอ (2.11) สถานีหนวยทหารสบยวม (2.07) สถานีหวย
แมตี (1.97) สถานีหนวยทหารสบยวม (1.94) สถานีหวยโปเปอ (1.80) สถานีหวยแมแตะ (1.79)
สถานีสบยวม (1.68) สถานีหวยแมปอ (1.48) และสถานีหวยทากา (0.88) ตามลําดับ (ภาพที่ 23)
ภาพที่ 20 คาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพในแตละชวงฤดู
41
ภาพที่ 21 ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพจากการเก็บตัวอยางในฤดูหนาว
ภาพที่ 22 ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพจากการเก็บตัวอยางในฤดูรอน
ภาพที่ 23 ดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพจากการเก็บตัวอยางในฤดูฝน
42
คาดัชนีการกระจายตัว (Eveness)
ดัชนีการกระจายตัวจากการศึกษาพบวามีแนวโนมในทิศทางเดียวกันกับคาดัชนีความ
หลากหลายทางชีวภาพ โดยในฤดูฝนจะมีคาการกระจายตัวที่สูงที่สุดรองลงมาจะไดแก ฤดูรอน
และฤดูหนาว (ภาพที่ 24) ดัชนีการกระจายตัวของปลาในฤดูหนาวพบวา ดัชนีการกระจายตัวของ
สถานีหวยแมปอจะมีคามากที่สุด เทากับ 0.38 รองลงมาจะไดแก สถานีหวยแหง (0.33) สถานีพะ
ละอึ (0.26) สถานีน้ําสาละวิน (ผาแดง) และสถานีสบแงะ (0.23) เปนตน (ภาพที่ 25) ดัชนีการ
กระจายกระจายตัวของปลาที่พบในฤดูรอนพบวาจากการเก็บตัวอยางปลาในสถานีหวยอีนวล
พบวามีคาดัชนีการกระจายตัวที่สูงที่สุดเทากับ 0.88 รองลงมาจะไดแกสถานี สถานีสบแงะ (0.82),
สถานีเกาะกลางน้ํา (0.80), และสถานีหวยแมสะมาด (0.68) เปนตน (ภาพที่ 26) ดัชนีการกระจาย
ตัวของปลาในฤดูฝนพบวา สถานีหวยแมปวริมน้ําจะมีคาดัชนีการกระจายตัวที่มากที่สุดมีคา
เทากับ 1.00 รองลงมาจะไดแก สถานีสบยวม (0.94), สถานีสบแงะ (0.86), สถานีหวยแมปอ และ
สถานีหวยแมแตะ (0.85), สถานีหวยแมปว (0.84), สถานีหวยแมปาน (0.83) และสถานีหวยโป
เปอ (0.82) เปนตน (ภาพที่ 27)
ภาพที่ 24 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในรอบป
ภาพที่ 25 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในฤดูหนาว
43
ภาพที่ 26 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในฤดูรอน
ภาพที่ 27 ดัชนีการกระจายตัวจากการเก็บตัวอยางในฤดูฝน
44
คุณภาพน้ํา
การเปลี่ยนแปลงของลักษณะทางกายภาพที่สามารถวัดไดในรอบปพบวาไมมีความ
แตกตางกันมาก โดยคาความเปนกรด-ดาง (pH) ในรอบปจะมีคาที่ไมแตกตางกันมาก โดยมี
คาประมาณ 8 เชนเดียวกับคาปริมาณออกซิเจนละลายน้ํา ที่มีคาในแตละชวงฤดูอยูในระดับที่
ใกลเคียงกัน โดยมีคาปริมาณออกซิเจนละลายน้ํา (DO) ในระดับที่คอนขางสูง ประมาณ 7
มิลลิกรัมตอลิตร อุณหภูมิอากาศในแตละชวงฤดูที่ทําการสํารวจจะพบวา ในชวงฤดูฝน และฤดู
หนาวจะมีคาที่ใกลเคียงกัน โดยมีคาเฉลี่ยเทากับ 27.79 และ 27.32 องศาเซลเซียส ตามลําดับ
โดยในชวงฤดูรอนจะเปนชวงที่มีอุณหภูมิอากาศที่สูงที่สุดโดยมีคาเฉลี่ยเทากับ 30.96 องศา
เซลเซียส การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของน้ําในรอบปจะมีแนวโนมที่ตางออกไป โดยน้ําในฤดูหนาว
จะมีอุณหภูมิน้ําเฉลี่ยที่สุดในรอบป มีคาเทากับ 24.33 องศาเซลเซียส รองลงมาจะไดแกฤดูฝนซึ่ง
จะมีอุณหภูมิอากาศที่ใกลเคียงกันกับอุณหภูมิน้ํา โดยมีคาอุณหภูมิน้ําเฉลี่ยเทากับ 27.13 องศา
เซลเซียส และในฤดูรอนจะมีคาอุณหภูมิน้ําเฉลี่ยที่สูงที่สุดมีคาเทากับ 28.5 องศาเซลเซียส โดยใน
ฤดูหนาวจะมีความแตกตางระหวางอุณหภูมิน้ํา และอุณหภูมิอากาศมากที่สุด รองลงมาจะไดแก
