Mariusz SzramJohn Paul II Catholic University of Lublin · Section of Church History and Patrology
Mariusz Szram
Professor
About
69
Publications
4,128
Reads
How we measure 'reads'
A 'read' is counted each time someone views a publication summary (such as the title, abstract, and list of authors), clicks on a figure, or views or downloads the full-text. Learn more
112
Citations
Publications
Publications (69)
The terminology found in one of the oldest Latin catalogs of heresies, Diversarum hereseon liber, written by Philastrius, bishop of Brescia (330-387/388), was adapted to the needs of anti-heretical polemics, and at the same time reflected the way of talking about Christ’s earthly mission, characteristic of the Latin patristic literature of the seco...
Recenzja książki: Kasjodor, Pisma wybrane (Studia o Kasjodorze), przekład z języka łacińskiego Dominika Budzanowska-Weglenda, ks. Krzysztof Burczak, ks. Jarosław Januszewski, ks. Lucjan Dyka, opracowanie ks. Marek Starowieyski, ks. Mikołaj Lohr, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2022, ss. 362.
Nauka Orygenesa na temat duszy, podobnie jak cała jego teologia, ma charakter hipotetyczno-poszukiwawczy. Przedmiotem artykułu jest wydobycie z jego dzieł i zebranie w całość najważniejszych idei dotyczących duszy rozumnej oraz jej roli w osobie ludzkiej. Orygenes umieszczał swoje rozważania na temat antropologii w kontekście chrześcijańskiego życi...
Przedstawianie różnych stanów emocjonalnych w sposób obrazowy, odwołujący się do wrażeń wzrokowych, charakterystyczny dla spektaklu teatralnego, jest częstą praktyką Bazylego Wielkiego (zm. 379 r.) w jego homiliach o wadach gniewu, zazdrości, bogacenia się i pijaństwa. Przeprowadzona analiza homilii moralnych pozwoliła na wydobycie i omówienie w ni...
Filastriusz, biskup Brescii (zm. ok. 387 r.), przedstawił w swoim traktacie Diversarum hereseon liber koncepcję historii zbawienia w trzech etapach: sub mandato, sub lege i sub gratia. Autor artykułu wydobywa z tekstu traktatu Filastriusza różne odcienie znaczeniowe terminu mandatum, stosując metody historyczno-porównawczą i filologiczną. Po pierws...
Uporządkowany tematycznie zbiór studiów poświęconych Orygenesowi (185-253/254), dotyczących dyskusyjnych kwestii związanych z jego życiem (problem autentyczności autokastracji i ważności święceń) i myślą filozoficzno-teologiczną (zagadnienia z zakresu egzegezy biblijnej, trynitologii, eschatologii, antropologii i teologii duchowości).
Problemy duchowieństwa, poruszane w listach św. Cypriana, biskupa Kartaginy (+ 258) dotyczyły: angażowania się w sprawy materialne, łamania ślubu czystości, nadużyć przy sprawowaniu eucharystii, braku posłuszeństwa przełożonym, niewystarczającej troski o biednych. W większości spraw podejmował on decyzje łączące postawy surowości i miłosierdzia. Da...
L'auteur d'article analyse quelques textes d'Origene concernants la participation eventuelle des laics aux fonctions suivantes reservees aujourd'hui au clerge: la proclamation publique des commentaires de la Bibie pendant la liturgie; l'absolution des peches, l'imposition de la penitence et la direction spirituelle; le ministere des prophetesses et...
Celem artykułu jest przedstawienie modelowych cech, jakimi charakteryzowała się refleksja teologiczna doby patrystycznej. Są to: nierozłączne ukierunkowanie na Boga i na człowieka; uznanie Pisma Świętego za najważniejszy punkt odniesienia każdej refleksji teologicznej; umiejętność wykorzystania w tworzeniu podstaw teologii chrześcijańskiej elemen...
VARII ERRORES QUI AB ORIGINE MUNDI EMERSERUNT. ZAKRES SEMANTYCZNY TERMINU „HEREZJA”
W DIVERSARUM HERESEON LIBER FILASTRIUSZA Z BRESCII
(Streszczenie)
Biskup Brescii Filastriusz, autor pierwszego łacińskiego katalogu herezji, na- pisanego między rokiem 380 a 388, przedstawił wyjątkowo dużą ilość ruchów heterodoksyjnych: 28 w łonie judaizmu i 128 we...
