Manolis Sergis

Democritus University of Thrace | DUTH · Department of Languages, Literature and Culture of the Black Sea Countries

Στην εργασία αυτήν αναλύεται από λαογραφική έποψη το περιεχόμενο δύο λαϊκών παραδόσεων και των παραλλαγών τους, σύμφωνα με τις οποίες η (γνωστή σήμερα πανελληνίως και στο Εξωτερικό) λουτρόπολη των Λουτρών Αιδηψού συνταυτίστηκε στην τοπική λαϊκή μνήμη με τον (συνεκφερόμενο συνήθως) χώρο των Σοδόμων και των Γομόρων, αλλά και της Βαβέλ της Παλαιάς Δια...

Στο Πρώτο Μέρος της εργασίας παραθέτω όλα τα στοιχεία για τους 18 νεκρούς του Γλινάδου, από το 1913 μέχρι το 1974, των οποίων τα ονόματα αναγράφονται επί της στήλης του Ηρώου του. Στο Δεύτερο αναφέρομαι, ειδικότερα, στην περίπτωση του τελευταίου νεκρού ήρωα, του Μανόλη Ιωάννου Ζαχαράτου. Η εργασία πρωτίστως αποσκοπεί στο να αποδοθεί η δέουσα τιμή σ...

Το Αγερσανί Νάξου ουδεμία σχέση έχει με τον άγιο Αρσένιο, αλλά με την Παναγία Αρσανή (Ιεροσολιμνιώτισσα). Με αφορμή αυτήν την "αποκατάσταση", σχολιάζονται πάμπολλα ζητήματα που αφορούν στις παρετυμολογίες, τις κυρίαρχες ιδεολογίες, τις μετονομασίες τοπωνυμίων κ.λπ.

Αναπαραστάσεις όψεων του αγροτικού πολιτισμού (οικονομίας, κοινωνίας, θρησκευτικής συμπεριφοράς, καθημερινότητας,λαϊκής τέχνης κλπ.) μιας κοινότητας της Λακωνίας όπως αυτές παρουσιάζονται στην αυτοεθνογραφική "κατάθεση" του Στ. Ζουμπουλάκη Στ' Αμπέλια.

Στην παρούσα εργασία εξετάζω τις μετασημάνσεις ενός μνημείου-ηρώου, του Λέοντος στο Βαθύ της Σάμου, το πώς δηλαδή αυτό αναπροσαρμόζεται νοηματικά και ενσωματώνει νέα συμβολικά στοιχεία, ειλημμένα από την συγκεκριμένη πολιτιστική παράδοση του τόπου. Παράλληλα, αναλύω τον συμβολισμό του λέοντος, με παραδείγματα από τη λαϊκή λογοτεχνία, την τέχνη, τη...

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζω ανέκδοτα στοιχεία για τη ζωή και τη δράση του George Divine Treloar (Τριλόουαρ), συνταγματάρχη του αγγλικού στρατού και Αρμοστή της Κοινωνίας των Εθνών, στην Ελλάδα (στην Ανατολική και τη Δυτική Θράκη ειδικότερα), που αφορά στην αποκατάσταση των προσφύγων στις εν λόγω περιοχές. Τα παρατιθέμενα στοιχεία προέρχονται κυ...

Κύριος στόχος της εργασίας αυτής είναι να αναδείξει τους βασικούς ιδεολογικούς άξονες και τις ιδεολογικές διαδρομές της Σαμιακής εφημερίδας Αιγαίον στη σχεδόν 30ετή ιστορική της διαδρομή. Παρακολουθεί την πολιτική και κομματική της στάση σε γεγονότα - σταθμούς της Νεοελληνικής ιστορίας με τα οποία αυτή έβαινε παράλληλα. Την ενδιαφέρει ειδικότερα να...

Στην εργασία αυτήν αναλύω το περιοδικό "Η Αθηνά", όργανο του Λυκείου Ελληνίδων Καρπάθου, κατά την περίοδο 1954-1960. Μελετώ την ταυτότητά του, τους στόχους του, τους ιδεολογικούς του άξονες (φιλοπατρία, εθνωφέλεια, πνευματική εξύψωση της γυναίκας, θρησκευτικότητα και ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας),κλπ.