ฤดูรอน และฤดูฝน ตามลําดับ (ภาพที่ 28)
คาความเปนดางของน้ํา (Alkalinity) เฉลี่ยที่พบในแตละฤดูกาล พบวาในชวงฤดูหนาวจะ
มีคาความเปนดางของน้ําที่สูงที่สุด มีคาถึง 173.33 มิลลิกรัมตอลิตร สวนในฤดูรอน และฤดูฝนจะ
มีคาที่ใกลเคียงกัน โดยในฤดูรอนจะมีคาเทากับ 130.00 มิลลิกรัมตอลิตร และฤดูฝนมีคาเทากับ
121.43 มิลลิกรัมตอลิตร คาการนําไฟฟา (Electrical Conductivity (EC)) ในการศึกษาพบวา
ในชวงฤดูฝนจะมีคาการนําไฟฟาของแหลงน้ําที่สูงที่สุดมีคาเทากับ 336.67 µS/cm รองลงมาจะ
ไดแก ฤดูหนาว มีคาเทากับ 260.83 µS/cm และฤดูรอน 226.67 µS/cm (ภาพที่ 29) ความเร็วของ
กระแสน้ําในชวงฤดูฝนและฤดูรอนจะสูงกวาในชวงฤดูหนาว (ภาพที่ 30)
ภาพที่ 28 การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิน้ํา อุณหภูมิอากาศ pH และ ปริมาณออกซิเจนที่ละลาย
น้ําในแตละชวงฤดู
45
ภาพที่ 29 การเปลี่ยนแปลงของความเปนดาง ความสูง และคาการนําไฟฟาในแตละชวงฤดูกาล
ภาพที่ 30 การเปลี่ยนแปลงความเร็วกระแสน้ํา (m/sec) ในแตละชวงฤดู
46
วิจารณผลการทดลอง
ปลาที่เปนกลุมเดน และสามารถพบไดบอย ในสถานีที่เก็บตัวอยาง จะไดแก ปลาในกลุม
ปลาตะเพียนซึ่งจะเปนกลุมที่มีจํานวนตัวมากที่สุดจากการสุมเก็บตัวอยาง รองลงมาจะไดแกปลา
ในกลุมของปลาคอ ปลาจิ้งจก ซึ่งจะมีลักษณะแนวโนมแบบเดียวกันในทุกๆ ฤดู ของชวงป 2551 ที่
ทําการสํารวจและเก็บตัวอยาง ซึ่งในการสํารวจความหลากหลายของชนิดปลาในลุมน้ําสาละวิน
ไดเคยมีการศึกษาไวบางแลว โดยจากการศึกษาของสมโภชน และชวลิต (2541) ไดทําการศึกษา
พรรณปลาในระบบน้ําสาละวิน ของประเทศไทย โดยรายงานวาพบปลา 22 วงศ 109 ชนิด โดย
วงศที่พบมากที่สุดจะไดแกวงศปลาตะเพียน โดยพบ 25 สกุล 30 ชนิด รองลงมาคือวงศปลาคอ
ปลาผีเสื้อ พบ 6 สกุล 22 ชนิด วงศปลาแคพบ 7 สกุล 12 ชนิด สวนในรายงานการศึกษาครั้งนี้
พบวามีปลาทั้งหมด 82 ชนิด จาก 49 สกุล 18 วงศ และใกลเคียงกันกับรายงานของ Vidthayanon
et al. 2005 และอภินันท (2547) แตมีปลาหลายชนิดที่มีความแตกตางกันกับปลาที่พบในลุมน้ํา
เจาพระยา และลุมแมน้ําโขง เชนในรายงานของ Tarnchalanukit และคณะ (1980), Kottelat
(2001) ของการศึกษาปลาในสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และการศึกษาในลุมน้ําแม
แตง สวนอภินันท (2546) ไดศึกษาความหลากหลายของชนิดปลาในเขตรักษาพันธุสัตวปาเชียง
ดาว และการศึกษากลุมปลาตะเพียนในเอเชียตะวันออกเฉียงใตของ Weber และ de Beaufort
(1916) และรายงานของ Smith (1945) ที่รายงานเกี่ยวกับปลาเมืองไทยรวมถึงของแมน้ําสาละวิ
นดวย
ในการศึกษาครั้งนี้ที่มีการพบปลาในกลุมปลาตะเพียนเปนสวนใหญ รองลงมาจะเปนปลา
ในกลุมปลาคอ เชนเดียวกับ อภินันท (2546) ซึ่งนาจะมีสาเหตุมาจากการอพยพของปลาในกลุมที่
มีการกินเนื้อเปนอาหาร ลงไปหาแหลงอาหาร ในแหลงน้ําที่ลึกกวา ทําใหปลาขนาดเล็กเชนปลาคอ
สามารถเพิ่มจํานวนและอนุบาลตัวออนไดมากขึ้น โดยจะกลับมาเปนอาหารของปลาในกลุมปลา
กินเนื้ออีกครั้งในฤดูฝนที่น้ําในแมน้ํามีปริมาณเพิ่มสูงขึ้นดังจะเห็นไดจากแนวโนมที่เกิดขึ้น ซึ่งเมื่อมี
ปริมาณของปลากินเนื้อที่เพิ่มมากขึ้น ก็จะทําใหอัตราสวนปริมาณของปลากินแมลง ซึ่งเปนปลา
กลุมที่มีขนาดเล็กมีอัตราสวนประชากรที่ลดลง ในสวนของคาดัชนีความหลากหลายทาง
ชีวภาพ (diversity index) ในฤดูฝนจะมีคาดัชนีความหลากหลายที่สูงที่สุด รองลงมาจะเปนชวง