CZY POKORA MOŻE ISTNIEĆ BEZ UBÓSTWA? STANOWISKO OJCÓW KAPADOCKICH I JANA CHRYZOSTOMA
(Streszczenie)
Greccy Ojcowie Kościoła IV w. uznawali zgodnie cnotę pokory za punkt wyjścia na drodze duchowego doskonalenia oraz za matkę wszystkich cnót. W duchu rozwijającego się monastycyzmu podkreślali przede wszystkim ścisły związek pokory z posłuszeństwem ja...
BAD AND GOOD FLESH.
THE ISSUE OF ORIGIN AND NATURE OF ADAM AND CHRIST’S BODY IN EARLY CHRISTIAN HERETIC MOVEMENTS
(Summary)
The article expounds on the groundwork laid by the first Latin treaty De haeresibus by Philastrius, the fourth-century bishop of Brescia, analyzed on the background of writings of Irenaeus, Tertullian and Origen, how the roote...
The 1600 th anniversary of the death of the precursor of Latin biblical translation - St. Jerome, prompts one to reflect on the role of the Holy Scriptures in the times of the ancient Church. Writers and preachers of the Patristic age were thinking with the Bible, it was the starting point and the origin of their philosophical and theological thoug...
Jednym z głównych wątków tematycznych Moraliów, czyli komentarza Grzegorza Wielkiego do Księgi Hioba jest interpretacja trzech przyjaciół Hioba jako heretyków. Niniejszy artykuł przedstawia obraz środowiska heretyków wyłaniający się z dzieła Grzegorza. Nie ma on charakteru prezentacji historycznej. Jest to silnie zretoryzowana krytyczna ocena zjawi...
Kwestia rozumienia pojęcia apokatastazy przez Grzegorza z Nyssy nie jest łatwa do interpretacji. Teksty źródłowe nie są jednoznaczne, a czasem nawet sprzeczne, i mogą budzić wątpliwości co do autentyczności. Niniejszy artykuł, na podstawie zachowanej spuścizny Grzegorza oraz współczesnej literatury naukowej, próbuje udzielić odpowiedzi na następują...
Celem artykułu jest porównanie egzegezy wersetu 1 Kor 15, 50 we wczesnej literaturze patrystycznej na przykładzie pism trzech autorów: Ireneusza z Lyonu – przedstawiciela tradycji azjatyckiej; Tertuliana z Kartaginy – związanego z tradycją północnoafrykańską, zbliżoną w wielu punktach do azjatyckiej; oraz Orygenesa – wywodzącego się z tradycji ale...
The catalog of the heresies of Filastrius of Brescia, like other early Christian collections of informations about heterodox movements at the time, testifies the existence of groups characterized by excessively rigorous asceticism. Their description is the subject of the article. Most of these unorthodox paramonastic movements were based on the G...
THE NEWTESTAMENTAL PARADOX OF STRONG WEAKNESS IN THE BIBLICAL EXEGESIS OF ORIGEN
(Summary)
The subject of the article is the extraction and systematization of the basic aspects of Origen’s exegesis of biblical texts on the paradox of strong weakness (Mt 5, 10-11; 2Cor 12, 8-9) and embedding them in the realities of the epoch. According to Origen al...
Z wczesnochrześcijańskich dzieł egezegetycznych dotyczących Księgi Eklezjastesa zachowały się nieliczne fragmenty komentarza Orygenesa, obszerna część komentarza Dydyma Ślepego, homilie św. Grzegorza z Nyssy, krótki komentarz literalny przypisywany św. Janowi Chryzostomowi, komentarz o charakterze umiarkowanie alegorycznym św. Hieronima i komentarz...
Mesalianie byli jednym z najsłynniejszych, a równocześnie tajemniczych i niejednolitych rygorystycznych ruchów ascetycznych w starożytnym Kościele. Autor artykułu na podstawie wczesnochrześcijańskich katalogów herezji Epifaniusza z Salaminy, Teodoreta z Cyru, Jana Damasceńskiego i Augustyna oraz współczesnej literatury przedmiotu stara się odpowied...
The objective of the article is to illustrate the two extremes represented by the broad assortment of movements: the ascetic rigorism and moral laxity. The primary source of text is the first Latin catalogue of heresies, written between 380 and 388 by the Bishop of Brescia, Philastrius. The source selection was dictated on twofold grounds. The trea...
THE LITERAL EXEGESIS OF THE OLD TESTAMENT AS THE SOURCE OF HERESIES.
THE POSITION OF FILASTRIUS OF BRESCIA
(Summary)
In the last part of the treatise Diversarum hereseon liber (from chapter 128 to 156), Filastrius of Brescia presents heresies based on the erroneous exegesis of the various biblical texts of the Old Testament. The author of the artic...
