Amaç: Sigara Dünya’daki en önemli önlenebilir ölüm ve sekel nedenlerindendir ve günümüze değin bir çok hastalıkla ilişkilendirilmiştir. Romatoid Artrit ve Ankilozan Spondilit hastalıkları tüm vücutta harabiyete neden olabilen ve özellikle kas-iskelet sisteminde kendisini gösteren, aynı zamanda sigara ile de ilişkilendirilmiş inflamatuar, kronik seyirli hastalıklardır. Bu çalışmada sigara bağımlılığının Romatoid Artrit ve Ankilozan Spondilit hastalarının yaşam kalitesi üzerine etkisini ölçmek amaçlanmıştır.
Materyal ve metot: Çalışma Mart 2014- Temmuz 2014 tarihleri arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde takip edilen AS ve RA tanılı hastalar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla hastalarla Aile hekimliği, Göğüs hastalıkları, Fizik tedavi ve rehabilitasyon polikliniklerinde, ilgili anabilim dallarının izinleri dahilinde, yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Bunlar arasından sigara içenler çalışma, sigara içmeyenler ise kontrol grubu olarak kabul edilmiştir. Her iki gruba demografik bazı özellikleri içeren bir anket, SF-36, EQ-5D genel yaşam ölçeği uygulanmış ve veriler karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Çalışma grubundaki hastalara Fagerstrom Nikotin Bağımlılık Testi uygulanarak bağımlılık dereceleri ölçülmüş ve bu sayede bağımlılık dereceleri ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki araştırılmıştır. Toplam 145 görüşme yapılmıştır. Parametrik ve parametrik olmayan koşullara göre analizler yapılmış, istatistiksel açıdan anlamlılık düzeyi p< 0,05 olarak kabul edilmiştir.
Bulgular: Olguların % 54,5’i (n= 79) RA ve % 45,5’i (n= 66) AS tanısı almışlardı. Cinsiyetleri değerlendirildiğinde ise % 54,5’i (n=79) kadın, % 45,5’i ise (n=66) erkek idi. Hastalık etyolojisi açısından cinsiyetler değerlendirildiğinde RA’lı hastaların %69,6’sı (n=55) kadın, % 30,4’ü (n=24) erkek idi. AS’li vakalarda kadınlar için %36,4 (n=24), erkekler için % 63,6 (n=42) olarak saptanmıştır. RA tanılı katılımcıların yaş ortalaması 49,65 ±12,92 yıl iken, AS tanılı katılımcılarda 39,56±12,72 yıl idi. Yapılan ölçümlere göre RA’lı hastaların VKİ’lerinin AS’li olgulardan daha fazla olduğu gözlenmiştir (t= 3,880, p<0,01). Sigara içme durumları irdelendiğinde RA hastalarının %39,2’si, AS hastalarının ise %50,0’ı sigara içmekteydi. RA’lı hastaların ortalama sigara tüketimi 17,94±14,73 paket/yıl, AS’li hastaların ortalama sigara tüketimi 13,03±9,50 paket/yıl idi ve aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu. RA hastaların yaşam kalitesi skorları AS’li hastalara kıyasla SF-36 yaşam kalitesi alt grup ölçeklerinin hepsinde ve EQ-5D ölçeğinde daha düşük bulunmuştur. Sigara kullanan hastaların sigaraya başlama yaşı ile hastalık semptomları başlangıcı arasında belirgin bir korelasyon izlenememiştir (r=-0,004, p=0,953) fakat paket/yıl miktarı daha yüksek olan vakalarla erken hastalık semptomu ortaya çıkarma arasında orta düzeyde bir korelasyon vardır ( x2= 0,419, p<0,001).
Sonuç: RA tanılı hastaların yaş ortalamaları AS tanılı hastalardan daha büyük idi. RA’lı hastaların VKİ’lerinin AS’li olgulardan daha fazla olduğu gözlenmiştir. Gruplar arasında ortalama sigara tüketim miktarları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu. AS’li hastaların belirtilerinin RA’lı hastalardan yaklaşık olarak 10 yıl daha önce başladığı izlenmiştir. Hastalar tüm alt alanlardan istatistiksel olarak anlamlı düşük puanlar almışlardır ve AS tanılı hastalar bütün ölçek skorlamalarında RA tanılı hastalardan daha yüksek puan almışlardır. Her iki hastalıkta da sigara içenlerin VKİ değerleri daha düşük bulunmuştur. Sigara içenler arasında bağımlı olmanın SF-36 yaşam kalitesi alt grupları ve EQ-5D yaşam kalitesi skorları ile bir ilişkisi bulunamamıştır. Hastaların sigara içmeleriyle içmemelerinin yaşam kalitesine etkisini araştırdığımızda ise sigara içenlerin yaşam kalitesi puanlarının istatistiki olarak anlamsız olmakla beraber daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Sosyo-demografik özellikler ile SF-36 ve EQ-5D arasındaki ilişkiyi analiz eden regresyon modelinde anlamlı sonuç alınmamıştır.