ฤดูรอน และฤดูหนาว เนื่องมาจากสถานีที่เขาไปเก็บนั้นลึกเขาไปในลําหวย ประกอบกับการที่ปลา
หลายชนิดขึ้นไปวางไขในบริเวณลําหวย และมีลูกปลาที่หลากหลายชนิดกวา สวนคาดัชนีการ
กระจายตัว (evenness) จะมีแนวโนมเชนเดียวกับคาดัชนีความหลากหลาย โดยจะมีคามากที่สุด
ในชวงฤดูฝน รองลงในฤดูรอน และมีคานอยที่สุดในฤดูหนาว
47
ชนิดปลาในแมน้ําสาละวินจะมีความความคลายคลึงกับชนิดปลาในประเทศพมา และ
ประเทศอินเดีย (Jayaram, 1999; Misra, 1976; Talwar and Jhingran 1991) เชนปลาขิ้ง
(Chagunius baileyi), ปลาไขออง (Osteobrama feae), และปลาแคขี้หมู (Erethistes
maesotensis) เปนตน พบเพียงบางชนิดที่อยูมีการแพรกระจายในเขตบริเวณลุมน้ําเจาพระยา
และลุมน้ําโขงดวย เชน ปลาเคาดํา (Wallago attu), ปลาฉลาด, และปลาแคยักษ เปนตน
(Kottelat, 2001; Rainboth, 1996) การกระจายของปลาตางถิ่นที่พบในลุมน้ําสาละวินจากการ
สํารวจพบปลานิล (Oreochromis niloticus) และปลาบา (Leptobarbus hoevenii) แตจากขอมูล
ที่มีอยูในการปลอยปลาบางชนิด เชนปลาตะเพียนทอง (Barbonymus altus), ปลากระแห
(Barbonymus schwanenfeldi), ปลาสรอยขาว (Henicorhynchus siamensis) และปลายี่สก
เทศ (Labeo rohita) (หนังสือพิมพบานเมือง -- ศุกรที่ 17 กันยายน 2553) ซึ่งปลาเหลานี้อาจมี
ผลกระทบตอสภาพแวดลอมของระบบลุมน้ําสาละวินได ทั้งนี้สวนใหญปลาที่ปลอยเปนการปลอย
เพื่อเปาหมายที่จะเพิ่มแหลงอาหารโปรตีน แตจากการศึกษาครั้งนี้ยังไมพบปลาที่มาจากการปลอย
หรืออาจจะยังไมสามารถขยายพันธุไดมากพอ ในกรณีของปลานิลนั้นพบเฉพาะพื้นที่บางสวนของ
แมน้ําเมย ซึ่งเปนพื้นที่น้ําคอนขางนิ่งริมชายฝง ปลาที่พบเปนปลาขนาดเล็ก แสดงใหเห็นวาเปนลูก
ปลาที่เพิ่งมาไมนาน ดังนั้นปลานิลนาจะเปนปลาที่สามารถแพรขยายพันธุไดแลวในระบบแมน้ํา
สาละวิน สวนปลาบาที่พบก็เปนลูกปลาขนาดเล็กเชนกัน พบที่บริเวณสบเมย ซึ่งสันนิษฐานวา
นาจะเปนปลาที่มาจากการขยายพันธุเองตามธรรมชาติในระบบแมน้ําสาละวิน
กลุมปลาตะเพียน ปลาซิวขนาดเล็ก และปลาคอ เปนปลาที่พบเปนจํานวนตัวมาก ปลา
เหลานี้เปนปลาที่อยูในระดับกลางของหวงโซอาหาร และสภาพพื้นที่เปนพื้นที่ของแหลงน้ําไหล
แบงออกเปนสองสวน คือสวนที่เปนแมน้ําสาละวิน เปนบริเวณที่มีกระแสน้ํารุนแรงมาก ยากตอ
การจับปลา นอกจากการลงอวนของชาวประมง และทําไดเฉพาะในฤดูหนาว กับฤดูรอน สวนฤดู
ฝนมีปริมาณน้ําสูงมาก และยังมีซากของตนไม หรืออื่นๆ ไหลมากับน้ํา เกิดการทําลายอวนของ
ชาวประมงได ปลาที่จับไดจากการลงอวน เชนปลาเนื้อออน ปลากาดํา ปลาหวีเกตเปนตน ปลา
เหลานี้ไมชอบเขามาในลําหวยขนาดเล็ก สวนบริเวณที่สองเปนบริเวณที่เปนลําธารน้ําใส ที่ไหลลง
สูแมน้ําสายหลัก ชนิดปลาที่พบในที่นี่มักเปนปลาที่อาศัยอยูในลําหวย หรือบางชนิดเปนปลาขนาด
เล็กที่เขามาเพื่อหากิน หรือเพื่อหลบภัย หรือเพื่อเขามาผสมพันธุวางไขในชวงหนาฝน แตสวนใหญ
แลวเปนปลาขนาดเล็ก สวนชนิดที่อยูอยางถาวรคือ ปลาที่ชอบกระแสน้ําไหลแรง และมีปริมาณ
ออกซิเจนคอนขางสูง เชนกลุมของปลาแคติดหิน
ในการศึกษาตลอดทั้งชวงระยะเวลาสามฤดูกาลนั้น พบวาในบางฤดูไมสามารถที่จะเก็บ
ตัวอยางจากบริเวณเดิมที่เคยเก็บได เชน ในบริเวณเกาะกลางน้ําที่สามารถพบไดในชวงฤดูฝนแลง
48
และฤดูหนาวเทานั้น สวนในฤดูฝนน้ําจะทวม และลําหวยสาขาบางแหงอาจจะแหงลงจนไม