Celem artykułu jest ukazanie dwóch skrajnych postaw, reprezentowanych przez różne wczesnochrześcijańskie ruchy heretyckie: rygoryzmu ascetycznego i rozwiązłości moralnej. Głównym tekstem źródłowym jest pierwszy łaciński katalog herezji, napisany między rokiem 380 a 388 przez biskupa Brescii Filastriusza. Wybór źródła został podyktowany dwoma powoda...
THE ORIGIN OF EARLY CHRISTIAN HERESIES ACCORDING TO PHILASTRIUS OF BRESCIA
(Summary)
The original Latin catalogue of heresies, produced by Saint Philastrius of Brescia in the second half of IVth century, encompasses several observations re- garding the source of early Christian heterodox movements. These views are dis- persed and interwoven into th...
WOMEN AND HERETICAL MOVEMENTS
IN DIVERSARUM HERESEON LIBER BY PHILASTRIUS OF BRESCIA
(Summary)
The article discusses two issues related to the role of women in heretical movements on the basis of Philastrius’ of Brescia Diversarum hereseon liber (written between 380 and 388): the place and the importance of the feminine in the doctrinal teaching of...
FEMALE CHARACTERS OF THE OLD TESTAMENT IN THE ALLEGORICAL EXEGESIS OF ORIGEN
(Summary)
The article systematises the metaphors ascribed by Origen (185-253/254) to the well-known female characters of the Old Testament utilising the method of allegorical exegesis of the text of Scripture. Females appearing on the pages of the historical books of Bible...
JAKIE CIAŁO NIE ODZIEDZICZY KRÓLESTWA BOŻEGO? WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA EGZEGEZA 1KOR 15, 50
(Streszczenie)
Celem artykułu jest prześledzenie egzegezy wersetu 1Kor 15, 50 w literaturze wczesnochrześcijańskiej na przykładzie pism trzech autorów, reprezentujących podstawowe tradycje geograficzno-kulturowe funkcjonujące w Kościele pierw- szych wieków: Ire...
ΜΕΣΟΤΗΣ – ΜΕΓΑΛΟΨΥΧΙΑ – ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ.
IDEAŁY ETYCZNE STAROŻYTNEJ FILOZOFII GRECKIEJ A CNOTA POKORY W ROZUMIENIU GRECKICH OJCÓW KOŚCIOŁA IV WIEKU
(Streszczenie)
Omówione w artykule ideały etyczne starożytnych Greków zawierały zarów- no elementy zbliżone do chrześcijańskiej koncepcji pokory, jak i takie, które istot- nie od niej się różnią. W antycznej...
THE IDEA OF THE HUMBLE LOWLINESS IN THE ANCIENT GREEK THOUGHT
(Summary)
Even though the ancient Greeks did not recognize humility as a virtue, in the later Christian sense, their literature (Solon, Hesiod, Herodotus, Euripides) and philosophy (Plato, Aristotle, Theophrastus, stoics, Plutarch, Plotinus) contains some elements of the idea of the humb...
HUMILITY IN THE FIGHT AGAINST A PRIDE – FUNDAMENTAL SPIRITUAL AND MORAL CONTROVERSY ACCORDING TO CAPPADOCIAN FATHERS AND JOHN CHRYSOSTOM
(Summary)
The aim of the article is to show the specificity of the fundamental fight in the soul and in the life of man between pride (Øperhfan...a) and humility (ta- peinofrosÚnh) as it is seen in the writings of...
The analysis of nature and structure of Christian prayer in Origen’s treatise De oratione (about 234), presented in this article, shows that this opuscule can be considered as a synthesis of the theory of prayer, but it doesn’t contain its decisive and precise conception. Following St. Paul’s teaching (1 Tm 2:1) Origen distinguishes four kinds of p...
INSPIRATIONS BY THE JUDEOHELLENIC EXEGESIS
OF PHILO OF ALEXANDRIA IN THE WRITINGS OF ST. JEROME
(Summary)
Jerome, like most of the early Christian exegetes (Origen, Didymus the Blind, Hilarius of Poitiers, Ambrose, Augustine), respected Philo of Alexandria as a spe- cialist in the field of spiritual exegesis of the Old Testament and called him vir...
TERMINOLOGY OF HUMILITY AND PRIDE
IN THE WRITINGS OF THE GREEK FATHERS OF THE CHURCH OF THE 4TH CENTURY
(Summary)
The aim of the presented paper is to analize the terminology describing hu- mility and pride that appears in the writings of the Greek Fathers of the Church of the 4th century (Basil the Great, Gregory of Nazianzus, Gregory of Nyssa, Jo...
