Magdalena Nowicka-Franczak

University of Lodz · Institute of Sociology

Krytyka jakości debaty publicznej w Polsce i jej spolaryzowanej konstrukcji jest szeroko obecna nie tylko w dyskursie naukowym, ale także w dyskursie tych, którzy ją współtworzą. Celem prezentowanych badań jest, po pierwsze, analiza samowiedzy medialnych elit symbolicznych na temat strukturalnych i komunikacyjnych problemów debaty publicznej, zwłas...

This article revisits the category of self-criticism, which, as a speech act, plays a special role in the discourse of the intelligentsia, emerging from the peripheral status of Poland and from the imperative to catch up with the West. In contemporary Poland, self-criticism has revived as a discursive strategy in the context of coming to terms with...

Celem artykułu jest nakreślenie miejsc wspólnych socjologii historycznej i analizy dyskursu. Polem, gdzie synergia obu podejść może być szczególnie cenna poznawczo, są komunikacyjne relacje polskich elit i ludu. Mimo historycznie zmiennych desygnatów pojęć ludu i elit dyskursywne sposoby odnoszenia się do siebie przedstawicieli tych kategorii wykaz...

Jak radzą sobie z pandemią intelektualiści? Można powiedzieć, nieco ironicznie, że na przykład proponowane przez niektórych z nich historiozoficzne struktury dyskursu rozpleniły się niczym wirus. Ich częstość wydaje się jednak wynikać z przemian roli intelektualisty, idących w kierunku tłumacza, który będąc częścią odchodzącej do lamusa nowoczesnoś...

In Polish social sciences, after 1989, the interest in ideology has been gradually replaced with research on discursive forms of power. The reception of Foucauldian governmentality studies has resulted in a shift from the Weberian concept of power to understanding power in terms of a practical technology of governing people through symbolic forces...

Post-Foucauldian discourse and dispositif analysis, a methodological approach inspired by the work of Michel Foucault and developed in Western Europe, over the last decade has gained an increasing amount of attention from Eastern European researchers. Yet, this interest has not been accompanied by sufficient reflection on the post-Foucauldian persp...

The article discusses uses of dispositif analysis inspired by Michel Foucault's late works, in a context different from the original one. The author presents the main methodological assumptions of dispositif analysis and the factors which result in its critical and interdisciplinary potential not being fully exploited at present. Based on a literat...

Celem artykułu jest wprowadzenie w tematykę numeru poświęconego interdyscyplinarnym badaniom dyskursu. Redaktorzy tomu umiejscawiają tytułową problematykę w kontekście wyzwań, jakie w XXI wieku stoją przed analizą dyskursu jako perspektywą badawczą. Po pierwsze, chodzi o wyeksplikowanie poznawczego celu analizy, związanego z odsłanianiem mechanizmó...

Postfoucauldian discourse analysis is a vigorously developing approach to discourse studies focusing on the analysis of power, discourse, knowledge and social practice. This comprises studies deriving from Michel Foucault’s thought, reinterpreting it, however, with the aim at application to an analysis of empirical data, also from the field of peda...

Artykuł dotyczy przemian dyskursu liberalnego w Polsce w kontekście aktualnych podziałów politycznych. Przedmiot badania stanowi liberalno-lewicowa narracja (rozumiana jako struktura dyskursu mająca formę wartościującego, kauzalnego i usytuowanego historycznie opisu zdarzeń i ich uczestników) o transformacji ustrojowej, jej ideowych źródłach i skut...

The critique of the role intellectuals play in public life has a long tradition and features prominently in the thinking of Karl Mannheim, Pierre Bourdieu, Michel Foucault and Richard Posner. Mannheim attributes the decline of the social authority of intellectuals to the process of the democratisation of culture, which involves reducing the hierarc...

W książce przedstawiona jest analiza sporu o książki Jana Tomasza Grossa. Autorka zajmuje się pamięcią publiczną jako swoistą aktualizacją i reprezentacją pamięci zbiorowej. Przedmiotem badań czyni dyskurs publiczny (głównie medialny), przyjmując założenie, że nie należy on do nikogo i żadna społeczna instancja nie ma nad nim pełnej kontroli - to r...

Perspektywa postkolonialna a społeczno-krytyczna wrażliwość badacza polskiego dyskursu publicznego Wprowadzenie Prowadzenie badań w perspektywie postkolonialnej wiąże się z przyjęciem określonej optyki politycznej i etycznej-tę na pozór prostą konstatację chcia-łabym uczynić punktem wyjścia niniejszego tekstu. Dla badacza dyskursu po-dejście postko...