สามารถเก็บตัวอยางไดเมื่อเขาสูชวงฤดูแลง ทําใหชวงที่มีการศึกษามีสถานีศึกษาที่แตกตางกัน
ออกไปตามความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ ซึ่งสถานที่ทําการศึกษา
49
สรุปผลการทดลอง
ในการศึกษาไดทําการเก็บตัวอยางในบริเวณลุมน้ําสาละวิน ในเขตประเทศไทย โดยมีชวง
ระยะเวลาดําเนินการในแตละเดือนที่แตกตางกันไปโดยมีสถานีเก็บตัวอยางในแตละชวงฤดู โดย
จากการสํารวจพบปลาจํานวน 7 อันดับ 18 วงศ 49 สกุล 82 ชนิด โดยอันดับที่พบปลาจํานวนมาก
ที่สุดจะไดแก ปลาในอันดับ Cypriniformes (กลุมปลาตะเพียน) พบทั้งสิ้น 3 วงศ ไดแก วงศปลา
ตะเพียน (Cyprinidae) ในวงศนี้จะพบปลาทั้งสิ้น 23 สกุล 38 ชนิด รองลงจะได แกปลาในวงศ
ปลาคอ (Balitoridae) พบปลาจํานวนทั้งสิ้น 4 สกุล 14 ชนิด และวงศสุดทายในอันดับนี้ ไดแก
ปลาในวงศปลาหมู (Cobitidae) โดยพบทั้งสิ้น 4 สกุล 7 ชนิด รองลงมาจะไดแกปลาในอันดับ
Siluriformes (กลุมปลาหนัง) โดยพบทั้งสิ้น 8 วงศ โดยวงศที่พบวามีความหลากหลายของชนิด
มากที่สุดจะไดแกปลาในวงศ Sisoridae (วงศปลาแค) โดยจะพบปลา 5 สกุล 16 ชนิด รองลงมา
จะไดแกปลาในวงศ Bagridae โดยพบปลาจํานวน 3 สกุล 3 ชนิด ปลาในวงศ Siluridae จะพบ
ปลา 2 สกุล 2 ชนิด สวนวงศอื่นๆ ไดแก วงศ Amblycipitidae, Erethistidae, Clariidae และวงศ
Schilbeidae จะพบเพียงวงศละ 1 ชนิด ปลาในอันดับ Perciformes พบปลาจํานวน 5 วงศ ไดแก
วงศ Ambassidae พบ 1 สกุล 2 ชนิด สวนวงศอื่นๆ ไดแก วงศ Cichlidae, Gobiidae,
Channidae และ Belonidae จะพบเพียงวงศละ 1 ชนิด ปลาในอันดับ Synbranchiformes (ปลา
ไหล ปลากระทิง) พบปลาทั้งสิ้นจํานวน สองวงศ ไดแก วงศ Mastacembelidae (ปลากระทิง) จะ
พบปลาจํานวน 1 สกุล 3 ชนิด สวนวงศ Synbranchidae (ปลาไหล) จะพบปลา 1 สกุล 1 ชนิด
สวนปลาในอันดับ Osteoglossiformes และอันดับ Anguilliformes พบปลาเพียงอันดับละ 1 ชนิด
สัดสวนของปลาที่พบมากที่สุดจะไดแกกลุมปลา ตะเพียน รองลงมาจะไดแกปลาในกลุมปลาจิ้งจก
ปลาหนัง ปลากะพง และปลาอื่นๆ ชนิดปลาที่มีความชุกชุมมากที่สุดคือปลาน้ําหมึก (Barilius
ornatus) รองลงมาเปนปลาคอแมน้ําเมย (Schistura moeiensis) และปลาคอแมน้ําปาย
(Schistura maepaiensis)
เมื่อแบงกลุมของปลาตามลักษณะการกินอาหาร จะพบวาปลาที่พบสวนมากจะถูกจัดอยู
ในกลุมปลาที่กินสัตวน้ําไมมีกระดูกสันหลังเปนอาหาร (invertivorous) ซึ่งจะเปนกลุมหลักที่
สามารถพบไดจากการสํารวจ รองลงมาจะไดแก ปลากินทั้งพืชและสัตว (omnivorous), ปลากิน
พืช (herbivorous) และปลากินเนื้อ (carnivorous) ตามลําดับ โดยลักษณะการกินอาหารของปลา
ที่พบในแตละฤดูจะพบวามีอัตราสวนที่ไมแตกตางกัน สวนกําลังการผลิตปลาของแหลงน้ํานั้น
พบวาในชวงฤดูหนาวเปนชวงที่มีคาสูงสุด และสถานีแงะมีกําลังการผลิตสูงที่สุดของทั้งหมด
สัดสวนการกินอาหารจําพวกพืชตอเนื้อสัตว (F/C) เทากับ 0.69 สวนในแตละฤดูของปลาในแตละ
ฤดูพบวาในฤดูหนาวจะมีคาอัตราสวน F/C ที่สูงที่สุด มีคาเทากับ 1.36 รองลงมาจะไดแกฤดูฝน มี
50
คาเทากับ 1.13 โดยในฤดูรอนจะมีคา F/C ที่ต่ําที่สุด เทากับ 0.69 ฤดูรอนจะมีคาดัชนีความ
หลากหลายทางชีวภาพมากเปนอันดับสองรองจากชวงฤดูฝน โดยฤดูหนาวจะมีคาดัชนีความ
หลากหลายทางชีวภาพที่ต่ําที่สุด สวนดัชนีการกระจายตัวจากการศึกษาพบวามีแนวโนมใน
ทิศทางเดียวกันกับคาดัชนีความหลากหลายทางชีวภาพ โดยในฤดูฝนจะมีคาการกระจายตัวที่สูง