Στην παρούσα εργασία αναπαριστώ όψεις της κοινωνίας της Χώρας Νάξου της πρώτης 15ετίας του 20ού αι., μέσα από τις διαφημίσεις του τοπικού Τύπου. Κατ' αρχάς παρουσιάζω όλα τα θεωρητικά ζητήματα που σχετίζονται με την διαφήμιση και τη χρησιμοποίησή της ως "εργαλείου" της Λαογραφίας. Εν συνεχεία αναλύω και ερμηνεύω όλα τα νεωτερικά πρότυπα ζωής και κα...

Αναδεικνύω την ιστορικότητα του τοπίου (του αγροτικού ειδικότερα) με μελέτη περίπτωσης αυτό μιας αγροτικής κοινότητας της Νάξου, την κοινωνική του χρήση και τις αλλαγές που επήλθαν σ' αυτήν μετά το οριακό 1953 (έτος ιδρύσεως του Κέντρου Σποροπαραγωγής και των εξ αυτού αποτελεσμάτων και επιπτώσεων στην οικονομική και κοινωνική ζωή της νήσου), τις επ...

The myth of Orpheus (along with those of Apollo and Dionysus who are often used interchangeably) is still alive nowadays at the village of Rodolivos in the area of Serres in Northern Greece. More specifically, this myth can be traced in a) the name of the village (in which the local scholars include one of the ancient musician's symbols, the rose),...

Η εργασία αυτή εξετάζει όψεις της ψυχαγωγίας στην αστική κοινότητα της Σάμου (Λιμήν Βαθέος - Καρλοβάσια) την περίοδο 1930-1939, όπως αυτή ανα-παριστάνεται στις στήλες δύο μακρόβιων τοπικών εφημερίδων, της «αντιβενιζελικής» Σάμου του και της «αντιπάλου» της Αιγαίου. Μελετά τις επιμέρους εκφάνσεις μιας νέας, δημόσιας και θεσμοθετημένης πλέον κοινωνικ...

Η εργασία αποτελεί μικρή συμβολή στις σχέσεις Λαογραφίας-Ιστορίας-Λογοτεχνίας, με περίπτωση μελέτης το ΓΕΡΝΑΩ ΕΠΙΤΥΧΩΣ του Σκαμπαρδώνη. Αναπαράσταση του κόσμου της βόρειας μεταπολεμικής Ελλάδας και των γυναικών

Θέσεις, κρίσεις και άκρως ενδιαφέρουσες απόψεις του αειμνήστου θεατρικού συγγραφέα Ιακ. Καμπανέλλη για την Λαογραφία και τον ελληνικό (μεταπολεμικό) λαϊκό πολιτισμό, όπως αυτές αποτυπώνονται στο βιβλίο του Ιάκωβος Καμπανέλλης: Από σκηνής και από πλατείας.

Οι συμβολικοί και πραγματικοί ανταγωνισμοί των κατοίκων του Θρυλορίου Ροδόπης, χωριού κατοικημένου (από το 1923) από δύο διαφορετικές ομάδες προσφύγων Ποντίων

Σημασιολογική / λαογραφική θεώρηση του όρου ΑΚΛΗΡΗΜΑΤΑ, οι αποχρώσεις του οι σημασιολογικές, όπως τον συναντούμε στα αρχαιοελληνικά κείμενα της περιόδου 3ος-1ος αι. π.Χ.

Μελέτη των πελατειακών σχέσεων στην Ελλάδα (αρχές του 20ού αι.) μέσα από την περίπτωση της πολυετούς δημαρχίας του Ανδρέα Πολίτη

Στην εργασία παρουσιάζονται η σχέση της (αρχαιόθεν "ιερής") ΑΡΚΟΥΔΑΣ με τη λατρεία της θεάς Αρτέμιδος, η διασπορά της στον τότε ευρύτερο ελληνικό κόσμο, η μεταβολή που υπέστη η πρόσληψη του ζώου από τη χριστιανική θεολογία, οι επιβιώσεις τελικά (υπό τον μανδύα της μαγείας και της δεισιδαιμονίας) του αρχέγονου ιερού χαρακτήρα του κατά τη μεσαιωνική...