LES PERSONNES ÂGÉES ET LA VIEILLESSE DANS L’EXÉGÈSE ALEXANDRINE DU LIVRE DE LA GENÈSE. OPINION D’ORIGÈNE ET DE DIDYME L’AVEUGLE
(Résumé)
L’article présente l’interprétation allégorique des textes bibliques sur la vieillesse dans l’exégèse alexandrine des III et IV siècles, principalement dans les commentaires et les homélies sur la Genèse d’Origène...
QUATRE GENRES INDÉPENDENTS OU QUATRE ÉLÉMENTS INDISPENSABLES DE LA PRIÈRE? LA CONCEPTION DE LA PRIÈRE INTÉGRALE SELON ORIGÈNE
(Résumé)
L’analyse de la nature et de la structure de la prière dans le traité De oratione d’Origène (vers 234), présentée dans cet article, démontre que cette oeuvre peut être considérée comme une synthèse de théorie de la...
Most of the works of the Church Fathers and apologists contain a critique of the views of the Docetist or pagan debaters who reject the Resurrection. Apart from the main theological argument which is the resurrection of Christ, in writings of this period, arguments refer to the Incarnation of the Logos as the event giving the human body exceptional...
Quatre-vingt-dix-neuf catecheses sur les Psaumes des Laudes et Vepres, proclamees par les papes Jean Paul II et Benoit XVI entre 28 mars 2001 et 8 fevrier 2006, furent preparees pendant le pontificat du pape polonais. Comme inventeur du projet Jean Paul II presantait aux fideles chaque semaine dans son enseignement l’exegese des Peres de l’Eglise,...
L’article examine les differentes significations du mot spiritus dans la terminologie theologique latine de la fin du IIe siecle, d’apres l’Adversus Praxean, ouvrage antimonarchianiste de Tertullien. Spiritus ou Spiritus Dei signifie, pour notre auteur, non seulement la nature divine des trois personnes de la Trinite, mais aussi le Fils.
The author explains Origen’s unusually original concept of the Word of God. From various texts by Origen, it is apparent that he un- derstood the Words of Scripture as one of the two forms of the incarna- tion of the Divine Logos. The eternal Word at a particular moment of Divine activity became a person, and throughout the annals of salvation hist...
In Origens theological research, the term Church has a very wide meaning, which conveys the framework of the earthly religious institution and the community of believers. In its fundamental sense, it means the family of all rational beings created by God and His works relating to the history of angels and people. According to this Alexandrian, G...
Sur la base de sources patristiąues, l'auteur essaie de trouver une reponse a la question de savoir quelle put etre la participation de l’eveque de Rome, Pontien (230-235), au conflit provoque par l'ordination sacerdotale d'Origene. Son analyse concerne une phrase-cle de la Lettre 33 de Jeróme: „Damnatur a Demetrio episcopo; exceptis Palaestinae et...
L'article presente les arguments pour et contre l'authenticite de l'automutilation d'Origene, en montrant a l'occasion le contexte historique du probleme de castration dans l'Eglise ancienne.
L'article presente l'histoire et les traits caracteristiques du commentaire biblique come genre litteraire (universalite d'interpretation; caractere dogmatique, moral et spirituel; christocentrisme exegetique; elements de polemique antijuive, antipaienne et antiheretique; but scientifique, didactique et spirituel; disposition lineaire; division en...
L'article presente les questions fondamentales de l'anthropologie patristique aux IIe et IIIe siecles: les traits caracteristiques des notions de l'image de Dieu et de la ressemblance de Dieu, et la relation entre elles. L'auteur compare deux ecrivains majeurs de cette periode: Irenee, lie avec la tradition asiatique (plus „materialiste") et Origen...
Dans les homélies de saint Césaire d'Arles (470-542) on trouve la doctrine de la miséricorde de Dieu et celle de l’homme. En utilisant la terminologie propre de Cesaire, l’auteur de l’article le nomme "la conception du dialogue entre la miséricorde terrestre et la miséricorde celeste". La doctrine de Cesaire est une synthèse presentée a l’aide de s...
Origene (185-253/4) fut le premier parmi les theologiens du debut de la chretiente gui entreprit de faire une synthese de l'enseignement sur la plenitude humaine de Jesus-Christ, sur la structure de sa nature humaine et de ses fonctions. C'etait un evenement dans le milieu alexandrin, attache plutut a la contemplation de la divinite du Christ et au...