ที่สุดรองลงมาจะไดแก ฤดูรอน และฤดูหนาว
การเปลี่ยนแปลงของลักษณะทางกายภาพที่สามารถวัดไดในรอบปพบวาไมมีความ
แตกตางกันมาก โดยคาความเปนกรด-ดาง ในรอบปจะมีคาที่ไมแตกตางกันมากและมีคาอยูใน
เกณฑดี เชนเดียวกับคาปริมาณออกซิเจนละลายน้ํา ที่มีคาในแตละชวงฤดูอยูในระดับที่ใกลเคียง
กัน โดยมีคาปริมาณออกซิเจนละลายน้ําในระดับที่คอนขางสูง อุณหภูมิอากาศในแตละชวงฤดูที่
ทําการสํารวจจะพบวา ในชวงฤดูฝน และฤดูหนาวจะมีคาที่ใกลเคียงกัน โดยในชวงฤดูรอนจะเปน
ชวงที่มีอุณหภูมิอากาศที่สูงที่สุด ในฤดูหนาวจะมีความแตกตางระหวางอุณหภูมิน้ํา และอุณหภูมิ
อากาศมากที่สุด รองลงมาจะไดแก ฤดูรอน และฤดูฝน คาความเปนดางของน้ํา เฉลี่ยที่พบในแต
ละฤดูกาล พบวาในชวงฤดูหนาวจะมีคาความเปนดางของน้ําที่สูงที่สุด สวนในฤดูรอน และฤดูฝน
จะมีคาที่ใกลเคียงกัน คาการนําไฟฟา ในการศึกษาพบวาในชวงฤดูฝนจะมีคาการนําไฟฟาของ
แหลงน้ําที่สูงที่สุด รองลงมาจะไดแก ฤดูหนาว และฤดูรอน ความเร็วของกระแสน้ําในชวงฤดูฝน
และฤดูรอนจะสูงกวาในชวงฤดูหนาว
51
เอกสารอางอิง
คูมือวิเคราะหพรรณปลา. 2533. คณะประมง, มหาวิทยาลัยเกษตรศาตร. 273 หนา.
สมโภชน อังคะทวีวัฒน. 2523. ครอบครัวปลาน้ําจืดที่มีคุณคาของไทย. สถาบันประมงน้ําจืด
แหงชาติ, กรมประมง. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.
หนังสือพิมพบานเมือง -- ศุกรที่ 17 กันยายน 2553
หลวงมัศยจิตรการ และ โชติ สุวัตถิ. 2495. ภาพปลา. กรมประมง, กระทรวงเกษตรและสหกรณ.
140 หนา.
อภินันท สุวรรณรักษ. 2546. ความหลากหลายของชนิดปลาในเขตรักษาพันธุสัตวปาเชียงดาว.
รายงาน ผลงานวิจัยมหาวิทยาลัยแมโจ. 62 หนา
อภินันท สุวรรณรักษ. 2547. สาละวิน. ว.แมโจปริทัศน. 5(5): 37-42
อภินันท สุวรรณรักษ. 2549. มนเสนหสาละวิน. นิตยสารสัตวเลี้ยง. 7(80): 125-130
อภินันท สุวรรณรักษ ทิพสุคนธ พิมพพิมล เทพรัตน อึ้งเศรษฐพันธุ จงกล พรหมยะ และสมชาติ
ธรรมขันธา. 2547. ความหลากหลายของชนิดปลาในเขื่อนแมงัดสมบูรณชล อําเภอแม
แตง จังหวัดเชียงใหม. รายงานผลงานวิจัย มหาวิทยาลัยแมโจ. 48 หนา.
Davidson, A. 1975. Fish and Fish Dishes of Laos. Imprimerie Nationale Vientiane. 203 p.
Day, F. 1958. The Fishes of India: being A Natural History of the Fishes Known to Inhabit
the Seas and Fresh Waters of India, Burma, and Ceylon. Vol. I. text. William
Dawson & Sons Ltd., London. 788p.
Eschmeyer, W.N. 1990. Catalog of the Genera of Recent Fishes. California Academy of
Sciences. San Francisco. 697 p.
Jayaram, K.C. 1981. The Freshwater Fishes of India: A Handbook. Zoological Survey of
India. Calcutta. 475 p.
Jayaram, K.C. 1999. The Freshwater Fishes of the Indian Region, Narendra Publishing
House, New Delhi, xxvii + 551, Pls. xviii.
Jordan, D.S. 1963. The Genera of Fishes and A Classification of Fishes. Standford
University Press, Standford, California. 800 p.
Kottelat, M. 1990. Indochinese nemacheilines: A revision of nemacheiline loaches
52
(Pisces: Cypriniformes) of Thailand, Burma, Laos, Cambodia and South Viet
Nam. Verlag Dr.Friedrich Pfeil, Munchen. 262 p.
Kottelat, M. 2001. Fishes of Laos. WHT Publications (Pte) Ltd, Sri Lanka. 198 pp.