Λαογραφική θεώρηση του αφηγήματος «Το πρώτο φιλί. Ένα απόγευμα του Γεωργάκη Βιζυηνού στο χαρέμι του Αμπντούλ Αζίζ», του Θ. Κοροβίνη. Μια ακόμη συμβολή στη μελέτη των σχέσεων Λαογραφίας και Λογοτεχνίας

"Τόποι του εσθίειν": από τον παραδοσιακό σοφρά, στο τραπέζι, στον καναπέ και στο χέρι. Οι μεταβάσεις αυτές ως στοιχεία της μεταβολής του νεοελληνικού λαϊκού βίου

On the cultural biography of the things: Wall calendars of cultural associations in Greece. The Athens Naxiot migrant associations’ example (1980-2007)»

Η συμβολή του λογίου της Νάξου Μανόλη Ιακ. Ψαρρά στη ναξιακή λαογραφική βιβλιογραφία, με "παράλληλες" σκέψεις επί τινων επίμαχων λαογραφικών θεμάτων

The donkey is one of the international symbols of fertility. In the Greek case, in particular, this symbolic quality (along with others) has been attributed to it since the mythological years and has remained with it, as shown in this study, until nowadays. The case studied herein is a "strange" custom of the 1 st of May that is performed only in t...

The present study deals with the 1941-1944 Bulgarian occupation memories of the inhabitants of Thrylorio, a village in Rodopi (Western Thrace, Greece). The research methodology tool of the present study is the Oral History; the experienced by the narrating individuals themselves History. The material was originally collected in a pilot study via un...

The present study deals with Kalinitsa, a theatrical act that preceded, as its «first, introductory act», the widely in Greece known custom of Klidonas. In specific, the study investigates exclusively the variations of the custom and its complementary songs, as they were performed in Stenimachos of Northern Thrace and in Adrianoupolis until the sta...

Ο λαογράφος Γ. Μέγας (βιογραφικά, εργογραφικά, η προσφορά του στη λαογραφική επιστήμη) όπως "αναπαριστάνεται" από τον καθηγητή Μ. Γ. Βαρβούνη

παρουσίαση του ερευνητικού και συγγραφικού έργου του καθ. Μανόλη Γ. Βαρβούνη

Στην παρούσα εργασία επαναφέρω προς συζήτηση το ζήτημα των καλικαντζάρων και της προξενήτρας, με αφόρμιση τη σχέση των δύο αυτών «ιερών» επισκεπτών με τη φωτιά, ειδικά των πρώτων, γιατί θεωρώ πως μια «αναστοχαστική» θεώρησή τους ανήκει ακόμη στα desiderata της λαογραφίας. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας αναλύω τη φωτιά ως όριο των δύο κόσμων, ως μέσ...

Η εργασία αυτή διερευνά τους παράγοντες που συνετέλεσαν στην ακμή και την πτώση του χωριού της Κορώνου από τις αρχές του 20ού αι. μέχρι το 1940 (ακμή) και 1940-1944 (πτώση), όπως αυτοί παρουσιάζονται στο εκτενές στιχούργημα του Ιωάννη Αντ. Χουζούρη Λαϊκή ποίηση για την Κόρωνο Νάξου και την ιστορία της. Μελετούμε (α) τις ιστορικές και οικονομικές συ...

Στην παρούσα εργασία, με αφορμή την από αισθητικής και κυρίως γλωσσικής απόψεως αμφισβήτηση του Εθνικού Ύμνου από μερίδα λογίων, παρουσιάζουμε από τη σκοπιά της Κοινωνικής Λαογραφίας την ακτινοβολία του συγκεκριμένου έργου στην εποχή του, πτυχές από την ιστορία της σολωμικής κριτικής, αισθητικές αντιλήψεις της εποχής, ιδεολογίες και νοοτροπίες του...

Αντικείμενο έρευνας της παρούσας εργασίας αποτελεί το Ηρώο της γενοκτονίας των Αρμενίων (η γνωστή σ’ αυτούς ως «Καμπάνα») που «στήθηκε» στην «πλατεία μνήμης» της Ν. Σμύρνης τον Απρίλιο του 1979, από την Αρμενική Εθνική Επιτροπή σε συνεργασία με τον τότε δήμαρχο της πόλης Χαράλ. Μπεχλιβανίδη. Στην εργασία (α) ερμηνεύονται λαογραφικά τα δύο χαρακτηρι...

Πολιτική πατρωνεία, τύπος και πολιτική στη Νάξο των αρχών του 20ού αιώνα, με επίκεντρο μια τραγική πολιτική μορφή του νέου ελληνισμού, τον Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, έναν από τους εκτελεσθέντες το 1922 Έξι στο Γουδί.