The paper discusses the circulation of the concept of postcoloniality from Western Academia to Eastern European context of research. On the one hand, the proliferation of meanings of postcoloniality results from the heterogeneity of the postcolonial theory that combines various components of postmodern, feminist and emancipatory discourses. On the...

Wprowadzenie do tomu Perspektywa Foucaultowska we współczesnej refleksji badawczej składa się z dwóch części. Celem pierwszej z nich jest zwięzłe zaprezentowanie głównych kierunków współczesnych inspiracji bogatym dorobkiem Michela Foucaulta, do których należą między innymi studia nad biopolityką, rządomyślnością/urządzaniem (governmentality), kryt...

Celem artykułu jest krytyczna refleksja nad pojęciem dyspozytywu u Michela Foucaulta i jego aplikacją do badań społecznych. Dyspozytyw oznacza heterogeniczną kompozycję dyskursywnych i niedyskursywnych elementów rzeczywistości społecznej połączonych dynamicznymi relacjami władzy. Od dwóch dekad w ramach postfoucaultowskiej analizy dyskursu podejmow...

This article discusses the vitality of the concept of self-criticism as a communicational and discursive phenomenon in Eastern Europe undergoing modernization. In the present study, self-criticism is understood as a reckoning of one's self and criticism directed at its own subject. The idea of self-criticism dates back to the ancient Greek maxim of...

Artykuł dotyczy medialnych i spolaryzowanych debat publicznych, których przedmiotem staje się polskość i model osobowy Polaka-patrioty, a kontekstem jest obrachunek z polsko-żydowską przeszłością. Problematyka ta zostanie przybliżona na przykładzie sporu o film "Pokłosie" w reż. Władysława Pasikowskiego z 2012 roku. Celem badania jest rekonstrukcja...

Der kommunikativ-produktive Charakter des kollektiven Gedächtnisses basiert auf einem Ausschluss von "beschämender" Vergangenheit. Für HABERMAS besteht der Kampf um einen kommunikativen Raum in der Abgrenzung zwischen Wirtschafts-und Herrschaftsmacht und "Gewalten der gesellschaftlichen Integration" wie z.B. dem kollektiven Gedächtnis. Für FOUCAULT...

The contents of collective memory are determined by the public dimension of remembering and forgetting the ‘difficult past’. The dynamics of public memory are determined by public debates, which involve the symbolic elites and during which opposing discourses and knowledge about the past compete with one another. Comparative analysis of the debate...

The article deals with communication mechanisms that govern public debates over the shape of collective memory. These actions are illustrated by examples of the decadelong controversy over books by Jan Tomasz Gross, in particular Złote żniwa [Golden Harvest] (2011). Złote żniwa is already the third book by this author that has sparked of a heated r...

Celem artykułu jest prezentacja książki Tomasza Zaryckiego pt. „Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe” oraz dyskusja z wybranymi tezami tej pracy, dotyczącymi stosunku wschodnioeuropejskiej inteligencji do idei Wschodu i Zachodu. Autor przekonuje, że inteligencja, która dominuje w sferze symbolicznej tego regionu, produkuje „ideologi...

Als Frankreich 2005 durch Unruhen in den Pariser Vororten erschüttert wurde, begann man darüber nachzudenken, wie es um die Fundamente der französischen Kultur bestellt ist. Die symbolischen Eliten lieferten dem öffentlichen Diskurs eine Analyse zum Einfluss der Gegenkultur der Vororte auf die dominierende Kultur. Ich möchte hier nur an eine der Di...

The article analyses the construction of Jewishness of the writers and artists in the public discourse. Jewishness, understood as an outcome of communicative strategies, becomes a discursive standpoint from which the author speaks or through which his/her statements are being interpreted. The framework for the analysis is provided by Edward W. Said...

W 1977 roku Michel Foucault – wkrótce po publikacji Woli wiedzy, w której pojawia się pojęcie "dyspozytywu seksualności" (dispositif de sexualité) – wziął udział w dyskusji zorganizowanej przez pismo „Ornicar?”. Został wówczas poproszony o syntetyczne wyjaśnienie koncepcji "dyspozytywu". W kolejnych dekadach ta krótka, nieco wymuszona wypowiedź zos...