Misra, K.S. 1976. The Fauna of India and the Adjacent Countries: Pisces (second
edition) vol.III, Teleostomi: Cypriniformes; Siluri. The Government of India. 367 p.
Needham, J.G. and P.R. Needham. 1962. A guide to the study of fresh-water biology.
Holden-Day, Inc., San Francisco. pp. 66-103.
Nelson, J. S. 2006. Fishes of the World. John Wiley and Sons, Inc. New York. 4th edition,
Rainboth, W.J. 1996. Fishes of the Cambodian Mekong. FAO Species Identification Field
Guide for Fishery Purposes. Food And Agriculture Organization Of The United
Nations, Rome.
Roberts, T.R. 1986. Systematic Review of the Mastacembelidae or spiny eels of Burma
and Thailand, with Description of Two New Species of Macrognathus. Japan
Journal of Ichthyology. vol. 33, No. 2. pp. 95-109.
. 1989. The Freshwater Fishes of Western Borneo (Kalimantan Barat,
Indonesia). California Academy of Sciences. pp. 48-49.
Roberts, T.R. 1992. Systematic revision of the Old World freshwater fish family
Notopteridae. Ichthyol. Explor. Freshwaters, Vol. 2, No. 4, pp.361-383.
Smith, H.M. 1945. The Fresh- Water Fishes of Siam, or Thailand. United States
Government Printing Office, Washington. 621 p.
Sufi, S.M.K. 1956. Revision of the Oriental fishes the Family Mastacembelidae.
Zoological Survey Department, Government of Pakisidn, Karachi, Pakistan. pp.
101-105.
Suvatti, C. 1950. Fauna of Thailand. Department of Fisheries, Kasetsart University.
Bangkok. pp. 202-446.
Suvatti, C. 1981. Fishes of Thialand. Royal Institute Thailand, Bang kok.
Taki, Y. 1974. Fishes of the Lao Mekong Basin. United States Agency for International
53
Development Mission to Laos, Agriculture Division. 232 p.
Talwar, P.K. and A.G. Jhingran. 1991. Inland fishes of India and adjacent countries. vol
1. A.A. Balkema, Rotterdam. 541 p.
Weber, M. and L. F. Beaufort. 1916. The Fishes of the Indo- Australian Archipelago III
Ostariophysi: Cyprinoidea, Apodes, Synbranchi. E.J. Brill Ltd. 238p.
http://www.fishbase.org/ 2010
54
ภาคผนวก
55
ตารางผนวกที่ 1 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีน้ําสาละวิน (ผาแดง)
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Cabdio morar 4.1 – 11.2 0.5 – 10.5 107.1 37
Barilius ornatus 2.7 – 9.3 0.1 – 6.8 32.8 11
Crossocheilus burmanicus 11.8 – 15.1 13.6 – 22.7 79.7 5
Garra notata 8.3 6 6 1
Mystacoleucus argenteus 4.8 – 6.1 0.8 – 2.0 5.1 4
Neolissocheilus stracheyi 13.7 – 16.1 32.4 – 47.7 80.1 2
Raiamas guttatus 5.2 – 7.3 0.9 – 2.7 11.7 7
Tor tambroides 12.7 – 22.5 19.0.1 – 137.3 156.4 2
Neonoemacheilus labeosus 4.5 0.4 0.4 1
Gagata gasawyuh 7.2 2.4 2.4 1
Glyptothorax dorsalis 6.5 1.4 1.4 1
Mastacembelus alboguttatus 23.2 30.9 30.9 1
56
ตารางผนวกที่ 2 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีเกาะกลางน้ําสาละวิน
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Cabdio morar 10.8 – 10.9 9.4 – 10.0 19.4 2
Crossocheilus burmanicus 11.1 – 13.3 13.4 – 20.0 143.4 9
Garra salweenica 4.3 – 7.6 1.0 – 4.7 18.1 11
Garra nasuta 4.5 – 5.5 0.8 – 1.5 6.5 5
Garra notata 4.0 – 11.2 0.7 – 17.3 37.5 18
Labeo dyocheilus 29 308.8 308.8 1
Labeo pierrei 7.5 – 8.7 3.7 – 5.5 9.3 2
Neonoemacheilus labeosus 3.4 – 4.9 0.2 – 0.8 2.5 5
Schistura moeiensis 3.6 – 6.0 0.2 – 1.3 49.2 73
Schistura cf. paucicincta 3.3 – 3.9 0.1 – 0.7 1.4 4
Schistura moeiensis 2.9 – 6.2 0.5 – 0.6 48.8 76
Schistura sp.1 4.5 – 5.0 0.4 – 0.5 1.3 3
Schistura vinciguerrae 3.5 – 5.4 0.4 – 0.9 20.7 40
Gagata gasawyuh 5.5 – 10.5 1.3 – 8.4 31.2 7
Glyptothorax dorsalis 4.5 – 7.5 0.5 – 2.2 14.5 12
Glyptothorax micromaculatus 6.5 – 10.6 1.8 – 5.9 14 4