Λαογραφικά των εκλογικών δρωμένων στα Κύθηρα (στα τέλη του 19ου αι.) μέσα από τη μαρτυρία του τοπικού Τύπου: Λαογραφικά δρώμενα, πολιτική πατρωνεία, ανταγωνισμοί τοπικών εντύπων, στο πλαίσιο των τοπικών ιδιαιτεροτήτων αλλά και στο ευρύτερο ελλαδικό της περιόδου.

Οι αλληλοσατιρισμοί των Κυκλαδιτών, με ως όψεις της ετερότητας και των συμβολικών ανταγωνισμών τους κατά τον 20ό αι.

Στην παρούσα εργασία μελετώνται όψεις τις κοινωνικής ζωής, των "συνεχειών" και των "ασυνεχειών" που παρατηρούνται στην κοινωνία του χωριού Μεσοχώρι Καρπάθου, κατά την κρίσιμη μεταβατική περίοδο ("διαβατήρια") της δεκαετίας του 1950, αμέσως μετά την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στον εθνικό ελληνικό κορμό. Το υλικό της αντλώ μέσα από τα δημοσιεύματα τη...

Η μελέτη αναφέρεται στο Θρυλόριο, ποντιακό χωριό του νομού Ροδόπης, το οποίο ιδρύθηκε το 1923. Θέμα της είναι η πολύπλευρη μελέτη του τοπωνυμίου και όλα τα συμπαρομαρτούντα της ονοματοθεσίας του: ιδεολογήματα των τοπικών λογίων, παρετυμολογίες, τοπική ταυτότητα και τρόποι συγκροτήσεώς της, κλπ. Στα παραπάνω αντιπαρατίθεται η επιστημονική ερμηνεία τ...

Η εκδρομή ενός εθνικοτοπικού εν Αθήναις συλλόγου στη γενέτειρα πατρίδα ως "ιερόν προσκύνημα". Συμβολή στη μελέτη των πολιτιστικών συλλόγων.

Η ταυτότητα μιας πρεβεζάνικης εφημερίδας (από μια σύγχρονη λαογραφική θεώρηση), με έμφαση στην πολιτική της εμπλοκή στον "συγκρουσιακό κύκλο" των ταραγμένων δεκαετιών 1950 και '60.

Στο πρώτο μέρος της εργασίας εισηγούμαι αντί του όρου «Λαϊκή Ιατρική» τον «περιεκτικότερο» Πολιτισμός της Λαϊκής Υγείας προκειμένου περί της ελληνικής περίπτωσης και ειδικότερα κατά την περίοδο από το 1830 μέχρι τις πρόσφατες δεκαετίες. Στο δεύτερο μέρος της, βασισμένος αποκλειστικά στα δεδομένα που μού παρέχουν δύο κείμενα «αλληλοελεγχόμενων» ιατρ...

Η σχέση του "παραδοσιακού" ανθρώπου με τα ζώα του

Η προσφορά του Μανώλη Ψαρρά, διαπρεπούς λογίου-λαογράφου, στη ναξιακή λαογραφική βιβλιογραφία

Τι είναι η Αυτοεθνογραφία, ως μέθοδος εθνογραφικής έρευνας

In this study several aspects of the divided social memory of the Greek civil war in the village Thrylorio of Rodopi in Thrace are considered. Its aim is to investigate how the history of the civil war is represented and experienced today by the inhabitants of the village, to visualize the atmosphere of the civil war period through the personal tes...

The present article is a case study of the logbooks of a rural guard (community warden) in Komiaki of Naxos (a Greek Cyclades island) of the period 1987-1991 and constitutes an attempt to reveal the value of these logbooks as folkloric research sources. More specifically, on the basis of the daily incidents of delinquent behaviours that the rural g...

The donkey is one of the international symbols of fertility. In the Greek case, in particular, this symbolic quality (along with others) has been attributed to it since the mythological years and has remained with it, as shown in this study, until nowadays. The case studied herein is a "strange" custom of the 1 st of May that is performed only in t...

The article presents and discusses the custom of kynomartyrion (dogtorture) which took place in the Greek lands until the 1980s. In many areas it stopped in the 1930s because of its cruelty. The author begins his discussion with the presentation of some elements that are related to the dog. More specifically, the dog is an animal that entered the h...