Mastacembelus armatus 8.6 2.5 2.5 1
57
ตารางผนวกที่ 3 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยผาแดง
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Barilius ornatus 3.8 – 13.5 0.4 – 23.9 418.6 59
Garra salweenica 3.7 – 5.5 0.5 – 1.7 14.3 13
Hampala salweenensis 10.6 – 11.0 11.1 – 12.3 23.4 2
Labeo dyocheilus 6.6 – 10.2 2.4 – 10.1 66.1 13
Neolissocheilus stracheyi 9.8 – 13.0 9.4 – 25.6 45.5 3
Raiamas guttatus 2.8 – 7.7 0.1 – 2.8 4.7 4
Scaphiodonichthys burmanicus 3.5 – 4.4 0.3 – 0.7 1 2
Tor tambroides 4.3 – 11.2 0.7 – 15.5 50.9 6
Eutropiichthys burmanicus 12.3 9.5 9.5 1
Gagata gasawyuh 6.3 1.6 1.6 1
Channa gachua 16.0 – 24.2 43.9 – 129.4 171.8 2
Xenentodon cancila 14.8 4 4 1
Notopterus notopterus 18.3 44 44 1
ตารางผนวกที่ 4 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีสบแงะ
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Barilius ornatus 5.6 – 10.4 1.4 – 10.6 27.5 4
Crossocheilus burmanicus 11.9 – 13.5 12.5 – 16.6 46.4 3
Folifer brevifilis 16.7 41.1 41.1 1
Garra notata 6.3 – 9.2 2.4 – 8.5 10.9 2
Labeo dyocheilus 15.6 – 17.5 34.7 – 51.5 261.9 7
Mystacoleucus argenteus 8.6 – 9.0 6.1 – 6.3 12.4 2
Neolissocheilus stracheyi 13.0 – 33.4 16.4 – 440.9 467.3 2
Poropuntius scapanognathus 12.6 – 27.0 17.6 – 236.0 1,046.20 18
Puntius orphoides 6.8 3.3 3.3 1
Scaphiodonichthys burmanicus 17.3 50.8 50.8 1
Schistura mahnerti 5.7 1.1 1.1 1
Bagarius yarrelli 19.0 – 54.0 26.9 – 807.4 1,527.20 4
Eutropiichthys burmanicus 16.2 15.9 15.9 1
58
ตารางผนวกที่ 5 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีแมสะเกิบ
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Barilius ornatus 3.7 – 10.5 0.5 – 12.2 245.2 110
Garra notata 5.0 – 7.0 1.4 – 4.3 18.7 7
Labeo dyocheilus 11.3 17.2 17.2 1
Labeo pierrei 6.7 – 11.5 2.8 – 15.8 361.4 59
Neolissocheilus stracheyi 12.0 – 15.1 20.5 – 41.2 243.9 7
Poropuntius scapanognathus 11.0 – 12.6 13.8 – 22.6 36.4 2
Puntius orphoides 7.3 – 11.2 5.3 – 18.7 74.5 7
Scaphiodonichthys burmanicus 9.4 – 12.0 8.1 – 16.7 48.9 4
Tor tambroides 4 0.6 0.6 1
Schistura reidi 3.7 – 5.7 0.4 – 1.5 3.3 4
Glyptothorax dorsalis 5.5 – 9.5 1.1 – 4.6 37.3 15
Glyptothorax major 5.6 – 10.4 1.2 – 8.5 68.3 19
Glyptothorax sp. 5.8 – 10.2 1.7 – 9.9 93.6 25
Channa gachua 10.3 9.8 9.8 1
Mastacembelus armatus 13.7 – 18.7 6.3 – 19.7 52.5 4
59
ตารางผนวกที่ 6 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีแมปอ
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Barilius ornatus 3.3 – 11.8 0.3 – 16.4 89.7 42
Garra salweenica 6.8 – 9.0 4.0 – 9.8 59.7 10
Garra nasuta 5.2 – 7.4 1.3 – 4.6 26.1 10
Garra notata 4.9 – 12.3 1.4 – 17.9 268.5 57
Labeo pierrei 7.5 – 11.5 3.8 – 14.4 285.3 27
Neolissocheilus stracheyi 12.5 – 14.7 21.6 – 41.6 102.8 3
Scaphiodonichthys burmanicus 4.3 – 9.1 0.6 – 7.0 14.2 9
Schistura maepaiensis 3.0 – 3.8 0.1 – 0.5 2.3 7
Schistura mahnerti 4.5 – 5.8 0.7 – 2.2 2.9 2
Glyptothorax dorsalis 5.2 – 7.6 0.9 – 3.1 49.9 29
Glyptothorax major 4.8 – 10.5 0.9 – 7.8 364.5 135
Glyptothorax sp. 6.0 – 11.5 1.2 – 11.9 59.7 15
Glyptothorax trilineatus 5.0 – 7.5 1.1 – 3.7 16.9 8
Mastacembelus tinwini 17.2 – 22.5 13.3 – 23.3 77.4 5
60
ตารางผนวกที่ 7 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยฮูวาลู
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Danio albolineatus 3.5 – 4.3 0.4 – 0.7 2.9 5
Folifer brevifilis 2.5 – 7.4 0.1 – 3.9 22.3 11
Garra nasuta 5.6 – 6.7 2.0 – 3.5 8.2 3
Poropuntius deauratus 2.4 – 5.5 0.1 – 1.4 15.6 27
Puntius orphoides 6.8 3.7 3.7 1
Puntius stoliczkanus 5.3 – 5.5 2.1 – 2.2 4.3 2
Scaphiodonichthys burmanicus 2.7 – 14.5 0.1 – 39.8 130 55
Tor tambroides 2.7 – 6.0 1.0 – 2.0 12.7 8
Balitora burmanica 3.6 – 4.4 0.3 – 0.6 5.3 11
Homaloptera lineata 3.5 – 5.5 0.4 – 1.8 46 60
Schistura alticrista 3.2 0.3 0.3 1
Schistura mahnerti 3.9 – 7.2 0.5 – 4.0 51.9 24
Schistura sp. 3.0 – 8.2 0.2 – 5.4 20 15
Glyptothorax major 6.9 – 10.4 2.4 – 8.7 190.5 39
Glyptothorax sp. 8.2 5.8 5.8 1
Glyptothorax trilineatus 7.5 – 8.8 4.9 – 7.5 12.4 2
Channa gachua 3.6 – 11.0 0.4 – 12.5 24.6 5
Mastacembelus armatus 14.0 – 32.0 7.2 – 74.8 259.7 14
Mastacembelus tinwini 13.9 – 16.3 7.5 – 11.2 27.3 3
ตารางผนวกที่ 8 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยพะละอึ
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Barilius ornatus 2.3 – 12.7 0.1 – 21.4 238.4 48
Scaphiodonichthys burmanicus 4.0 – 5.5 0.6 – 1.8 5.1 4
Schistura mahnerti 4.0 – 4.7 0.6 – 0.9 5.9 9
Schistura moeiensis
2.4 – 9.5 0.1 – 7.6 319 202
Glyptothorax major 5.4 – 8.0 1.0 – 3.4 72.3 36
Glyptothorax trilineatus 4.7 – 5.5 1.1 – 1.3 2.4 2
Channa gachua 4.8 – 7.3 0.8 – 3.0 5.1 3
61
ตารางผนวกที่ 9 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยแหง
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Bangana devdevi 10.6 14.3 14.3 1
Barilius ornatus 4.5 – 10.0 0.8 – 9.5 12.1 3
Garra nasuta 4 0.6 0.6 1
Neolissocheilus stracheyi 3.2 – 18.0 0.3 – 68.7 159.4 13
Schistura sp. 3 0.1 0.1 1
Exostoma berdmorei 2.3 – 9.0 0.1 – 6.5 76.1 35
Glyptothorax dorsalis 4.7 – 9.5 0.7 – 6.0 9.6 3
Channa gachua 4.3 – 16.5 0.6 – 44.2 151.3 11
ตารางผนวกที่ 10 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยแมตี
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Barilius ornatus 3.5 0.2 0.2 1
Garra notata 4.4 – 10.2 0.8 – 10.0 92 26
Labeo dyocheilus 2.8 – 7.6 0.1 – 4.3 5.4 6
Neolissocheilus stracheyi 2.6 – 10.0 0.1 – 9.7 20.6 8
Scaphiodonichthys burmanicus 3.9 – 11.1 0.4 – 13.8 95.3 49
Tor tambroides 9.1 7.1 7.1 1
Schistura cf. alticrista 4.4 – 7.0 0.3 – 2.9 12.5 14
Schistura vinciguerrae 4.8 0.9 0.9 1
Exostoma berdmorei 3.7 – 5.0 0.5 – 0.9 1.4 2
Glyptothorax dorsalis 6 1.2 1.2 1
Channa gachua 5.8 1.6 1.6 1
Mastacembelus tinwini 25.2 23.5 23.5 1
62
ตารางผนวกที่ 11 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูหนาวบริเวณสถานีหวยแมปว
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W. (g.) N
Barilius ornatus 3.0 – 12.0 0.2 – 12.1 67.8 29
Danio albolineatus 4 0.3 0.3 1
Crossocheilus burmanicus 6.5 – 6.9 2.0 – 2.4 11.1 5
Garra salweenica 5.5 – 7.6 1.7 – 4.4 27.9 10
Garra nasuta 6.8 3.9 3.9 1
Garra notata 5.8 – 7.1 2.4 – 3.9 12.8 4
Labeo pierrei 7.4 – 12.0 3.4 – 17.1 60.4 6
Neolissocheilus stracheyi 15.0 – 19.5 38.9 – 73.9 167 3
Poropuntius chondrorhynchus 3.1 – 12.0 0.1 – 16.0 60 8
Poropuntius sp. 1 9 9.9 9.9 1
Scaphiodonichthys burmanicus 2.2 – 10.9 0.1 – 12.8 23.1 18
Mystacoleucus argenteus 9.6 8.8 8.8 1
Balitora burmanica 3.7 0.1 0.1 1
Schistura mahnerti 4.3 – 5.0 0.5 – 0.8 3.9 6
Schistura cf. alticrista 4.4 – 5.6 0.5 – 1.3 3 4
Schistura poculi 4.1 – 5.7 0.4 – 1.5 36.4 46
Schistura vinciguerrae 3.0 – 4.1 0.2 – 0.5 105 32
Glyptothorax dorsalis 4.6 – 8.7 0.6 – 3.8 67.1 47
Glyptothorax rugimentum 4.6 – 8.5 0.3 – 13.3 53.1 28
Glyptothorax burmanicus 4.9 – 10.1 0.7 – 5.8 66.2 26
Glyptothorax trilineatus 4.2 – 6.8 0.4 – 2.6 14 13
Channa gachua 4.5 – 8.3 0.6 – 4.8 5.4 2
Mastacembelus armatus 12.9 – 26.0 4.1 – 40.9 45 2
63
ตารางผนวกที่ 12 ชนิดปลาที่พบในการสํารวจชวงฤดูรอนบริเวณสถานีหวยแมแตะหลวง
Species Length (cm.) Weight (g.) Total W (g.) N
Cabdio morar 5.1-9.1 1.2-7.0 34.4 19